Liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp chế biến nông sản với nông dân Việt Nam.PDF

i

L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s
li u d n ra trong lu!n án có ngu#n g c ñ$y ñ và trung th&c, k)t qu+ ñóng
góp c a lu!n án là m-i và chưa t/ng ñư0c ai công b trong b2t c công
trình nào khác.
Tác gi

H Qu H u


ii

M CL C
L I CAM ðOAN .......................................................................................................i
DANH M C CÁC CH

VI T T T....................................................................... v

DANH M C SƠ ð , BI#U ð ............................................................................vii
DANH M C SƠ ð , BI#U ð ............................................................................vii
PH&N M' ð&U ........................................................................................................ 1
Chương 1: M(T S) V*N ð+ LÝ LU-N VÀ TH/C TI0N V+ LIÊN K T
KINH T GI A DOANH NGHI4P CH BI N NÔNG S6N V7I NÔNG DÂN .. 17
1.1.

M(T S) V*N ð+ CƠ B6N V+ LIÊN K T KINH T VÀ LIÊN K T KINH
T GI A DOANH NGHI4P CH BI N NÔNG S6N V7I NÔNG DÂN.......... 17

1.1.1. M6t s v2n ñ7 cơ b+n v7 liên k)t kinh t) ....................................................... 17

1.1.2. M6t s v2n ñ7 cơ b+n v7 liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n
nông s+n v-i nông dân................................................................................... 30
1.2.

N(I

DUNG, TIÊU CHÍ ðÁNH GIÁ K T QU6, HI4U QU6 VÀ

NH NG NHÂN T) 6NH HƯ'NG ð N LIÊN K T KINH T

GI A

DOANH NGHI4P CH BI N V7I NÔNG DÂN .......................................... 40

1.2.1. N6i dung c a liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n v-i nông dân. .... 40
1.2.2. Tiêu chí ñánh giá k)t qu+ và hi u qu+ th&c hi n liên k)t kinh t) gi:a
doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân.............................................. 55
1.2.3. Nh:ng nhân t +nh hưAng ñ)n liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch)
bi)n nông s+n v-i nông dân........................................................................... 59
1.3.

KINH NGHI4M TH/C TI0N CÁC NƯ7C V+ LIÊN K T KINH T
GI A DOANH NGHI4P CH BI N NÔNG S6N V7I NÔNG DÂN ........... 64

1.3.1. Các kinh nghi m cD thE A m6t s nư-c ......................................................... 64
1.3.2. Nh:ng bài hFc cho Vi t Nam t/ kinh nghi m th&c tiHn c a các nư-c ......... 71
K T LU-N CHƯƠNG 1........................................................................................ 74


iii

Chương 2: TH/C TR@NG LIÊN K T KINH T

GI A DOANH

NGHI4P CH BI N NÔNG S6N V7I NÔNG DÂN ' VI4T NAM TH I
GIAN QUA .............................................................................................................. 76
2.1.

TANG QUAN QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI#N. .................. 76

2.1.1. Giai ñoJn 1981L2002: T/ khi khAi s& ñNi m-i kinh t) ñ)n khi có Qð 80 .... 76
2.1.2. Giai ñoJn 2002L1010 : T/ khi có Quy)t ñQnh 80 ñ)n nay............................. 81
2.2.

PHÂN TÍCH TH/C TR@NG LIÊN K T KINH T

GI A DOANH

NGHI4P CH BI N NÔNG S6N V7I NÔNG DÂN .................................... 86

2.2.1. Th&c trJng v7 nh:ng lĩnh v&c liên k)t gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông
s+n v-i nông dân............................................................................................ 86
2.2.2. Th&c trJng v7 nh:ng hình th c c2u trúc tN ch c liên k)t kinh t) gi:a
doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân.............................................. 93
2.2.3. Th&c trJng v7 các ràng bu6c trong liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p
ch) bi)n nông s+n v-i nông dân .................................................................... 99
2.2.4. Th&c trJng v7 qu+n trQ th&c hi n liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch)
bi)n nông s+n v-i nông dân......................................................................... 107
2.3.

ðÁNH GIÁ TH/C TR@NG LIÊN K T KINH T

GI A DOANH

NGHI4P CH BI N NÔNG S6N V7I NÔNG DÂN TH I GIAN QUA .... 112

2.3.1. Nh:ng thành t&u ñã ñJt ñư0c ...................................................................... 112
2.3.2. Nguyên nhân nh:ng thành t&u ñã ñJt ñư0c ................................................ 123
2.3.3. Nh:ng thi)u sót t#n tJi ................................................................................ 126
2.3.4. Nguyên nhân nh:ng thi)u sót t#n tJi........................................................... 131
K T LU-N CHƯƠNG 2...................................................................................... 138
Chương 3: PHƯƠNG HƯ7NG VÀ GI6I PHÁP PHÁT TRI#N LIÊN K T
KINH T GI A DOANH NGHI4P CH

BI N NÔNG S6N V7I NÔNG

DÂN ' VI4T NAM............................................................................................... 141
3.1.

CĂN CD, QUAN ðI#M, PHƯƠNG HƯ7NG PHÁT TRI#N ..................... 141

3.1.1. Căn c xác ñQnh phương hư-ng, gi+i pháp phát triEn liên k)t .................... 141
3.1.2. Quan ñiEm phát triEn liên k)t ...................................................................... 148
3.1.3. Phương hư-ng phát triEn liên k)t. ............................................................... 153


iv
3.2.

CÁC GI6I PHÁP CƠ B6N ð# PHÁT TRI#N LIÊN K T KINH T

GI A DOANH NGHI4P CH BI N V7I NÔNG DÂN ' VI4T NAM ..... 157

3.2.1. ðWy mJnh công tác nghiên c u khoa hFc, tuyên tuy7n giáo dDc, nâng
cao nh!n th c c a ñ6i ngũ cán b6 qu+n lý và ý th c ñJo d c c a doanh
nghi p và nông dân...................................................................................... 157
3.2.2. L&a chFn lĩnh v&c liên k)t thích h0p và hoàn thi n hình th c tN ch c liên
k)t gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân.............................. 160
3.2.3. Hoàn thi n các qui t\c ràng bu6c và nâng cao hi u qu+ công tác qu+n trQ
h0p ñ#ng phù h0p v-i t/ng trư^ng h0p liên k)t cD thE............................... 168
3.2.4. C+i thi n môi trư^ng pháp lu!t, nâng cao hi u l&c h0p ñ#ng và hoàn
thi n các chính sách nhà nư-c tJo môi trư^ng vĩ mô, chính sách h_ tr0
tr&c ti)p ñE tJo ñi7u ki n cho liên k)t phát triEn ......................................... 177
K T LU-N CHƯƠNG 3...................................................................................... 186
K T LU-N ............................................................................................................ 188
DANH M C CÔNG TRÌNH KHOA HEC ðà CÔNG B) ............................. 193
TÀI LI4U THAM KH6O .................................................................................... 194


v

DANH M C CÁC CH

VI T T T

ANOVA

Phân tích phương sai

ASEAN

Hi p h6i các nư-c ðông Nam Á.

AFTA

Khu v&c m!u dQch t& do ASEAN.

BVTV

B+o v th&c v!t

CP

T!p ñoàn Charoen PokphandL Thái Lan

CP

CN ph$n

CF

Contract farming

DN

Doanh nghi p

FDI

ð$u tư nư-c ngoài

HTX

H0p tác xã

LATS

Lu!n án ti)n sĩ

Quy)t ñQnh 80 Quy)t ñQnh s 80/2002/QðLTTg ngày 24 tháng 6 năm 2002 v7
chính sách khuy)n khích tiêu thD nông s+n hàng hóa thông qua
h0p ñ#ng c a Th tư-ng chính ph .
SXKD

S+n xu2t kinh doanh.

TNHH

Trách nhi m h:u hJn

TP

Thành ph

VietGAP

Tiêu chuWn th&c hành nông nghi p t t c a Vi t Nam.

GlobalGAP

Tiêu chuWn th&c hành nông nghi p t t tòan c$u.

XHCN

Xã h6i ch nghĩa.

ND 1

M u ñi7u tra nông dân 1

ND 2

M u ñi7u tra nông dân 2

XA 1

M u ñi7u tra tra xã 1

XA 2

M u ñi7u tra xã 2.

ND

M u ñi7u tra doanh nghi p.

VINATEA

Liên hi p các xí nghi p chè Vi t Nam nay là TNng công ty chè
Vi t Nam

WTO

TN ch c thương mJi th) gi-i.

