Tuần 13. Tỏ lòng (Thuật hoài)

Tiết 34:

( ThuËt hoµi )
Phạm Ngũ Lão


I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Phạm Ngũ Lão (1255-1320)
là danh tướng thời Trần.

- Ông là người “văn võ toàn
tài”, có công lớn trong cuộc
kháng chiến chống quân
Nguyên – Mông.
 S¸ng t¸c:
+ ThuËt hoµi
+ ViÕng Thîng tíng quèc
c«ng Hng §¹o §¹i V¬ng



2. Tác
a. Hoàn cảnh sáng
phẩm:

tác: Bi th ra i trong khụng khớ quyt chin quyt thng gic
Mụng-Nguyờn ca quõn i nh Trn.
b. Nhan đề:
- Thuật: Kể, bày tỏ
Bày tỏ nỗi lòng

- Hoài : Mang trong
lòng
ti quen thuc ca VHT : núi chớ
c. Th loi v b cc:
* Thể loại: Thất ngôn tứ tuyệt Đờng
luật
* B cc:
2 câu Hình tng con ngời và quân đội
2
đầu:
Trần của tác
2 câu thời
Nỗi lòng
phần
cuối:
giả


II. §äc–hiÓu VB:
§äc VB:
Nguyªn
t¸c:


A.NỘI DUNG
1.Hai câu đầu: Hình tượng con người và quân đội thời Trần
a.Câu 1: Hình tượng người tráng sĩ
-Hành động: “Hoành sóc”
Tư thế hiên ngang, vững chãi,
(cầm ngang

sẵn sàng chiến đấu
ngọn
-Tầm giáo)
vóc:
+Không gian: “giang sơn”(non sông, đất nước) rộng lớn
+Thời gian:“kháp kỉ thu”(mấy mùa thu)Dài lâu, không hạn định
 Lớn lao, kì vĩ, sánh cùng trời đất
Dựng lên chân dung người tráng sĩ vệ quốc thuở “bình
Nguyên” hùng dũng, hiên ngang, oai phong, lẫm liệt, mang
tầm vóc vũ trụ.


b.Câu 2: Hình tượng quân đội thời Trần

- Hình ảnh: “tam quân”(ba quân) Tượng trưng: quân đội-dân tộc
thời Trần
- Thủ pháp ss, phóng đại:
+ Tì hổ (như hổ báo)  Cụ thể hóa sức mạnh thể chất của
toàn dân tộc: Vô địch, phi thường.
Khí thế nuốt trôi trâu
+ Khí thôn ngưu
Khí thế át sao Ngưu
Khái quát hóa sức mạnh tinh thần của dân tộc: Sức
mạnh tiến công như vũ bão, thần tốc,khí thế “xung
thiên”, quyết chiến quyết thắng mọi kẻ thù xâm lược
Thể hiện sự ngợi ca, niềm tự hào về sức mạnh dân tộc.


Một số hình ảnh về quân đôi thời Trần:

Giặc Mông-Nguyên xâm lược


Trận Vân Đồn của Trần Khánh Dư, quân ta thắng lớn


Trận Tây Kết-Hưng Đạo Vương chém đầu Toa Đô


Trận Vạn Kiếp-Hưng Đạo Vương cùng các tướng đại thắng


Trận biên giới-Phạm Ngũ Lão cùng các tướng phục kích Thoát Hoan


Trận trên sông Bạch Đằng 1288


Kháng chiến thắng lợi


1.Hai câu đầu: Hình tượng con người và quân đội thời Trần

Ngôn từ hàm súc, hình ảnh hoành tráng,NT so
sánh, phóng đại + giọng điệu hào hùng thể
hiện sinh động hình tượng người tráng sĩ lồng
trong hình tượng dân tộc mang ý nghĩa khái
quát, gợi lên hào khí dân tộc thời Trần - “Hào khí
Đông A”

Hào khí Đông A:
Tâm hồn, khí phách dân tộc thời Trần
+ Tư tưởng độc lập tự cường, tự hào dân tộc
+ Ý chí quyết chiến, quyết thắng kẻ thù xâm lược

Đây còn là lối chơi chữ:
Chữ “Đông” + boä A = chữõ “Trần”

Hào khí Đông A: Hào khí thời Trần


2.Hai câu cuối: Nỗi lòng tác giả
a. Câu 3: Cái “chí” của người anh hùng
Lập công: Làm nên sự nghiệp
- “Công danh”
Lập danh: Để lại tiếng thơm
 Lý tưởng sống chung của người trai thời phong kiến.
- “Nợ”  Ý thức về nghĩa vụ, trách nhiệm công dân với đất
nước trong hoàn cảnh giặc xâm lăng
Cái “chí” thể hiện ở lí tưởng sống đẹp đẽ: Quyết tâm
thực hiện, hoàn thành trách nhiệm đối với đất nước.


b. Câu 4: Cái “tâm” của người anh hùng

Vì tự thấy kém cỏi so với Vũ hầu về tài thao lược
Nỗi “thẹn”
Vì chưa báo đáp được ơn vua, nợ nước

Cái “tâm” thể hiện ở hoài bão cao cả: mong có
được tài cao, chí lớn đóng góp cho đất nước
Cái “tâm” của con người có nhân cách lớn.


2.Hai câu cuối: Nỗi lòng tác giả

Giọng thơ trầm lắngHai câu thơ là lời bày tỏ
niềm trăn trở về khát vọng lập công danh để thỏa
“chí nam nhi” và cũng là khát vọng được đem tài
trí “tận trung báo quốc”-Lẽ sống lớn của con người
thời đại Đông A.


B. NGHỆ THUẬT:
- Ngôn từ cô đọng, hàm súc, thiên về thủ pháp gợi, gây ấn tượng.
- Bút pháp nghệ thuật hoành tráng có tính sử thi:
+ Xây dựng hình tượng lớn lao, kì vĩ.
+ Hào khí thời đại, tầm vóc, chí hướng của người anh hùng.
- Hình ảnh giàu sức biểu cảm.

C. Ý NGHĨA VĂN BẢN:
Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh tướng Phạm Ngũ Lão,
khắc ghi dấu ấn đáng tự hào về một thời kì oanh liệt, hào hùng
của lịch sử dân tộc.


III. Tổng kết: (ghi nhớ sgk)
*CỦNG CỐ:
1/ Vẻ đẹp của con người thời Trần thể hiện như thế nào qua

bài thơ?
-Tầm vóc, tư thế, hành động lớn lao, kì vĩ.
-Chí lớn lập công danh gắn với sự nghiệp cứu nước, cứu dân;
cái tâm mang giá trị nhân cách, nỗi thẹn tôn lên vẻ đẹp con
người.
2/Vẻ đẹp của thời đại thể hiện như thế nào qua bài thơ?
Khí thế hào hùng mang tinh thần quyết chiến, quyết thắng.
3/Thành công nghệ thuật của bài thơ?
-Thủ pháp gợi thiên về ấn tượng bao quát, đạt độ súc tích cao
-Bút pháp nghệ thuật hoành tráng có tính sử thi và hình tượng
thơ lớn lao, kì vĩ.


Dặn dò:
-Viết một đoạn văn nói lên cảm nhận của em về Hào khí
Đông A qua bài thơ Tỏ lòng.
-Soạn bài mới: Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt


Trân trọng cảm ơn
quý thầy cô giáo và
các em !