DSpace at VNU: Nghiên cứu điều kiện phát triển du lịch cuối tuần ở thị xã Sơn Tây

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

PHÙNG THỊ HẠNH

NGHIÊN CỨU ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU LỊCH
CUỐI TUẦN Ở THỊ XÃ SƠN TÂY

LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH

i


Hà Nội, 2015

ii


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

PHÙNG THỊ HẠNH

NGHIÊN CỨU ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU LỊCH
CUỐI TUẦN Ở THỊ XÃ SƠN TÂY

Chuyên ngành: Du lịch
(Chương trình đào tạo thí điểm)

LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ MAI HOA

iii


Hà Nội, 2015

iv


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ VII
DANH MỤC BẢNG .................................................................................... VIII
DANH MỤC HÌNH ........................................................................................ IX
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... X
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ x
2. Lịch sử nghiên cứu ....................................................................................... xi
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................. xiii
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .............................................................. xiii
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................ xiii
6. Bố cục của luận văn ................................................................................... xiii
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂNXIII
DU LỊCH CUỐI TUẦN ............................................................................... XIII
1.1. Các khái niệm .......................................................................................... xiii
1.1.1. Du lịch cuối tuần .............................................................................. xiii
1.1.2. Cung du lịch cuối tuần ...................................................................... xiii
1.1.3. Cầu du lịch cuối tuần ........................................................................ xiii
1.2. Đặc điểm của du lịch cuối tuần ............................................................... xiii
1.2.1. Thời gian ........................................................................................... xiii
1.2.2. Khoảng cách ..................................................................................... xiii

1.3. Các loa ̣i hình hoa ̣t đô ̣ng........................................................................... xiii
1.4. Vai trò và chức năng của du lịch cuối tuần ............................................. xiii
1.5. Các điều kiện phát triển du lịch cuối tuần ............................................... xiii
1.5.1. Điều kiện cung du lịch cuối tuần ...................................................... xiii
1.5.2. Điều kiện cầu du lịch cuối tuần ........................................................ xiii
1.5.3. Các điều kiện khác ........................................................................... xiii
TIỂU KẾT .................................................................................................... XIII
CHƢƠNG 2. CAC ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU LỊCH CUỐI TUẦNXIII
Ở SƠN TÂY ................................................................................................. XIII
2.1. Khái quát về du lịch Sơn Tây .................................................................. xiii
2.2. Điều kiện cung du lịch cuối tuần của Sơn Tây ...................................... xiii
2.2.1. Tài nguyên du lịch ............................................................................ xiii
2.2.2. Cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch và cơ sở hạ tầng.............................. xiii
2.2.3. Nguồn nhân lực du lịch..................................................................... xiii
2.2.4. Một số điểm có thể phát triển du lịch cuối tuần ............................... xiii
2.3. Điều kiện cầu du lịch cuối tuần ở Sơn Tây của ngƣời dân Hà Nội ........ xiii
2.3.1. Đặc điểm của cư dân nội thành Hà Nội ........................................... xiii

v


2.3.2. Đặc điểm cơ cấu ............................................................................... xiii
2.3.3. Nhu cầu, sở thích .............................................................................. xiii
2.4. Nhận xét chung về điều kiện phát triển du lịch cuối tuần ở Sơn Tây ..... xiii
TIỂU KẾT ................................................................................................... XIII
CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP KHAI THÁC CÁC ĐIỀU KIỆN CHO
PHÁT TRIỂN DU LỊCH ............................................................................. XIII
CUỐI TUẦN Ở SƠN TÂY .......................................................................... XIII
3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp ........................................................................... xiii
3.2. Các giải pháp ........................................................................................... xiii

3.2.1. Giải pháp về cung DLCT .................................................................. xiii
3.2.1.1. Giải pháp về quản lý ...................................................................... xiii
3.2.1.2. Giải pháp về đầu tư ....................................................................... xiii
3.2.1.3. Giải pháp phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng ......... xiii
3.2.1.4. Giải pháp về đạo tạo nguồn nhân lực phục vụ du lịch .................. xiii
3.2.1.5. Giải pháp bảo vệ môi trường......................................................... xiii
3.2.1.6. Giải pháp tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong phát triển du
lịch cuối tuần ở Sơn Tây ............................................................................. xiii
3.2.2. Giải pháp về cầu DLCT .................................................................... xiii
3.2.2.1. Tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá ............................... xiii
3.2.2.2. Đa dạng hóa sản phẩm , làm giảm tính thời vụ ............................ xiii
3.3. Kiến nghị ................................................................................................. xiii
TIỂU KẾT ................................................................................................... XIII
KẾT LUẬN .................................................................................................. XIII
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ XIII