FDI

Doanh nghi p có v n ñ$u tư nư-c ngoài.


vi

DANH M C B6NG
B+ng 2.1a:

Tăng trưAng GDP ngành nông nghi p(2004L2009) .......................... 82

B+ng 2.1b:

Cơ c2u giá trQ ñ$u tư bình quân doanh nghi p ch) bi)n ñ$u tư cho
nông dân h0p ñ#ng theo cây con năm 2010 ...................................... 89

B+ng 2.2:

Ngu#n cung c2p thông tin khoa hFc ks thu!t ch y)u cho nông
dân ..................................................................................................... 91

B+ng 2.3:

So sánh ch2t lư0ng th&c hi n phương th c nông nghi p h0p ñ#ng
năm 2010 gi:a m6t s loJi nông s+n h0p ñ#ng ch y)u ................. 115

B+ng 2.4:

So sánh m c ñ6 hài lòng c a nông dân ñ i v-i doanh nghi p ch)
bi)n năm 2010 gi:a m6t s loJi nông s+n h0p ñ#ng ch y)u. ........ 116

B+ng 2.5:

So sánh c+m nh!n c a nông dân v7 hi u qu+ c a vi c bán nông
s+n qua các kênh bán hàng khác nhau năm 2010............................ 118

B+ng 2.6:

So sánh c+m nh!n c a nông dân v7 hi u qu+ c a vi c mua v!t tư
v-i các kênh cung c2p khác nhau năm 2010 ................................... 119

B+ng 2.7:

So sánh c+m nh!n c a doanh nghi p v7 hi u qu+ c a vi c mua
nông s+n nguyên li u qua các kênh mua hàng khác nhau............... 121

B+ng 2.8:

So sánh s lư0ng và ch2t lư0ng HTX và các hình th c kinh t) h0p
tác khác A các xã năm 2010............................................................. 122

B+ng 3.1:

K)t qu+ h#i quy st dDng phương pháp Enter.................................. 145

B+ng 3.2:

K)t qu+ h#i quy st dDng phương pháp Enter.................................. 147


vii

DANH M C SƠ ð , BI#U ð
I.SƠ ð
Sơ ñ# 1.1:
Sơ ñ# 1.2:
Sơ ñ# 1.3.

M i quan h gi:a liên k)t kinh t) v-i thQ trư^ng và k) hoJch hóa
xét trên phương di n ñvc trưng và nguyên t\c .................................. 26
M i quan h gi:a liên k)t kinh t) v-i thQ trư^ng và k) hoJch hóa
xét trên phương di n vai trò vQ trí...................................................... 28
Khung phân tích n6i dung, tiêu chí ñánh giá k)t qu+, hi u qu+ và
các nhân t +nh hưAng ñ)n liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch)

Sơ ñ# 1.4:

bi)n nông s+n v-i nông dân............................................................... 40
Hình th c t!p trung tr&c ti)p trong nông nghi p h0p ñ#ng.................... 46

Sơ ñ# 1.5:
Sơ ñ# 1.6:
Sơ ñ# 1.7:

Hình th c ña ch thE trong nông nghi p h0p ñ#ng. .............................. 47

Hình th c hJt nhân trung tâm trong nông nghi p h0p ñ#ng. ................. 48
Hình th c trung gian trong nông nghi p h0p ñ#ng. .............................. 49

Sơ ñ# 2.1:

Hình th c c2u trúc tN ch c liên k)t v-i nông dân c a công ty CP bông
Vi t Nam ............................................................................................ 94
Hình th c tN ch c liên k)t v-i nông dân c a Siêu thQ Saigon Coopmart 95

Sơ ñ# 2.2:
Sơ ñ# 2.3:

Hình th c tN ch c liên k)t v-i nông dân c a nông trư^ng chè Thanh
Bình (Lào Cai) ................................................................................... 96

Sơ ñ# 2.4:

Hình th c liên k)t ña thành ph$n xây d&ng cánh ñ#ng m u l-n twnh
Trà Vinh............................................................................................. 97
Hình th c tN ch c liên k)t phi chính th c c a Doanh nghi p Ch)

Sơ ñ# 2.5:
Sơ ñ# 3.1:
Sơ ñ# 3.2:

bi)n rau qu+ xu2t khWu Hoàng Gia .................................................... 98
Khung phân tích các nhân t +nh hưAng ñ)n ch2t lư0ng tN ch c
th&c hi n h0p ñ#ng c a doanh nghi p............................................. 144
Khung phân tích tw l % s+n lư0ng nông dân bán cho doanh
nghi p B+ng 3.2: K)t qu+ h#i quy st dDng phương pháp Enter. .... 147

II.BI#U ð
BiEu ñ# 2.1: Tw l % s+n lư0ng s+n xu2t bán cho doanh nghi p c a nh:ng h6
nông dân ñang h0p ñ#ng theo cây con năm 2010. ............................ 86
BiEu ñ# 2.2:

BiEu ñ# 2.3:

Tw l % s+n lư0ng nguyên li u nông s+n mua c a h6 nông dân
ñang h0p ñ#ng so v-i tNng nhu c$u c a nh:ng doanh nghi p ch)
bi)n theo cây con năm 2010. ............................................................. 87
Tw l % h6 nông dân ñang h0p ñ#ng ñư0c doanh nghi p ch) bi)n
ñ$u tư theo cây con năm 2010........................................................... 87


viii
BiEu ñ# 2.4:

Giá trQ ñ$u tư bình quân/ha ñư0c doanh nghi p ch) bi)n ñ$u tư
cho nông dân h0p ñ#ng theo cây con năm 2010 ............................... 88

BiEu ñ# 2.5:

So sánh tw l % h6 nông dân giao s+n phWm cho doanh nghi p ch)
bi)n A nh:ng ñQa ñiEm khác nhau.................................................... 103
Các ưu tiên chFn vùng nguyên li u c a các doanh nghi p ch) bi)n .... 107
Các ưu tiên l&a chFn ñ i tác nông dân liên k)t c a các doanh
nghi p ch) bi)n năm 2010............................................................... 108
Tw l % th&c hi n các hình th c ñàm phán ký k)t h0p ñ#ng gi:a

BiEu ñ# 2.6:
BiEu ñ# 2.7:
BiEu ñ# 2.8:
BiEu ñ# 2.9:

nông dân v-i các doanh nghi p ch) bi)n năm 2010........................ 109
M c ñ6 th&c hi n và hi u qu+ các hình th c xt lý tranh ch2p c a
doanh nghi p ch) bi)n v-i nông dân năm 2010.............................. 111

BiEu ñ# 2.10: Tw l % s h6 và di n tích th&c hi n phương th c nông nghi p h0p
ñ#ng năm 2010 ................................................................................ 112
BiEu ñ# 2.11: Th&c hi n cam k)t bán s+n lư0ng h0p ñ#ng cho doanh nghi p ch)
bi)n c a nông dân năm 2010........................................................... 114
BiEu ñ# 2.12: Th&c hi n cam k)t tr+ n0 ñ$u tư cho doanh nghi p ch) bi)n c a
nông dân năm 2010 ......................................................................... 114
BiEu ñ# 2.13: So sánh ch2t lư0ng th&c hi n phương th c nông nghi p h0p ñ#ng
năm 2010 gi:a m6t s loJi nông s+n h0p ñ#ng ch y)u ................. 115
BiEu ñ# 2.14: So sánh c+m nh!n v7 hi u qu+ kinh t) c a nông dân v-i các quan
h kinh t) khác nhau năm 2010 ....................................................... 117
BiEu ñ# 2.15: ð6ng cơ thúc ñWy th&c hi n liên k)t v-i doanh nghi p ch) bi)n
c a nông dân năm 2010.................................................................. 118
BiEu ñ# 2.16: ð6ng cơ thúc ñWy doanh nghi p ch) bi)n th&c hi n liên k)t .......... 120
BiEu ñ# 2.17. Nh:ng hình th c vi phJm h0p ñ#ng c a nông dân theo ñánh giá
c a doanh nghi p ch) bi)n năm 2010 ............................................. 127
BiEu ñ# 2.18: Th&c hi n và hi u qu+ các hình th c xt lý tranh ch2p c a doanh
nghi p ch) bi)n ñ i v-i nông dân v-i các năm 2010........................... 133


1

PH&N M' ð&U
1.

Tính cJp thi t và ý nghĩa cRa ñT tài:
Liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n v-i nông dân, m6t b6 ph!n c a

liên k)t kinh t) trong n7n kinh t) qu c dân nói chung; là m6t trong nh:ng thE ch)
th&c hi n m i quan h kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân;
ñ#ng th^i là m6t b6 ph!n c a quan h gi:a công nghi p v-i nông nghi p. Liên k)t
kinh t), cùng v-i thQ trư^ng và k) hoJch hóa là các thE ch) ñE gi+i quy)t m i quan
h gi:a doanh nghi p ch) bi)n v-i nông dân; cùng t#n tJi và h_ tr0 nhau, thúc ñWy
các hình th c tN ch c s+n xu2t chuyên môn hóa, hi p tác hóa, liên h0p hóa và t!p
trung hóa, xã h6i hóa s+n xu2t ti)n b6, phù h0p v-i xu th) ñi lên s+n xu2t l-n; th&c
hi n công nghi p hóa, hi n ñJi hóa nông nghi p và nông thôn và toàn b6 n7n kinh
t). Do ñó, hình thành và phát triEn liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông
s+n v-i nông dân là m6t xu hư-ng t2t y)u khách quan.
Trong ñi7u ki n th&c tiHn c a n7n kinh t) thQ trư^ng ñQnh hư-ng XHCN A Vi t
Nam, chi)n lư0c phát triEn kinh t) xã h6i 2010L2020 c a ð+ng ñã chw rõ: “G\n k)t
chvt ch|, hài hòa l0i ích gi:a ngư^i s+n xu2t, ngư^i ch) bi)n và ngư^i tiêu thD, gi:a
vi c áp dDng ks thu!t và công ngh v-i tN ch c s+n xu2t, gi:a phát triEn nông
nghi p v-i xây d&ng nông thôn m-i. ðNi m-i cơ b+n phương th c tN ch c kinh
doanh nông s+n, trư-c h)t là kinh doanh lúa gJo; b+o ñ+m phân ph i l0i ích h0p lý
trong t/ng công ñoJn t/ s+n xu2t ñ)n tiêu dùng”. [17]
NghQ quy)t ñJi h6i ð+ng l$n th XI ñã kh€ng ñQnh gi+i pháp: “Th&c hi n t t
vi c g\n k)t chvt ch| "b n nhà" (nhà nông, nhà khoa hFc, nhà doanh nghi p, nhà
nư-c) …TN ch c lJi s+n xu2t nông nghi p, phát triEn các vùng s+n xu2t hàng hóa t!p
trung, thâm canh, các khu nông nghi p công ngh cao, g\n v-i công nghi p b+o
qu+n, ch) bi)n, thQ trư^ng trong nư-c và xu2t khWu.[16]
ðvc bi t, Th tư-ng chính ph ñã ban hành quy)t ñQnh s 80/2002/QðLTTg
ngày 24 tháng 6 năm 2002 v7 chính sách khuy)n khích tiêu thD nông s+n hàng hóa

thông qua h0p ñ#ng (Sau ñây gFi t\c là quy)t ñQnh 80) ñã qui ñQnh “Nhà nư-c
khuy)n khích các doanh nghi p thu6c các thành ph$n kinh t) ký k)t h0p ñ#ng tiêu
thD nông s+n hàng hóa (bao g#m nông s+n, lâm s+n, th y s+n và mu i) v-i ngư^i
s+n xu2t (h0p tác xã, h6 nông dân, trang trJi, ñJi di n h6 nông dân) nhƒm g\n s+n


