CHỦ NGHĨA DUY tâm KHÁCH QUAN và CHỦ NGHĨA DUY tâm CHỦ QUAN

CHỦ NGHĨA DUY TÂM KHÁCH QUAN VÀ CHỦ NGHĨA DUY TÂM CHỦ
QUAN
^.^ Việc giải quyết mặt thứ nhất vấn đề cơ bản của triết học đã chia các nhà triết
học
CNDT

thành
có

hai
2

trường
hình

phái

thức

là

lớn:

CNDV

CNDT

KQ

và

và

CNDT.

CNDT

CQ.

^.^ Cả CNDTKQ và CNDTCQ đều đứng trên lập trường triết học duy tâm - tức là
quan niệm rằng ý thức, tinh thần là tính thứ nhất, vật chất là tính thứ hai - ý thức,
tinh thần là cái

có trước, là nguồn gốc và quyết định vật chất.

*

nghĩa

Chủ

duy

tâm

CHỦ

QUAN

- CNDTCQ phủ định sự tồn tại của thế giới khách quan, khẳng định mọi sự vật,
hiện tượng chỉ là phức hợp những cảm giác của cá nhân, của chủ thể nhận thức là

chính con người - tuyệt đối hoá vai trò tích cực của chủ thể trong các lĩnh vực hoạt
động

khác

nhau.

- Những người theo CNDTCQ cho rằng thế giới bên ngoài (hiện thực) chỉ là cảm
giác, tri giác, biểu tượng, ý thức của cá nhân, của chủ thể và không tồn tại bên
ngoài

ý

thức

của

chủ

thể.

- Vd: Các đại diện cổ điển của CNDTCQ là Beckơly (G. Berkeley), Hium (D.
Hume), Fichtơ (J. G. Fichte). Ngay cả Kantơ (I. Kant) cũng phát triển những tư
tưởng
*

của
Chủ

nghĩa

duy

CNDTCQ.
tâm

KHÁCH

QUAN

- CNDTKQ cũng thừa nhận tính thứ nhất của ý thức, tính thứ 2 của vật chất nhưng
theo họ, cái ý thức đó không phải là ý thức của chính con người mà là ý thức của
các lực lượng bên ngoài con người. Nó là thứ tinh thần khách quan có trước và tồn
tại độc lập với con người. Thực thể tinh thần khách quan này thường mang những
tên gọi khác nhau như "ý niệm", "ý niệm tuyệt đối", như "tinh thần tuyệt đối", "lí
tính

thế

giới",

vv.

- Về thực chất, "tinh thần tuyệt đối" chỉ là khái niệm được tuyệt đối hoá, tách khỏi


vật

chất

đem

đối

lập

với

vật

chất.

-

Vd:

+ Platôn coi những khái niệm chung là vĩnh viễn tồn tại trong "thế giới ý niệm",
còn các sự vật và hiện tượng của thế giới vật chất chỉ là những cái bóng mờ nhạt
của

ý

niệm

ấy.

+ Hêghen cũng cho rằng "ý niệm tuyệt đối" tồn tại và phát triển đến mức độ nhất
định thì sản sinh ra thế giới vật chất, và xã hội loài người chỉ là những "tồn tại
khác"

của

"ý

niệm

tuyệt

đối".

- CNDTKQ thường kết hợp với thần học và là cơ sở triết học của các tôn giáo.