Bài 26. Hội thoại

`
ỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ G

Ự GIỜ MÔN HỌC: NGỮ
LỚP 8A5
GV

thùc hiÖn: ĐINH THỊ

NHUNG
TRƯỜNG THCS LƯƠNG THẾ VINH



Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
* Ví dụ 1:
“Một hôm , cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
- Hồng ! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không ?
[ . . . ] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch
của cô tôi kia , tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ , nhắc đến mẹ tôi , cô tôi chỉ có ý gieo
rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi , một người
đàn bà đã bị cái tội là góa chồng , nợ nần cùng túng quá , phải bỏ con cái đi tha hương
cầu thực . Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm
tanh bẩn xâm phạm đến . [. . . ]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi :

- Không ! Cháu không muốn vào . Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về .
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt :
- Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm , có như dạo trước đâu !
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi . Tôi lại im lặng cúi đầu
xuống đất: lòng tôi càng thắt lại , khóe mắt tôi đã cay cay . Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà
nói rằng :
- Mày dại quá, cứ vào đi , tao chạy cho tiền tàu . Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa
cho và thăm em bé chứ .


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
* Ví dụ 1:
[ … ] Tôi cười dài trong tiếng khóc , hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con ?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe . Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân
gạo về bán . Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn ...
Cô tôi chưa dứt câu , cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng . Giá những cổ tục đã
đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh , đầu mẩu gỗ , tôi quyết vồ ngay
lấy mà cắn , mà nhai , mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi .
Cô tôi bỗng đổi giọng , lại vỗ vai , nhìn vào mặt tôi , nghiêm nghị :
- Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày , rồi đánh
giấy cho mợ mày , bảo dù sao cũng phải về . Trước sau cũng một lần xấu , chả nhẽ bán xới
mãi được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương tiếc thầy tôi , cô tôi chập chừng nói tiếp :

- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày , mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu
mày , và mày cũng còn phải có họ , có hàng , người ta hỏi đến chứ ?”
( Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu )


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
* Ví dụ 1:

* Nhân vật:

Bà cô

Bé Hồng

Bà cô

Vai trên

Bé Hồng

Vai dưới

Quan hệ
gia tộc

- Thiếu thiện chí, không phù hợp quan hệ ruột
thịt
- Thái độ không đúng mực với người dưới
- Tôi cúi đầu không đáp
- Tôi lại im lặng cúi đầu
- Cổ họng tôi nghẹn ứ khóc không ra tiếng

Lễ phép, đúng mực


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
* Ví dụ 1:

* Nhân vật:

Bà cô

Bé Hồng

Bà cô

Vai trên

Bé Hồng

Vai dưới

Quan hệ
gia tộc

- Thiếu thiện chí, không phù hợp quan hệ ruột
thịt
- Thái độ không đúng mực với người dưới

Lễ phép, đúng mực

?- Một cuộc hội thoại thường có đặc điểm gì?
- Số người tham gia?
- Phương tiện chủ yếu?
- Vị trí xã hội của các nhân vật ?


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
+ có hai người tham gia trò chuyện trở lên

Hội thoại

+ Phương tiện chủ yếu là ngôn ngữ…
+ Những người tham gia thường giữ các vị
trí xã hội khác nhau

Vai xã hội

+ vị trí của người tham gia hội thoại đối với
người khác trong cuộc thoại


HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
* Ví dụ 2:
- Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi?
“Trinh dẫn tôi vào vườn, đến góc bờ ao, trinh nói nhỏ vẻ bí mật:
- Trang! Trang! Lại đây tớ cho xem cái này, hay lắm!
Trinh lom khom luồn qua những cành ổi la đà gần sát mặt đất, rẽ lối cho tôi
luồn theo. Đến góc ao, Trinh vít một cành ổi xa nhất, thích thú chỉ cho tôi xem
một chùm hoa trắng muốt”
( Theo Trần Hoài Dương- Những ngôi sao trong mưa)
- Quan hệ giữa hai nhân vật trong đoạn hội thoại trên là quan hệ gì ?
( Dựa theo tuổi tác, theo mức độ quen biết, thân tình)
Quan hệ giữa 2 nhân
vật : Trang - Trinh

- Quan hệ ngang hàng ( theo tuổi tác)
- Quan hệ thân (Theo mức độ quen biết)

HỘI THOẠI

Tiết 110:

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
Bà cô
Bé Hồng

Vai trên
Vai dưới

Quan hệ giữa 2 nhân
vật : Trang - Trinh

Vai xã hội được xác
định bằng những
quan hệ xã hội nào?

Quan hệ : trên – dưới
( Theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình)
- Quan hệ ngang hàng ( theo tuổi tác)
- Quan hệ thân (Theo mức độ quen biết)


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
- Vai xã hội.: Là vị trí của người tham gia hội
thoại đối với người khác trong cuộc thoại

Vai xã hội

-Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
+ Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng
+ Quan hệ thân - sơ


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:

Nhóm 1,2:
Nhóm 3,4:

3 phút

Thảo luận nhóm
-Hãy xác định các vai xã hội của một học sinh lớp 8 trong
gia đình và ngoài xã hội?

- Xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc
thoại trong đoạn trích sau?

“Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình,

liền ghé vào thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn
thưa:
- Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là…
Người thầy giáo già hoảng hốt:
- Thưa ngài, ngài là…
- Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò cũ. Con có được những thành
công hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào…”


HI THOI

Tit 110:

I.VAI X HI TRONG HI THOI

1. Tỡm hiu vớ d:

ở

Ông
bà
Cháu

Một học sinh lớp 8

nhà (trong gia ỡnh)
Cha
mẹ

Con
Vai di

Anh
chị
Em

Em

Anhchị
Vai trên

ở
Thầy
cô
Học trò

trờng (ngoài xã hội)
Anh
chị
khối 9
Em

Vai dới

Bạn cùng

khối

Các em
khối 6,7

Bạn bè

Anhchị

Vai ngang
hàng

Vai
trên


HỘI THOẠI

Tiết 110:

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
Nhóm 3,4:

?- Xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc
thoại trong đoạn trích sau:

“Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình,

liền ghé vào thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn
thưa:
- Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là…
Người thầy giáo già hoảng hốt:
- Thưa ngài, ngài là…
- Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò cũ. Con có được những thành
công hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào…”
* Xét về tuổi tác và quan hệ thầy trò: - người thầy: vai trên
- ông tướng: vai dưới
* Xét về địa vị xã hội:

- người thầy: vai dưới
- ông tướng: vai trên


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:

Quan hệ xã hội đa dạng, phức tạp

Vai xã hội : đa dạng, nhiều chiều

Vai xã hội thể hiện qua ngôn ngữ

Các đại từ xưng hô:bác – cháu, anh em

Những tình thái từ: nhé, nhỉ, ạ…
Những từ gọi đáp: thưa, dạ, vâng,…
Qua cách đặt câu…

Khi tham gia hội
thoại chúng ta cần
chú ý điều gì ?


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:

Quan hệ xã hội đa dạng, phức tạp

Vai xã hội : đa dạng, nhiều chiều

Khi tham gia hội thoại cần xác định
đúng vai để chọn cách nói cho phù hợp.

Khi tham gia hội
thoại chúng ta cần
chú ý :

- Đạt được mục đích, hiệu quả giao tiếp.
- Thể hiện con người có văn hóa…

- Tạo mối quan hệ tốt đẹp…


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ: sgk/trang 94

- Vai xã hội là gì?
-Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã
hội nào?

Vai xã hội

- Khi tham gia hội thoại cần chú ý điều gì ?
- Vai xã hội.: Là vị trí của người tham gia hội
thoại đối với người khác trong cuộc thoại
-Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
+ Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng
+ Quan hệ thân - sơ
- Vai XH rất đa dạng, nhiều chiều
- Khi tham gia hội thoại cần xác định đúng vai để
chọn cách nói cho phù hợp.


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ: sgk/trang 94

Vai xã hội
- Vai xã hội.: Là vị trí của người tham gia hội
thoại đối với người khác trong cuộc thoại
-Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
+ Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng
+ Quan hệ thân - sơ
- Vai XH rất đa dạng, nhiều chiều
- Khi tham gia hội thoại cần xác định đúng vai để
chọn cách nói cho phù hợp.


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ:
II. LUYỆN TẬP:

Bài 1/sgk/trang 94:

Bài tập1:
Hãy tìm những chi tiết trong
bài “Hịch Tướng sĩ” thể hiện
thái độ vừa nghiêm khắc vừa
khoan dung của Trần Quốc
Tuấn đối với binh sĩ dưới
quyền?

HỊCH
TƯỚNG
SỸ


HỘI THOẠI

Tiết 110:

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ:
II. LUYỆN TẬP:

Bài 1/sgk/trang 94:
Sự nghiêm khắc
- Nghiêm khắc chê trách, chỉ ra lỗi lầm
của các tướng sĩ:
+ Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà
không biết lo, thấy nước nhục mà không
biết thẹn….

+ Hoặc lấy việc chọi gà làm vui đùa,
hoặc lấy việc đánh bạc làm tiêu khiển…..
+ Nhược bằng khinh bỏ sách này, trái
lời dạy bảo của ta tức là kẻ nghịch thù…


Tiết 110:

HỘI THOẠI

I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI

1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ:
II. LUYỆN TẬP:

Bài 1/sgk/trang 94:

- Khuyên bảo chân tình:
+ Huống chi ta cùng các ngươi sinh
phải thời loạn lạc..
+ Không có mặc thì ta cho áo….
+ Nay ta bảo thật các ngươi….
+ Ta viết bài này để các ngươi biết bụng
ta….