vi


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CSHT

Cơ sở hạ tầng

CSVCKT

Cơ sở vật chất kỹ thuật

DLCT

Du lịch cuối tuần

TM – DL - DV

Thƣơng mại – Du lịch – Dịch vụ

GDP

Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm quốc nội

KS

Khách sạn

KTXH

Kinh tế Xã hội

NXB

Nhà xuất bản

PTS

Phó Tiến Sỹ

TNDL

Tài nguyên du lịch

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TS

Tiến sỹ

UBND

Ủy ban nhân dân

vii


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Thống kê số lƣợng cơ sở lƣu trú trên địa bàn thị xã Sơn Tây

49

năm 2012
Bảng 2.2. Thống kê số lƣợng cơ sở giáo dục, giáo viên và học sinh –
sinh viên trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2012
Bảng 2.3. Cơ cấu sản phẩm trong nƣớc phân theo khu vực kinh tế của

58
59

Hà Nội giai đoạn 2010 - 2012
Bảng 2.4. Số trƣờng và học sinh các trƣờng Trung học chuyên nghiệp
và Cao đẳng, Đại học ở Hà Nội (2013)

61

Bảng 2.5. Dân số 4 quận nội thành Hà Nội
64
Bảng 2.6. Hoạt động ƣa thích của ngƣời dân Hà Nội tại điểm DLCT

69

Bảng 2.7. Mục đích đi DLCT

69

Bảng 2.8. Sở thích đối với các điểm tài nguyên du lịch của ngƣời dân
Hà Nội
Bảng 2.9. Sở thích về khoảng cách tới các điểm DLCT
Bảng 2.10. Sở thích về dịch vụ lƣu trú của khách

viii

71
71
74


DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1. GDP bình quân đầu ngƣời của Hà Nội giai đoạn 2000 – 2013

60

Hình 2.2. Đặc điểm theo lứa tuổi

63

Hình 2.3. Cơ cấu thu nhập của ngƣời dân Hà Nội

65

Hình 2.4. Số lần đi DLCT trong năm của ngƣời dân Hà Nội

67

Hình 2.5. Cơ cấu ngƣời đi DLCT ở Hà Nội

68

Hình 2.6. Các loại phƣơng tiện giao thông sử dụng đi DLCT

73

Hình 2.7. Sở thích về dịch vụ ăn uống

74

Hình 2.8. Thời gian ƣa thích

76

ix


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, mặc dù gặp nhiều khó khăn, song nhìn chung,
nền kinh tế Việt Nam vẫn không ngừng tăng trƣởng. Bên cạnh những hiệu quả
tích cực, sự phát triển của nền kinh tế cũng gây nên sức ép không nhỏ đến mọi
mặt của đời sống. Ô nhiễm môi trƣờng ngày càng trầm trọng, sức ép công việc
ngày càng lớn… đe dọa đến sức khỏe của cộng đồng. Để đối phó với tình trạng
này, ngƣời dân có xu hƣớng tìm đến những nơi có môi trƣờng tự nhiên trong
lành, có cảnh quan yên tĩnh để nghỉ ngơi, vui chơi giải trí vào những ngày nghỉ,
lễ tết, nhất là những ngày nghỉ cuối tuần. Đặc biệt hiện nay ngày nghỉ cuối tuần
đƣợc tăng lên ngƣời dân có nhiều cơ hội để thƣờng xuyên thực hiện nhiều
chuyến đi với mục đích vui chơi, giải trí, giải tỏa tâm lí, stress vào dịp thứ bảy,
chủ nhật hàng tuần. Hoạt động đó gọi là du lịch cuối tuần (DLCT).
Cho đến nay DLCT đã và đang trở thành một hoạt động du lịch phổ biến đối
với ngƣời dân cả nƣớc đặc biệt là cƣ dân các thành phố lớn nhƣ Hồ Chí Minh,
Hà Nội… Điểm đến của họ thƣờng là những nơi có thiên nhiên hoang sơ, mát
mẻ, không khí trong lành, khoảng cách không xa, đi lại dễ dàng.
Sơn Tây cách thủ đô Hà Nội 40km về phía Tây Bắc. Từ Hà Nội có thể dễ
dàng đến Sơn Tây theo đƣờng quốc lộ 32 hay đại lộ Thăng Long. Là vùng đất
bán sơn địa, Sơn Tây có nhiều thắng cảnh tự nhiên từ lâu đã trở nên nổi tiếng
nhƣ Đồng Mô – Ngải Sơn, Khoang Xanh – Suối Tiên... Bên cạnh đó, Sơn Tây
cũng có rất nhiều di tích lịch sử văn hóa có giá trị nhƣ Chùa Mía, Thành cổ Sơn
Tây, Làng cổ Đƣờng Lâm đất hai vua, Đền Và thờ đức thánh Tản Viên. Thêm
vào đó, việc xây dựng Làng Văn hóa – Du lịch các Dân tộc Việt Nam sẽ làm
tăng sức hấp dẫn của vùng đất này. Thấy đƣợc thế mạnh đó, trong thời gian gần

