Bài 28. Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

TRƯỜNG THCS LỘC HƯNG

GVBM: Huỳnh Thị Khoen


Tiết116


TIẾT 116 Bài:28
TUẦN: 30
ND:

TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ
TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

I. YÕu

tè tù sù vµ miªu t¶ trong
bµi v¨n nghị luận
1. Ví dụ: SGK/113, 114


*VD:

a. Sau nữa, việc săn bắt thứ “vật liệu biết nói” đó ,mà lúc bấy giờ người ta
gọi là “chế độ lính tình nguyện”(danh từ mỉa mai một cách ghê tởm) đã gây ra
những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn.
Đây ! Chế độ lính tình nguyện ấy được tiến hành như thế này: Vị “chúa
tỉnh”-mỗi viên công sứ ở Đông Dương quả là một vị “chúa tỉnh” - ra lệnh cho
bọn quan lại dưới quyền,trong một thời hạn nhất định phải nộp cho đủ một số
người nhất định.Bằng cách nào, điều đó không quan trọng.Các quan cứ liệu

mà xoay xở. Mà cái ngón xoay xở (...) thì các ông tướng ấy thạo hết chỗ nói,
nhất là xoay xở làm tiền.
Thoạt tiên, chúng tóm những người khoẻ mạnh nghèo khổ,những người này
chỉ chịu chết thôi không còn kêu cứu vào đâu được.Sau đó,chúng mới đòi đến
con cái nhà giàu . Những ai cứng cổ thì chúng tìm ngay ra dịp để sinh chuyện
với họ hoặc gia đình họ,và nếu cần,thì giam cổ họ lại cho đến khi họ phải dứt
khoát chọn lấy một trong hai con đường: “đi lính tình nguyện , hoặc xì tiền ra”.

g yÕu tè tù sù kÓ vÒ thñ ®o¹n b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn th


b. Ấy thế mà trong một bản bố cáo với những người bị bắt lính, phủ toàn
quyền Đông Dương, sau khi hứa hẹn ban phẩm hàm cho những lính sẽ còn
sống sót và truy tặng những người sẽ hi sinh cho “Tổ quốc”,đã trịnh trọng
tuyên bố rằng:
“Các bạn đã tấp nập đầu quân,các bạn đã không ngần ngại rời bỏ quê
hương xiết bao trìu mến để người thì hiến xương máu của mình như lính khố
đỏ,kẻ thì hiến dâng cánh tay lao động của mình như lính thợ”.
Nếu quả thật người An Nam phấn khởi đi lính đến thế,tại sao lại có cảnh,tốp thì
bị xích tay điệu về tỉnh lị,tốp thì trước khi xuống tàu .bị nhốt trong một trường
trung học ở Sài Gòn,có lính Pháp canh gác ,lưỡi lê tuốt trần ,đạn lên lòng
sẵn ? Những cuộc biểu tình đổ máu ở Cao Miên,những vụ bạo động ở Sài
Gòn,ở Biên Hoà và ở nhiều nơi khác nữa,phải chăng là những biểu hiện của
lòng sốt sắng đầu quân “tấp nập” và “không ngần ngại” ?

->Sử

dông yÕu tè miªu t¶, t¶ l¹i c¶nh khæ së cña ngêi d©

? Vì sao đoạn trích a,b sử dụng yếu tố tự sự và
miêu tả nhng không phải là văn bản tự sự hay miêu
- MĐ chính của tỏc gi là: vạch trần, tố cáo tội ác,
tả?

sự giả dối , bịp bợm của thc dõn Pháp trong cái gọi
là chế độ lính tình nguyện.
- Các đoạn tự sự, miờu t đợc sdụng khụng phải
nhằm kể ngời, kể việc hay miờu t đơn thuần mà
nó chỉ nhằm làm sáng tỏ VĐ tố cáo tội ác và sự
lừa bịp, giả dối trong lời nói và việc làm của thd
Pháp trong cái gọi là chế độ lính tình nguyện.
=> Vì vậy nó không thể là vn bn t s hay
miờu t.


