Tuần 28. Diễn đạt trong văn nghị luận

SỞ GD - ĐT HÀ GIANG
TRƯỜNG PTDT NỘI TRÚ TỈNH HÀ GIANG

GV: Nhóm văn

Hà giang, tháng 3 năm 09

Trường: PTDT Nội trú


DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
* Nội dung tiết 1:
I. Cách sử dụng từ ngữ trong văn nghị luận
II. Cách sử dụng kết hợp các kiểu câu trong văn nghị
luận
* Nội dung tiết 2:
III. Xác định giọng điệu phù hợp trong văn nghị
luận
IV. Luyện tập


DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
(TIẾT 2)

III. XÁC ĐỊNH GIỌNG ĐIỆU PHÙ HỢP
TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )


30
0

20
50
40
10
1
8
7
6
5
4
3
2
9
Nhãm 1:
a.Đối tượng và
nội dung 2
đoạn trích
khác nhau
nhưng giọng
điệu có điểm
gì tương đồng?
Nét đặc trưng
riêng biệt từng
đoạn?

Nhãm 2:
b.Cơ sở chủ yếu
tạo nên sự khác
biệt về giọng
điệu của những

đoạn trích trên
là gì?

Nhãm 3:
c.Chỉ rõ cách sử
dụng từ ngữ hoặc
kết hợp các kiểu
câu, phép tu từ từ
vựng hoặc cú
pháp có vai trò
chủ yếu trong việc
biểu hiện giọng
điệu từng đoạn?


1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )

NHÓM 1- ý a
* Đối tượng và nội dung 2 đoạn khác nhau:
- Đoạn 1: tố cáo tội ác thực dân Pháp đối với
nhân dân ta
- Đoạn 2: nhận xét về giá trị tư tưởng của thơ
Hàn Mặc Tử
* Điểm tương đồng về giọng điệu: hùng hồn,
dứt khoát, trang nghiêm


1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )
* Nét đặc trưng riêng biệt của từng đoạn
ĐOẠN 1

- Thái độ căm thù trước
tội ác của thực dân
Pháp, thể hiện qua:
+ Cách xưng hô: bọn,
chúng
+ Sử dụng câu ngắn, kết
cấu giống nhau

ĐOẠN 2
- Diễn đạt theo kiểu
phân đề:
+ Tạo không khí đối
thoại, trao đổi đồng
thời thể hiện sự khẳng
định dứt khoát của tác
gia
+ Cách xưng hô thân
mật: anh


1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )
NHÓM 2- ý b
Cơ sở tạo nên sự khác biệt về giọng điệu
-Quan hệ giữa người viết với đối tượng nghị
luận, nội dung nghị luận ( kẻ thù/ đồng nghiệp)
-Phương diện ngôn ngữ, cách dùng từ ( đặc biệt
là cách xưng hô, các từ ngữ nêu nội dung đánh
giá, nhận xét ), cách sử dụng kết hợp các kiểu
câu

1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )

NHÓM 3- ý c
ĐOẠN 2:
ĐOẠN 1:
- Sử dụng nhiều từ thuộc - Sử dụng những từ ngữ
thuộc lĩnh vực văn
lớp từ chính trị, xã
chương cuộc đời: lời
hội: tự do, bình đẳng,
thơ, ý thơ, thơ điên,
bác ái, dân chủ,…
thơ loạn, những bài
- Lặp cú pháp: chúng
thơ, sức sống, ham
thi hành…chúng lập
sống…
ba chế độ…chúng lập
ra nhà tù…chúng - Sử dụng kết hợp các
kiểu câu, các biện
thẳng tay chém giết…
pháp tu từ: câu cảm
- Phép liệt kê: chúng…
thán, lặp cú pháp…


2. Bài tập 2 (sgk/156 )

Nhận xét về giọng

điệu 2 đoạn trích
trên? Chỉ rõ những
phương tiện từ ngữ,
kiểu câu biểu hiện
giọng điệu đó?


2. Bài tập 2 (sgk/156 )
Sự khác biệt về giọng điệu
Đoạn 1:

Đoạn 2:

- Hùng hồn, thúc giục

-Giọng ngợi ca tha thiết,
giàu cam xúc

- Dùng từ ngữ, câu văn
hô gọi, cầu khiến,
khẳng định mạnh
- Sử dụng câu ngắn kết
hợp câu dài, phép lặp
cú pháp

- Sử dụng nhiều tính từ
chỉ trạng thái, mức độ
- Sử dụng kết hợp câu
ngắn-dài, câu nhiều
tầng,lặp cú pháp, liệt kê

Cơ sở tạo nên sự
khác biệt về
giọng điệu trong
từng đoạn văn?


2. Bài tập 2 (sgk/156 )

Cơ sở tạo
nên sự khác
biệt về giọng
điệu

Đoạn 1: là lời nhiệt
huyết kêu gọi của một
lãnh tụ với quốc dân
đồng bào
Đoạn 2: tình cam
ngưỡng mộ đối với một
tài thơ


Từ mục 1,2 hãy xác
định đặc điểm quan
trọng nhất của
giọng điệu trong
văn nghị luận?

