Bài 26. Hội thoại

TRƯỜNG THCS SUỐI NGÔ

GIÁO VIÊN: ĐỖ THỊ THANH XUÂN


KIỂM TRA MIỆNG
Câu 1: Hành động nói là gì? Nêu những kiểu hành
động nói thường gặp?
- Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời
nói nhằm mục đích nhất định.
- Các kiểu hành động nói:
+ Hỏi.
+ Trình bày.
+ Bộc lộ cảm xúc.
+ Điều khiển.
+ Hứa hẹn.


KIỂM TRA MIỆNG
Câu 2: Có những cách thực hiện hành động nói
nào? Hãy chỉ rõ các cách thực hiện hành động nói
trong các câu sau:
A: Cậu ngồi đây chờ tôi.
B: Cậu ngồi chờ mình một chút có được không?
- Cách dùng trực tiếp.
- Cách dùng gián tiếp.
- A: Cách dùng trực tiếp.
- B: Cách dùng gián tiếp.


Bằng hiểu biết của em, hãy xác định tình huống nào

sau đây là hội thoại:
.

Độc thoại

1
3

Hội thoại

2
4

Hội thoại

Độc thoại


TUẦN 2 8 – TIẾT 107

HỘI THOẠI

I. Vai xã hội trong hội thoại
* Xét ví dụ SGK/92,93.
* Nhận xét:
- Cã hai nhân vật tham gia héi tho¹i: Người cô của
Hồng và bé Hồng
- Quan hệ gia tộc
Người cô của Hồng: ở vị trí vai trên
Chú bé Hồng : ở vị trí vai dưới

Quan hệ
trên - dưới


 Tìm những chi tiết thể hiện cách xử sự của người cô đối
với bé Hồng? (qua xưng hô, thái độ, cử chỉ, lời nói…)
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?
[…] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười
rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô
tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng
rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã be cái tội góa chồng, nợ nần cùng túng quá,
phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng
kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến.[…]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:

- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi
đầu xuống đất: lòng tôi càng thắc lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai
tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá
sắm sửa cho và thăm em bé chứ.


[…] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa

vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi
cho con bú ở bên rổ bóng đèn.[…]
Cô tôi chưa dứt câu,cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá
những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh,
đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát
vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của
mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sao
cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao
cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi
đến chứ?

 Cách xử sự của người cô đối với bé Hồng có gì đáng chê trách?


TUẦN 2 8 – TIẾT 107

HỘI THOẠI

I. Vai xã hội trong hội thoại
* Xét ví dụ SGK/92,93.
* Nhận xét:
- Cách xử sự của người cô chưa đúng mực
chưa đúng vai .

Xác định

 Trước cách xử sự của người cô, bé Hồng có thái độ như thế nào?
 Hồng bất bình nhưng đã cố gắng kìm nén để giữ thái độ lễ phép.

 Tìm những chi tiết thể hiện điều ấy? Giải thích vì sao Hồng
phải làm như vậy?
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:

- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?
[…] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười
rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô
tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng
rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội góa chồng, nợ nần cùng túng quá,
phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng
kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến.[…]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng
cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắc lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ
vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá
sắm sửa cho và thăm em bé chứ.


[…] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội
xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi

ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn.[…]
Cô tôi chưa dứt câu,cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.
Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy
tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho
kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở
của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về.
Trước sao cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao
cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi
đến chứ?


TUẦN 2 8 – TIẾT 107

HỘI THOẠI

I. Vai xã hội trong hội thoại
* Xét ví dụ SGK/92,93.
* Nhận xét:
- Hồng lễ phép: Biết mình là vai dưới phải tôn trọng vai trên
Xác định đúng vai .

Vai xã hội (Vị trí của người tham gia hội thoại)


Quan heä ngang haøng

Quan hệ thân - sơ


Bi tp cng c:
c on hi thoi, xỏc nh vai xó hi trong on hi thoi.
Nhn xột cỏch x s ca ngi con?
- Dạo này, bố thấy điểm toán của con hình nh ch
a đợc tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn
nữa. Hay là con sang nhờ bạn
Ông Nam cha nói hết câu, Hòa đã vùng vằng
đứng dậy và làu bàu:
- Thôi, bố đừngVainói
trờnđến chuyện
Vai dihọc hành của
con nữa!
* Vai xã hội
: Bố
Thiu
tụn :trng, vụ l vi cha. Con :
* Thái độ:


TUẦN 2 8 – TIẾT 107

HỘI THOẠI

Bài tập nhanh

Có 3 người

tham gia hội
Có người khẽ nói:
thoại;
- Bẩm, dễ khi có đê vỡ!
- Người báo tin
Ngài cau mặt, gắt rằng:
là vai dưới
- Mặc kệ!
- Thầy đề là cấp
dưới của quan
Rồi ngồi xếp bài lại, quay gối dựa sang
bên tay phải, nghiêng mình bảo thầy đề lại: - Quan là vai
trên của tất cả
- Có ăn không thì bốc chứ!
những người
Thầy đề vội vàng:
tham gia hội
- Dạ, bẩm, bốc
thoại.