x


đây, Sơn Tây đã rất chú trọng phát triển du lịch. Nhiều loại hình du lịch, sản
phẩm du lịch đã ra đời. Đặc biệt là sau khi toàn bộ tỉnh Hà Tây đã hợp nhất với
Hà Nội (1/8/2008) hoạt động du lịch Sơn Tây đã khởi sắc rõ rệt. Mặc dù vậy,
Sơn Tây vẫn chƣa định hình đƣợc loại hình du lịch nào là đặc trƣng, là thế mạnh
của mình. Có một số ý kiến cho rằng, Sơn Tây nên tập trung vào phát triển
DLCT. Tuy nhiên cho đến nay chƣa có một nghiên cứu nào về vấn đề này.
Chính vì vậy việc “nghiên cứu điều kiện phát triển du lịch cuối tuần ở Sơn Tây”
là một việc làm cần thiết và cấp bách.
2. Lịch sử nghiên cứu
Việc nghiên cứu, đánh giá các điều kiện tự nhiên, KTXH phục vụ mục
đích phát triển DLCT đã đƣợc một số tác giả đề cập đến nhƣ sau:
Trên thế giới
Trên thế giới cũng có một số tác giả nghiên cứu về DLCT nhƣ Baud Bovy,
Lozato Giotart, Boniface và Cooper, Radu – Daniel Pintilii …
Một trong những tác giả đi tiên phong trong nghiên cứu DLCT là Baud
Bovy (1977) ông đã nghiên cứu và cho rằng những thành phố trên 1 triệu dân
thƣờng có tới 41% số hộ có ngôi nhà thứ hai dùng để nghỉ cuối tuần. Còn Lozato
Giotart (1987) thì cho rằng DLCT là những chuyến đi ngắn ngày vào cuối tuần
(không nhất thiết phải trên 24 giờ) với những mục đích khác nhau. [Nguyễn Thị
Hải (2002), tr. 12]
Boniface và Cooper (1993) trong nghiên cứu của mình lại cho rằng DLCT là đi
trốn những điểm tập trung dân cƣ và những trung tâm công nghiệp.
Radu – Daniel Pintilii (2010), khi nghiên cứu vùng Bucharest, Rumani cho
rằng DLCT nhƣ một công cụ, chính sách để phát triển kinh tế địa phƣơng. Nó
dẫn tới sự gia tăng cạnh tranh giữa các lĩnh vực kinh tế khác, tạo thêm công ăn

