Pháp luật về thỏa ước lao động tập thể từ thực tiễn tỉnh Tiền Giang (Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHẠM THỊ MAI TIÊN

PHÁP LUẬT VỀ THỎA ƢỚC LAO ĐỘNG TẬP THỂ
TỪ THỰC TIỄN TỈNH TIỀN GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2017


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHẠM THỊ MAI TIÊN

PHÁP LUẬT VỀ THỎA ƢỚC LAO ĐỘNG TẬP THỂ
TỪ THỰC TIỄN TỈNH TIỀN GIANG
Chuyên ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 60.38.01.07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS NGUYỄN HỮU CHÍ

HÀ NỘI - 2017

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chƣơng 1: KHÁI QUÁT CHUNG PHÁP LUẬT VỀ

THỎA ƢỚC LAO

ĐỘNG TẬP THỂ ......................................................................................................6
1.1. Khái niệm, bản chất và vai trò của thoả ước lao động tập thể .............................6
1.1.1. Khái niệm thương lượng tập thể và thỏa ước lao động tập thể ...................... 6
1.1.2. Bản chất, đặc trưng của thỏa ước lao động tập thể........................................ 8
1.1.3. Vai trò của thỏa ước lao động tập thể trong quan hệ lao động ................... 11
1.1.4. Phân loại thỏa ước lao động tập thể ........................................................... 13
1.2. Quy định của pháp luật về thương lượng, ký kết và thực hiện thỏa ước lao động
tập thể ........................................................................................................................16
1.2.1. Chủ thể thương lượng tập thể .................................................................... 16
1.2.2. Chủ thể ký kết thỏa ước lao động tập thể ................................................... 17
1.2.3. Hình thức của thỏa ước lao động tập thể .................................................... 17
1.2.4. Nguyên tắc thương lượng tập thể .............................................................. 18
1.2.5. Nội dung của thỏa ước lao động tập thể ..................................................... 19
1.2.6. Quy trình thương lượng tập thể, ký kết thỏa ước lao động tập thể ............... 20
1.2.7. Thực hiện thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp .................................... 23
1.2.8. Giải quyết tranh chấp về thỏa ước lao động tập thể .................................... 24
1.2.9. Xử lý vi phạm quy định về thương lượng, ký kết, thực hiện thỏa ước lao động
tập thể ............................................................................................................... 28
1.3. Pháp luật lao động quốc tế về thỏa ước lao động tập thể ...................................29
1.3.1. Thỏa ước lao động tập thể trong các công ước của ILO .............................. 29
1.3.2 Thoả ước lao động tập thể trong pháp luật của một số nước khác ................ 31
Chƣơng 2: PHÁP LUẬT VỀ THỎA ƢỚC LAO ĐỘNG TẬP THỂ TỪ THỰC

TIỄN TỈNH TIỀN GIANG ....................................................................................34
2.1. Tình hình kinh tế - xã hội và lao động, việc làm tại Tiền Giang .......................34
2.2. Tình hình thương lượng, ký kết thỏa ước lao động tập thể ................................36


2.2.1. Về chủ thể ký kết thỏa ước lao động tập thể .............................................. 36
2.2.2. Trình tự, thủ tục thương lượng, ký kết thỏa ước lao động tập thể ................ 38
2.2.3. Tình hình ký kết thỏa ước lao động tập thể giai đoạn 2013 – 2015 .............. 42
2.2.4. Vai trò của các bên trong thương lượng, ký kết thỏa ước lao động tập thể ... 52
2.2.5. Thực hiện thỏa ước lao động tập thể .......................................................... 55
2.2.6. Giải quyết tranh chấp về thỏa ước lao động tập thể .................................... 57
2.2.7. Đánh giá về hoạt động thương lượng, ký kết, thực hiện thỏa ước lao động tập
thể giai đoạn 2013 – 2015 trên địa bàn Tỉnh Tiền Giang. ..................................... 60
Chƣơng 3: KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ THỎA ƢỚC LAO
ĐỘNG TẬP THỂ ....................................................................................................66
3.1. Phương hướng hoàn thiện pháp luật về thỏa ước lao động tập thể ....................66
3.2. Các kiến nghị cụ thể ...........................................................................................67
3.2.1. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về thỏa ước lao động tập thể ...................... 67
3.2.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về thỏa ước lao động
tập thể .............................................................................................................. 71
KẾT LUẬN ..............................................................................................................76
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................78
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCH

Ban Chấp hành

BLLĐ

Bộ luật Lao động

CCN

Cụm cơng nghiệp

CĐCS

Cơng Đồn cơ sở

DN

Doanh nghiệp

DNNNN

Doanh nghiệp ngồi nhà nước

HĐLĐ

Hợp đồng lao động

HNNLĐ

Hội nghị người lao động

ILO

Tổ chức Lao động Quốc tế

KCN

Khu công nghiệp

HĐLĐ

Hợp đồng lao động

NLĐ

Người lao động

NSDLĐ

Người sử dụng lao động

QHLĐ

Quan hệ lao động

TCLĐ

Tranh chấp lao động

TLTT

Thương lượng tập thể

TL

Thương lượng

TƯLĐTT

Thỏa ước lao động tập thể

SXKD

Sản xuất kinh doanh


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BẢNG, BIỂU

Hình 1.1: Sơ đồ thương lượng, ký kết thỏa ước lao động tập thể .................. 20
Hình 1.2: Quy trình giải quyết tranh chấp lao động tập thể ........................... 26
Hình 2.1: Bản đồ định hướng phát triển tỉnh Tiền Giang đến năm 2025 ...... 35
Hình 2.2: Quy trình thương lượng ký kết thỏa ước lao động tập thể tại DN
(trường hợp thứ nhất) ...................................................................................... 38
Hình 2.3: Quy trình thương lượng ký kết thỏa ước lao động tập thể tại DN
(trường hợp thứ hai) ........................................................................................ 41
Bảng 2.1: Tình hình ký kết TƯLĐTT ở các DN có tổ chức CĐCS...............43
Bảng 2.2: Tình hình gửi TƯLĐTT của các doanh nghiệp ............................. 44
Bảng 2.3: Số TƯLĐTT được phân loại năm 2016......................................... 49
Bảng 2.4: Tỷ lệ Cơng đồn cơ sở được phân loại vững mạnh qua các năm .. 53
Bảng 2.5: Số vụ tranh chấp lao động tập thể về thỏa ước lao động tập thể ... 57
Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện tình hình ký kết TƯLĐTT của DNNNN ........ 43
Biểu đồ 2.2: Biểu thị số TƯLĐTT được Sở Lao động – Thương binh và xã

hội tỉnh Tiền Giang và BQL các KCN tiếp nhận hàng năm ........................... 45
Biểu đồ 2.3: Biểu thị chất lượng TƯLĐTT qua thí điểm phân loại ............... 50
Biểu đồ 2.4: Biểu thị số vụ tranh chấp về thỏa ước lao động tập thể............. 58


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu
Với đường lối đúng đắn về cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đã mang
lại thành tựu quan trọng cho đất nước ta thời gian qua, Văn kiện Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ XII tiếp tục khẳng định “Đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa, phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện
đại” với chủ trương “cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong giai đoạn tới là tiếp tục
thực hiện mơ hình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện phát triển kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế gắn với phát triển kinh
tế tri thức, lấy khoa học, công nghệ, tri thức và nguồn nhân lực chất lượng cao làm
động lực chủ yếu; huy động và phân bổ có hiệu quả mọi nguồn lực phát triển”.
Hiện nay, nước ta có trên 15 triệu cơng nhân, lao động, bình qn mỗi năm
tăng khoảng 1,3 triệu người. Mặt dù chỉ chiếm khoảng 33% tổng số lao động và
17% dân số của cả nước, nhưng giai cấp cơng nhân Việt Nam đã đóng góp 60%
tổng sản phẩm xã hội và hơn 70% ngân sách Nhà nước. Để lực lượng công nhân lao
động ngày càng phát triển cùng với doanh nghiệp tạo ra của cải vật chất cho xã hội
đòi hỏi Nhà nước phải xây dựng khung pháp lý hồn thiện, đảm bảo quyền và lợi
ích của các bên tham gia QHLĐ.
Tiền Giang là tỉnh nông nghiệp, với chủ trương phát triển công nghiệp và
giải quyết việc làm cho người dân, thời gian qua tỉnh hình thành và phát triển nhiều
KCN, CCN góp phần thu hút các loại hình DN trong và ngồi nước. Do là tỉnh
thuần nơng nên bước đầu phát triển cơng nghiệp cịn gặp nhiều khó khăn như: nhiều
DN có quy mơ nhỏ, hoạt động trong điều kiện kinh tế cịn khó khăn; đa số NLĐ
xuất thân từ nơng thơn, trình độ chun mơn, kỹ năng nghề nghiệp cịn yếu; hiểu
biết về pháp luật và ý thức chấp hành kỷ luật lao động còn hạn chế. Song song với

việc phát triển DN, QHLĐ phát sinh nhiều vấn đề mới, phức tạp; có những QHLĐ
tích cực hài hịa, tiến bộ đã thúc đẩy DN phát triển, ngược lại có những QHLĐ tiêu
cực, cản trở sự phát triển của DN.