(Sống chết mặc bay. Phạm Duy Tốn)
Đoạn văn trên có mấy người tham gia hội thoại?
Hãy chỉ ra vai xã hội của những người đó.


1. Cháu van ông , nhà cháu mới tỉnh được một lúc ,
ông tha cho !
2. Chồng tôi đau ốm , ông không được phép hành hạ !
3. Mày trói ngay chồng bà đi , bà cho mày xem !
Cháu – ông

Dưới - trên

Tôi - ông

Ngang hàng

Bà - mày

Trên - dưới


Xác định vai xã hội của một học sinh lớp 8
trong các mối quan hệ gia đình và xã hội.
Một học sinh lớp
8
Ở nhà (trong gia đình)
Ông
bà

Cha
mẹ

Anh
chị

Vai dưới

Thứ bậc

Em

Vai trên

Ở trường (ngoài xã hội)

Thầy Anh chị Bạn cùng Bạn cùng
cô khối 9
khối
lớp

Các em
khối 6,7

Ngang sơ

Vai trên

Vai dưới

Thứ
bậc

Tuổi
tác

Đa dạng, nhiều

Ngang thân

Mức độ quen biết

Tuổi
tác


Quan hệ trên- dưới,
ngang hàng

Quan hệ thân- sơ

Quan
hệ
xã
hội
đa
dạng,
phức
tạp

Vai xã
hội đa
dạng,
nhiều
chiều


TUN 2 8 TIấT 107

HI THOI

I. Vai xó hi trong hi thoi
* Lu ý: Khi tham gia hội thoại mỗi ngời
cần xác định đúng vai của mình để
chọn cách nói cho phù hợp.
t nht phi cú hai ngi tha gia.
Hi thoi

Phng tin ch yu l ngụn ng.
Xỏc nh v gi ỳng vai ca mỡnh.


Chọn câu trả lời đúng
Câu 1: Vai xã hội trong hội thoại là gì?
A. Là vị trí của những người tham gia hội thoại.
B. Là quan hệ thân- sơ của những người tham gia hội
thoại.
C. Là quan hệ ngang hàng của những người tham gia hội
thoại.
D. Là cách xưng hô của những người tham gia hội thoại.

Tiếc
Bạn
chọn
sai rồi !
Hoanquá
hô …!
. Bạn
chọn
đúng

Đáp án


Chọn câu trả lời đúng
Câu 2: Khi hội thoại với người có quan hệ ngang
hàng, thân thiết, cần có thái độ ứng xử như thế nào?

A. Khách sáo
B. Thân mật
C. Suồng sã
D. Kính trọng

Tiếc
Bạn
chọn
sai rồi !
Hoanquá
hô …!
. Bạn
chọn
đúng
Đáp án


Chọn câu trả lời đúng
Câu 4: Trong hội thoại, khi nào cách xưng hô thay
đổi?

A. Khi nội dung hội thoại thay đổi.
B. Khi hội thoại sắp kết thúc.

C. Khi một người im lặng.
D. Khi vai giao tiếp của người tham gia thay
đổi.

Tiếc
Bạn
chọn
sai rồi !
Hoanquá
hô …!
. Bạn
chọn
đúng
Đáp án


II.Luyện tập:
Bài tập1: Hãy tìm
những chi tiết
trong bài “Hịch
Tướng sĩ” thể
hiện thái độ vừa
nghiêm khắc vừa
khoan dung của
Trần Quốc Tuấn
đối với binh sĩ
dưới quyền?

HỊCH
TƯỚNG

SỸ


Các chi tiết thể hiện
sự nghiêm khắc:

Nay các ngươi
nhìn chủ nhục
mà không biết
lo, thấy nước
nhục mà không
biết thẹn…


Nếu các ngươi biết
chuyên tập sách
theo lời dạy bảo của
ta, thì mới phải đạo
thần chủ…Ta viết
bài hịch này để các
ngươi biết bụng ta.

Các chi tiết biểu hiện
sự khoan dung