2
xu2t v-i ch) bi)n và tiêu thD nông s+n hàng hóa ñE phát triEn s+n xu2t Nn ñQnh và
b7n v:ng”.[45]
K)t qu+ th&c hi n quy)t ñQnh 80 trong nh:ng năm v/a qua, cho th2y ñã có
nhi7u mô hình th&c tiHn th&c hi n h0p ñ#ng liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch)
bi)n nông s+n v-i nông dân ñJt m6t s k)t qu+ t t; các doanh nghi p như: Các
công ty thu6c ngành mía ñư^ng, Công ty CP Bông Vi t Nam, Công ty s+n xu2t
th c ăn gia súc và chăn nuôi CP (Thái Lan), các công ty s+n xu2t gi ng, rau sJch,
cao su, chè, s+n xu2t gi ng, chăn nuôi bò s:a, nuôi cá, tôm xu2t khWu và nhi7u
doanh nghi p khác ñã thu mua ñư0c s+n phWm có ch2t lư0ng t t, tJo ngu#n cung
c2p nguyên li u Nn ñQnh b7n v:ng cho nhu c$u ch) bi)n; phát huy ñư0c hi u su2t
st dDng máy móc thi)t bQ; s+n xu2t kinh doanh ñJt hi u qu+ kinh t) t t. M6t b6
ph!n nông dân ñã tham gia liên k)t kinh t) v-i doanh nghi p ch) bi)n có k)t qu+;
tiêu thD ñư0c nông s+n v-i giá c+ h0p lý; yên tâm s+n xu2t và thu nh!p t/ng bư-c
ñư0c c+i thi n.
Tuy nhiên, th&c t) áp dDng quy)t ñQnh 80, th&c hi n liên k)t kinh t) gi:a
doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân, ti)n triEn r2t ch!m, còn gvp nhi7u
khó khăn, vư-ng m\c; qui mô th&c hi n còn nh„, ch2t lư0ng liên k)t không cao,
thi)u b7n v:ng; tranh ch2p h0p ñ#ng gi:a doanh nghi p ch) bi)n v-i nông dân diHn
ra r2t gay g\t, ph c tJp; tình trJng vi phJm h0p ñ#ng t/ c+ hai phía doanh nghi p
l n nông dân ký k)t h0p ñ#ng r2t phN bi)n, s& phát triEn c a quan h liên k)t n$y
ñang có xu hư-ng ch:ng lJi và sa sút rõ r t, ngoài mong ñ0i c a toàn xã h6i.
Th&c trJng trên ñây c a liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n v-i
nông dân ñvt ra v2n ñ7 th&c tiHn Vì sao vi c th c hi n liên k t kinh t gi a doanh

nghi p ch bi n nông s n v i nông dân

nư c ta l i g p nhi u khó khăn như v$y và

làm th nào ñ) kh*c ph+c ñư,c tình tr ng ñó?. ðE gi+i ñáp ñư0c v2n ñ7 n$y, c$n tNng
k)t th&c tiHn, tìm ra nguyên nhân nh:ng thi)u sót t#n tJi; trên cơ sA ñó ñ7 ra phương
hư-ng, gi+i pháp ñE ti)p tDc phát triEn liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n
nông s+n v-i nông dân.
Mvt khác, v7 mvt lý lu!n, các k)t qu+ nghiên c u ñã có trong và ngoài nư-c v7
ñ7 tài n$y còn nhi7u v2n ñ7 còn chưa ñư0c nghiên c u gi+i ñáp ñ$y ñ và th„a ñáng
như: Khái ni m chính xác hơn v liên k t kinh t ; nh ng ñi u ki n hình thành
và phát tri)n liên k t kinh t ; m6i quan h gi a liên k t kinh t v i cơ ch th8


3
trư9ng và k ho ch hóa; ñ c ñi)m, quan h tài s n trong liên k t kinh t gi a
doanh nghi p ch bi n nông s n v i nông dân.
Vi c gi+i quy)t t t nh:ng v2n ñ7 lý lu!n và th&c tiEn nêu trên không chw
có ý nghĩa v-i vi c th&c hi n liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông
s+n v-i nông dân, k)t h0p công nghi p v-i nông nghi p, mà còn ñóng góp vào
vi c th\t chvt quan h liên minh công nông, quan h nông thônLthành thQ; góp
ph$n làm sáng t„ nh:ng v2n ñ7 r2t cơ b+n v7 lý lu!n và th&c tiHn v!n hành thE
ch) kinh t) vĩ mô, vi mô nói chung c a n7n kinh t) qu c dân nư-c ta; thúc ñWy
th&c hi n ñNi m-i kinh t), th&c hi n công nghi p hóa, hi n ñJi hóa n7n kinh t)
qu c dân, ñang trong ti)n trình quá ñ6 lên ch nghĩa xã h6i theo con ñư^ng kinh
t) thQ trư^ng ñQnh hư-ng XHCN, h6i nh!p kinh t) qu c t).
V-i tính c2p thi)t c a ñ7 tài, ý nghĩa lý lu!n và th&c tiHn như ñã nêu trên và
xu2t phát t/ ñvc ñiEm b+n thân là m6t cán b6 qu+n lý doanh nghi p hoJt ñ6ng trên
lĩnh v&c kinh doanh, ch) bi)n nông s+n trong g$n 20 năm, tác gi+ chFn ñ7 tài “Liên
k t kinh t gi a doanh nghi p ch bi n nông s n v i nông dân

Vi t Nam.” làm

lu!n án ti)n sĩ kinh t) c a mình.

2. Tình hình nghiên cYu ñT tài
2.1. Tình hình nghiên c(u

nư c ngoài

Béla Balassa (1961), trong tác phWm “The Theory of Economic Integration”
cho rƒng liên k)t kinh t), hiEu theo m6t cách chvt ch| , là vi c g\n k)t mang tính
th) ch gi:a các tN ch c kinh t), các n7n kinh t) lJi v-i nhau [6]. Khái ni m này
ñư0c ch2p nh!n ch y)u trong gi-i hFc thu!t và l!p chính sách A vi t Nam và trên
th) gi-i. Như v!y liên k)t kinh t) v7 b+n ch2t, là m6t thE ch) kinh t) (economic
institution), là m6t hình th c c a quan h tN ch c qu+n lý, thuôc phJm trù quan h
s+n xu2t xét A giác ñ6 vĩ mô c a n7n kinh t).
Trư-c Mác các nhà kinh t) hFc cN ñiEn như A. Smith, D. Ricardo….và c+
nh:ng nhà kinh t) hFc tân cN ñiEn sau n$y như A.Marshall, L.Walras, J.S.Mill…tuy
có ñ7 c!p ñ)n thE ch) thQ trư^ng nhưng chưa chú trFng nghiên c u sâu v2n ñ7 thE
ch) kinh t); trong ñi7u ki n hF gi+ ñQnh mFi chi phí giao dQch bƒng không và hoJt
ñ6ng kinh t) chw là hành vi cá nhân c a con ngư^i kinh t). C.Mác m-i chính là nhà
kinh t) hFc ñ$u tiên ñã nghiên c u sâu v7 thE ch) kinh t).[41] Theo Mác (1884) s&
phát triEn c a lư0ng lư0ng s+n xu2t quy)t ñQnh s& bi)n ñNi c a quan h s+n xu2t,


4
trong ñó quan h sA h:u s| quy)t ñQnh quan h lao ñ6ng (t c quan h tN ch c qu+n
lý), bao g#m c+ thE ch) kinh t), ñư0c xem như là quan h lao ñ6ng, quan h qu+n lý
A t$m vĩ mô c a n7n kinh t).

