QUAN điểm của ĐẢNG về đấu TRANH GIỮ VỮNG ĐỊNH HƯỚNG xã hội CHỦ NGHĨA ở nước TA HIỆN NAY và VAI TRÒ của QUÂN đội TRONG VIỆC THỰC HIỆN THẮNG lợi mục TIÊU NHIỆM vụ bảo vệ tổ QUỐC

QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG TA VỀ VẤN ĐỀ ĐẤU TRANH GIỮ VỮNG
ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở NƯỚC TA HIỆN NAY VÀ VAI TRÒ
CỦA QUÂN ĐỘI TRONG THỰC HIỆN THẮNG LỢI MỤC TIÊU, NHIỆM
VỤ BẢO VỆ TỔ QUỐC
Lý luận về giai cấp và đấu tranh giai cấp là một trong những nội dung cơ bản
quan trọng của chủ nghĩa Mác - Lênin, là cơ sở lý luận của đường lối cách mạng Việt
Nam, nó soi sáng vai trò lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam tiến tới mục tiêu độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, nước ta đang
thực hiện quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa đây
vừa là sự nghiệp xây dựng sáng tạo một chế độ xã hội mới, đồng thời vừa là một quá
trình đấu tranh giai cấp gay go phức tạp giải quyết vấn đề ai thắng ai giữa hai con
đường tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa, trong điều kiện xã hội có những biến đổi
sâu sắc. Sự biến đổi kết cấu kinh tế – xã hội tác động sâu sắc đến địa vị, lợi ích của các
giai tầng, vấn đề giai cấp, phân hoá giai cấp, liên minh giai cấp, và đấu tranh giai cấp
là những vấn đề phức tạp của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nó đặt ra nhiều vấn
đề cần phải nghiên cứu, bổ sung phát triển. Mặt khác, trước sự sụp đổ chủ nghĩa xã hội
hiện thực ở Liên Xô và Đông Âu, kẻ thù tìm mọi cách chống phá lý luận chủ nghĩa
Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối quan điểm của Đảng. Một trong
những nội dung mà chúng tập trung chống phá đó là phủ nhận lý luận về giai cấp và
đấu tranh giai cấp, về vị trí vai trò của đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội. Đặc biệt là trước những diễn biến phức tạp của tình hình trong nước và
thế giới, nhiều người tỏ ra hoang mang dao động, hoài nghi về sự thắng lợi của chủ
nghĩa xã hội, xa rời đường lối đấu tranh giai cấp của Đảng, mơ hồ về giai cấp, mất
cảnh giác cách mạng thậm chí bị sa ngã trước sự tấn công của kẻ thù. Nghiên cứu làm
rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội ở nước ta hiện nay, trên cơ sở đó giúp chúng ta nhận thức một số vấn đề có tính


nguyên tắc trong quá trình đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội, nhằm thực hiện tốt đường lối đổi mới của Đảng trong giai đoạn cách mạng hiện
nay.

1 - Một số vấn đề lý luận cơ bản về đấu tranh giai cấp và đấu tranh giai
cấp trước sự tác động của xu thế toàn cầu hóa hiện nay.
Đề cập về giai cấp và đấu tranh giai cấp có rất nhiều quan điểm khác nhau, các
học giả đưa ra những nhận định mơ hồ về giai cấp và đấu tranh giai cấp, không căn cứ
vào vào điều kiện thực tế và những đặc trưng của giai cấp, họ cho rằng giai cấp là một
tập hợp người có cùng chức năng xã hội, có cùng lối sống, mức sống và cùng một địa
vị, uy tín xã hội. Sự khác nhau giữa giai cấp này với giai cấp khác đó là sự khác nhau
về chủng tộc, về tài năng, nghề nghiệp, tài sản thu nhập phúc lợi, về nguyện vọng, tâm
sinh lý… Thực chất những quan điểm trên là nhằm xoá bỏ sự phân biệt và đối kháng
giai cấp. Trên cơ sở xem xét hiện tượng giai cấp gắn với lịch sử sản xuất vật chất, phân
tích quan hệ giai cấp trên cơ sở quan hệ kinh tế Mác - Ăngghen khẳng định: “Các nhà
sử học tư sản trước tôi rất lâu đã trình bài sự phát triển lịch sử của của cuộc đấu
tranh giai cấp đó, còn các nhà kinh tế học tư sản thì đã trình bày sự giải phẫu kinh tế
của các giai cấp cái mới mà tôi đã làm là chứng minh rằng: 1. sự tồn tại của các giai
cấp chỉ gắn liền với những giai đoạn phát triển lịch sử nhất định của sản xuất; 2. cuộc
đấu tranh giai cấp tất yếu dẫn đến chuyên chính vô sản; 3. bản thân nền chuyên chính
vô sản này chỉ là bước quá độ tiến tới thủ tiêu mọi giai cấp và tiến tới xã hội không
còn giai cấp”1. Kế thừa quan điểm Mác - Ăngghen, Lênin đã đưa ra nghĩa kinh điển
về giai cấp và đấu tranh giai cấp, giúp các đảng cộng sản và công nhân quốc tế nhận
thức đầy đủ hơn về giai cấp cũng như đấu tranh giai cấp, làm cơ sở cho việc hoạch
định đường lối chiến lược, sách lược xây dựng CNXH. Học thuyết Mác – Lênin về
giai cấp và đấu tranh giai cấp không chỉ chứng minh giai cấp là một phạm trù kinh tế
1

Mác - Ăngghen toàn tập Nxb CTQG, H. 1995, Tập. 28, tr. 662.


xã hội có tính lịch sử, chỉ tồn tại trong những điều kiện lịch sử nhất định, bản chất của
các quan hệ giai cấp là quan hệ thống trị và bị trị, giữa bóc lột và bị bóc lột mà còn chỉ
ra tính tất yếu và vai trò của đấu tranh giai cấp. Các ông khẳng định: Trong xã hội có

giai cấp, đối kháng giai cấp thì đấu tranh giai cấp là tất yếu, là động lực trực tiếp của
lịch sử, các cuộc cách mạng là đầu tàu của lịch sử, sự chuyển biến từ hình thái kinh tế
xã hội cũ sang hình thái kinh tế xã hội mới cao hơn phải thông qua đấu tranh giai cấp
và cách mạng xã hội. Đấu tranh giai cấp không có mục đích tự thân mà do nhu cầu
phát triển của lực lượng sản xuất, đến một trình độ nhất định nó đòi hỏi phải xoá bỏ
quan hệ sản xuất cũ thiết lập quan hệ sản xuất mới phù hợp với tính chất trình độ của
nó, biểu hiện về mặt xã hội của mối quan hệ này là sự đối lập căn bản về lợi ích giai
cấp, đối kháng giai cấp tất yếu dẫn đến đấu tranh giai cấp. Thông qua đấu tranh giai
cấp mà đỉnh cao là cách mạng chủ nghĩa xã hội, thay thế phương thức sản xuất cũ
bằng một phương thức sản xuất mới tiến bộ hơn, phương thức sản xuất mới ra đời mở
ra địa bàn cho sự phát triển của sản xuất xã hội, nó tạo ra động lực để xã hội phát triển.
Mác - Ăngghen chỉ rõ: “Lịch sử tất cả các xã hội tồn tại từ trước đến nay chỉ là lịch
sử đấu tranh giai cấp …những kẻ áp bức và những người bị áp bức, luôn luôn đối
kháng với nhau, đã tiến hành một cuộc đấu tranh không ngừng, lúc công khai, lúc
ngấm ngầm, một cuộc đấu tranh bao giờ cũng kết thúc bằng một cuộc cải tạo cách
mạng toàn bộ xã hội, hoặc bằng sự diệt vong của hai giai cấp đấu tranh với nhau” 1.
Khi nghiên cứu xã hội tư bản các ông chỉ ra rằng: cuộc đấu tranh giai cấp do giai cấp
vô sản tiến hành là cuộc đấu tranh giai cấp cuối cùng trong lịch sử, nhằm giải phóng
toàn bộ xã hội khỏi mọi áp bức, bóc lột, bất công, nhằm xoá bỏ mọi giai cấp và đấu
tranh giai cấp. Vì vậy đây là một quá trình đấu tranh rất lâu dài và vô cùng phức tạp,
quyết liệt. Cuộc đấu tranh giai cấp phát triển tất yếu dẫn đến cách mạng vô sản, cuộc
cách mạng này thắng lợi trước hết ở những mắt khâu yếu nhất trong sợi dây chuyền
1

