Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ
Giáo viên: Hồ Thị Minh
Tổ: KHXH


Kiểm tra bài cu
1. Em hãy phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý?
Cho ví dụ về hàm ý.
2. Làm bài tập 3 (SGK/75,76).


Tiết 129 : NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (Tiếp theo)

I. Điều kiện sử dụng hàm ý.
1. Bài tập (SGK/90)
Chị Dậu vừa nói vừa mếu:
- Thôi u không ăn, để phần con. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này
nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn thật no,
không phải nhường nhịn cho u.
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi
bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót
xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng
củ khoai vào rổ và òa lên khóc:
- U bán con thật đấy ư ? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u
đừng bán con đi, tội nghiệp. U để cho con ở nhà chơi với em
con.

Tiết 129 : NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (Tiếp theo)

I. Điều kiện sử dụng hàm ý
1. Bài tập (SGK/90)
2. Nhận xét
*Chị Dậu:

Chi tiết
cho
thấy
cái
Tí
Nêu
Vì
Hàm
sao
hàm
ý
phải
trong
ý
của
nói
câu
câu
rõ
Vì
Nêu
Để

sao
có
hàm
chị
hàm
ýDậu
của
ý cần
phải
câu
hiểu nói
hàm
ýđậm
câu
nói 2
hơn
in
nào
như
rõ
vậy?
1?
hơn?
mấy
dùng
in điều
đậm
hàm
kiện?
2?ý?

của mẹ?

- Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi.
 Sau bữa ăn này, con không còn được ở nhà với thầy mẹ và các em
nữa. Mẹ đã bán con.
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.

 Mẹ đã bán con cho cụ Nghị thôn Đoài. (Hàm ý rõ hơn)
* Cái Tí nghe nói giãy nảy, liệng củ khoai, òa lên khóc và hỏi:
“U bán con thật đấy ư?... em con.”
Có 2 điều kiện:
- Người nói ( người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.
- Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.


Tiết 129 : NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (Tiếp theo)

I. Điều kiện sử dụng hàm ý.
1. Bài tập (SGK/90)
2. Nhận xét
*Bài tập nhanh
… Nó như không để ý đến câu nói của tôi, nó lại kêu lên:
-Cơm sôi rồi, nhão bây giờ!
-Anh Sáu vẫn ngồi im (…)
( Chiếc lược ngà – Nguyễn Quang Sáng)
Chắt giùm nước để cơm khỏi nhão.
(Không muốn dùng tiếng ba để gọi ông Sáu).
Sử dụng hàm ý không thành công.
-

Anh Sáu vẫn ngồi im.

(Không cộng tác đối thoại, vờ như không nghe thấy, không
hiểu gì.)


Tiết 129 : NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (Tiếp theo)

I. Điều kiện sử dụng hàm ý.
1. Bài tập (SGK/90)
2. Nhận xét
Có 2 điều kiện:
- Người nói ( người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.
- Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.
*Lưu ý: Để sử dụng thành công hàm ý:
-Người nghe phải chịu cộng tác với người nói. (Không
nghe, giả vờ không nghe, giả vờ không nhận biết hàm ý là
không cộng tác.)
-Người nói phải nắm được năng lực giải đoán hàm ý ở
người nghe.
3. Bài học: Ghi nhớ (SGK/91)


Tiết 129 : NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (Tiếp theo)

I. Điều kiện sử dụng hàm ý.
II. Luyện tập
Bài tập 1

Bài tập 1
A

B

C

Người
nói:

- Anh thanh niên

- Anh Tấn

- Thuý Kiều

Người
nghe:

- Ông hoạ sĩ và
cô gái

- Chị hàng đậu
(ngày trước)

- Hoạn Thư

Hàm ý
- Mời bác và cô
của câu vào trong nhà

in đậm: uống nước.

- Chúng tôi không
thể cho được.

- Câu 1: Quyền quý
cao sang như tiểu thư
cũng có lúc phải cúi
đầu nhận tội à?
- Câu 2: Tiểu thư
không nên ngạc nhiên
về sự trừng phạt này.

Chi tiết
chứng
tỏ sự
hiểu
hàm ý

- “ Thật là càng giàu - “ Hồn lạc phách xiêu”,
có, càng không dám “Khấu đầu dưới trướng
rời một đồng xu!
liệu điều kêu ca”.
Càng không dám rời
đồng xu lại càng
giàu có!”.

- ” Ông theo liền
anh thanh niên
vào trong nhà” và

“ngồi xuống ghế”.


Tiết 129 : NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (Tiếp theo)

I. Điều kiện sử dụng hàm ý.
II. Luyện tập
Bài tập 3: Điền vào lượt lời của B trong đoạn thoại sau
đây môt câu co hàm y từ chối.

A: Mai về quê với mình đi !

B: / ………………………………………………………………..
A: Đành vậy.
* Điền: - Mình còn rất nhiều bài tập.
- Mai mình phải trông nhà.
- Mình sắp thi rồi.
- Mình phải đi thăm bà ốm ở bệnh viện.


Tiết 129 : NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (Tiếp theo)

I. Điều kiện sử dụng hàm ý.
II. Luyện tập
Bài tập
*Vợ
-Tôi mà biết anh như thế này thì tôi thà lấy quỷ
sa tăng còn sướng hơn.
 Hàm ý: Anh còn tệ hơn cả quỷ sa tăng.

*Chồng
- Ủa, lạ nhỉ? Bộ dưới âm ti địa ngục người
ta cho phép họ hàng lấy nhau à?
 Hàm ý: Cô cũng là quỷ sa tăng.


Tit 129 : NGHA TNG MINH V HM í (Tip theo)

I. iu kiờn s dng ham y.
II. Luyờn tp

Ngời nói
(ngi viết)

Ngi nghe
(ngi đọc)

Có ý thức a hàm ý
(Nm c nng lc giai Có năng lực giải đoán ham
(Chiu
cụng
tac
vi
ngi
noi)
oan ham y ngi nghe)


Tiết 129 : NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (Tiếp theo)

I. Điều kiện sử dụng hàm ý.
II. Luyện tập

- Hoàn thiên bài tâp
- Học bài; chuẩn bị bài Kiểm tra Văn (Phần thơ )