TIẾT 116 Bài:28
TUẦN: 30
ND:

TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ
TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

I. YÕu tè tù sù vµ
miªu t¶ trong bµi v¨n
nghị luận.

 1. Ví dụ: SGK/113, 114

*VD1:

- Vì các đoạn tự sự và miêu tả được sử dụng
chỉ nhằm mục đích làm sáng tỏ vấn đề tố cáo
tội ác và sự lừ phỉnh của chính quyền thực dân
P


việc
săn
?Hãy so sánh 2 đoạn văn xem cách diễn đạt nào nữa
thuyt
phc
bắt thứ vật
hơn ?Vì sao?
a1. Sau na, vic sn bt th vt liu bit núi ú ,m
lỳc by gi ngi ta gi l ch lớnh tỡnh nguyn(danh
t ma mai mt cỏch ghờ tm) ó gõy ra nhng v nhng
lm ht sc trng trn.
õy ! Ch lớnh tỡnh nguyn y c tin hnh nh
th ny: V chỳa tnh-mi viờn cụng s ụng Dng
qu l mt v chỳa tnh - ra lnh cho bn quan li di
quyn , trong mt thi hn nht nh phi np cho mt
s ngi nht nh.Bng cỏch no, iu ú khụng quan
trng.Cỏc quan c liu m xoay x. M cỏi ngún xoay x
(...) thỡ cỏc ụng tng y tho ht ch núi, nht l xoay x
lm tin.
Thot tiờn, chỳng túm nhng ngi kho mnh nghốo
kh,nhng ngi ny ch chu cht thụi khụng cũn kờu
cu vo õu c.Sau ú,chỳng mi ũi n con cỏi nh
giu . Nhng ai cng c thỡ chỳng tỡm ngay ra dp sinh
chuyn vi h hoc gia ỡnh h,v nu cn,thỡ giam c h

li cho n khi h phi dt khoỏt chn ly mt trong hai
con ng: i lớnh tỡnh nguyn , hoc xỡ tin ra.

liệu biết
nói đó mà
bấy giờ ngời
ta gọi là chế
độ lính
tình nguyện
đã gây ra
những vụ
nhũng lạm
hết sức
trắng trợn.
Sự thật đó đ
ợc thể hịên
trong suốt
quá trình
bắt lính ở
các tỉnh,


b1. y th m trong mt bn b cỏo vi nhng ngi b
bt lớnh, ph ton quyn ụng Dng, sau khi ha hn
ban phm hm cho nhng lớnh s cũn sng sút v truy
tng nhng ngi s hi sinh cho T quc,ó trnh trng
tuyờn b rng:
Cỏc bn ó tp np u quõn,cỏc bn ó khụng ngn
ngi ri b quờ hng xit bao trỡu mn ngi thỡ hin
xng mỏu ca mỡnh nh lớnh kh ,k thỡ hin dõng

cỏnh tay lao ng ca mỡnh nh lớnh th.
Nu qu tht ngi An Nam phn khi i lớnh n th,
ti sao li cú cnh,tp thỡ b xớch tay iu v tnh l,tp thỡ
trc khi xung tu .b nht trong mt trng trung hc
Si Gũn,cú lớnh Phỏp canh gỏc , li lờ tut trn ,n lờn
lũng sn ? Nhng cuc biu tỡnh mỏu Cao Miờn ,
nhng v bo ng Si Gũn, Biờn Ho v nhiu ni
khỏc na,phi chng l nhng biu hin ca lũng st sng
u quõn tp np v khụng ngn ngi ?

bản bố cáo với
những ngời bị bắt
lính , phủ toàn
quyền Đông dơng
sau khi hứa hẹn
khen thởng và truy
tặng những ngời
đã hi sinh cho TQ
còn tuyên bố về sự
phấn khởi, tình
nguyện đi lính
của họ. Những lời
nói trên hoàn toàn
trái ngợc với sự thật
về những hđ ngợc
đãi của nhà cầm
quyền
Pháp tố
và TS,
SG

vì
có yếu
sau chiến tranh.

a1,b1 Cách diễn đạt trong thuyt phc hơn
MT. 2 yếu tố này giúp cho ngời đọc hình dung 1 cách rõ
ràng, cụ thể, sinh động những nhũng lạm trắng trợn, bỉ
ổi, đê tiện của thc dõn Pháp trong việc mộ lính tình
nguyện. Đồng thời lật tẩy sự rêu rao bịp bợm, dối trá của


TIT 116 Bi:28
TUN: 30
ND:

TèM HIU CC YU T T S V MIấU T
TRONG VN NGH LUN
*VD1:
- ĐV a, b là on vn NLCó sử dụng yếu
I.Yếu tố tự sự và
tố MT, TS
miêu tả trong bài
->Nhằm làm sáng tỏ VĐ tội ác, sự
văn ngh lun.
lừa phỉnh, giả dối của chính
quyền
P. hình dung những
->
Giúpth
ngdõn

ời đọc
1. Vớ d:SGK.
nhũng lạm trắng trợn, bỉ ổi và bộ
trình
bày luận cứ
mặtGiúp
thậtcho
củaviệc
th?dõn
TừPháp.
việc
trong bài văn đợc
rõ ràng,
cụ thể, sinh
tìm
hiểu
động; giúp bài văn NL có sức thuyết
trên, em có
phục mạnh mẽ hơn
nhn xột gì về
* VD 2:

vai trò của
các yếu tố t
s và miờu t
trong văn
ngh lun?


T×m nh÷ng c©u v¨n, ®o¹n v¨n cã yÕu tè

tù sù vµ miªu t¶ trong ®o¹n v¨n trªn vµ
cho biÕt t¸c dông cña nã?


Các yếu tố tự
sự, miêu tả
trong chuyện
chàng Trăng.

Các yếu tố tự
sự,miêu tả trong
trong chuyện nàng
Han.

Truyện
Thánh Gióng

- Kể chuyện
thụ thai, mẹ
bỏ lên rừng.
Chàng không
nói, không cời;
cỡi ngựa đá đi
giết bạo chúa
rồi biến vào
mặt trăng,
đêm đêm soi
dòng thác bạc

-Nàng Han liên kết

với ngời Kinh, thêu cờ
lệnh bằng chăn dệt
chỉ ngũ sắc, đánh
giặc ngoại xâm.
Thắng trận nàng
hoá thành tiên bay
lên trời trên dãy núi
Pu keo vẫn còn
những vũng ao chi
chít những vết

Hoàn toàn
không kể,
tả.


- Nếu kể hết cả 2 truyện:
mạch NL sẽ bị phá vỡ, ND vn
? Vì sao trong VB
bn rờm rà, dài dòng, tràn lan,
trên tỏc gi đã khụng
khụng làm sáng tỏ đợc luận
kể đầy đủ, cặn
điểm.
kẽ toàn bộ 2
- Chỉ tả 1 số hỡnh nh, kể kĩ 1
truyện Chàng
số chi tiết có lợi cho việc làm
Trăng, Nàng Han
sáng tỏ luận điểm và tránh đ

mà chỉ tả cụ thể
ợc những lỗi trên
1 số hỡnh nh và kể
? Từ
hiểu trên, hãy cho biết: Khi đa các
kĩviệc
1 sốtìm
chi tiết
yếu
tố t
s và miờu
trong
những
câut vào bài văn ngh lun cần chú ý
những
gì? ấy?
chuyện
Cỏc yu t t s v miờu t c dựng lm lun c phi phc v
cho vic lm rừ lun im v khụng phỏ v mch lc ngh lun
ca bi vn


TIT 116 Bi:28
TUN: 30
ND:
I. Yếu tố tự

TèM HIU CC YU T T S V MIấU T
TRONG VN NGH LUN
sự và miêu *VD1:- ĐV a, b là đon vn NLCó sử

tả trong bài văn ngh
dụng yếu tố MT, TS
->Nhằm làm sáng tỏ VĐ tội ác, sự lừa
lun.
phỉnh, giả dối của chính quyền thc
1.Vớ d: SGK.
dõn
P.
-> Giúp
ngời đọc hình dung những
2.Ghi nh:Sgk/116
nhũng lạm trắng trợn, bỉ ổi và bộ
Bi vn ngh lun thng vn
mặt thật của thc dõn Phỏp.
cn phi cú cỏc y/t t s v
Giúp cho việc trình bày luận cứ
miờu t . Hai y/t ny giỳp cho
trong bài văn đợc rõ ràng, cụ thể, sinh
vic trỡnh by lun c trong bi
động ;giúp bài văn NL có sức thuyết
vn c rừ rng,c th, sinh
-phục
LĐ: 2mạnh
truyện
mẽ cổ
hơncủa DT miền núi có
*
VD
2:
ng hn v do ú,cú sc thuyt nhiều nét giống với truyện Thánh

phc mnh m hn.
Gióng.
Cỏc y/t t s v miờu t c - Yếu tố TS, MT: Chỉ tả và kể 1 số chi
tiết, h/ả .
dựng lm lun c phi phc v
-> Tdụng: các yếu tố TS, MT đợc dùng
cho vic lm rừ lun im v
khụng phỏ v mch lc ngh lun làm luận cứ để phục vụ và làm sáng
tỏ lun
im làm cho mạch NL khụng bị
ca bi vn
Cỏc y/t t s v miờu t c dựng lm
phá
vỡ.phi phc v cho vic lm rừ lun im
lun c
II.Luyn tp:
v khụng phỏ v mch lc ngh lun ca bi vn