Mác Ăngghen toàn tập Nxb CTQG, H. 1995, tập. 4, tr. 597.


của chủ nghĩa tư bản, nơi giai cấp công nhân và các lực lượng cách mạng có những
điều kiện khách quan và chủ quan để giành chính quyền, cho đến lúc xây dựng thành
công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.

Tuy nhiên các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác – Lênin cũng chỉ ra rằng, từ CNTB
lên CNXH tất yếu phải trải qua thời kỳ quá độ: “Về lý luận không thể nghi ngờ gì
được rằng giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản, có một thời kỳ quá độ nhất
định” và trong thời kỳ quá độ vẫn còn đấu tranh giai cấp là điều tất yếu. Khẳng định
tính tất yếu của đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ là bởi vì sau khi giành chính
quyền mục tiêu cuối cùng của cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản vẫn chưa đạt được.
Giành chính quyền mới chỉ là thắng lợi bước đầu của giai cấp vô sản, vấn đề cơ bản
quyết định là phải xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, giai
cấp vô sản còn phải tiếp tục đấu tranh giai cấp để đi tới thực hiện xoá bỏ giai cấp.
Mặt khác các ông cũng còn chỉ rõ: “Thời kỳ quá độ không thể nào lại không
phải là một thời kỳ đấu tranh giữa chủ nghĩa tư bản đang giãy chết và chủ nghĩa cộng
sản đang phát sinh, hay nói cách khác, giữa chủ nghĩa tư bản đã bị đánh bại nhưng
chưa bị tiêu diệt hẳn, và chủ nghĩa cộng sản đã phát sinh nhưng vẫn còn non yếu” 2.
Như vậy theo quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội, xét trên mọi phương diện còn tồn tại nhiều yếu tố khác biệt nhau, đối lập với
nhau, thâm nhập, ảnh hưởng lẫn nhau, bên cạnh những yếu tố mang tính chất xã hội
chủ nghĩa ngày càng phát triển còn có những yếu tố tư bản chủ nghĩa tồn tại đan xen
bài trừ lẫn nhau, không loại trừ khả năng có những lúc cái cũ tạm thời lấn át cái mới.
Chính vì vậy trong thời kỳ quá độ vẫn còn diễn ra cuộc đấu tranh giai cấp là tất yếu và
nó diễn ra trong điều kiện mới - điều kiện GCCN đã có chính quyền – với nội dung
mới, hình thức mới và trên tất cả các lĩnh vực đời sống kinh tế, chính trị, xã hội. Về
kinh tế, giai cấp tư sản vẫn còn tiềm lực kinh tế, vẫn còn tồn tại nền kinh tế nhiều
2

Lênin toàn tập Nxb tiến bộ, M. 1977, tập. 39, tr. 309 – 310.


thành phần, đây là cơ sở nẩy sinh và tồn tại giai cấp bóc lột, quan hệ bóc lột. Bên cạnh
đó nền kinh tế luôn chứa đựng khuynh hướng tự phát theo hướng tư bản chủ nghĩa, vì
vậy phải tiến hành đấu tranh giai cấp để xoá bỏ cơ sở nẩy sinh bóc lột và chống lại

khuynh hướng tự phát tư bản chủ nghĩa của nền kinh tế. Về chính trị, trong thời kỳ quá
độ các giai cấp bóc lột về cơ bản đã bị đánh đổ nhưng chưa bị tiêu diệt hoàn toàn, vẫn
còn âm mưu phục hồi địa vị đã mất, chúng tìm mọi cách để cấu kết với các lực lượng
phản động để chống phá sự nghiệp cách mạng, do đó cuộc đấu tranh của giai cấp vô
sản chống lại giai cấp tư sản và các thế lực thù địch vẫn tiếp tục diễn ra gay go phức
tạp. Lênin còn nhấn mạnh thêm trong thời kỳ quá độ, cùng với những khó khăn, phức
tạp về chính trị, kinh tế, trong lĩnh vực văn hoá xã hội cũng gặp không ít khó khăn,
những bê bối, tha hoá và trì trệ. Đó là những lối sống thiếu văn hoá, thiếu tôn trọng
pháp luật và đi kèm theo nó là vô số những hành vi phi pháp, là nạn quan liêu, nạn
giấy tờ và nạn hối lộ, là nạn mù chữ và tính kiêu ngạo cộng sản chủ nghĩa. Bên cạnh
đó thời kỳ này những tư tưởng, tâm lý, phong tục tập quan của xã hội cũ đã lỗi thời lạc
hậu vẫn chưa mất đi, thêm vào đó là những vấn đề dân tộc, tôn giáo, công bằng xã hội
còn diễn biến phức tạp đòi hỏi phải có thời kỳ đấu tranh giai cấp để xoá bỏ những tàn
dư văn hoá cũ xây dựng văn hoá mới, lối sống mới, con người mới xã hội chủ nghĩa.
Trong giai đoạn hiện nay cuộc cách mạng khoa học công nghệ đã tạo nên sự
nhảy vọt về lực lượng sản xuất, làm ảnh hưởng tới các lĩnh vực khác nhau của đời
sống xã hội. Ở các nước tư bản phát triển, đã hình thành cơ sở công nghệ sản xuất
với nền kỹ thuật điện tử, tin học rất cao, do đó đẩy nhanh quá trình quốc tế tư bản
chủ nghĩa. Điều đó tạo nên sự thăy đổi cơ cấu xã hội- giai cấp trong mỗi nước và
bản thân giai cấp công nhân. Bộ phận công nhân tri thức, công nhân dịch vụ ngày
càng tăng, công nhân truyền thống ngày càng giảm. Đời sống công nhân cũng ngày
càng được cải thiện, thậm chí một số công nhân ở các nước tư bản phát triển đã có
cổ phần trong các công ty của nhà tư bản. Điều đó làm cho điều kiện tập hợp, tổ


chức đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân trở nên khó khăn hơn. Một số người
tưởng rằng chủ nghĩa tư bản đã thay đổi về bản chất và giai cấp công nhân không
còn sứ mệnh giải phóng nhân loại nữa.
Đặc biệt hiện nay cũng chính do sự phát triển của khoa học công nghệ, của
sản xuất hàng hóa, của phân công lao động quốc tế và do nhu cầu giải quyết các