Các nhà sáng l!p c a ch nghĩa MácLLênin tuy không tr&c ti)p ñ7 c!p ñ)n liên
k)t kinh t) như là m6t thE ch) kinh t) mà chw nêu lên hai thE ch) t/ng có mvt trong
lQch st là thE ch) thQ trư^ng, d&a trên cơ sA sA h:u tư nhân và thE ch) k) hoJch trên
phJm vi toàn xã h6i d&a trên cơ sA ch) ñ6 công h:u v7 tư li u s+n xu2t ch y)u;
hovc trong phJm vi m6t doanh nghi p d&a trên s& t!p trung tư li u s+n xu2t.[30].
Tuy nhiên C. Mác và VI. LêLnin.[28] và các nhà nghiên c u khác A LiênLxô như:
V.A. TiLkhôLn p (1980)[50c] ñã nghiên c u nhi7u hình th c cD thE c a liên k)t kinh
t) xu2t hi n trong lQch st như phư^ng buôn, phư^ng h6i trong xã h6i phong ki)n;
CácLten, XanhLñiLca, CôngLxoocLxiLom, CônLX-c trong ch nghĩa tư b+n; ñvc bi t
là nghiên c u các hình th c liên minh côngLnông trong xây d&ng kinh t) dư-i ch
nghĩa xã h6i trong ñi7u ki n ch) ñ6 công h:u v7 tư li u s+n xu2t như: H0p ñ#ng ñvt
mua, hi p tác hoá các xí nghi p công nghi p, tN h0p nôngLcông nghi p.
K. Mác cho rƒng ch nghĩa tư b+n ñã tách r^i nông nghi p v-i công nghi p
gia ñình A nông thôn, vì v!y, s& liên k)t nông nghi p v-i công nghi p; vi c xoá b„
t/ng bư-c s& khác bi t gi:a thành thQ và nông thôn ñư0c coi là b6 ph!n c a nh:ng
nhi m vD c a cách mJng [30].Trong dòng tư tưAng 2y, V.A. TiLkhôLn p (1980),
trong tác phWm “Cơ sA kinh t) xã h6i c a liên k)t nôngLcông nghi p”, cho rƒng chw
có thE liên k)t nông nghi p v-i công nghi p khi ñã b+o ñ+m ñư0c s& thích ng
hoàn toàn gi:a tính ch2t xã h6i c a s+n xu2t v-i hình th c xã h6i c a nó, t c chw có
thE có trong ch nghĩa xã h6i [61].
Trong gi-i nghiên c u kinh t) hFc phương tây ñương ñJi cho rƒng liên k)t kinh
t) là hi n tư0ng t2t y)u khách quan và là mAt hình thBc cCa qu n tr8 th8 trư9ng dư-i
ch nghĩa tư b+n và t i thiEu hóa chi phí giao d8ch (Transaction Cost EconomicsL
TCE) m-i là ñ6ng l&c c a s& bi)n ñNi thE ch) kinh t), khi thQ trư^ng trA nên b2t c!p,
th2t bJi hovc không hoàn h+o làm gia tăng chi phí giao dQch. Lý thuy)t chi phí giao
dQch c a doanh nghi p g\n v-i lý thuy)t v7 m i quan h h0p ñ#ng là m6t b6 ph!n c a
hFc thuy)t kinh t th) ch m i ra ñ^i A Ms v-i các ñJi di n như Coase (1960)
Demsetz (1964), William (1985) và Klein et al (1978), ñã cho rƒng trong n7n kinh t)
thQ trư^ng, nh:ng c+i ti)n v7 thE ch) s| hư-ng t-i c\t gi+m chi phí giao dQch [41].

5
Williamson (1985), trong “The Economic Institutions of Capitalism” mô t+ 3
loJi cơ ch) qu+n lý nhƒm thay ñNi m c ñ6 phD thu6c l n nhau gi:a các ñ i tác m!u
dQch: thQ trư^ng giao ngay, h0p ñ#ng dài hJn (TBc liên k t kinh t ) và quan h th
b!c (TBc k ho ch t$p trung) [69]. Sartorius, K., Kirsten, JF (2005) trong “The
boundaries of the firm: why do sugar producers outsource sugarcane production ñã
khái quát qu+n trQ thQ trư^ng thành 5 hình th c giao dQch: H0p ñ#ng giao ngay (H0p
ñ#ng cN ñiEn), H0p ñ#ng ñvt hàng chi ti)t ks thu!t (H0p ñ#ng tân cN ñiEn), ñ#ng
minh chi)n lư0c (H0p ñ#ng tân cN ñiEn), h0p tác chính th c (Quan h song
phương), h0p nh2t dFc ñ$y ñ (Quan h h0p nh2t) [71].
Minna Mikkola (2008), trong “Coordinative structures and development of
food supply chains” ñã tNng k)t 4 cơ ch) qu+n lý: Quan h thQ trư^ng, quan h th
b!c (hay quan h quy7n l&c), quan h mJng lư-i (network) và quan h xã h6i. [72]
Như v!y theo các tác gi+ ñó, liên k)t kinh t) ñư0c ñ7 c!p ñ)n dư-i nhi7u thu!t ng:
khác nhau: h0p ñ#ng dài hJn, quan h mJng lư-i, h0p ñ#ng ñvt hàng chi ti)t ks
thu!t, ñ#ng minh chi)n lư0c hovc h0p tác chính th c; theo ñó liên k)t kinh t) ñư0c
ñvt A vQ trí trung gian gi:a thQ trư^ng t& do và h0p nh2t dFc ñ$y ñ (fulled vertical
integration) t c k) hoJch hóa t!p trung.
Liên k)t kinh t) có các ñvc ñiEm ch y)u là tính ñ6c l!p v7 sA h:u, quan h lâu
dài, tin c!y l n nhau, chia s‰ l0i ích, gánh nvng và th&c hi n công bƒng. G$n ñây
Douglass C.North (1998) nhà nghiên c u kinh ñiEn v7 thE ch) kinh t), trong tác
phWm “Institution, institutional change and economic performance”, ñã cho rƒng
chi phí giao dQch tăng lên là do giao dQch c a con ngư^i ngày càng mA r6ng, trA nên
ph c tJp, gia tăng r i ro, th2t bJi. [64]
Vì v!y n)u chúng ta liên k)t 2 trư^ng phái lJi v-i nhau có thE nói cách lý gi+i
c a C.Mác v7 bi)n ñNi cơ ch) do s& phát triEn c a l&c lư0ng s+n xu2t và sA h:u v-i
cách lý gi+i do chi phí giao dQch tăng lên c a các tác gi+ phương Tây tuy khác nhau
v7 cách ti)p c!n, nhưng không h€n ñã mâu thuWn nhau vì chính s& gia tăng qui mô,
t$n s giao dQch, tài s+n chuyên dùng do chuyên môn hóa sâu và mA r6ng phJm vi

giao dQch trong ñi7u ki n l&c lư0ng s+n xu2t phát triEn làm cho chi phí giao dQch
tăng lên d n ñ)n s& c$n thi)t ph+i thay ñNi thE ch) giao dQch. S& bi)n ñNi c a thE ch)
giao dQch ph+n +nh s& phát triEn l&c lư0ng s+n xu2t, ñ)n lư0t nó thúc ñWy s& chuyEn
ñNi sA h:u, hình thành các hình th c t!p trung hóa, xã h6i hóa tN ch c s+n xu2t ngày
càng l-n v7 qui mô, chvt ch| v7 tN ch c.


6
Liên k)t kinh t) gi:a doanh ng hi p ch) bi)n v-i nông dân là m6t b6 ph!n c a
liên k)t kinh t) nói chung, tuy nhiên nó có nh:ng v2n ñ7 riêng c a nó. Trên th) gi-i,
các nhà nghiên c u không tr&c ti)p ñ7 c!p ñ)n v2n ñ7 liên k)t kinh t) gi:a doanh
nghi p ch) bi)n v-i nông dân, mà chw t!p trung bàn v7 hình th c biEu hi n c a nó là
s n xuJt nông nghi p theo h,p ñKng (contract farmingL CF). Theo Glover (1987)
nông nghi p h0p ñ#ng (CF) v7 b+n ch2t là m6t s& s\p x)p mang tính th) ch mà
tính ưu vi t c a nó là k)t h0p ñư0c nh:ng ưu th) c a ñ#n ñi7n (kiEm soát ch2t
lư0ng, s& liên k)t s+n xu2t và ti)p thQ) v-i nh:ng ưu th) c a s+n xu2t tiEu nông
(khuy)n khích lao ñ6ng, ñ$u tư cWn trFng). [66]
Tuy nhiên lý gi+i s& ra ñ^i c a CF có ngu#n g c sâu xa hơn, Reardon, T.,
Barrett, CB, (2000), trong tác phWm “Agroindustrialization, globalization, and
international development: An overview of issues, patterns, and determinants”ñã
nh!n xét quá trình công nghi p hóa nông nghi p A nhi7u nư-c phát triEn ñã mang
lJi k)t qu+ là ñã ñi7u chwnh ñư0c chu_i cung c2p k)t n i chvt ch| hơn[73] ;hay theo
Sukhpal Singh (2002), trong tác phWm “Contracting Out Solutions: Political
Economy of Contract Farming in the Indian Punjab” cho rƒng: Nh:ng thay ñNi c a
quá trình công nghi p hóa nông nghi p g\n li7n v-i quá trình qu c t) hóa nông
nghi p, toàn c$u hóa s+n xu2t, nh2t là sau quá trình phi th&c dân hóa, gi+i thE các
ñ#n ñi7n th&c dân d n ñ)n vi c hình thành nh:ng chu_i cung c2p, chu_i xu2t khWu
gi:a các nư-c phát triEn có v n và ks thu!t v-i nh:ng nư-c ñang phát triEn chw có
lao ñ6ng và ñ2t ñai. [75]
Tuy nhiên ñi7u ñáng nói là bên cJnh nh:ng nhà nghiên c u ca ng0i nh:ng ưu