xi

việc làm, giảm bớt tỷ lệ thất nghiệp và tăng phúc lợi cho ngƣời dân địa phƣơng.
Theo ông cần hiểu hoạt động DLCT là tất cả các loại hình du lịch ngắn ngày (3
đến 5 ngày) thực hiện đặc biệt vào cuối tuần. Mục đích của khách đi DLCT là để
thoát khỏi những căng thẳng, áp lực hàng ngày, phục hồi cơ thể sau một tuần làm
việc mệt mỏi.
Ở Việt Nam
Ở Việt Nam đã có không ít tác giả nghiên cứu về DLCT nhƣ Đặng Duy Lợi,
Nguyễn Thị Hải, Sơn Hồng Đức, Đinh Trung Kiên…
Một trong những tác giả đi tiên phong trong nghiên cứu DLCT là Đặng Duy
Lợi (1992). Ông tập trung nghiên cứu các điều kiện để xây dựng các điểm DLCT
cho ngƣời dân thủ đô. Trong Luận án PTS của mình năm 1992, tác giả đã nghiên
cứu, đánh giá các điều kiện tự nhiên huyện Ba Vì phục vụ mục đích phát triển du
lịch. Trong các công trình, tác giả đã đƣa ra các phƣơng pháp đánh giá điều kiện
tự nhiên phục vụ phát triển du lịch và lấy ví dụ cụ thể ở huyện Ba Vì.
Nguyễn Thị Hải (1997, 1998, 2000, 2002) đƣợc ghi nhận là ngƣời có nhiều
nghiên cứu nhất về DLCT. Trong các công trình của mình, tác giả đã tổng quan,
phân tích các công trình nghiên cứu của các học giả trong và ngoài nƣớc về
DLCT. Trên cơ sở đó tác giả đã đề xuất định nghĩa về DLCT, đã trình bày đƣợc
cơ sở lí luận và thực tiễn về điều kiện phát triển DLCT cũng nhƣ các phƣơng
pháp đánh giá các điều kiện địa lý tự nhiên để phát triển DLCT. Trong các công
trình của mình tác giả đã đƣa ra định nghĩa về DLCT: “Du lịch cuối tuần là một
dạng hoạt động của dân cƣ các đô thị, thành phố, khu công nghiệp hoặc nơi tập
trung dân cƣ, vào những ngày nghỉ cuối tuần, ở vùng ngoại ô hay phụ cận, có
điều kiện dễ hòa nhập nhất với thiên nhiên nhằm nghỉ ngơi, giải trí, phục hồi sức

xii

khỏe, kèm theo việc tiêu thụ những giá trị về tự nhiên, kinh tế và văn hóa.”
[Nguyễn Thị Hải (2002), tr. 14]
Sơn Hồng Đức (2004) trong Du lịch và kinh doanh lữ hành đã gọi mục đích
của khách đi DLCT là “đi tìm sự thay đổi so với cái nhàm chán hằng ngày”. Mục
đích cơ bản của các chuyến đi DLCT là nhằm giải tỏa căng thẳng,
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Trần Thúy Anh và nnk (2011), Du lịch văn hóa những vấn đề lý luận và
nghiệp vụ, NXB Giáo dục.
2. Quách Minh Châu (2011), “Phát triển hoạt động du lịch cuối tuần ở Bình
Dương”, Đa ̣i ho ̣c Mở thành phố Hồ Chí Minh.
3. Thẩ m Quố c Chiń h (2007), “Golfing với viê ̣c thu hút khách du li ̣ch đế n sân golf
Đồng Mô và Chí Linh”, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn.
4. Sơn Hồng Đức (2004), Du lịch và kinh doanh lữu hành, Đại học Dân lập Văn
Lang, thành phố Hồ Chí Minh.
5. Vũ Mạnh Hà (2008), Thống kê du lịch, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
6. Nguyễn Thị Hải (1997), “Nghiên cứu các điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội
phục vụ phát triển du lịch cuối tuần của Hà Nội”, Luận văn Thạc sỹ khoa
học địa lí, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội.
7. Nguyễn Thị Hải (1998), “Các điều kiện phát triển du lịch cuối tuần của Hà
Nội”. Tuyển tập các công trình khoa học ngành Địa lý 4/1998 tr.181 – 185,
Tạp chí khoa học Đại học Quốc Gia Hà Nội.
8. Nguyễn Thị Hải (2000), “Nghiên cứu nguồn cung du lịch cuối tuần của ngƣời
dân Hà Nội”, Tuyển tập các công trình khoa học ngành Địa lý – Địa chính
11/2000, trang 234 – 240.