vấn đề toàn cầu...đã làm cho toàn cầu hóa trở thành xu thế khách quan, lôi cuốn hầu
hết các nước tham gia vào với các mức độ khác nhau. Chính toàn cầu hóa làm cho
ý nghĩa quốc gia biên giới ngày càng giảm, làm cho giao lưu, liên kết quốc tế ngày
càng phát triển, dẫn đến tính chỉnh thể của thế giới ngày càng tăng. Điều này làm
cho giai cấp và đấu tranh giai cấp dường như bị lu mờ đi. Đặc biệt thế giới hiện nay
đang nảy sinh nhiều vấn đề mang tính toàn cầu mà cả loài người, không phân biệt
quốc gia, dân tộc, giai cấp, đảng phái…đều phải quan tâm như vấn đề xung đột dân
tộc, xung đột sắc tộc, vấn đề chiến tranh, vấn đề môi trường, vấn đề dân số và
những vấn đề khác làm cho không ít người nghĩ rằng, trong thời đại ngày nay, vấn
đề giai cấp và đấu tranh giai cấp đã trở nên lỗi thời hoặc ít ra cũng bị đẩy suống
hàng thứ yếu. Những nội dung trên đây làm cho cuộc đấu tranh giai cấp, mà nhất là
cuộc đấu tranh tư tưởng lý luận càng trở nên phức tạp, vì những người muốn phủ
định lý luận giai cấp và đấu tranh giai cấp lại có thêm những điều kiện thuận lợi để
thực hiện ý đồ của mình. Chính vì vậy, đấu tranh chống những trào lưu tư tưởng cơ
hội phản động, làm sáng tỏ lý luận về giai cấp và đấu tranh giai cấp trong giai đoạn
hiện nay có vai trò quan trọng trong định hướng tư tưởng cho nhân dân, cán bộ,
chiến sĩ thực trung thành và thực hiện thắng lợi đường lối của Đảng và Nhà nước
xã hội chủ nghĩa hiện nay. Tuy nhiên từ quy luật vận động khách quan của lịch sử,
từ xu thế tất yếu của thời đại...Đảng ta khẳng định: Dẫu sự phát triển xã hội trải qua
những bước quanh co phức tạp với những thăng trầm của lịch sử, song loài người
cuối cùng nhất định sẽ tiến tới chủ nghĩa xã hội, vì đó là quy luật tiến hoá của lịch sử.


Hay nói cách khác dù thời đại đang có những biến động lớn lao, dù CNXH hiện thực
đang gặp những khó khăn thách thức, nhưng những người cộng sản không được mơ
hồ mất cảnh giác, mà phải kiên trì cuộc đấu tranh giai cấp để đi đến thắng lợi cuối
cùng và thắng lợi thuộc về GCCN và nhân dân lao động tiến bộ là tất yếu lịch sử.
2 - Đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ ở Việt Nam hiện nay.
* Tính tất yếu khách quan của đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ ở
Việt Nam.

Nước ta đang thực hiện quá độ gián tiếp lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua giai đoạn
phát triển tư bản chủ nghĩa. Như vậy theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, vấn
đề đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ ở nước ta hiện nay, không những mang tính
tất yếu khách quan mà nó còn là cuộc đấu tranh giai cấp gay go phức tạp quyết liệt lâu
dài và diễn ra trong điều kiện mới, nội dung mới với nhiều hình thức biện pháp đa
dạng.
Cơ sở thực tiễn quy định tính tất yếu đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội ở nước ta đó là, xuất phát từ tình hình đặc điểm thế giới, trong nước
và âm mưu thủ đoạn chống phá của kẻ thù trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội
đối với nước ta. Đảng ta nhận định: “Xây dựng chủ nghĩa xã hội bỏ qua tư bản chủ
nghĩa, tạo ra sự biến đổi về chất của xã hội trên tất cả các lĩnh vực là sự nghiệp rất
khó khăn, phức tạp, cho nên phải trải qua một thời kỳ qua độ lâu dài với nhiều chặng
đường, trải qua nhiều hình thức tổ chức kinh tế, xã hội có tính chất quá độ” 3. Thực tế
cho thấy: Việt Nam bước vào thời kỳ quá độ xây dựng chủ nghĩa xã hội từ một nước
nông nghiệp lạc hậu, điểm xuất phát thấp, nền sản xuất nhỏ là phổ biến, lực lượng sản
xuất chưa phát triển, cơ cấu xã hội - giai cấp phức tạp, quan hệ sản xuất còn manh
mún nhỏ lẻ, thực hiện nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần còn tồn tại nhiều thành
phần kinh tế, nhiều hình thức sở hữu, các thành phần kinh tế vừa đan xen hợp tác, vừa
3

Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb CTQG, H. 2001, tr.8.


đấu tranh với nhau, vì vậy còn tồn tại nhiều giai cấp, tầng lớp xã hội, thậm chí đối lập
nhau về lợi ích, vì vậy còn đấu tranh giai cấp là thực tế khách quan không thể tránh
khỏi. Mặt khác Hệ thống chính trị, chế độ dân chủ đang trong quá trình được xây dựng
và cũng cố nên còn nhiều hạn chế, các phong tục tập quán còn khá lạc hậu, hậu quả
của chiến tranh khá nặng nề lại bị đế quốc Mỹ thực hiện chính sách bao vây cấm vận
trong nhiều năm. Đặc biệt vào cuối những năm 80, đầu những năm 90 của thế kỷ XX,
chúng ta còn phải đương đầu với những chấn động sâu sắc và to lớn của cuộc khủng

hoảng sụp đổ chủ nghĩa xã hội ở Liên xô và Đông âu. Hơn nữa hiện nay chúng ta còn
phải đối đầu với những nguy cơ thách thức to lớn, đó là, nguy cơ tụt hậu xa hơn về
kinh tế so với các nước trong khu vực và trên thế giới; nguy cơ chệch hướng xã hội
chủ nghĩa, nguy cơ nạn tham nhũng và nguy cơ “diễn biến hoà bình” của các thế lực
thù địch. Đó thực sự là nhưng khó khăn thách thức đan xen, tác động lẫn nhau, thường
xuyên đe doạ sự sống còn của Đảng và của chế độ chúng ta. Do vậy tiến hành đấu
tranh giai cấp nhằm giữ vững định hướng XHCN, thực hiện cải tạo những tàn dư của
xã hội cũ, xây dựng thành công CNXH là tất yếu khách quan.
Hiện nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, nước ta đang
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nên Đảng ta xác định cuộc “đấu
tranh giai cấp tiếp tục diễn ra gay gắt” và “nội dung chủ yếu của cuộc đấu tranh
giai cấp trong giai đoạn hiện nay là thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiêp hoá
hiện đại hoá theo định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc phục tình trạng nước ngèo,
kém phát triển; thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức, bất công; đấu tranh
ngăn chặn và khắc phục những tư tưởng và hành động tiêu cực, sai trái; đấu tranh
làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch; bảo vệ