ñiEm, ti)n b6 c a CF ñ i v-i c+ doanh nghi p và nông dân như: Runsten, D., Key,
N.(1999) [70], Glover và Kusterer (1990) [66] … cũng ñã có không ít nh:ng nhà kinh
t) hFc ph+n +nh nh:ng mvt tiêu c&c c a CF, tiêu biEu như Ashok B Sharma (2006),
trong tác phWm “Contract farming did no good to farmers”, ñã cho rƒng h0p ñ#ng
nông nghi p, trong kinh t)L chính trQ, là m6t trong nh:ng phương th c c a ch
nghĩa tư b+n thâm nh!p vào nông nghi p ñE tích lũy v n và khai thác lĩnh v&c nông
nghi p bAi các công ty kinh doanh nông s+n. [70] watts(1994) hovc Singh (2002)
cho rƒng nông nghi p h0p ñ#ng là hình th c “bóc l6t” nông dân. [70],[75]
2.2. Tình hình nghiên c(u trong nư c
Š nư-c ta, các hình th c liên k)t kinh t) ñã xu2t hi n t/ lâu trong th&c tiHn
ngay trong th^i kỳ còn th&c hi n ch) ñ6 k) hoJch hóa t!p trung như: Gia công ñvt


7
hàng, h0p ñ#ng ñvt hàng trong công nghi p, h0p ñ#ng hai chi7u gi:a thương mJi
qu c doanh v-i nông dân trong nông nghi p, nhưng khái ni m kiên k)t kinh t) trong
cDm t/ “Liên k)t liên doanh” chw xu2t hi n sau khi ð+ng ta th&c hi n ch trương
“S+n xu2t bung ra” trong công nghi p và khoán 100 ñ)n nhóm và ngư^i lao ñ6ng
trong các HTX nông nghi p (1981).
S& ra ñ^i c a NghQ quy)t s 25 CP ngày 21L1L1981 c a H6i ñ#ng chính ph theo
ñó cho phép th&c hi n k) hoJch 3 ph$n A,B,C trong xí nghi p qu c doanh trong ñó
có ph$n C là ph$n mà ngu#n v!t tư s+n xu2t do xí nghi p th&c hi n “Liên doanh liên
k)t”. Ti)p theo ñó Quy)t ñQnh c a H6i ñ#ng b6 trưAng s 162/HðBT ngày 14L12L
1984 v7 tN ch c hoJt ñ6ng liên k)t trong kinh t) ñã chính th c ñvt cơ sA pháp lý cho
hoJt ñ6ng liên k)t kinh t) gi:a các xí nghi p qu c doanh; ñã d2y lên m6t trào lưu
nghiên c u v7 liên k)t c a các nhà khoa hFc[23]. T/ ñó ñ7n nay ñ7 tài liên k)t kinh t)
luôn mang tính th^i s& trong xã h6i và trong gi-i nghiên c u nư-c ta v-i hai khuynh
hư-ng khác nhau:
Khuynh hư ng thB nhJt có ñvt ñiEm chung là nghiên c u v2n ñ7 liên k)t kinh
t) trong khung lý lu!n v7 kinh t) c a ch nghĩa MácLLê nin mà ñiEm then ch t là lý

gi+i v2n ñ7 liên k)t kinh t) theo lý lu!n v7 m i quan h gi:a l&c lư0ng s+n xu2t v-i
quan h s+n xu2t; coi liên k)t kinh t) là quá trình xã h6i hóa s+n xu2t; là t2t y)u c a
s+n xu2t l-n và chú trFng nghiên c u liên k)t kinh t) gi:a các doanh nghi p công
thương nghi p.
M6t trong nh:ng tác gi+ mA ñ$u cho khuynh hư-ng th nh2t là lu!n văn ti)n
ss v7 ñ7 tài “Liên k t kinh t trong ngành nuôi ong” c a Tr$n ð c ThQnh(1984) [51].
Trong tác phWm n$y tác gi+ ñã xem liên k)t kinh t) v/a là hình th c tN ch c s+n
xu2t v/a là cơ ch) qu+n lý; s& c$n thi)t khách quan c a liên k)t kinh t) là do yêu
c$u c a quá trình tái s+n xu2t mA r6ng, yêu c$u ph+i phát huy và k)t h0p mFi l&c
lư0ng kinh t)Lxã h6i; chw ra l0i ích c a liên k)t kinh t); nh2n mJnh nguyên t\c cùng
có l0i trong liên k)t kinh t) và ñ7 c!p ñ)n nhi7u hình th c liên k)t kinh t). Tuy
nhiên trong nghiên c u n$y là chưa làm rõ s& khác bi t gi:a liên k)t kinh t) v-i
quan h kinh t). Mvt khác các hình th c liên k)t ñư0c trình bày còn chưa phong phú
vì bQ chi ph i bAi th&c tiHn khi ñó k) hoJch hóa tr!p trung còn bao trùm.
Tuy công b tác phWm nghiên c u sau Tr$n ñ c ThQnh, nhưng Giáo sư Hoàng
Kim Giao (1989) m-i là nhà khoa hFc l-n nghiên c u v7 liên k)t kinh t) thông qua


8
công trình nghiên c u mà ông làm ch nhi m là ñ7 tài c2p nhà nư-c 98AL03L08. H.
1989 “ Các hình thBc liên k t kinh t trong th9i kỳ quá ñA

nư c ta, chú ý ñ n liên

k t nông công nghi p, liên k t ngành lãnh thY, liên k t các thành phZn kinh t ”
trong ñó ông và các c6ng s& ñã nghiên c u liên k)t kinh t) như là m6t phJm trù
kinh t) ph+n ánh các m i quan h kinh t) v7 h0p tác, liên doanh, liên h0p hoá trong
lĩnh v&c SXKD c a quá trình tái s+n xu2t xã h6i [19].
NguyHn ñình Hu2n (1989) ñã có bài vi)t “Liên k t kinh t và các hình thBc cCa
nó” [20]. trong ñó ông ñã ñi sâu phân tích khái ni m, ñi7u ki n, th&c ch2t và các

hình th c liên k)t kinh t). ðáng chú ý là ông có quan ni m tương t& v7 kiên k)t
kinh t) như G.S Hoàng Kim Giao, nhưng ông ñã th2y ñư0c ñvc trưng cơ b+n c a
liên k)t kinh t) là quan h gi:a các ch thE kinh t) ñ6c l!p v-i nhau; t& nguy n cùng
nhau th&c hi n và liên k)t kinh t) không nƒm ngoài mà nƒm trong các hình th c tN
ch c s+n xu2t như: hi p tác hóa, chuyên môn hóa, liên hi p hóa, t!p trung hóa. Liên
kinh t) không ñ#ng nghĩa v-i hoJt ñ6ng móc ngovc phi pháp làm thi t hJi cho xã
h6i và liên k)t kinh t) không ñ i l!p v-i tính k) hFach. Tuy nhiên v2n ñ7 c$n nghiên
c u thêm là trong nghiên c u này tác gi+ ñã ñ#ng nh2t liên k)t kinh t) v n là m6t
kiEu quan h kinh t) nƒm trong các hình th c tN ch c s+n xu2t: h0p tác, liên doanh,
liên h0p và tN h0p v-i chính các hình th c tN ch c ñó, nghĩa là tác gi+ thiên v7 quan
ni m xem liên k)t kinh t) là hình th c tN ch c s+n xu2t cD thE ch không là thE ch),
cơ ch) kinh t).
Nhà nghiên c u ñáng chú ý n:a trong giai ñoJn này là GS.TS. NguyHn ðình
Phan (1992L ch nhi m) trong ñ7 tài nghiên c u c2p b6 “Phát tri)n và hoàn thi n
cơ ch ho t ñAng, các hình thBc liên k t kinh t gi a các thành phZn kinh t trong
s n xuJtLkinh doanh công nghi p”. Ông và các c6ng s& ñã nghiên c u th&c ch2t,
tính t2t y)u khách quan ñiEm ch trương c a ð+ng, nhà nư-c, kinh nghi m nư-c
ngoài, th&c trJng và các gi+i pháp nhƒm phát triEn liên k)t kinh t) gi:a các thành
ph$n kinh t) trong s+n xu2t kinh doanh công nghi p. ðóng góp l-n c a nghiên c u
n$y là mvc dù nh2t trí v-i nh:ng nghiên c u trư-c v7 các hình th c c a liên k)t
kinh t) như G.S Hoàng Kim Giao(1989), NguyHn ðình Hu2n (1989) nhưng ñã chw
ra s& khác bi t gi:a liên k)t kinh t) và quan h kinh t); xem s ph6i h,p gi a các
chC th kinh t m-i là th&c ch2t c a liên k)t kinh t); chú trFng nghiên c u liên k)t
kinh t) gi:a các thành ph$n kinh t) ch không chw là gi:a các doanh nghi p. Tuy


