Bài 26. Hội thoại

Chào mừng các thầy cô
về dự giờ thăm lớp
M«n ng÷ v¨n 8
TRƯỜNG THCS LÊ HỒNG PHONG


KIỂM TRA BÀI CŨ:
Hãy xác định vai xã hội trong đoạn hội thoại trên?
Nhận xét về cách xử sự của người con?
- Dạo này, bố thấy điểm môn Toán của con hình như chưa
được tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con
sang nhờ bạn…
 Ông Nam chưa nói hết câu, Hoà đã vùng vằng đứng dậy và
làu bàu:
 - Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa!
Bố : vai trên.
Con :vai dưới.
 * Vai xã hội:
người con vô lễ với bố .
 * Thái độ:



TIẾT : 112

( TiÕp theo)


Tiết 112: Tiếng việt:
HỘI
THOẠI (tiếp theo)

I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI
THOẠI:
1. Ví dụ: Đoạn trích sgk .
Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
(…) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp … Nhưng đời
nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến (…)
Tôi cũng đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
-Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
…Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi.Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại,
khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa chovà thăm em bé chứ.
( …)Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:


Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
(…) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch của cô tôi kia,
tôi cúi đầu không đáp … Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị
những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến (…)
Tôi cũng đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
…Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô
.
tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa

cho và thăm em bé chứ.
(…) Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
( …)
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi đánh
giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chã nhẽ bán
xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi lại chập chừng nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu


Tiết 112: Tiếng việt:
HỘI
THOẠI (tiếp theo)
I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI
THOẠI:

1.Ví dụ:
* Nhận xét:
+ Bà cô: 5 lần:
- Hồng! Mày có nuốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?
-Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
-Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu …
-Vậy mày hỏi cô Thông …
-Mấy lại rằm tháng tám lần này là giỗ đầu cậu mày …
+ Bé Hồng: 2 lần:
-Không! Cháu không muốn vào…
-Sao cô biết mợ con có con?

Tit 112: Ting vit:
HI
THOI (tip theo)
I. LT LI TRONG HI
THOI:

1.Vớ d:
* Nhn xột:
- Bà cô : 5 lần nói
- Bé Hồng:

+ 2 lần nói.

+ 2 lần im lặng -> Bộc lộ
thái độ bất bình trc lời nói
cay độc của ngi cô.
- Bé Hồng: không cắt lời của
ngi cô khi bà đang nói ->
Hồng xác định c vai xã hội
của mình và giữ lễ phép, lịch
sự i vi ngi trờn.


Tit 112: Ting vit:

HI THOI (tip theo)

I. LT LI TRONG HI THOI:

1.Vớ d:
* Nhn xột:
Đọc các tình huống, nhận xét về các nhân vật tham gia
hội thoại ?
TH 1: - Dạo này, bố thấy điểm môn văn của con hình nh cha c
tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang ...
Ông Nam cha nói hết câu, Hoà đã vùng vằng đứng dậy và làu bàu:
- Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa!
TH 2: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề kinh tế trong gia đình.
Ngi con ngồi gần đó nói xen vào câu chuyện của cha mẹ khiến cha mẹ
rất bực mình.

TH 3:Trong một buổi thảo luận ở lớp ,cô giáo yêu cầu học sinh A phát
biểu ý kiến về một vấn đề, A cha kịp trình bày thì học sinh B vội
vàng a ra ý kiến của mình về lĩnh vực đó


Tit 112: Ting vit:

HI THOI (tip theo)
I. LT LI TRONG HI THOI:

1.Vớ d:
* Nhn xột:
TH 1: - Dạo này, bố thấy điểm môn văn của con hình nh
cha c tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay
là con sang ...
Ông Nam cha nói hết câu, Hoà đã vùng vằng đứng dậy và
làu bàu:
=>- -Thôi,

Bố vai
Cha
nói hết
câu
bốtrên
đừng
nói đến
chuyện
học hành của con nữa!

- Con vai di, vùng vằnglàu bàu nói cắt lời của bố-> thái
độ không lễ phép với bố, không tuân thủ lt li trong hội thoại.


Tit 112: Ting vit:

HI THOI (tip theo)

I. LT LI TRONG HI THOI:
1.Vớ d:
* Nhn xột:

TH 2: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề kinh
tế trong gia đình. Ngi con ngồi gần đó nói xen
vào câu chuyện của cha mẹ khiến cha mẹ rất bực
mình.
=> Ngi con đã nói chêm vào cuộc hội thoại của
cha mẹ -> không lễ phép và vi phạm vào lt lời,
vì Ngi con không có quyền đợc nói khi không
tham gia đối thoại, Ngi con chỉ có mặt ở đó

nghe cuộc đối thoại mà thôi.


Tit 112: Ting vit:

HI THOI (tip theo)
I. LT LI TRONG HI THOI:

1.Vớ d:
* Nhn xột:
TH 3: Trong một buổi thảo luận ở lớp ,cô giáo yêu
cầu học sinh A phát biểu ý kiến về một vấn đề, A
cha kịp trình bày thì học sinh B vội vàng a ra ý
kiến
mình
về
lĩnh
vựclt
đólời của học sinh
=>của
Học
sinh B
nói
tranh
A
-> không tôn trọng lt lời của cuộc thoại.


Tiết 112: Tiếng việt:

HỘI THOẠI (tiếp theo)
I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI

1.Ví dụ:
2. Ghi nhớ : sgk/ 102
* Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi lần có người tham gia hội thoại nói được gọi
là một lượt lời.
* Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh, cắt lời hoặc
chêm vào lời người khác.
* Nhiều khi, im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ.