độc lập dân tộc, xây dựng nước ta thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh
nhân dân hạnh phúc”4.
Thực chất quan điểm trên là Đảng ta khảng định tình tất yếu, nội dung, tính
chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay, đông thời khảng định nội dung
thực chất của cuộc đấu tranh giai cấp ấy là vấn đề có ý nghĩa thời sự cấp bách cả về
lý luận và thực tiễn, là cơ sở khoa học, cách mạng để giải quyết vấn đề giai cấp, lợi
ích giai cấp, đấu tranh giai cấp trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội, khắc phục được
mọi biểu hiện mơ hồ về giai cấp và đấu tranh giai cấp nhằm thúc đẩy sự nghiệp đổi
mới nước ta giành thắng lợi, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội- chủ nghĩa cộng
sản ở Việt Nam, góp phần hoàn thành sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân thế
giới.
Chúng ta khảng định nội dung thực chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta

hiện nay chính là cuộc đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ
nghĩa; có thể luận giải trên những góc độ sau:
Trước hết, từ phân tích luận giải tình tất yếu của đấu tranh giai cấp trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội để khảng định tính tất yếu khách quan đấu
tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa ở nước ta. Trong
cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Đảng ta
đã nêu lên đặc điểm nổi bật trong giai đoạn hiện nay của thời đại là “cuộc đấu
tranh giai cấp và dân tộc gay go, phức tạp của nhân dân các nước vì hoà bình, độc
lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội” và “mâu thuẫn giữa chủ nghĩa xã hội và
chủ nghĩa tư bản đang diễn ra gay gắt”5. Đặc điểm này chi phối trực tiếp và xuyên
suốt tiến trình cách mạng Việt Nam tất yếu còn diễn ra quá trình đấu tranh giai cấp

4

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội IX, NxbCTQG, H, 2001, tr13-86.
Đảng CSVN: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, NxbST,
H, 1991, tr6-7.
5


nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa hai con đường, hai xu hướng tiến lên chủ nghĩa xã
hội hay tự phát đi lên chủ nghĩa tư bản ở nước ta hiện nay.
Các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác-Lênin cũng chỉ rõ trong thời kỳ quá độ còn
sự tồn tại đan xen của hai kết cấu kinh tế tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa; còn
tồn tại đan xen nhiều thành phần kinh tế và đấu tranh giữa chúng là tất yếu. Do vậy,
ở nước ta hiện nay cũng đang trong thời kỳ quá độ, còn tồn tại nhiều hình thức sở
hữu về tư liệu sản xuất, nhiều thành phần kinh tế và tương ứng với nó là sự tồn tại
nhiều giai cấp, tầng lớp xã hội khác nhau với nhiều lợi ích khác nhau. Nó đặt ra yêu
cầu tất yếu của cuộc đấu tranh giữa các tầng lớp xã hội, các thành phần kinh tế để
khảng định giai cấp nào, thành phần kinh tế nào giữ vai trò định hướng con đường

đi lên của đất nước. Điều đó quy định một cách khách quan cuộc đấu tranh giai cấp
ở nước ta hiện nay là cuộc đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản
chủ nghĩa; giữa định hướng xã hội chủ nghĩa hay chệch hướng sang tư bản chủ
nghĩa.
Mặt khác, con đường mục tiêu cách mạng Việt Nam là con đường cách mạng
vô sản, đó là con đường duy nhất đúng mà Đảng, Hồ Chí Minh và nhân dân ta đã
lựa chọn là sự lựa chon của lịch sử Việt Nam; nhằm thực hiện mục tiêu độc lập dân
tộc và chủ nghĩa xã hội, xây dựng xã hội không còn áp bức bóc lột, bất công; mọi
người được tự do, bình đẳng, bắc ái, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Cho nên, đấu
tranh để bảo vệ con đường đi nên chủ nghĩa xã hội, ngăn cản mọi xu hướng “tự
phát” hoặc “tự giác” đi theo con đường tư bản chủ nghĩa là một tất yếu. Nếu không
đấu tranh loại bỏ xu hướng ấy sẽ không đi đến mục tiêu, sẽ chệch hướng xã hội chủ
nghĩa và không đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân Việt Nam.
Nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội không qua giai đoạn phát triển tư bản chủ
nghĩa từ một nước nông nghiệp lạc hậu, nền sản xuất nhỏ, kém phát triển lại phải
trải qua hàng trăm năm dưới chế độ đô hộ của thực dân nửa phong kiến, những tư


tưởng, tâm lý, phong tục tập quán lạc hậu còn đè nặng lên đầu nhân dân ta. Cho
nên, đấu tranh để từng bước khắc phục những tàn dư tư tưởng văn hoá lạc hậu, xây
dựng một nền văn hoá mới xã hội chủ nghĩa làm cho chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh giữ vài trò chủ đạo trong xã hội, xây dựng một nền kinh tế
công nghiệp hiện đại dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu, hệ tư
tưởng xã hội chủ nghĩa. Như Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X xác định: “xã hội
chủ nghĩâ mà nhân dân ta xây dựng là một xã hội dân giàu, nước mạnh, công
bằng, dân chủ, văn minh; do nhân dân lao động làm chủ; có nền kinh tế phát triển
cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ
phát triển của lực lượng sản xuất; có nền văn hoá tiến đậm đà bản sắc văn hoá
dân tộc; con người được giải phóng khỏi áp bức, bất công, có cuộc sống ấm no, tự
do, hạnh phúc, phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình

đẳng đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ; có Nhà nước pháp quyền
xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của
Đảng cộng sản; có quan hệ hữu nghị hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới”6
Thực chất đó chính là nội dung cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta trong từng giai
đoạn cách mạng cụ thể của thời kỳ quá độ phản ánh cuộc đấu tranh “ai thắng
ai”giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa.
Qúa độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay đang chịu ảnh hưởng tác
động mạnh mễ của diễn biến tình hình thế giới hết sức phức tạp. Lợi dụng sự sụp
đổ của chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên xô và Đông âu, chủ nghĩa đế quốc và các
thế lực thù địch đưa ra nhiều quan điểm sai trái nhằm phủ nhận chủ nghĩa MácLênin, phủ nhận cuộc đấu tranh giai cấp hiện nay. Chúng cho rằng “cuộc thử
nghiệm chủ nghĩa xã hội” đã thất bại, “chủ nghĩa Mác-Lênin đã lỗi thời”, “chủ
nghĩa xã hội khoa học đã lạc hậu”; loài người “phải quay về với chủ nghĩa tư bản”
6

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, NxbCTQG, H, 2006, Tr 68


hoặc phải lựa chọn “con đường thứ ba”, đi theo “chủ nghĩa xã hội dân chủ” đó mới
là con đường “hợp quy luật” tiến hoá của lịch sử. Rằng trước sự tác động của cách
mạng khoa học- công nghệ, xu thế toàn cầu hoá phải nói đến kinh tế tri thức, nói
đến toàn cầu hoá; còn nói đến giai cấp, phân chia giai cấp, đấu tranh giai cấp sẽ là
“lạc hậu”, là “mất thời cơ” hội nhập quốc tế hoá…Như vậy, xem xét ngay trong
những quan điểm phản diện ấy đã phản ánh cuộc đấu tranh giai cấp hiện nay còn
diễn ra hết sức phức tạp, với các hình thức đa dạng và thực chất của cuộc đấu tranh
này là đấu tranh giữa hai con đường đi lên xã hội chủ nghĩa hay đi lên tư bản chủ
nghĩa trong thời đại hiện nay. Bởi vì, tất cả những luận điệu ấy đều nhằm làm lu mờ
quan điểm đấu tranh giai cấp, phủ nhận con đường, mục tiêu chủ nghĩa xã hội. Và
điều đó cũng có nghĩa là chúng thừa nhận chủ nghĩa xã hội vẫn là một con đường
hiện thực, cũng như trước kia các học giả tư sản thừa nhận chủ nghĩa xã hội khoa
học, chủ nghĩa cộng sản là “một bóng ma ám ảnh Châu Âu” vậy.