9
nhiên trong nghiên c u n$y tác gi ñã xem tJt c các hình thBc t$p trung hóa s n
xuJt ñ u là liên k t kinh t là m6t chi ti)t c$n phân ñQnh rõ hơn. Ví dD như xem tơLr-t
trong ch nghĩa tư b+n là hình th c liên k)t kinh t) cao nh2t ñ$u th) k• XX [40]

trong khi các doanh nghi p tham gia tơLr-t hoàn toàn m2t quy7n t& ch v7 c+ s+n
xu2t, tiêu thD và tài chính do m6t ban qu+n trQ th ng nh2t ñi7u hành; là m6t công ty
cN ph$n khNng l# mà các cN ñông chw tham gia chia lãi theo cN ph$n góp v n mà
thôi. Hay như vi c xem các xí nghi p liên hi p, các liên hi p xí nghi p A Liên xô
trư-c ñây là hình th c liên k)t kinh t) cũng có tình hình tương t&.
Ti)p theo nh:ng nhà nghiên c u chính v7 liên k)t kinh t) nêu trên, ñã có m6t
loJt các tác gi+ khác ti)p tDc nghiên c u v7 ñ7 tài n$y như: Vũ Minh Trai (1993)
trong “Phát tri)n và hoàn thi n liên k t kinh t cCa các doanh nghi p công nghi p
thuAc các thành phZn kinh t

nư c ta hi n nay” nêu lên vai trò c a s& phát triEn

l&c lư0ng s+n xu2t và quan h cJnh tranh trong vi c hình thành liên k)t kinh t).
[52] Dương Bá Phư0ng (1995), v-i tác phWm “Liên k t kinh t gi a s n xuJt và

thương m i trong quá trình chuy)n sang n n kinh t th8 trư9ng” ñã xem liên k t
kinh t là mAt quá trình xã hAi hóa s n xuJt khi cho rƒng s& v!n ñ6ng phát triEn
c a các quan h liên k)t kinh t) gi:a các doanh nghi p ñ)n giai ñoJn cao, t c liên
h0p hoá, ñi ñ)n sát nh!p, k)t h0p, h0p nh2t lJi hình thành m6t doanh nghi p m-i,
có qui mô l-n hơn. [39]
Cao ðông và các c6ng s& (1995) v-i ñ7 tài c2p b6 94L98L084/ðT “ Phát tri)n
các hình thBc liên k t kinh t nông thôn

các t[nh phía B*c trong n n kinh t th8

trư9ng hi n nay” ñ7 c!p nhi7u v2n ñ7 m-i nNi lên trong liên k)t kinh t) A nông thôn
như: Hình th c, k)t h0p các l0i ích, công tác cán b6, các mô hình th&c tiHn c a liên
k)t kinh t) A nông thôn[18].
NguyHn H:u Tài (2002) v-i ñ7 tài “Liên k t kinh t gi a các doanh nghi p
v]a và nh^ v i các doanh nghi p l n trong n n kinh t th8 trư9ng”[49], t!p trung

lu!n gi+i các v2n ñ7 lý lu!n nh2t là chú ý làm rõ nhi7u loJi hình liên k)t kinh t)
trong n7n kinh t) qu c dân và ñi sâu phân tích th&c tiHn và gi+i pháp v7 liên k)t kinh
t) gi:a doanh nghi p l-n và nh„.
NguyHn ThQ Quỳnh Hoa (2005) v-i ñ7 tài “Th c tr ng và gi i pháp ñ_y m nh
tiêu th+ Nông s n hàng hoá thông qua h,p ñKng theo Quy t ñ8nh s6 80/2002/QðL
TTg ngày 24/6/2002 cCa ThC tư ng Chính phC”[22] ñã h th ng hóa ñ$y ñ các ch


10
trương chính sách c a nhà nư-c trong vi c th&c hi n quy)t ñQnh 80; t!p trung ñánh
giá th&c trJng tình hình và ñ7 xu2t gi+i pháp cho v2n ñ7 n$y nh2t là trên m6t s mvt
hàng ch y)u như: gJo, cà phê,mía ñư^ng, th y s+n và thQt l0n.
Khuynh hư ng thB hai xu2t hi n t/ khi vi c th&c hi n NghQ quy)t 80 gvp nhi7u
khó khăn ñòi h„i c$n có nh:ng cơ sA lý lu!n m-i ñE gi+i thích th&c tiHn r2t ña dJng
và ph c tJp sau quy)t ñQnh, cùng v-i trào lưu toàn c$u hóa, h6i nh!p và mA cta sau
khi Vi t Nam gia nh!p WTO vào năm 2007.
Các nghiên c u v7 liên k)t kinh t) thu6c khuynh hư-ng n$y ti)p thu lý lu!n v7
liên k)t kinh t) c a các tác gi+ phương Tây, theo ñó coi liên k)t là m6t hình th c
c a qu+n trQ thQ trư^ng; t i ưu hóa chi phí giao dQch là ñ6ng l&c c a liên k)t kinh t);
chu_i giá trQ là hình th c cơ b+n c a liên k)t kinh t) và chú trFng nghiên c u liên
k)t kinh t) trong lĩnh v&c liên k)t gi:a doanh nghi p v-i nông dân và liên k)t kinh
t) vùng, liên k)t kinh t) qu c t).
Các tác gi+ ñáng lưu ý cho khuynh hư-ng n$y là B+o Trung trong nhi7u tác
phWm như "ð_y m nh tiêu th+ nông s n theo ký k t h,p ñKng gi a doanh nghi p
v i nông dân – mô hình H,p tác xã, tY kinh t h,p tác” ( 2006) [58]; “Lu$n cB khoa
hlc s n xuJt nông s n theo h,p ñKng”(2007) [55]; “Phát tri)n các hình thBc s n
xuJt nông nghi p theo h,p ñKng

vi t nam”(2008) [53] Th) ch giao d8ch nông

s n” (2008) [56] ñã t!p trung gi-i thi u cơ sA lý thuy)t c a phương th c s+n xu2t
nông nghi p theo h0p ñ#ng, các thE ch) giao dQch nông s+n và phân tích các mô
hình th&c t) nh2t là trên lĩnh v&c s+n xu2t cây ăn trái.
NguyHn ð_ Anh Tu2n (2006) v-i báo cáo “TYng quan phân tích các trư9ng
h,p nghiên cBu v h,p ñKng tiêu th+ nông s n” [48], gi-i thi u các hình th c qu+n
trQ thQ trư^ng trong ñó có liên k)t kinh t) và ñi sâu tNng k)t 30 trư^ng h0p th&c hi n
thành công và không thành công phương th c s+n xu2t nông nghi p theo h0p ñ#ng.
NguyHn ThQ Bích H#ng ( 2008) trong “L,i ích cCa m6i liên k t tiêu th+ s n
ph_m nông nghi p qua h,p ñKng”. [21] ñã phân tích các l0i ích c a h0p ñ#ng và nêu
ra nh:ng v2n ñ7 c$n gi+i quy)t ñE thúc ñWy th&c hi n h0p ñ#ng.
Lê Huy Du (2009) “Báo cáo tYng h,p, phân tích các mô hình thành công v
liên k t tiêu th+ nông s n theo h,p ñKng và phân tích các l a chln chính sách thúc
ñ_y tiêu th+ nông s n ph_m theo h,p ñKng trong th9i gian t i” [14] gi-i thi u m6t s


11
v2n ñ7 lý lu!n v7 nông nghi p h0p ñ#ng và ñi sâu phân tích các mô hình th&c tiHn
trên nhi7u ngành hàng như : mía ñư^ng, rau sJch, cà phê, lúa gJo, th y s+n… và ñ7
xu2t nhi7u gi+i pháp ñE ti)p tDc th&c hi n quy)t ñQnh 80 c a th tư-ng chính ph .
ðóng góp c a tác gi+ trên là ñã ti)p thu ñư0c các lý lu!n m-i nh2t c a các
nhà kinh t) hFc phương Tây hi n ñJi v7 liên k)t kinh t) và st dDng vào vi c phân
tích th&c trJng th&c hi n hình th c s+n xu2t nông nghi p theo h0p ñ#ng A Vi t
Nam. Tuy nhiên còn m6t s v2n ñ7 c$n ph+i xem xét thêm là tính k th]a nh ng
thành t u trong nghiên cBu cCa nh ng ngư9i ñi trư c

nư c ta trong nghiên c u

v7 liên k)t kinh t).
Tóm lJi s& phát triEn c a ñ7 tài liên k)t kinh t) và liên k)t kinh t) gi:a doanh
nghi p v-i nông dân trong các nghiên c u trong và ngoài nư-c tương ñ i phong

phú, ña dJng, nhi7u trư^ng phái, có c+ b7 r6ng và chi7u sâu giúp cho nh:ng ngư^i
nghiên c u ti)p theo có nh:ng cơ sA lý lu!n v:ng ch\c ñE ti)p tDc nghiên c u. Tuy
nhiên còn nhi7u kho+ng tr ng khoa hFc có thE phát triEn ñó là: Khái ni m chính xác
hơn v liên k t kinh t ; nh ng ti n ñ hình thành và phát tri)n liên k t kinh t ; m6i
quan h gi a liên k t kinh t v i cơ ch th8 trư9ng và k ho ch hóa; ñ c ñi)m, quan
h tài s n trong liên k t kinh t gi a doanh nghi p ch bi n nông s n v i nông dân.

3. MZc ñích và nhi[m vZ nghiên cYu cRa lu n án
3.1. MZc ñích c a lu!n án là trên cơ sA nghiên c u lý lu!n và th&c tiHn, ñE ñ7
xu2t phương hư ng và gi i pháp kh thi cho vi c th&c hi n có hi u qu+ liên k)t
kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân A Vi t Nam, trong ñi7u
ki n cơ ch) thQ trư^ng ñQnh hư-ng XHCN và h6i nh!p kinh t) qu c t).

3.2. Nhi[m vZ khoa h`c c a lu!n án bao g#m :
L H th ng hoá, làm rõ và phân tích ñánh giá m6t s v2n ñ7 lý lu!n v7 liên k)t
kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân trong ñó ñi sâu vào m6t
s v2n ñ7 như:B+n ch2t, các loJi hình, ñi7u ki n c a liên k)t kinh t); ñvc ñiEm, vai
trò, n6i dung, các nhân t tác ñ6ng, các tiêu chí ñáng giá k)t qu+ và hi u qu+ c a
liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân.
L Phân tích làm rõ th&c trJng liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông
s+n v-i nông dân A Vi t Nam th^i gian qua. Trong ñó ngoài vi c phân tích ñánh giá
k)t qu+ th&c hi n, c$n t!p trung làm rõ nguyên nhân vì sao vi c th&c hi n liên k)t
kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân gvp nhi7u khó khăn


12
vư-ng m\c, thi)u b7n v:ng, kém hi u qu+ như th^i gian v/a qua.
L ð7 xu2t phương hư-ng và gi+i pháp cơ b+n ñE ti)p tDc phát triEn liên k)t kinh t)
gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân A Vi t Nam. Trong ñó t!p trung
ñ7 xu2t các gi+i pháp tJo môi trư^ng thu!n l0i và hư-ng áp dDng, hoàn thi n n6i

dung, hình th c liên k)t làm cơ sA cho vi c g\n k)t ngư^i nông dân v-i doanh
nghi p ch) bi)n nông s+n.