Bài tập 1: Tìm hiểu tính cách nhân vật qua cách miêu tả cuộc thoại
giữa các nhân vật trong đoạn trích Tức nớc vỡ bờ (Tắt đèn - Ngô
Tất Tố )

N/vật Lt lờiGiọng điệu, cử chỉ,
lời nói
Ch Du 9 lt:- 3 ln núi vi b lóo lỏng ging (chỏu / c)
-5 ln núi vi cai l v ngi nh lớ trng (chỏu /
ụng; Tụi / ụng; b / my)
-1 ln núi vi anh Du

Tính cách
Thụng minh,
nhn nhn, sn
sng chng tr.

Cai lệ

6 lt: - Thột, quỏt, hm hố
- ễng thng / my...

Hng hỏch, thụ
bo, l móng ...

Ngi
nh lý
trng

2 lt: - Anh ta li
-Ch kht tin khụng?

A dua, n theo, ph
thuc

Anh
Dậu

1 lt; - U nú khụng c th! phi ti. Yu ui, nhỳt nhỏt

Bà

3 lt: - Bác trai...; - Này....; - Thế



Lo lng, s hói

Tit 112: Ting vit:

HI THOI (tip theo)

II. LUYN TP
Bài tập 1: Tìm hiểu tính cách nhân vật qua cách miêu tả cuộc thoại giữa các nhân
vật trong đoạn trích Tức nớc vỡ bờ (Tắt đèn - Ngô Tất Tố )

a) Xét về sự tham gia hội thoại:
- Số lt lời của cai lệ và Chị Dậu là nhiều nhất.
- Số lt lời của ngi nhà lí trng ít hơn.
- Anh Dậu chỉ nói với chị Dậu sau khi cuộc xung đột đã kết thúc.
- Kẻ duy nhất cắt lời ngi khác trong cuộc hội thoại này là cai lệ.

b) Xét về cách thể hiện vai xã hội:
- Chị Dậu từ chỗ nhún nhng, gọi cai lệ là ông xng cháu đã vùng lên gọi
cai lệ là mày, xng bà.
- Từ đầu đến cuối cai lệ tỏ ra hống hách, thô bạo, tàn nhẫn còn tên
ngi nhà lí trng có phần giữ gìn hơn nhng cũng tỏ thái độ mỉa mai.
- Anh Dậu: Sợ hãi, cam chịu.


Bài tập 2. Phân tích lượt lời hội thoại của nhân vật: Chi Dậu và cái Tí
qua trích đoạn “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố.
Cái Tí
Chị Dậu
Bân đầu
Số lượt lời
(a)

Lý do
(b)

11
Cố làm cho mẹ
vui,khoe sự
tháo vát...nên
nói nhiều, nói
giọng hồn
nhiên

Về sau
3
Sợ hãi, đau
đớn nên
nói ít, nói
ngắn

Ban đầu

Về sau

3

7

Đau đớn vì
sắp mất con
nên hầu như

không nói,
nói rất ít

Nói nhiều,
nói dài để
thuyết
phục con

Tô đậm nỗi bất hạnh của một Sự hồn nhiên, ngây thơ, hiếu
Tác dụng đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ thảo của đứa con càng làm
sắp phải rời tổ ấm gia đình
cho người mẹ đau lòng hơn
(c)
khi sắp phải bán nó


Bài tập 3:

Lần

Lí
do

Sự im lặng

1

của nhân vật tôi

biểu thị :

Vì ngỡ
ngàng,
hãnh diện
sau đó là
xấu hổ

2

Tâm trạng xúc
động,
nghẹn ngào trớc
tâm hồn và
lòng nhân hậu
của em mình.


Bài tập 4: Viết một đoạn văn hội thoại ngắn, sau
đó chỉ rõ lt lời của các nhân vật.


1/ Một chiến sĩ cách mạng bị bắt. Giặc tra tấn dã

Cho
hai
tìnhnói
huống
sau:
man nhng anh
vẫn

không
nửa lời.
2/ Một bạn học sinh nhìn thấy kẻ xấu lấy trộm xe đạp
của bạn mình. Khi đợc hỏi, bạn học sinh ấy im lặng
không nói nửa lời.
- Sự im lặng trong 2 tình huống trên thể hiện điều

2
Tình
gì? Sự im lặng nào là1đáng quý, đáng ca ngợi?
huống
Lí do
Kết luận

Giữ bí mật.

Né tránh trách
nhiệm.
Đáng quí, đáng ca Đáng phê phán.


S h thng kin thc v Hi thoi:

Hội thoại
Lu ý: Quan

Vai xã hội
Quan
Quan

Quan
hệ
trên hệ xã hội

hệ
thân
di hay
sơ
ngang
(theo
hàng
mức
(theo
độ
tuổi
quen
tác, thứ
biết,
bậc
thân
trong
tình)

hệ xã hội

Lt lời

vốn rất đa

-Cần tôn trọng

Trong hội

lt lời:

thoại ai

+ Không nói

cũng c

tranh, cắt lời

nói. Mỗi

của ngi khác.

lần có một

+ Không c

ngi tham

nói xen, nói

gia hội

chêm vào lời

thoại nói

ngi khác.

c gọi

-Im lặng khi

là lt lời

đến lt lời của

dạng,
nhiều
chiều. Khi
tham gia
hội thoại,
mỗi ngi
cần xác
định
đúng vai
của mình

Lu ý:


Hng dẫn về nhà
- Học bài, thuộc ghi nhớ
- Hoàn thành các bài tập còn lại
- Chuẩn bị bài: Luyện tập a yếu tố
biểu cảm vào bài văn nghị luận theo

câu hỏi sgk.