Thực chất cuộc đấu tranh đó nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa một bên là các
lực lượng cách mạng đang nhận thức, tìm tòi, tổng kết thực tiễn, xác định
đường lối chiến lược, sách lược phù hợp để đi lên chủ nghĩa xã hội với một bên
là chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đang tìm mọi cách chống phá con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Mục tiêu của chúng là làm cho chúng ta đi chệch hướng xã hội chủ nghĩa, đi chệch
khỏi quỹ đạo chủ nghĩa xã hội, tiến tới xoá bỏ chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Trong xu thế toàn cầu hoá, mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế hiện nay theo
hướng đa phương hoá, đa dạng hoá bên cạnh những yếu tố tích cực tất yếu sẽ
có những yếu tố tiêu cực ảnh hưởng đến mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội ở nước ta. Do vậy, đặt ra yêu cầu tất yếu phải hợp tác, vừa đấu tranh
ngăn chặn, loại trừ những ảnh hưởng tiêu cực từ bên ngoài thâm nhập vào quá
trình đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.


Như vậy, trung thành với lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin về tính tất yếu đấu
tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ, căn cứ vào đặc điểm, tình hình thế giới và trong
nước, Đảng ta khảng định cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay còn diễn ra
gay gắt, thực chất đó là cuộc đấu tranh tất yếu giải quyết vấn đề “ai thắng ai”giữa
chủ nghĩa xã hội với chủ nghĩa tư bản trong suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội ở Việt Nam.
Thứ hai, tuy Đảng ta có quan điểm mới về đấu tranh giai cấp trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta là: “hợp tác và đấu tranh trong nội bộ nhân
dân” nhưng không làm thay đổi bản chất cuộc đấu tranh giai cấp vẫn là đấu tranh
giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa. Khi phân tích về sự biến
đổi cơ cấu xã hội giai cấp nói chung và mối quan hệ giữa các giai tầng trong xã hội
nước ta nói riêng, Đảng ta chỉ rõ: “Mối quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớp xã hội
là quan hệ hợp tác đấu tranh trong nội bộ nhân dân, đoàn kết và hợp tác lâu dài
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng”7. Quan
nịêm trên của Đảng đòi hỏi phải nhận thức cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện

nay phải có quan điểm biện chứng và phát triển. Sẽ là mơ hồ, ảo tưởng nếu trong xã
hội hiện nay không còn đấu tranh giai cấp. Nhưng cũng là sai lầm nếu như phân
chia các lực lượng xã hội thành hai lực lượng đối lập hoàn toàn. Do vậy, hiểu “hợp
tác và đấu tranh trong nội bộ nhân dân” thực chất là đấu tranh giai cấp mang nội
dung, tính chất, mức độ khác nhau và trong điều kiện mới so với thời kỳ đấu tranh
giành độc lập dân tộc trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trước kia.
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội cơ cấu, địa vị các giai tầng đã thăy
đổi. Giai cấp công nhân từ địa vị bị bóc lột, làm thuê cho nhà tư bản đã chuyển
sang địa vị cùng nhân dân lao động làm chủ tư liệu sản xuất chủ yếu, sử dụng giai
cấp tư sản để “cày cấy” cho chủ nghĩa xã hội. Giai cấp công nhân và nhân dân lao
7

Đảng CSVN, Văn kiện Nghị quyết Đại hội IX, NxbCTQG, H, 2001, tr85.


động đã có chính quyền và từng bước xây dựng xã hội mới. Giai cấp tư sản đã bị
đánh đổ nhưng chưa bị tiêu diệt hẳn, còn có những yếu tố có lợi để giai câp vô sản
sử dụng. Do vậy, cuộc đấu tranh giữa giai câp vô sản và giai cấp tư sản hiện nay
hoà vào cuộc “ đấu tranh trong nội bộ nhân dân” chứ không phải đấu tranh để loại
trừ, thủ tiêu nhau mà là quá trình vừa đấu tranh, vừa hợp tác nhằm mục đích phát
huy sức mạnh tổng hợp cho xây dựng và phát triển các yếu tố xã hội chủ nghĩa.
Mặt khác, “đấu tranh giai cấp trong nội bộ nhân dân” hiện nay chủ yếu là
để giải quyết mâu thuẫn chủ yếu của nước ta, giữa “quyết tâm xây dựng đất nước
Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và
tư tưởng Hồ Chí Minh”8 với “nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước
trong khu vực và trên thế giới”; “nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa” và “tình
trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ,
đảng viên gắn với tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí là nghiêm trọng. Những biểu
hiện xa dời mục tiêu của chủ nghĩa xã hội chưa được khắc phục. Các thế lực thù
địch vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu “diễn biến hoà bình”, gây bạo loạn lật đổ, sử

dụng chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền” hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở
nước ta”9. Giải quyết được mâu thuẫn này chính là giai quyết mâu thuẫn giữa hai
con đường “ai thắng ai” giữa con đường đi lên chủ nghĩa xã hội hay đi theo chủ
nghĩa tư bản. Quyết định sự thành công của công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc
xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay.
Như vậy, nhận thức mới về đấu tranh giai cấp hiện nay là cuộc “đấu tranh
trong nội bộ nhân dân” của Đảng ta không chỉ phản ánh tư duy biện chứng, khoa
học mà còn khảng định thực chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là cuộc
đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa. Nhưng nó
không đồng nghĩa với đấu tranh giữa hai giai cấp đối lập trước kia như cuộc đấu
8
9

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr83.
Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, NxbCTQG, H, 2006, Tr 75.


tranh giữa nô lệ với chủ nô; giữa nông dân với địa chủ, phong kiến; giữa vô sản với
tư sản. Mà đó là quá trình vừa hợp tác vừa đấu tranh giữa các giai tầng, giữa các
thành phần kinh tế nhằm giải quyết vấn đề “ai thắng ai” giữa chủ nghĩa xã hội và
chủ nghĩa tư bản, đi đến mục đích cuối cùng là giữ vững định hướng con đường đi
lên xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Thứ ba, khảng định đâú tranh giai cấp giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa
và tư bản chủ nghĩa thực chất là cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay được
thể hiện rõ nhất trong nội dung đấu tranh giai cấp mà Đảng ta xác định. Đó là cuộc
đấu tranh giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và khắc phục nguy cơ chệch
hướng xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực đời sống xã hội.
Định hướng xã hội chủ nghĩa với tư cách là một thời kỳ, một giai đoạn hay
tính chất vận động của một hình thái kinh tế – xã hội cộng sản chủ nghĩa thực chất
là sự điều chỉnh chiến lược của Đảng ta nhằm tiếp tục đi lên chủ nghĩa xã hội theo

quy luật khách quan. Theo đó, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta
hiện nay là nhằm xây dựng xong những tiền đề cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ
nghĩa xã hội với kiến chúc thượng tầng, chính trị, tư tưởng, văn hoá phù hợp làm
cho nước ta trở thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh. Do vậy, cuộc đấu tranh
giai cấp ở nước ta hiện nay phải đạt được mục tiêu giữ vững định hướng xã hội chủ
nghĩa trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, suy cho cùng đó là giữ vững con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội.
Báo cáo chính trị Đại hội IX, Đảng ta chỉ rõ nội dung trước hết và chủ yếu
nhất của cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là: “thực hiện thắng lợi sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đaị hoá theo định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc
phục tình trạng nước ngèo kém phát triển”10. Thực chất đây là cuộc đấu tranh giai
cấp trên lĩnh vực kinh tế nhằm giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa về mặt kinh
10