4. ðbi tưdng, phem vi và hưfng ti p c n nghiên cYu
4.1. ðbi tưdng nghiên cYu cRa lu n án là thE ch) liên k)t kinh t) gi:a
doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân A Vi t Nam, dư-i góc ñ6 kinh t)L
chính trQ.

4.2. Phem vi nghiên cYu cRa lu n án.
g V7 n6i dung t!p trung ch y)u cho hình th c liên k)t s+n xu2t nông nghi p
theo h0p ñ#ng (Contract farming); là hình th c cơ b+n nh2t c a liên k)t kinh t)
gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân; không ñi sâu vào các hình
th c liên k)t khác như: Hi p h6i ngành hàng có nông dân tham gia, liên minh
doanh nghi pLnông dân hay khu liên h0p công nông nghi p....
L V7 mvt không gian là trên lãnh thN Vi t Nam và v-i các ngành hàng ch)
bi)n nông s+n trong c+ nư-c nhưng có t!p trung vào m6t s ngành hàng ch) bi)n
nông s+n ch l&c và ñang áp dDng có k)t qu+ nh2t ñQnh liên k)t kinh t) v-i nông
dân như: Bông v+i, mía ñư^ng, cao su, chè, s+n xu2t gi ng, rau sJch, chăn nuôi bò
s:a, nuôi cá xu2t khWu.
L V7 mvt th^i gian, ph$n ñánh giá th&c trJng t!p trung t/ khi kh i s ñNi
m-i kinh t) ñ)n nay, nhưng t!p trung nh2t là hi n trJng năm 2010. Ph$n ki)n
nghQ phương hư-ng gi+i pháp cho ñ)n năm 2020 khi d& ki)n Vi t Nam cơ b+n
trA thành m6t nư-c công nghi p theo hư-ng hi n ñJi.
L V7 ñ i tư0ng nông dân mà lu!n án ñ7 c!p ñ)n ch y)u là h6 nông dân, bao
g#m c+ trang trJi nông thôn nhưng không ñi sâu vào h0p tác xã nông nghi p.

4. Phương pháp lu n và phương pháp nghiên cYu cRa lu n án.
4.1. Phương pháp lu n.
Cơ sA phương pháp lu!n ñE nghiên c u ñ7 tài là: Ch nghĩa duy v!t bi n

13
ch ng và ch nghĩa duy v!t lQch st.

4.2. Phương pháp nghiên cYu ñT tài.
4.2.1. Phương pháp nghiên cYu chung : Nghiên c u tài li u, phương
pháp tr/u tư0ng hóa, lôLgích L lQch st, phân tích L tNng h0p, qui nJpL diHn dQch, h
th ng hóa, mô hình hoá, và th ng kê.

4.2.2. Phương pháp nghiên cYu cZ thi: Nghiên c u ch y)u l&a chFn
thi)t k) liên bô ph!n, ti)p c!n và thu th!p và so sánh d: li u ñ i tư0ng kh+o sát tJi
cùng m6t th^i ñiEm tJi nhi7u b6 ph!n, vùng mi7n, ngành hàng nông s+n khác nhau.
K)t h0p nghiên c u ñQnh tính, ñQnh lư0ng và nghiên c u trư^ng h0p. K)t h0p
nghiên c u t/ d: li u th c2p v-i d: li u sơ c2p.

4.2.2.1. Phương pháp nghiên cYu ñjnh tính:
MDc ñích c a nghiên c u ñQnh tính là ñE (i) KiEm ch ng lý lu!n, hoàn thi n
khung phân tích ñ7 tài;(ii) TJo cơ sA cho vi c xây d&ng b+ng h„i ñQnh lư0ng;(iii)
Tìm ra các gi+i ñáp cho nh:ng v2n ñ7 v7 nguyên nhân và gi+i pháp.
a) Ngu n sb li[u ñjnh tính ñã ñưdc troc ti p thoc hi[n p:
L 5 doanh nghi p ñang th&c hi n h0p ñ#ng v-i nông dân thu6c các ngành
bông v+i(Mi7n B\c), mía ñư^ng(Mi7n Nam), chè(Mi7n B\c), cà chua(Mi7n B\c) và
ch) bi)n cá tra xu2t khWu(Mi7n Nam).
L 5 xã ñang th&c hi n h0p ñ#ng v-i doanh nghi p: 2 xã A Mi7n B\c, 1 xã A
Mi7n trung và 2 xã (Mi7n Nam).
L 5 nông dân ñang h0p ñ#ng v-i doanh nghi p; 2ngư^i A Mi7n B\c, 1ngư^i A
Mi7n Trung và 2 ngư^i A Mi7n Nam.
Ngoài ra còn thu th!p các d: li u ñQnh tính t/ 150 bài báo, tJp chí, ñ7 tài
khoa hFc vi)t v7 ñ7 tài liên k)t kinh t).
b) Phương pháp thu th p ds li[u: Ph„ng v2n sâu bán c2u trúc, k)t h0p ghi chép

v-i ghi âm k)t qu+ ph„ng v2n và phân tích ñQnh tính các d: li u th c2p thu th!p ñư0c.
c) Phương pháp xu lý ds li[u:GŽ băng ph„ng v2n, mã hóa d: li u theo các
phJm trù, các nhân t , áp dDng qui trình phân tích so sánh d: li u; tìm ra s& tương
ñ#ng và khác bi t gi:a các phân tN nhóm ñ i tư0ng ph„ng v2n , trong nh:ng tình
hu ng (Doanh nghi p, xã, nông dân) khác nhau; tNng h0p k)t qu+ ph„ng v2n th&c t)
và so sánh v-i lý lu!n ñE xác ñQnh n6i dung liên quan; st dDng ph$n m7m SPSS ñE
phân tích và tNng h0p d: li u.


14

4.2.2.2. Phương pháp nghiên cYu ñjnh lưdng.
MDc ñích nghiên c u ñQnh lư0ng nhƒm có ñ d: li u có tính ñJi di n cao ñE mô
t+ và phân tích m6t cách ñáng tin c!y các mvt, các y)u t , nhân t và m i quan h
gi:a chúng v-i nhau trong liên k)t kinh t), phDc vD cho vi c th&c hi n các nhi m vD
nghiên c u.
a) Ch`n mvu v-i 5 m u ñi7u tra tương ng v-i 5 tNng thE nghiên c u khác nhau:
L M u ND 1 và XA 1 ñ i tư0ng ñi7u tra là các h6 nông dân và xã nông thôn nói
chung không phân bi t có h0p ñ#ng v-i doanh nghi p hay không ñư0c chFn theo
phương pháp chFn m u ng u nhiên theo chùm 10 nông dân/xã t/ danh sách h6 nông
dân ñã có A 100 xã trong tNng s 9121 xã c a c+ nư-c, ñư0c chFn ng u nhiên theo tw
l 1,09% trong danh sách các xã c a 63 Twnh, Thành ph trong c+ nư-c. K)t qu+ thu
th!p ñư0c thông tin c a 357 h6 nông dân th ng kê thành 726 quan sát (m6t h6 có thE
có nhi7u loJi cây con chính, tương ng v-i 1 cây con là 1 quan sát) ñJt tw l 35,7% s
h6 ñã chFn và thu ñư0c thông tin t/ 36 xã th ng kê thành 126 quan sát ñJt tw l 36%
s xã ñã chFn và thu6c 46 ngành hàng nông s+n các loJi.
L M u ND2 và XA 2 ñ i tư0ng ñi7u tra là h6 nông dân và xã nông thôn ñã t/ng
hovc ñang th&c hi n h0p ñ#ng v-i doanh nghi p; ñư0c chFn theo phương pháp chFn
m u thu!n ti n d&a vào thông tin ñã có t/ 29 xã và 215 nông dân (m_i xã chFn
kho+ng 7 h6 nông dân) th ng kê thành 455 quan sát, thu6c 39 Twnh thành ph trên c+

3 mi7n B\cLTrungLNam tương ng v-i 25 loJi nông s+n ñang th&c hi n h0p ñ#ng.
K)t qu+ ñã thu ñư0c thông tin 100% s ñã chFn. Như v!y n)u c6ng c+ 4 m u XA1,
XA2, ND1,ND2 ñã có 65 xã, 155 quan sát và 572 h6 nông dân, 1181 quan sát ñư0c
kh+o sát ñi7u tra.
L M u DN v-i ñ i tư0ng ñi7u tra là các doanh nghi p ch) bi)n trong 3 trư^ng
h0p ñang h0p ñ#ng v-i nông dân, thôi h0p ñ#ng và chưa h0p ñ#ng; ñư0c chFn theo
phương pháp l2y m u thu!n ti n d&a trên thông tin ñư0c bi)t. V-i 200 doanh nghi p
ñư0c chFn ñã thu ñư0c thông tin t/ 40 doanh nghi p thu6c 20 ngành hàng. Do s s
doanh nghi p quá ít nên ñã thu th!p thêm thông tin t/ 100 doanh nghi p t/ ngu#n
thông tin th c2p tên các báo, tJp chí, ñ7 tài nghiên c u khoa hFc nâng s doanh
nghi p thu th!p ñư0c thông tin lên 140 doanh nghi p trong ñó có 25 doanh nghi p
chưa t/ng h0p ñ#ng, 115 doanh nghi p ñã t/ng hovc ñang h0p ñ#ng thu6c c+ 3 mi7n
c a ñ2t nư-c và thu6c 30 ngành hàng nông s+n các loJi.


