Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Ghi nhớ
- Nghĩa tường minh là phần thông
báo được diễn đạt trực tiếp bằng
những từ ngữ trong câu.
- Hàm ý là phần thông báo tuy không
được diễn đạt trực tiếp bằng những từ
ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ
những từ ngữ ấy.


Bài tập bổ sung: Hoạt động nhóm
Đọc truyện cười sau:

Văn hay…
Một thầy đồ đang ngồi cặm cụi viết bài. Bà vợ đến bên cạnh nói:
-Ông

lấy giấy khổ to mà viết có hơn không ?

Thầy đồ lấy làm đắc chí, cho là vợ khen tài văn chương của mình,
văn tứ dồi dào, giấy khổ nhỏ không đủ chép nhưng cũng hỏi lại:
-Bà

nói vậy là thế nào ?

Bà vợ thong thả nói:
-Ông

chả biết tính toán gì cả, giấy khổ to bỏ đi còn gói hàng chứ
giấy khổ nhỏ thì dùng làm gì được .

Xác định câu có chứa hàm ý? Chỉ ra hàm ý đó?


THẢO LUẬN
- Trong

một phát ngôn vừa có nghĩa
tường minh vùa có hàm ý thì lớp nghĩa
nào quan trọng hơn ?
- Chỉ ra một vài tác dụng của hàm ý
của câu nói ?
- Cách nói hàm ý thường được sử dụng
trong kiểu văn bản nào ?


CHÚ Ý:
- Trong một phát ngôn vừa có nghĩa tường minh vùa
có hàm ý thì hàm ý quan trọng hơn
- Tùy theo từng ngữ cảnh, hàm ý tạo tác dụng nhất
định:
+ Nhấn mạnh ý hơn cách nói thông thường
+ Giữ được tính lịch sự và thể diện của người nói
hoặc người nghe
+ Làm cho lời nói có ý vị hàm súc
…………….
- Hàm ý được sử dụng rộng rãi trong nhiều hoàn
cảnh giao tiếp và nhiều kiểu văn bản nhưng chú ý
không dùng hàm ý trong văn bản hành chính, văn
bản khoa học.

2

3

1

4

5

Luật chơi


Luật chơi
Có 5 ngôi sao, đằng sau mỗi ngôi sao là một yêu cầu.
* Nếu trả lời đúng sẽ được một phần quà và được quyền
chỉ định người mở ngôi sao tiếp theo.
* Nếu trả lời sai thì các bạn khác giành quyền trả lời (bằng
cách giơ tay nhanh).
* Nếu chọn được ngôi sao may mắn sẽ không phải trả lời
câu hỏi mà vẫn được phần quà và được quyền chỉ định
người mở ngôi sao tiếp theo.


Ngôi sao may mắn
Chúc mừng bạn! Bạn đã tìm được
ngôi sao may mắn.

Cho biết hàm ý của những câu sau:
-

Bây giờ mới 11 giờ thôi.

- Bây giờ đã 11 giờ rồi.

Đáp án


Đáp án:
- Bây giờ mới 11 giờ thôi. (còn sớm, cứ từ từ)
- Bây giờ đã 11 giờ rồi. (muộn rồi, nhanh lên)


Trống vào lớp đã 10 phút, Hiếu mới hớt hải
chạy vào. Thầy giáo nhìn đồng hồ nói:…
? Em hãy diễn đạt ý của thầy bằng hai câu.
Một câu có nghĩa tường minh, một câu có hàm ý.

Đáp án


Đáp án:
Nghĩa tường minh:
Em đi muộn 10 phút rồi đấy.
Hàm ý:
Em không có đồng hồ à?

Hàm ý câu tục ngữ: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây ?

Đáp án


Đáp án:
Khi hưởng thành quả lao động thì cần
biết ơn người đã tạo ra thành quả đó.


Là lớp trưởng, khi thấy lớp học có rác bẩn,
em sẽ nhắc nhở các bạn trong lớp như thế nào?
Hãy sử dụng một câu có chứa hàm ý để
nhắc nhở các bạn.

Đáp án


Đáp án:

Hôm nay, ai trực nhật ấy nhỉ?