Các chi tiết biểu hiện
sự khoan dung

Tiết 110:

HỘI THOẠI

Bài 2/sgk/trang 94: Đọc đoạn trích dưới đây và trả lời câu hỏi: ( Thảo luận nhóm 3p)
Tơi nắm lấy cái vai gầy của lão, ơn tồn bảo:

- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này
là sung sướng; bây giờ cụ ngồi xuống phản này
chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm
nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai,
uống nước chè, rồi hút thuốc lào… thế là sung
sướng.
- Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì
thế là sung sướng.
  Lão nói xong lại cười như đưa đà. Tiếng cười gượng
nhưng đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo:
- Thế
làđoạn
được,
gì?điều
Vậy
cụ
xuốùng
đây,
tôivaiđi
a/Dựa vào
trích chứ
và những
đã biết

vềngồi
chuyện “Lão
Hạc”, hãy
xác định
luộc
khoai,
nấu
xã hội
của 2 nhân
vật nước.
tham gia cuộc hội thoại trên.
thế,
chứtrong
ônglời
giáo
chocủa
để nhân
khi khác.
• -  Nói
b/Tìm đùa
những
chi tiết
thoại
vật và lời
(Lão
miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa
kínhHạc
trọng,
Nam
Cao

) tình
vừa
thân
nhân
vật
ông
đốitả với
lão
c/
Những
chi tiết
nàocủa
trong lời
thoại của
Lão
Hạc giáo
và lời miêu
của nhà
vănHạc.
nói lên
thái độ vừa q trọng vừa thân tình của Lão Hạc đối với ơng giáo?


HỘI THOẠI

Tiết 110:

Bài 2/sgk/trang 94:
a/ Xác định vai xã hội của 2 nhân vật tham gia cuộc hội thoại:

Ông giáo: Vai trên
Về địa vị xã hội

Lão Hạc :Vai trên
Về tuổi tác

Lão Hạc : Vai dưới

Ông giáo :Vai dưới


HỘI THOẠI

Tiết 110:

Bài 2/sgk/trang 94:
Tơi nắm lấy cái vai gầy của lão, ơn tồn bảo:

- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này
là sung sướng; bây giờ cụ ngồi xuống phản này
chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm
nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai,
uống nước chè, rồi hút thuốc lào… thế là sung
sướng.
- Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì
thế là sung sướng.
     Lão nói xong lại cười như đưa đà. Tiếng cười gượng
nhưng đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo:
- Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xướng đây, tôi đi
• b/luộc

Tháikhoai,
độ vừa
kính
trọng, vừa thân tình của nhân vật
nấu
nước.
ông giáo
đối
với lãoông
Hạc. giáo cho để khi khác. (Nam
-  Nói
đùa
thế,
+ Dùng
lời lẽchứ
ơn tồn
Cao, Lão
+ CửHạc)
chỉ thân mật nắm lấy cái vai gầy… Thân tình
+ Mời lão Hạc ăn khoai, uống nước * * * * *
+ Gọi: cụ, xưng: tơi, ơng con mình)

Kính trọng và thân tình


HỘI THOẠI

Tiết 110:

Bài 2/sgk/trang 94:

Tơi nắm lấy cái vai gầy của lão, ơn tồn bảo:

- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này
là sung sướng; bây giờ cụ ngồi xuống phản này
chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm
nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai,
uống nước chè, rồi hút thuốc lào… thế là sung
sướng.
- Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì
thế là sung sướng.
     Lão nói xong lại cười như đưa đà. Tiếng cười gượng
nhưng đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo:
- Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xướng đây, tôi đi
c. **Thái
độ qúy
trọng,nước.
thân tình của lão Hạc đối với ơng giáo:
luộc
khoai,
nấu
-  Nói đùa+ thế,
Gọi: ơngchứ
giáo ông giáo cho để khi khác. (Nam
Q trọng
Cao, Lão+ Hạc)
Dùng từ “dạy” thay cho từ “nói”
*******
+ Xưng hơ gộp: chúng mình
+ Cách nói xuề xòa: nói đùa thế

Thân tình


Tiết 110:

HỘI THOẠI

Bài 2/sgk/trang 94:
Tơi nắm lấy cái vai gầy của lão, ơn tồn bảo:

- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này
là sung sướng; bây giờ cụ ngồi xuống phản này
chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm
nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai,
uống nước chè, rồi hút thuốc lào… thế là sung
sướng.
- Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì
thế là sung sướng.
     Lão nói xong lại cười như đưa đà. Tiếng cười gượng
nhưng đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo:
- Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xướng đây, tôi đi
** Tâm trạng khơng vui và giữ ý của Lão Hạc:
luộc
khoai, nấu nước.
-  NóiLão
đùa
ông
Hạc thế,
vẫn giữchứ
khoảng

cách: giáo cho để khi khác. (Nam
Cao, Lão
Hạc)
+ Cười
đưa đà, cười gượng  cười xã giao
+ Thối thác chuyện ở lại ăn khoai, uống nước với ơng giáo