1


Thực tế, nhiều DN chỉ chú trọng đến lợi nhuận, họ không quan tâm nhiều
đến NLĐ và sẳn sàng vi phạm quy định pháp luật lao động nên ngừng việc tập thể
xẩy ra thường xuyên trong những năm gần đây. Hầu hết các cuộc TCLĐ, đình cơng
đều dẫn đến thiệt hại lợi ích của cả hai bên, ảnh hưởng xấu đến môi trường đầu tư,
an ninh trật tự địa phương và sự ổn định, phát triển của nền kinh tế.
Trước thực trạng trên, nhằm hạn chế các cuộc đình cơng, lãn cơng, Ban Bí
thư Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 22-CT/TW ngày 5/6/2008 về tăng
cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng QHLĐ hài hòa, ổn định và tiến bộ
trong DN; Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam đã ban hành chương trình số
1468/CTr-TLĐ ngày 9 tháng 10 năm 2013 về “chương trình nâng cao chất lượng,
ký kết và thực hiện có hiệu quả TƯLĐTT”. Để xây dựng, phát triển QHLĐ hài hòa,
ổn định, tiến bộ trong DN tỉnh Tiền Giang, lãnh đạo tỉnh quan tâm chỉ đạo các
ngành tập trung một số nội dung: hướng dẫn BCH Cơng đồn chủ động phối hợp
với NSDLĐ xây dựng và ký kết TƯLĐTT, NQLĐ, quy chế quản lý DN; đảm bảo
quyền và lợi ích của các bên trong QHLĐ nhưng không trái quy định của pháp luật
và lợi ích chung của tồn xã hội; cùng với NSDLĐ tìm các biện pháp tháo gỡ khó
khăn; nâng cao tay nghề của công nhân; giải quyết kịp thời, hiệu quả những mâu
thuẫn, TCLĐ. Thực hiện tốt những việc nêu trên sẽ góp phần đảm bảo an ninh trật
tự, việc làm, tăng thu nhập, cải thiện và nâng cao chất lượng đời sống NLĐ, đồng
thời đảm bảo hài hịa lợi ích của DN, từ đó giúp cho các DN an tâm tiếp tục đầu tư
phát triển sản xuất.
Bên cạnh những mặt đạt được cũng còn những hạn chế như một số DN ký
kết TƯLĐTT mang tính hình thức, đối phó. Từ đó, tình hình TCLĐ vẫn cịn xảy ra

thường xun cả quy mơ và hình thức tổ chức. Do đó việc nghiên cứu đề tài “Pháp
luật về thỏa ƣớc lao động tập thể từ thực tiễn tỉnh Tiền Giang” là rất cần thiết
và phù hợp với xu hướng hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Để thực hiện thắng lợi chủ trương phát triển kinh tế đất nước bền vững, Nhà
nước phải tạo môi trường đầu tư thuận lợi cho DN phát triển, vì vậy việc xây dựng
2


mối QHLD hài hòa, ổn định giúp cho DN và người lao động có tiếng nói chung là
việc làm cần thiết hiện nay. Do đó, vấn về thương lượng và ký TƯLĐTT nhằm xây
dựng QHLĐ hài hoà, ổn định và phát triển bền vững được nhiều tác giả quan tâm
trong những năm gần đây, cụ thể như:
Bài viết của Tiến sĩ Đặng Quang Điều đăng trên trang 6 Tạp chí Lao động và
cơng đồn số 411 kỳ 1 tháng 9 năm 2008 với nhan đề “Khắc phục bệnh hình thức
trong ký kết thoả ước lao động tập thể”, đã phân tích tình hình thương lượng và ký
kết TƯLĐTT trong các DN và đưa ra một số gợi mở nhằm định hướng xem xét
thương lượng để TƯLĐTT có hiệu quả.
Bài viết của Thạc sĩ Nguyễn Duy Phúc đăng trên trang 36 Tạp chí Lao động
và cơng đồn số 466 kỳ 2 tháng 12 năm 2010 với nhan đề “Phân tích khả năng áp
dụng một số mơ hình TL lao động tập thể đa DN ở Việt Nam” đã phân tích và chỉ ra
các nguyên tắc TLTT, đánh giá ưu nhược điểm và khả năng áp dụng của các mơ
hình TLTT đa DN tại Việt Nam.
Đặc biệt, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam quan tâm và kết hợp với các tổ
chức cơng đồn của thế giới nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng thương lượng và
ký kết TƯLĐTT như: Hội thảo “Thương lượng tập thể đa doanh nghiệp: Mơ hình
thí điểm TƯLĐTT ngành dệt may tỉnh Bình Dương và kinh nghiệm quốc tế” diễn ra
tại thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2011 là một trong những chương trình kết hợp
của Tổng Liên đoàn với dự án USAID/SIIR. Hội thảo này đã xây dựng được
TƯLĐTT ngành Dệt May tỉnh Bình Dương với sự tham gia của 9 DN; tài liệu