Đảng CSVN, Van kiên nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lấn thứ IX, NxbCTQG, H2001, tr86.


tế, lĩnh vực suy cho cùng quyết định sự phát triển của xã hội, là nội dung chủ yếu
quan trọng nhất vì các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác-Lênin đã chỉ rõ: sự phát triển
của xã hội từ hình thái kinh tế xã hội này sang hình thái kinh tế xã hội khác cao hơn
là do sự vận động tổng hợp của các quy luật xã hội, quan hệ sản xuất phù hợp với
tính chất trình độ phát triển của lực lượng sản xuất; cơ sở hạ tầng quyết định kiến
chúc thượng tầng. VI.Lê-Nin còn nhấn mạnh: chủ nghĩa xã hội chỉ có thể chiến
thắng chủ nghĩa tư bản trên cơ sở tạo ra được lực lượng sản xuất và năng suất lao
động cao hơn hẳn chủ nghĩa tư bản. Theo đó, cuộc đấu tranh để phát triển sản suất,
lực lượng sản suất, khoa học công nghệ, nâng cao năng suất lao động, chiến thắng
nghèo nàn lạc hậu, khắc phục tình trạng kém phát triển làm cho dân giàu, nước
mạnh thực sự là một nội dung quan trọng hàng đầu. Muốn thực hiện được nội dung
đó nhất thiết phải thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Mặt khác, nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nền sản suất nhỏ, tiểu nông

kinh tế chậm phát triển, trong khi đó chủ nghĩa xã hội phải được xây dựng trên nền
tảng cơ sở vật chất hiện đại, đó cũng là quy luật của tất cả các nước đi lên chủ
nghĩa xã hội. Do vậy, tiến hành và thực hiện thắng lợi sự nghiệp hoá, hiện đại hoá
nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa “thực trạng nền kinh tế kém phát triển và mức
sống nhân dân còn thấp với đòi hỏi bức thiết phải nhanh chóng vươn lên để tránh
tụt hậu xa hơn về kinh tế ”11. Nhưng thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại
hoá phải theo định hướng xã hội chủ nghĩa, có nghĩa là trên cơ sở phát triển lực
lượng sản xuất từng bước xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp, làm cho quan hệ
xuất xã hội chủ nghĩa giữ vị trí thống trị trong xã hội. Bởi vì, quan hệ sản xuất là
mặt phản ánh bản chất của chế độ xã hội, cho nên muốn giữ vững định hướng xã
hội chủ nghĩa về kinh tế tất yếu phải giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa về kinh
tế tất yếu phải giữ vững vị trí thống trị của quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.
11

Đảng CSVN, Văn kiện Nghị quyết DHIX, NxbCTQG, H, 2001, Tr67


Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta còn tồn tại nhiều hình
thức sở hữu về tư liệu sản suất, còn tồn tại nhiều thành phần kinh tế, đó là một tất
yếu khách quan. Trong đó bao gồm cả các thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa
(kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể) và các thành phần kinh tế phi xã hội chủ nghĩa(tư
bản nhà nước, tư bản tư nhân, tiểu chủ cá thể và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài).
Mà theo VI.Lê-Nin các hình thức kinh tế tư nhân có xu hướng hàng ngày, hàng giờ
tự phát lên chủ nghĩa tư bản. Do đó, ở nước ta không chỉ có duy nhất con đường đi
lên chủ nghĩa xã hội mà còn có xu hướng con đường “tự phát” hoặc “tự giác” đi
theo chủ nghĩa tư bản. Cho nên, thực chất đấu tranh giai cấp trên lĩnh vực kinh tế là
đấu tranh giữ vững định hướng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.
Giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong sự nghiệp công nghiệp hoá,
hiện đại hoá theo Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X là: “thực hiện mục tiêu “dân
giầu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh”; giải phóng và không

ngừng phát triển sức sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân; đẩy mạnh xoá đói
giảm ngèo, khuyến khích mọi người vươn lên làm giàu chính đáng, giúp đỡ người
khác thoát nghèo và từng bước khá giả hơn.
Phát triển kinh tế nhiều hình thức sở hữu, nhiêu thành phần kinh tế, trong đó
kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể
càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.
Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính
sách phát triển; tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn hoá, y tế, giáo dục, …
giải quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con người. Thực hiện tốt chế
độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, đồng thời theo mức
đóng góp cùng cấc nguồn lực khác và thông qua phúc lợi xã hội.”12. Quan điểm
trên của Đảng ta, chính là xây dựng và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ
12

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, NxbCTQG, H, 2006, Tr 77.


nghĩa phù hợp với sự phát triển của trình độ lực lượng sản xuất, Làm cho thành
phần kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo và cùng với kinh tế hợp tác (mà lòng cốt
là hợp tác xã) trở thành nền tảng của nền kinh tế quốc dân. Quản lý, kiểm soát định
hướng các thành phần kinh tế tư nhân, kinh tế tư bản nhà nước hoạt động làm tăng
của cải vật chất cho xã hội, làm lợi cho quốc tế dân sinh; phát triển nền kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, liên tục đổi mới, chánh trì trệ. Các doanh
nghiệp nhà nước phải vươn lên vị trí chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân, tăng
cường quản lý vĩ mô của nhà nước, từng bước cải tạo, định hướng các thành phần
kinh tế phi xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa, phát huy vai trò làm chủ của
người lao động. Cùng với phát triển kinh tế kết hợp chặt trẽ với giải quyết tốt các
chính sách xã hội như xoá đói, giảm ngèo, không ngừng tăng cường phúc lợi xã
hội... Đồng thời chống mọi âm mưu thủ đoạn chống phá của kẻ thù làm cho nền
kinh tế nước ta “tự phát” đi theo chủ nghĩa tư bản. Hiện nay kẻ thù thường tiến

hành các thủ đoạn về kinh tế như: dùng vốn, công nghệ thông qua đầu tư, hợp tác
để khuyến khích “tự do hoá”, “tư nhân hoá”nền kinh tế, kết hợp bao vây, cấm vận,
kiện cáo, chèn ép trên lĩnh vực thương mại… từ đó làm cho nền kinh tế nước ta bị
tư nhân hoá, tự do hoá theo mô hình chủ nghĩa tư bản chủ nghĩa.
Như vậy, thực chất nội dung đấu tranh giai cấp về kinh tế ở nước ta là sự
khảng định thắng lợi của chủ nghĩa xã hội đối với chủ nghĩa tư bản cả về năng xuất
lao động và thể chế kinh tế, là đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư
bản chủ nghĩa.
Văn kiện Đại hội lần thứ X của Đảngcòn chỉ rõ nội dung đấu tranh giai cấp ở
nước ta hiện nay còn là: “thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, ngay trong từng
bước và từng chính sách phát triển; tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn
hoá, y tế, giáo dục…, giả quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con


