XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN TRONG CHẨN ĐOÁN CÁC BỆNH TIM MẠCH

HỘI NGHỊ KHOA HỌC TIM MẠCH
KHU VỰC PHÍA NAM LẦN THỨ XIV (2017)

XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN TRONG CHẨN
ĐOÁN CÁC BỆNH TIM MẠCH
PGS TS HỒ HUỲNH THÙY DƯƠNG
BỘ MÔN DI TRUYỀN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN - ĐHQG TPHCM


VAI TRÒ CỦA DI TRUYỀN TRONG MỘT SỐ BỆNH TIM MẠCH
CÁC TÁC ĐỘNG
MÔI TRƯỜNG

YẾU TỐ DI
TRUYỀN

Dinh dưỡng
Vận động

GIÁN TIẾP

BỆNH
TIM MẠCH

TRỰC TIẾP
APO-E, LOX 1
trong bệnh
mạch vành

Béo phì

FTO, MC4R

Tiểu đường
ABCC8, GLUT2

Hút thuốc
CYP2A6, FAAH
chuyển hóa nicotine,
cannabinoid, heroin

MYH7 trong
bệnh cơ tim


NGUYÊN NHÂN DI TRUYỀN Ở MỘT SỐ BỆNH TIM MẠCH


DI TRUYỀN BỆNH MẠCH VÀNH


CÁC KIỂU XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN TRONG BỆNH TIM
MẠCH & Ý NGHĨA LÂM SÀNG
1. Xét nghiệm chẩn đoán : thực hiện ở người có dấu hiệu/triệu chứng nhằm
khẳng định chẩn đoán
2. Xét nghiệm tiền triệu chứng : thực hiện ở người chưa có triệu chứng
nhưng có nguy cơ cao dựa trên kết quả chẩn đoán gia đình
3. Xét nghiệm tiên đoán : cho những bệnh đa nhân tố.
4. Xét nghiệm đáp ứng thuốc : để đánh giá đáp ứng với một số loại thuốc dựa
trên di truyền của người bệnh
Ý NGHĨA LÂM SÀNG

- Xét nghiệm tiên đoán : không có ý nghĩa lâm sàng
- Xét nghiệm chẩn đoán ở bệnh đơn gene như Cơ tim phì đại ở người bệnh,
tiếp theo là xét nghiệm tiền triệu chứng ở thân nhân có ý nghĩa lâm sàng nhất
định, cho phép can thiệp trước khi xuất hiện triệu chứng
- Xét nghiệm đáp ứng thuốc có thể là xét nghiệm hữu ích


XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN - CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH


Ý NGHĨA CỦA KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN
1. KẾT QUẢ (+) : Hữu ích nhất về mặt lâm sàng. Xác định được đột biến bệnh →
sàng lọc đột biến này ở thân nhân để có biện pháp theo dõi can thiệp sớm, hoặc
giải tỏa tâm lý ở người không mang đột biến.
2. KẾT QUẢ (-) : Không có ích về mặt lâm sàng. Thân nhân người bệnh vẫn cần
được theo dõi chặt chẽ
3. BIẾN THỂ CHƯA RÕ Ý NGHĨA (VUS) : Không có ích về mặt lâm sàng. Cần được
xử lý như đối với kết quả (-)
Ở 2 trường hợp sau, kết quả xét nghiệm di truyền cần được lưu giữ và cập nhật
khi có thông tin về các đột biến gây bệnh mới


DƯỢC DI TRUYỀN HỌC (PHARMACOGENETICS)


VÍ DỤ - ĐÁP ỨNG VỚI CLOPIDOGREL
Clopidogrel là một “tiền thuốc”
cần được chuyển hoá bởi
enzyme CYP2C19 để trở thành
thuốc có hoạt tính

Đột biến trên gene CYP2C19
khiến khả năng chuyển hoá
“tiền thuốc” giảm

TABLE 3
FDA-boxed warning on clopidogrel (Plavix) product label
WARNING: DIMINISHED EFFECTIVENESS IN POOR METABOLIZERS
• Effectiveness of Plavix depends on activation to an active metabolite by the cytochrome P450 (CYP) system, principally
CYP2C19.
• Poor metabolizers treated with Plavix at recommended doses exhibit higher cardiovascular event rates after acute
coronary syndrome (ACS) or percutaneous coronary intervention (PCI) than patients with normal CYP2C19 function.
• Tests are available to identify a patient’s CYP2C19 genotype and can be used as an aid in determining therapeutic
strategy.
• Consider alternative treatment or treatment strategies in patients identified as CYP2C19 poor metabolizers.


ĐIỂM MẠNH CỦA XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN - KHẢ NĂNG
PHÒNG NGỪA VÀ QUẢN LÝ BỆNH TIM MẠCH

1. Phòng ngừa ở mức độ cộng đồng: Cho phép nhận diện những trường hợp
nguy cơ cao và có chiến lược phòng ngừa tập trung vào các đối tượng này
2. Ở những bệnh đơn gene như Cao cholesterol gia đình hay Cơ tim phì đại :
Cho phép nhận diện những người có nguy cơ cao để có biện pháp can thiệp
sớm
3. Đánh giá khả năng đáp ứng điều trị ở bệnh nhân : Chỉ định loại thuốc, liều
lượng và thời gian sử dụng để đạt hiệu quả điều trị mong muốn


HẠN CHẾ CỦA XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN TRONG BỆNH TIM
MẠCH

1. Nhiều bệnh tim mạch có nguyên nhân phức tạp (bệnh đa gene)
2. Cần một nguồn lực quan trọng để phát huy vai trò của xét nghiệm di truyền
3. Chi phí của xét nghiệm di truyền cao
4. Kết quả xét nghiệm di truyền thường có tính xác suất


VÀI NÉT VỀ TÌNH HÌNH XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN Ở VIỆT NAM
 Công trình “Phát hiện đột biến gene tổng hợp chuỗi nặng beta-myosin
(MYH7) trong bệnh cơ tim phì đại”. Trương Thanh Hương & cs. 2014. Tạp chi
Tim Mạch học Việt Nam.
 Công trình nghiên cứu đang tiến hành về di truyền bệnh Cơ tim phì đại liên
quan đến 22 gene, trên 100 bệnh nhân ở Bệnh viện Tâm Đức
 Công trình nghiên cứu đang tiến hành về di truyền bệnh Cơ tim dãn liên
quan đến 54 gene ở Bệnh viện Tâm Đức
.


KẾT LUẬN
1. Di truyền có vai trò quan trọng trong nhiều bệnh tim mạch, bên cạnh các yếu
tố “môi trường”
2. Xét nghiệm di truyền ở bệnh đơn gene nhằm xác định nguy cơ để theo dõi
và phòng ngừa diễn tiến bệnh; và xét nghiệm đáp ứng thuốc hữu ích về mặt
lâm sàng
3. Ở những nước đang phát triển như Việt Nam, xét nghiệm di truyền trong tim
mạch có thể được thực hiện đối với một số tình trạng bệnh nhất định và cần đi
kèm với những hệ thống y đức và tư vấn di truyền.