15
b) Phương pháp thu th p ds li[u: St dDng b+ng h„i có c2u trúc gAi qua bưu
ñi n cho m u ND1 và XA 1 và 30% s DN thu6c m u DN. St dDng ñi7u tra viên ñE
tr&c ti)p ph„ng v2n bƒng phi)u ph„ng v2n có c2u trúc cho m u XA 2, ND2 và m6t s
thu6c m u DN
c) Phương pháp xu lý ds li[u: Các b+ng h„i sau khi th&c hi n mã hóa và nh!p
li u; ñã ti)n hành làm sJch và hi u chwnh bƒng các phương pháp như: M_i phi)u có
hai ngư^i nh!p li u ñE ñ i chi)u và sta ch:a sai sót, chJy t$n s các tiêu th c th ng
kê (bi)n) ñE phát hi n các giá trQ sai, giá trQ ñ6t xu2t. Sau ñó th&c hi n các th ng kê
mô t+ như t$n s , s bình quân, m t, trung vQ, và các phân tích th ng kê suy lu!n như:
B+ng ñ i chi)u chéo, phân tích xác su2t, phân tích phương sai, phân tích nhân t , hàm
s h#i qui ñơn và ña bi)n ñE rút ra các k)t qu+. Dùng các ph$n m7m EXCEL, SPSS
ñE phân tích và tNng h0p d: li u.

4.2.2.3. Phương pháp nghiên cYu trưwng hdp.

MDc ñích c a nghiên c u trư^ng h0p là ñE phân tích sâu hơn các n6i dung và
v2n ñ7 c a liên k)t trong th&c tiHn, tJo ra các d: li u cD thE sinh ñ6ng ñE minh hFa,
làm sàng t„ hơn nh:ng n6i dung, v2n ñ7 mà nghiên c u ñQnh tính, ñQnh lư0ng không
thE hi n ñư0c hovc thE hi n chưa ñ$y ñ .
Lu!n án ñã th&c hi n nghiên c u trư^ng h0p tr&c ti)p v-i ngành bông v i
Vi t Nam và thu th!p thông tin t/ các bài báo vi)t v7 20 doanh nghi p ch) bi)n
nông s+n ñang th&c hi n h0p ñ#ng v-i nông dân thu6c c+ 3 mi7n và 10 ngành hàng
ch y)u nh2t ñang th&c hi n h0p ñ#ng v-i nông dân. K)t qu+ phân tích các trư^ng
h0p nghiên c u ñư0c st dDng cho vi c phân tích, ñánh giá th&c trJng liên k)t gi:a
doanh nghi p ch) bi)n v-i nông dân trong lu!n án.

5. Nhsng ñóng góp cRa lu n án.
5.1. Nhsng ñóng góp cRa lu n án vT mzt lý lu n.
Lu!n án ñã h th ng hoá, làm rõ, phân tích ñánh giá, phát triEn m6t s v2n ñ7
lý lu!n v7 liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân .
T/ vi c làm rõ b+n ch2t c a liên k)t kinh t) theo cách ti)p c!n xem liên k)t kinh
t) là m6t thE ch) kinh t), lu!n án ñã có ñi7u ki n phân tích m i quan h , s& tương
ñ#ng và khác bi t v7 ñvc trưng, vai trò gi:a liên k)t kinh t) v-i thE ch) thQ trư^ng và
k) hoJch hóa. Lu!n án ñã bN sung thêm loJi hình liên k)t và khái quát ñư0c 3 ñi7u
ki n c a liên k)t kinh t). Lu!n án ñã chw ra nh:ng ñvc ñiEm , tính t2t y)u khách quan


16
có ñi7u ki n, vai trò, n6i dung và xây d&ng ñư0c b6 tiêu chí ñánh giá k)t qu+ và hi u
qu+ c a liên k)t c a liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n v-i nông dân.

5.2. Nhsng ñóng góp cRa lu n án vT mzt thoc ti{n.
Lu!n án ñã st dDng k)t qu+ ñi7u tra ñQnh lư0ng và các nghiên c u trư^ng h0p
ñE phân tích làm rõ hi n trJng liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n
v-i nông dân A Vi t Nam th^i gian qua trên 4 n6i dung: Lĩnh v&c liên k)t; hình th c

c2u trúc tN ch c liên k)t; các ràng bu6c trong liên k)t và qu+n trQ th&c hi n liên k)t.
Lu!n án cũng ñã căn c vào tiêu chí ñánh giá k)t qu+ và hi u qu+ ñE ñánh giá
hi n trJng liên k)t và tìm ra nguyên nhân c a nh:ng hJn ch) và t#n tJi c a liên k)t
kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n v-i nông dân.
Trên cơ sA phân tích lý lu!n và th&c tiHn lu!n án ñã ñ7 xu2t ñ7 xu2t phương hư-ng
và gi+i pháp cơ b+n ñE ti)p tDc phát triEn liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n
nông s+n v-i nông dân A Vi t Nam. ðE có thêm căn c cho vi c ñ7 ra phương
hư-ng, gi+i pháp, lu!n án ñã xây d& ñư0c 2 mô hình kinh t) lư0ng d& báo v7 ñánh
giá ch2t lư0ng công tác tN ch c qu+n lý h0p ñ#ng c a doanh nghi p và mô hình d&
báo tw l s+n lư0ng nông dân bán cho doanh nghi p theo h0p ñ#ng.

8. K t cJu lu n án.
Ngoài ph$n mA ñ$u, ph$n k)t lu!n, danh mDc tài li u tham kh+o và phD lDc,
lu!n án g#m 200 trang; k)t c2u thành 3 chương:
Chương 1: M6t s v2n ñ7 lý lu!n và th&c tiHn v7 liên k)t kinh t) gi:a doanh
nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân.
Chương 2: Th&c trJng liên k)t kinh t) gi:a doanh nghi p ch) bi)n nông s+n
v-i nông dân A Vi t Nam th^i gian qua.
Chương 3: Phương hư-ng và gi+i pháp phát triEn liên k)t kinh t) gi:a doanh
nghi p ch) bi)n nông s+n v-i nông dân A Vi t Nam


17

Chương 1
M(T S) V*N ð+ LÝ LU-N VÀ TH/C TI0N V+ LIÊN K T
KINH T GI A DOANH NGHI4P CH BI N NÔNG S6N
V7I NÔNG DÂN
1.1. M(T S) V*N ð+ CƠ B6N V+ LIÊN K T KINH T VÀ LIÊN K T KINH T
GI A DOANH NGHI4P CH BI N NÔNG S6N V7I NÔNG DÂN

1.1.1. M}t sb vJn ñT cơ b n vT liên k t kinh t
1.1.1.1. B n ch.t và ñ0c trưng c1a liên k t kinh t
Liên k)t kinh t) là m6t khái ni m xu2t hi n t/ lâu nhưng nh:ng quan ni m v7
nó r2t khác nhau, thư^ng không rõ ràng và khá ph c tJp. Trong ngôn ng: g c LaL
tinh, thu!t ng: integration hay integratio có nghĩa là k)t h0p, hòa h0p, h6i nh!p,
h0p nh2t ñư0c nhi7u nhà nghiên c u nư-c ta cho rƒng ñ#ng nghĩa v-i thu!t ng:
liên k)t [40].
Tr$n ð c ThQnh(1984) cho rƒng liên k)t kinh t) là s quan h kinh t gi:a
các tN ch c, các ngành, các ñQa phương và các ñơn vQ kinh t). Liên k)t kinh t) v]a
là hình thBc tY chBc s n xuJt v]a là cơ ch qu n lý [51].
Vũ Minh trai (1993) cho rƒng Liên k)t kinh t) là nh ng quan h ph6i h,p
ho t ñAng gi:a các doanh nghi p và các ch thE kinh doanh khác.
Quy)t ñQnh s 38/HðBT ngày 10 tháng 4 năm 1989 v7 “Liên k)t kinh t)
trong s+n xu2t, lưu thông, dQch vD” c a nhà nư-c ñã nêu liên k)t kinh t) là nh ng
hình thBc ph6i h,p ho t ñAng, do các ñơn vQ kinh t) t nguy n ti)n hành ñE cùng
nhau bàn bJc và ñ7 ra các ch trương, bi n pháp có liên quan ñ)n công vi c s+n
xu2t, kinh doanh c a mình, nhƒm thúc ñWy s+n xu2t phát triEn theo hư-ng có l0i
nh2t [44].
NguyHn ðình Phan (1992) ñã ñưa ra kh„i khái ni m liên k)t kinh t) nh:ng
hình th c quan h kinh t thông thư9ng như: Mua bán trao ñNi hàng hóa thông
thư^ng, thuê mư-n ñ2t ñai, nhà xưAng, ñQa ñiEm kinh doanh, cho vay v n [40].
Hoàng kim Giao (1989) theo m6t cách ti)p c!n khác ñã cho rƒng ñvc trưng
c a liên k)t kinh t) cũng là quan h kinh t , nhưng không ph+i là mFi loJi quan h
kinh t) mà chw nh:ng quan h kinh t dimn ra trong các hình thBc tY chBc s n xuJt