người.”13. Đây là nội dung đấu tranh giai cấp khảng định bản chất ưu việt của chế
độ xã hội, xã hội chủ nghĩa.
Mục tiêu của cuộc đấu tranh giai cấp của giai câp vô sản chống lại giai cấp tư
sản là soá bỏ chế độ áp bức, bất công, xây dựng chế độ không còn áp bức, bóc lột,
bất công, mọi người được sống cuộc sống tự do bình đẳng, công bằng bắc ái. Tuy
nhiên trong thời kỳ quá độ, còn tồn tại nhiều hình thức sở hữu, nhiều hình thức
phân phối cho nên chúng ta còn phải chấp nhận những quan hệ bất bình đẳng, thực
hiện công bằng xã hội còn thấp hơn so với lý tưởng cộng sản. Mặt khác, sức sản
xuất của xã hội chưa làm ra lượng sản phẩm đáp ứng yêu cầu cho xã hội, cho nên
tất yếu còn phải đấu tranh thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức bất công.
Để giải quyết nhiệm vụ ấy, Đảng ta chủ trương “tăng trưởng kinh tế gắn liền
với đảm bảo tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước phát triển”14 và
“tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn hoá giáo dục”15. Đây là nhân tố chỉ
có thể thực hiện được dưới chủ nghĩa xã hội, các xã hội khác không thể có cơ sở để
có và cũng không bao giờ thực hiện được. Một nghịch lý hiện nay ở các nước tư
bản phát triển như Mỹ khoảng cách giầu nghèo ngày càng tăng: khoảng 15%số

người giàu nhất chiếm hơn 85% của cải toàn xã hội và 85% số người trung bình và
ngèo chia nhău 15% số của cải còn lại của xã hội, đây là nghịch lý không thể giải
quyết được trong xã hội tư bản. Do vậy, cuộc đấu tranh thực hiện công bằng xã hội,
chống áp bức, bất công phẩi được tiến hành một cách kiên quyết bằng nhiều hình
thức biện pháp, làm giảm khoảng cách giầu ngèo, chống tham ô, tham nhũng, thực
chất là khảng định bản chất ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay còn là cuộc “đấu tranh ngăn chặn và
khắc phục những tư tưởng và hành động sai trái tiêu cực”16. Đây là nội dung đấu
13
14
15
16

Đảng
Đảng
Đảng
Đảng

CSVN,
CSVN,
CSVN,
CSVN,

Văn
Văn
Văn
Văn

kiện
kiện

kiện
kiện

Nghị
Nghị
Nghị
Nghị

quyết
quyết
quyết
quyết

ĐH X, NxbCTQG, H, 2006, Tr77
DH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr87
DH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr88
DH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr88


tranh trên lĩnh vực tư tưởng văn hoá, lối sống, đạo đức nhằm loại bỏ những tư
tưởng, hành động, văn hoá, lối sống, đạo đức phi vô sản. Xây dựng tư tưởng văn
hoá xã hội chủ nghĩa. Những tư tưởng hành động sai trái, tiêu cực có cả những tàn
dư của chế độ cũ để lại( tiểu nông, tư hữu, phong kiến, tư sản…), có cả những cái
xuất hiện do mặt trái của cơ chế thị trường đem lại; có cả những cái nảy sinh từ
trong nước, có cả sự xâm nhập từ bên ngoài (văn hoá, đạo đức, lối sống buông thả,
vì đồng tiền, bạo lực…). Những tư tưởng, đạo đức, lối sống, … đó do cả nguyên
nhân khách quan và chủ quan; nó trở thành lực cản lớn trong quá trình xây dựng
chủ nghĩa xã hội cần loại bỏ. Nếu không đấu tranh loại bỏ những tư tưởng hành
động , văn hoá, đạo đức, lối sống đó sẽ làm cho xã hội băng hoại về đao đức, phai
nhát về lý tưởng xã hội chủ nghĩa, đánh mất bản sắc văn hoá dân tộc, xa dời đạo

đức cách mạng…dẫn đến cơ sở xã hội bị biến chất thành văn hoá, lối sống, đạo đức
tư sản. Cho nên, thực chất đó vẫn là đấu tranh “ai thắng ai” giữa tư tưởng văn hoá,
lối sống, đạo đức xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa. Chính vì vậy Đại hội Đảng
toàn quốc lần thứ X khảng định: “tiếp tục phát triển sâu rộng và nâng cao chất
lượng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, gắn kết chặt chẽ và
đồng bộ hơn với phát triển kinh tế- xã hội, làm cho văn hoá thấm sâu vào mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội.
Xây dựng và hoàn thiện giá trị, nhân cách con người Việt Nam, bảo vệ và
phát huy bản sắc văn hoá dân tộc trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội
nhập kinh tế quốc tế…”17
Một vấn đề đặc biệt quan trọng trong nội dung đấu tranh giai cấp ở nước ta
hiện nay là: “đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các
thế lực thù địch”18đối với nước ta. Nội dung này phản ánh tính chất gay go quyết

17
18

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, NxbCTQG, H, 2006, Tr 107.
Đảng CSVN, Văn kiện Nghị quyết ĐH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr86


liệt của cuộc đấu tranh “ai thắng ai” giữa hai con đường đi lên xã hội chủ nghĩa xã
hội hay tư bản chủ nghĩa ở nước ta. Thực chất là đấu tranh về mặt chính trị nhằm
xác lập vị trí thống trị của kiến trúc thượng tẫng xã hội chủ nghĩa hay kiến trúc
thượng tầng tư bản chủ nghĩa trong xã hội hiện nay. Đó chính là cuộc đấu tranh
nhằm giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của đảng đối với toàn xã hội, tăng
cường bản chất giai cấp công nhân của nhà nước xã hội chủ nghĩa thực sự là nhà
nước của dân, do dân và vì dân; giữ vững chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ vững
chắc thành quả cách mạng xã hội chủ nghĩa và kiên định, giữ vững con đường đi
lên chủ nghã xã hội.

Hiện nay, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch cấu kết với bọn phản
động bên trong đang tập trung chống phá cách mạng nước ta nhằm làm chệch
hướng xã hội chủ nghĩa và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, xoá bỏ sự lãnh đạo
của Đảng đối với xã hội. Bằng thủ đoạn sảo quệt, dùng chiến lược “diễn biến hoà
bình” kết hợp với bạo loạn lật đổ, đòi đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập, từng
bước làm mất vai trò lãnh đạo của Đảng như chúng đã từng tiến hành đối với các
nước xã hội chủ nghĩa và các Đảng cộng sản ở Liên xô và Đông âu, hòng đưa Đảng
đối lập - Đảng của giai cấp tư sản lên cầm quyền đưa cách mạng Việt Nam đi theo
quỹ đạo của chủ nghĩa tư bản. Sử đụng biện pháp “chui sâu”, “leo cao” phá hoại
từ bên trong; bôi nhọ, bóp méo, cuyên tạc đường lối quan điểm của Đảng, chính
sách của nhà nước, phủ nhận những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin.
Dùng những chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền”, lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “tôn
giáo” và những khuyết điểm của một số cán bộ để can thiệp vào nội bộ nước ta…
thực chất là chúng làm cho Đảng, Nhà nước, quân đội, nhân dân “tự diễn biến” dẫn
đến “tự tan giã”, “tự giác” đi lên chủ nghĩa tư bản. Cho nên, đấu tranh để khảng
định vị trí thống trị của kiến trúc thượng tầng xã hội chủ nghĩa phải đánh bại mọi
âm mưu thủ đoạn của kẻ thù.