xiii


9. Nguyễn Thị Hải (2002), “Đánh giá tiềm năng du lịch tự nhiên phục vụ phát

triển du lịch cuối tuần của Hà Nội”, Luận án TS Khoa học Địa lý, Đại học
Khoa học Tự nhiên, Hà Nội.
10. Đinh Trung Kiên (2003), “Hà Tây – Điểm du lịch cuối tuần của ngƣời Hà
Nội”, Tạp chí Du lịch Việt Nam, số 6/2003, trang 15.
11. Đinh Trung Kiên (chủ trì) (2005), “Tiềm năng và định hướng phát triển du
lịch cuối tuần ở vùng du lịch 1 (lựa chọn điển hình Hà Tây và Bắc Ninh)
cho thị trường khách Hà Nội”, Đề tài QG 01 – 19 , Đại học Quốc gia Hà
Nội.
12. Đặng Duy Lợi (1992), “Xây dựng nơi nghỉ cuối tuần cho Thủ đô”, Tạp chí
Khoa học và Tổ quốc số 7/1992.
13. Đặng Duy Lợi (1993), “Đánh giá và khai thác các điều kiện tự nhiên và tài
nguyên thiên nhiên Ba Vì, Hà Tây phục vụ mục đích du lịch”, Luận án PTS
Khoa học Địa lý, Đại học Sƣ phạm Hà Nội.
14. Luật du lịch Việt Nam (2005), NXB Chính trị Quốc Gia.
15. Nguyễn Văn Lƣu (1998), Thị trường du lịch, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội.
16. Đào Minh Ngo ̣c (2007), “Phát triển hoạt động du lịch cuối tuần ở Tiền
Giang”, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn.
17. Niên giám thống kê 2008, NXB Thống kê Hà Nội.
18. Niên giám thống kê 2012, NXB Thống kê Hà Nội.
19. Niên giám thống kê 2013, NXB Thống kê Hà Nội.
20. Khuất Hữu Oanh (2007), “Tiềm năng và định hướng phát triển du lịch trên
địa bàn thị xã Sơn Tây”, Trƣờng Kinh tế Nông Nghiệp.
21. Đỗ Đức Phong (2008), “Xây dựng mô hình phát triển du li ̣ch ở Làng cổ
Đường Lâm”, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn.

xiv


22. Phòng Kinh tế Sơn Tây (2012), Đề án Phát triển TM – DL - DV trên địa bàn
thị xã Sơn Tây giai đoạn 2012-2016, định hướng đến năm 2020.

23. Trần Đức Thanh (2000), Nhập môn Khoa học du lịch, NXB Đại học Quốc
gia Hà Nội.
24. Trần Đức Thanh (2006), Tập bài giảng địa lý du lịch, Tài liệu lƣu hành nội
bộ cho sinh viên khoa Du lịch học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
và Đại học Quốc gia Hà Nội.
25. Xuân Thu (2013), “Sơn Tây sẽ trở thành trung tâm văn hóa, du lịch, nghỉ
dƣỡng, dịch vụ và du lịch”, Báo Lao động số 298.
26. Trần Thu, Thanh Bình (1959), Di tích lịch sử và thắng cảnh tỉnh Sơn Tây,
NXB phòng văn hóa thị xã Sơn Tây.
27. Nguyễn Thanh Thuỳ (2007), “Phát triển du lịch sinh thái tại khu du lịch
Đồng Mô”, Trƣờng Đại học Dân lập Hải Phòng.
28. Nguyễn Minh Tuệ và nnk (1997), Địa lý du lịch, NXB thành phố Hồ Chí
Minh.
29. UBND thành phố Hà Nội (2011), Quy hoạch phát triển du lịch thành phố Hà
Nội đến năm 2020, định hướng 2030.
30. UBND thành phố Hà Nội, Quy hoạch phát triển du lịch thành phố Hà Nội
đến năm 2020, định hướng 2030.
31. UBND thành phố Hà Nội, Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thị
xã Sơn Tây đến năm 2020, định hướng đến năm 2030.
32. UBND thị xã Sơn Tây (2008), Báo cáo kinh tế - xã hội 2008, phương hướng
2009.
33. UBND thị xã Sơn Tây (2011), Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ kinh tếxã hội năm 2011 phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2012.

xv


34. UBND thị xã Sơn Tây (2012), Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ kinhtế- xã
hội năm 2012 phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2013.
35. UBND thị xã Sơn Tây (2013), Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ kinh tếxã hội năm 2103 phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2014.
36. UBND thị xã Sơn Tây (2014), Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ kinh tếxã hội 6 tháng đầu năm;phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm 6 tháng cuối

năm 2014.
37. UBND thị xã Sơn Tây (2012), Đề án phát triển TM – DL – DV giai đoạn
2012 – 2016, định hướng 2020.
38. Bùi Thị Hải Yến (2007a), Tài nguyên du lịch, NXB Giáo dục.
39. Bùi Thị Hải Yến (2007b), Tuyến điểm du lịch, NXB Giáo dục.
40. Bùi Thị Hải Yến (2007c), Quy hoạch du lịch, NXB Giáo dục.
Tiếng Anh
40. Baud–Boovy Manuel & Fred Lauson (1997), Tourism and recreation
development, The architectural Press LTD – London.
41. Boniface B and Cooper C. (1993), Geography of Travel and Tourism,
Heinemann London.
42. Radu – Daniel Pintilii (2010), Weekend tourism as an instrument of localdevelopment,
Bucharest, Rumani

xvi