“Thương lượng thoả ước lao động tập thể: thực trạng, giải pháp và kỹ năng”, do
Tiến sĩ Đặng Quang Điều chủ biên, xuất bản năm 2011 nhằm cung cấp cho cán bộ
công đoàn các kiến thức và kỹ năng hỗ trợ cho việc thương lượng TƯLĐTT. Bên
cạnh đó cịn rất nhiều bài viết của các tác giả: Tiến sĩ Hoàng Thị Minh trên tạp chí
Nghiên cứu lập pháp số 8/2011 với nhan đề “Điều kiện để phát triển thương lượng
tập thể”; Tiến sĩ Hồng Thị Minh, Phan Thanh Huyền, tạp chí Nghiên cứu lập pháp
số 19/2011 với nhan đề “Sử dụng hành động công nghiệp trong thương lượng tập
thể ở Thụy Điển và việc sử dụng đình cơng ở Việt Nam” … Ở cấp độ luận văn, luận
3


án, đã có đề tài luận văn thạc sĩ nghiên cứu về “Pháp luật về Thương lượng tập thể
trong lao động ở Việt Nam” của tác giả Nhân Thị Lệ Quyên năm 2009; đề tài luận
văn Pháp luật về Thỏa ước lao động tập thể qua thực tiễn thi hành tại thành phố Hồ
Chí Minh” của tác giả Phạm Chí Tâm năm 2016. Các đề tài trên đã làm rõ thêm quy
định pháp luật lao động về TƯLĐ tập thể (Luật Lao động năm 2004, Luật lao động
năm 2012) và thực trạng ký kết TƯLĐTT của cả nước và một địa phương.
Tuy có khá nhiều tài liệu, bài nghiên cứu và cơng trình về vấn đề TLTT,
TƯLĐTT, song chưa có đề tài nghiên cứu về pháp luật TƯLĐTT từ thực tiễn tỉnh
Tiền Giang. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Pháp luật về thỏa ƣớc lao động tập
thể từ thực tiễn tỉnh Tiền Giang” sẽ góp một phần nghiên cứu thực trạng thương
lượng và ký kết TƯLĐTT tại các DN trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, bổ sung thêm cơ
sở thực tiễn để các cơ quan quản lý Nhà nước nghiên cứu, bổ sung vào các quy định
về ký kết TƯLĐTT tốt hơn.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Trong quá trình quản lý và theo dõi các nội dung TƯLĐTT mà các DN gửi
cơ quan Nhà nước cho thấy việc xây dựng và gửi TƯLĐTT chưa được các bên
tham gia QHLĐ quan tâm. Vì vậy, Tơi mong muốn qua nghiên cứu này nhằm hệ
thống lại các quy định của pháp luật về thương lượng, ký kết TƯLĐTT; đánh giá
thực tiễn áp dụng pháp luật về TƯLĐTT tại Tiền Giang; kiến nghị giải pháp hoàn

thiện pháp luật, nâng cao chất lượngthương lượng, ký kết TƯLĐTT nói chung và
trên địa bàn Tiền Giang nói riêng.
4.Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu: Các quy định của pháp luật và thực tiễn áp dụng
pháp luật về TL, ký kết TƯLĐTT và một số nội dung có liên quan để làm rõ thêm
nội dung thương lượng, ký kết TƯLĐTT.
Giới hạn, phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu thực tiễn áp
dụng pháp luật về thương lượng, ký kết TƯLĐTT và một số nội dung có liên quan
để minh chứng thêm nội dung thương lượng, ký kết TƯLĐTT trên địa bàn Tiền
Giang, giai đoạn 2013 – 2015.
4


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full