3. Đặc điểm của giọng điệu ngôn từ
trong văn nghị luận

Giọng điệu ngôn từ trong văn nghị luận về cơ
ban là trang trọng, nghiêm túc. Tuy nhiên mỗi
phần trong bài văn có thể thay đổi sao cho
thích hợp với nội dung cụ thể


KHÁI QUÁT LẠI KIẾN THỨC BẰNG NHỮNG
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

Đọc đoạn văn sau và tra lời câu hỏi bên dưới:
Chúng ta nhất định làm được. Những bãi ngô
trại mía Khoái Châu, những vườn vải nõn nà bờ
sông Đáy, những đồi chè Phú Thọ lấp loáng lá cọ
xanh, những dòng suối len lỏi trong rừng núi Việt
Bắc, những con đường đất đỏ, những cánh đồng
cỏ may dãi nắng mỏi mắt ở Thái Nguyên, và
những ruộng lúa chưa bao giờ đẹp như bây giờ,
bát nước chè tươi bốc khói trên một chiếc chõng
tre, cái quán nước nhỏ bên đường, chỏm tóc lất
phất của mấy em bé chăn trâu, những nấm mộ,
những luỹ tre, những mái chùa cong, tất cả đất
nước bảo rằng chúng ta làm được.


Câu 1: Đoạn văn trên nói về nội dung gì?
A. Giới thiệu, ngợi ca vẻ đẹp của quê hương đất

nước
B. Khẳng định chủ quyền của một đất nước tươi
đẹp với những con người mộc mạc mà anh hùng
C. Thể hiện quyết tâm chiến đấu vì quê hương đất
nước của những người chiến sĩ cách mạng
D. Khẳng định cam hứng mới của người nghệ sĩ
chính là hiện thực đẹp đẽ và sôi động của đất
nước
ĐÁP ÁN: D


Câu 2: Dòng nào sau đây nêu đúng về giọng điệu
của đoạn văn trên?
A. Sôi nổi, hào hùng
B. Sôi nổi, hào hứng
C. Mạnh mẽ, trang nghiêm
D. Chậm rãi, sâu lắng
ĐÁP ÁN: B


Câu 3: Giọng điệu của đoạn văn trên được tạo nên từ yếu
tố nào?
A. Cách sử dụng các động từ giàu ý nghiã biểu cam
B. Cách sử dụng rộng rãi các biện pháp tu từ
C. Cách xây dựng hình anh đẹp, giàu ấn tượng
D. Cách kết hợp câu văn ngắn, dài với nhiều mệnh đề
tiếp nối
ĐÁP ÁN: D

IV. LUYỆN TẬP
1.Bài tập 1: (sgk/157)

THẢO LUẬN
Phân tích rõ những đặc điểm trong cách sử
dụng từ ngữ, sử dụng kết hợp các kiểu câu,
biểu hiện giọng điệu của lời văn trong các
đoạn trích sgk/157


Bài tập 1

Đoạn 1:
- Từ ngữ chuẩn mực, trang trọng, dùng nhiều từ
ngữ chính trị: nổi dậy, chính quyền, thoái vị, đánh
đổ, xiềng xích, gây dựng…
- Kiểu câu lặp cú pháp: sự thật là…dân ta lại…
- Giọng điệu: rắn rỏi, dứt khoát, mạnh mẽ và
cương quyết


Bài tập 1
Đoạn 2:
- Tác gia sử dụng những từ ngữ rất tài hoa: lưu
đăng hão huyền, con nhà nho khải, tâm hồn
thêm chan hoà, lần hồi đắp đổi…
- Điệp cấu trúc: (đoạn đầu)
- Giọng điệu cởi mở, chân thành

Bài tập 1
Đoạn 3:
- Sử dụng từ ngữ có ý nghĩa tương phan:
+ Yếu đuối/ hùng mạnh
+ Tủi nhục/ vinh quang
+ Chịu đựng/ bất bình
+ Tiếng khóc/ tiếng cười
- Sử dụng cấu trúc câu ghép có mô hình “nếu… thì”
và phép lặp mô hình câu
- Giọng điệu luận thuyết vừa mang ý nghĩa phát hiện
vừa mang ý nghĩa khẳng định


IV. CỦNG CỐ - DẶN DO
1. Củng cố
- Kiến thức cần nắm: dùng từ ngữ, sử dụng và kết
hợp các kiểu câu, giọng điệu
- Áp dụng làm bài tập
2. Dặn dò
- Làm bài tập số 2/ 158
- Chuẩn bị bài: Nhìn về vốn văn hoá dân tộc


BÀI HỌC ĐÃ KẾT THÚC, CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ
VÀ CÁC EM ĐÃ CHÚ Ý LẮNG NGHE.
CHÚC MỘT TUẦN MỚI TỐT LÀNH VÀ
NHIỀU NIỀM VUI!!!