Để đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch, giữ
vững định hướng xã hội chủ nghĩa về chính trị và hệ tư tưởng cần phải giữ nhất
nguyên về chính trị, coi nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong tổ
chức và xây dựng Đảng. Nếu chấp nhận đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập thì sẽ
mất vai trò lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Do
vậy, phải giữ vững và không ngừng củng cố nền tảng chính trị- pháp lý, mở rộng và
phát huy dân chủ, phát huy tính tích cực xã hội của nhân dân, xây dựng và hoàn
thiện hệ thống chính tri xã hội chủ nghĩa, khảng định vị thế của đất nước trên
trường quốc tế. Thực chất về nội dung chính trị, đấu tranh giai cấp ở nước ta vẫn là
cuộc đấu tranh giữa chính trị xã hội chủ nghĩa với chính trị tư bản chủ nghĩa, suy
cho cùng là giữ vững con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.

Từ những phân tích trên, chúng ta có thể khảng định rằng nội dung cuộc đấu
tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là cuộc đấu tranh nhằm giữ vững định hướng xã
hội chủ nghĩa, khắc phục nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực
đời sống xã hội. đó chính là cuộc đấu tranh để xây dựng các yếu tố của chủ nghĩa
xã hội với tính cách là một hình thái kinh tế- xã hội cao nhất trong lịch sử. Cuộc
đấu tranh đó nhằm đánh bại các yếu tố, xu hướng tư bản chủ nghĩa đang cản trở
con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, đặc biệt là xoá bỏ quan hệ sản xuất và
kiến chúc thượng tầng tư bản chủ nghĩa với tư cách thống trị xã hội. Theo đó, cuộc
đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay thực chất là đấu tranh giữa hai con đường xã
hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa.
Thứ tư, cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay diễn ra trong điều kiện
mới và hình thức rất phong phú, đa dạng. Trong điều kiện giai cấp công nhân và
nhân dân lao động đã nắm chính quyền, có Đảng tiền phong dày dặn kinh nghiệm
lãnh đạo đã giành thắng lợi trong công cuộc giải phóng dân tộc, đã giành nhiều
thành tựu trong công cuộc đổi mới. Tuy chịu sự tác động to lớn của tình hình thế


giới biến động khó lường; cuộc cách mạng khoa học- công nghệ tác động nhiều
mặt nhiều chiều (cả thuận lợi và khó khăn), chủ nghĩa xã hội hiện thực lâm vào
thoái trào, chủ nghĩa tư bản điều chỉnh thích nghi còn khả năng tồn tại phát triển,
nhưng nó cũng tạo điều kiện cho Đảng, Nhà nước và nhân dân ta tìm tòi, tổng kết
thực tiễn trên cơ sở đó xác định hình thức bước đi, cách thức phù hợp để giữ vững
định hướng xã hội chủ nghĩa.
Nhận thức đúng về chủ nghĩa tư bản hiện nay để đề ra chiến lược, sách lược
đúng đắn sử dụng những yếu tố tích cực của chủ nghĩa tư bản ( vốn, khoa học công
nghệ, cách tổ chức, quản lý sản xuất, điều hành xã hội… ) phục vụ cho quá trình
xây dựng xã hội chủ nghĩa, đồng thời loại bỏ những yếu tố tiêu cực của chủ nghĩa
tư bản đem lại cũng là hình thức đấu tranh mới cần thiết tiến hành. Kết hợp với các
hình thức đấu tranh kinh tế, chính trị, văn hoá, ngoại giao, quân sự… được vận
dụng linh hoạt, phù hợp thực chất là nhằm giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa,

khắc phục nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời cũng là điều kiện,
hình thức đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa trong
giai đoạn hiện nay.
Tóm lại trên cơ sở phân tích tất yếu, nội dung, điều kiện, hình thức và nhận
thức mới về cục đấu tranh giai ccấp ở nước ta hiện nay, có thể khảng định: Đấu
tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa là nội dung, thực
chất của đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện
nay. Đó là cuộc đấu tranh gay go, quyết liệt lâu dài nhằm giữ vững định hướng xã
hội chủ nghĩa, khắc phục nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa.
Sự khảng định trên có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn, là cơ sở cho Đảng
và nhân dân ta “nhận thức ngày càng rõ hơn về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội
ở nước ta”19, góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin
19

Đảng CSVN, Văn kiện Nghị quyết DH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr86


về lý luận đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở một nước
thuộc địa nửa phong kiến, nền sản xuất nhỏ, trải qua chiến tranh tiến lên chủ nghĩa
xã hội bỏ qua giai đoạn tư bản chủ nghĩa.
Khảng định đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay thực chất là cuộc đấu tranh
giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa làm cơ sở cho cán bộ
đảng viên và nhân dân ta không mơ hồ giai cấp, mất cảnh giác trước mọi âm mưu
thủ đoạn của kẻ thù. Đồng thời làm cơ sở lý luận cho việc định ra đường lối, chiến
lược, sách lược, tập hợp lực lượng cách mạng, phát huy sức mạnh của các giai tầng
trong xã hội trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa.
Quân đội ta là công cụ bạo lực của chuyên chính vô sản, là nòng cốt trong
công cuộc bảo vệ vững chắc tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay. Trong giai đoạn
hiện nay đứng trớc âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, nhằm “phi chính trị hoá quân

đội”, làm cho quân đội mất mục tiêu phương hướng chiến đấu, từ đó dùng “chiến
lược diễn biến hoà” bình lật đổ sự lãnh đạo của Đảng với nhà nước, làm cho nhà
nước mất đi bản chất giai cấp của mình. Chính vì vậy, phải luôn giữ vững sự lãnh
đạo của Đảng tuyệt đối, trực tiếp, về mọi mặt đối với quân đội. Xây dựng tổ chức
Đảng trong quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức làm nền tảng để
xây dựng quân đội chính quy tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Giữ vững tăng cường
bản chất bản chất giai cấp công nhân vừa là yêu cầu thờng xuyên và vừa mang tính
cấp thiết hiện nay làm cho quân đội luôn trung thành với Đảng, nhà nước và nhân
dân; thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của mình góp phần thực hiện thắng lợi
nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới. Quân đội cần nắm vững phương hướng
giai cấp, tính tất yếu, điều kiện, nội dung, hình thức, tính chất của cuộc đấu tranh
giai cấp ở nước ta hiện nay, xây dựng quân đội thực sự của dân, do dân, vì dân,
chiến đấu vì mục tiêu lý tưởng của Đảng, của dân tộc, của cách mạng là độc lập


dân tộc và chủ nghĩa xã hội; chống âm mưu “phi chính trị hoá quân đội”, thực hiện
tốt chức năng nhiệm vụ là quân đội chiến đấu, quân đội sản xuất, quân đội công
tác; sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi, đánh bại mọi âm mưu và hành động
xâm lược từ bên ngoài vào và bọn phản động trong nước. Bảo vệ vững chắc tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, bảo vệ Đảng bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, Nhà
nước, nhân dân, bảo vệ sự nghiệp và con đường đi lên chủ nghĩa hội của đất nước.
Đó là hành động thiết thực góp phần vào thắng lợi của cuộc đấu tranh giữ vững
định hướng xã hội chủ nghĩa cấp ở nước ta hiện nay.