TIẾT 116 Bài:28
TUẦN: 30
ND:

I. YÕu tè tù sù
vµ miªu t¶ trong
bµi
v¨n NL.
1. Ví dụ: SGK/ 113->115
2.Ghi nhớ:Sgk/116

II.Luyện tập:

TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ
TRONG VĂN NGHỊ LUẬN



Bµi 1: ChØ ra yÕu tè TS vµ
MT
* Tù sù: - Sắp Trung thu
- Đêm trước rằm...nhà giam.
- Phải đi ra ...làm thơ
• MT: - Trời xứ Bắc ....và sáng.
- Bỗng đêm nay....thốt lên ...
- Nó ăm ắp ...bộc lộ...


TIT 116 Bi:28
TUN: 30
ND:

TèM HIU CC YU T T S V MIấU T
TRONG VN NGH LUN

I. Yếu tố tự sự và
miêu tả trong bài
văn ngh lun.
1. Vớ d: SGK/ 113->115
2.Ghi nh:Sgk/116

II. Luyn

tp:

Bài

1: - Tỏc dng của chúng:
- S dụng ytố tự sự giúp ngời đọc hình
dung hon cnh sỏng tác của bi thơ và
tâm trạng của nhà thơ
- S dụng ytố tả->gợi khung cảnh đêm
trăng và cảm xúc của ngời tù-thi sĩ: tâm
trạng băn khoăn, bối rối, xao xuyến của
ngời tù trớc cảnh đẹp đêm trăng đợc
bộc lộ trong câu thơcảnh đẹp đêm
nay khó
=> nhận
Bài rõ
2:chiều sâu của 1 tâm t, ở đó
bên trong sự im lặng có chứa đựng biết
- bao
S dng
miêu
vẻ đẹp
của
tỡnhyu
cmtốdạt
dàotả->gợi
trc trăng,
trớc

hoa sen
đêm, trớc cái đẹp.
- S dng yu t tự sự ->kể lại KN về bài ca
dao đó.Bài 3: ( V nh lm)
Tập viết 1 đoạn văn NL theo ND
của đề bài trong BT 2/ 116(trình
bày suy nghĩ, cảm nhận của mình về
vẻ đẹp của bài ca dao. Lu ý sử dụng yếu
tố MT, TS đã nêu trong BT )






? Em cã nhận xét g× vÒ vai trß cña
c¸c yÕu tè tự sựvµ miêu tả trong v¨n?
?Khi ®a c¸c yÕu tè tự sự và miêu tả
vµo bµi v¨n nghị luận cÇn chó ý
nh÷ng g×?


HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Ở NHÀ
- Học thuộc ghi nhớ SGK/116
- Làm bài tập 3 (bài tập thêm)
-Chuẩn bị: Luyện tập đưa yếu tố tự sự và
miêu tả vào bài văn nghị luận
+ Chuẩn bị ở nhà với đề bài: Trang phục và
văn hóa : lập dàn ý, tìm dẫn chứng
+ Luyện tập trên lớp:

.Nghiên cứu tình huống
.Xác lập, sắp xếp luận điểm
.Vận dụng vào việc viết đoạn văn nghị luận


Xin chân thành cảm ơn


KIỂM TRA MIỆNG
1/ Trong bài văn nghị luận yếu tố biểu cảm có vai trò gì ?
2/ Làm thế nào để bài văn có sức biểu cảm cao ?

TRẢ LỜI:
1/ Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm.Yếu tố biểu cảm giúp cho
văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn,vì nó tác động mạnh
mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe).
2/ Để bài văn nghị luận có sức thuyết phục cao,người làm văn phải
thực sự có cảm xúc trước những điều mình viết (nói) và phải biết
diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ, những câu văn có sức truyền
cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ
mạch lạc nghị luận của bài.