Tuần 14. Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận

Sở Giáo dục và đào tạo Yên Bái
Trường THPT Hoàng Quốc Việt
Lớp 12 G
Tiết 42

Luyện tập vận dụng kết hợp
các thao tác lập luận
Giáo viên: Trần Danh Thuần
Tổ : Ngữ Văn – GDCD
Ngày 7.11.2009


? Kim tra bi c
Trong bài văn nghị luận có lúc cần vận dụng kết
hợp các phơng thức biểu đạt nào? Để làm gì?
Đó là các phơng thức: tự sự, miêu tả, biểu cảm
và thuyết minh
Để: Khắc phục hạn chế của văn nghị luận đó
là sự khô khan, thiên về lý tính khó đọc.
Yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm đem lại sự cụ
thể, thuyết phục cho văn nghị luận .
Nếu đợc sử dụng hợp lý và khéo léo, các yếu
tố tự sự miêu tả, biểu cảm và thuyết minh có
thể làm cho bài (đoạn) văn nghị luận trở nên
đặc sắc, tạo sự hấp dẫn cho văn nghị luận;
Từ đó, hiệu quả nghị luận đợc nâng cao.


I. Luyện tập trên lớp
1. Ôn tập về các thao tác lập luận và những
đặc trng cơ bản của thao tác lập luận

- Thao tác lập luận phân tích : chia đối tợng ra
thành nhiều yếu tố, bộ phận nhỏ để có thể nhận
biết đối tợng một cách cặn kẽ, thấu đáo.
- Thao tác lập luận so sánh : Làm rõ thông tin về
sự vật bằng cách đem nó đối chiếu với đối tợng sự
vật khác quen thuộc hơn, cụ thể hơn để chỉ ra
sự giống nhau và khác nhau giữa chúng
- Thao tác lập luận giải thích : là giảng giải về các
vấn đề liên quan đến đối tợng một cách cụ thể,
rõ ràng cho ngời nghe, ngời đọc hiểu tờng tận.
- Thao tác lập luận chứng minh : Mục đích của
chứng minh là làm ngời ta tin tởng về những ý
kiến, nhận xét có đầy đủ căn cứ từ trong những
sự thật hoặc chân lý hiển nhiên


- Thao tác lập luận bác bỏ : Chính là dùng lý
lẽ và chứng cứ để gạt bỏ những quan điểm,
ý kiến sai lệch hoặc thiếu chính xác từ đó
nêu ý kiến đúng của mình để thuyết phục
ngời nghe.
- Thao tác lập luận bình luận : Nhằm đề
xuất và thuyết phục ngời đọc tán đồng với
nhận xét đánh giá, bàn luận của mình về
một hiện tợng trong đời sống hoặc trong
văn học.
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh :
những yếu tố này có thể đem lại sự cụ thể,
sống động cho văn nghị luận.
- ú l nhng hot ng ngh lun bt ngun t

i sng, nhm ỏp ng cỏc yờu cu t ra
trong i sng


2. LuyÖn tËp vËn dông tæng hîp c¸c
thao t¸c lËp luËn.
• Đọc đoạn trích “Tuyªn ng«n ®éc lËp”
• Thế mà hơn 80 năm nay, bọn thực dân Pháp lợi
dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp
đất nước ta, áp bức đồng bào ta. Hành động của
chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa.
• Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân
ta một chút tự do dân chủ nào.
• Chúng thi hành những luật pháp dã man. Chúng
lập ba chế độ khác nhau ở Trung, Nam, Bắc để
ngăn cản việc thống nhất nước nhà của ta, để
ngăn cản dân tộc ta đoàn kết.
• Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học.
Chúng thẳng tay chém giết những người yêu
nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc
khởi nghĩa của ta trong những bể máu.


• Chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách
ngu dân.
• Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho
nòi giống ta suy nhược.
• Về kinh tế chúng bóc lột nhân dân ta đến tận
xương tuỷ, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu
thốn, nước ta xơ xác, tiêu điều. Chúng cướp

không ruộng đất, hầm mỏ, nguyên liệu.
• Chúng giữ độc quyền in giấy bạc, xuất cảng và
nhập cảng.
• Chúng đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lí, làm cho
dân ta, nhất là dân cày và dân buôn, trở nên bần
cùng.
• Chúng không cho các nhà tư sản ta ngóc đầu
lên. Chúng bóc lột công nhân ta một cách vô
cùng tàn nhẫn.


- Cho biết các thao tác lập luận trong
đoạn trích Tuyên ngôn độc lập?
+ Thao tác chính: lập luận phân tích.
(để thấy việc bọn thực dân Pháp lợi
dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái
để áp bức đồng bào ta.)
+ Thao tác kết hợp: lập luận chứng minh.
(Về chính trị... Về kinh tế...)
- Các thao tác này đợc vận dụng tổng
hợp, kết hợp rất linh hoạt trong đoạn
trích.


3. Tham khảo đoạn trích sau đây
để viết bài văn nghị luận
Đọc sách là sinh hoạt và nhu cầu trí tuệ thường trực của con
người có cuộc sống trí tuệ. [...] Không đọc sách tức là không
còn nhu cầu về cuộc sống trí tuệ nữa. Và khi không còn nhu
cầu đó nữa, thì cuốc sống tinh thần của con người nghèo đi,

mòn mỏi đi, và cuộc sống đạo đức cũng mất luôn nên tảng.
Đây là một câu chuyện nghiêm túc, lâu dài và cần trao đổi,
thảo luận một cách nghiêm túc, lâu dài. Tôi chỉ muốn thử
nêu lên ở đây một đề nghị: Tôi đề nghị các tổ chức thanh
niên của chúng ta, bên cạnh những sinh hoạt thường thấy
hiện nay, nên có một cuộc vận động đọc sách trong thanh
niên cả nước; và vận động từng nhà gây dựng tủ sách gia
đình. Gần đây có một nước phát động phong trào trong toàn
quốc mỗi người mỗi ngày đọc lấy 20 dòng sách. Chúng ta
cũng có thể làm như thế, hoặc vận động mỗi người trong
một năm đọc lấy một cuốn sách. Cứ bắt đầu bằng việc rất
nhỏ, không quá khó. Việc nhỏ đấy nhưng rất có thể là việc
nhỏ khởi đầu một công cuộc lớn.


Muốn viết được đoạn văn, bài văn nghị luận
cần làm được mấy bước sau đây:
thứ nhất: Xác định chủ đề của bài văn; Xác
định các ý kiến sẽ đưa ra trong bài phát biểu
và sắp xếp chúng theo một dàn ý rõ ràng,
mạch lạc, hợp lý.
thứ hai: Suy nghĩ cách trình bày một luận điểm
trong phần thân bài của dàn ý vừa xây dựng
thứ ba: Diễn đạt ý đã chuẩn bị thành một chuỗi
câu văn đúng ngữ pháp, liên kết với nhau và
thể hiện rõ phong cách ngôn ngữ chính luận.


Điều cần nhớ !
Biết vận dụng kết hợp các thao

tác lập luận để viết đợc một
bài văn nghị luận ngắn về
một hiện tợng (vấn đề) trong
đời sống hoặc trong văn học.