Quản lý Nhà nước đối với hình thức đối tác công tư trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ ở Việt Nam (LA tiến sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THU THỦY

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HÌNH THỨC ĐỐI TÁC
CÔNG TƯ TRONG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU
HẠ TẦNG GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ Ở VIỆT NAM
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 62 34 04 03

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI, 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực. Các tài liệu tham khảo có
nguồn trích dẫn rõ ràng.

Tác giả luận án

Nguyễn Thu Thủy


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án “Quản lý nhà nước đối với hình thức đối tác công

tư trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ ở Việt Nam”,
tác giả xin trân trọng cảm ơn hai thầy hướng dẫn là PGS.TS Đỗ Văn Thành và
PGS.TS Trần Văn Giao, Ban Lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, tập
thể Khoa Sau đại học, Quý Thầy, Cô trong Học viện Hành chính Quốc gia,
các nhà khoa học đã giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi trong suốt quá
trình học tập và nghiên cứu.
Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn luôn
động viên, khích lệ, tạo điều kiện tốt nhất giúp tác giả hoàn thành Luận án này.
Hà Nội, ngày

tháng năm 2017

Tác giả luận án

Nguyễn Thu Thủy


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
BẢNG DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ n hi n c ....................................................... 3
2.1. Mục đích n hi n c u .......................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên c u ........................................................ 3
4. Phư n h
ận và hư n h n hi n c ................................. 4
. C h i n hi n c và iả th t h học ......................................... 6
6. Dự ki n nhữn đón ó mới của luận án ........................................... 7

7. Ý n hĩ ý ận và thực tiễn củ đề tài nghiên c u ............................. 7
8. Cấu trúc của luận án ............................................................................. 8
Chư n 1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU...................... 9
1.1.Các công trình nghiên c u về hình th c đối t c côn tư ....................... 9
1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước .................................................................... 9
1.1.2. Nghiên cứu trong nước ................................................................ 13
1.2. Các nghiên c u về hình th c đối t c côn tư tr n x dựn c sở
hạ tần i thôn đường bộ .................................................................. 16
1.2.1. Nghiên cứu ngoài nước ................................................................ 16
1.2.2. Nghiên cứu trong nước ................................................................ 19
1.3. Một số nhận xét về tình hình nghiên c u ........................................ 26
1.4. Những vấn đề luận án cần tập trung nghiên c u, giải quy t ......... 28
1.4.1. Những vấn đề liên quan đến luận án chưa được nghiên cứu, giải quyết ..... 28
1.4.2. Định hướng nghiên cứu tiếp theo của luận án .............................. 29
Chư n 2. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI
HÌNH THỨC ĐỐI TÁC CÔNG TƯ TRONG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN
KẾT CẤU HẠ TẦNG GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ ............................... 30
2.1. Tổng quan về hình th c đối t c côn tư tr n đầ tư h t triển k t
cấu hạ tần i thôn đường bộ ........................................................... 30
2.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ
đối với phát triển kinh tế-xã hội ............................................................. 30
2.1.2. Cơ sở lý thuyết về hình thức đối tác công tư................................. 34


2.2. Nội dung quản ý nhà nước đối với hình th c đối t c côn tư tr n
đầ tư h t triển t cấu hạ tần i thôn đường bộ ........................ 45
2.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước đối với hình thức đối tác công tư trong
đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ.......................... 45
2.2.2. Vai trò của quản lý nhà nước đối với hình thức đối tác công tư trong
đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ............................. 56

2.2.3. Nội dung quản lý nhà nước đối với hình thức đối tác công tư trong
đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ.......................... 47
2.3. Các nhân tố t c độn đ n quản ý nhà nước đối với hình th c đối tác
côn tư tr n đầ tư h t triển k t cấu hạ tần i thôn đường bộ .....58
2.3.1. Năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức và sự hoàn thiện của thể
chế quản lý nhà nước đối với hình thức đối tác công tư trong đầu tư phát
triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ............................................. 58
2.3.2. Sự phát triển của nền kinh tế........................................................ 60
2.3.3. Tác động của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.......................... 61
2.4. Kinh nghiệm của một số nước trên th giới về vai trò của chính
phủ đối với hình th c đối t c côn tư tr n đầ tư h t triển c sở
hạ tầng và bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam .............................. 62
2.4.1. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới về vai trò của chính phủ
đối với hình thức đối tác công tư trong đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng......62
2.4.2 Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam .......................................... 68
Tiểu k t chư n 2 ....................................................................................... 71
Chư n 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HÌNH THỨC
ĐỐI TÁC CÔNG TƯ TRONG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ
TẦNG GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ................. 72
3.1. Thực trạng k t cấu hạ tần i thôn đường bộ ở Việt Nam ............. 72
3.1.1 Thực trạng hệ thống giao thông đường bộ từ năm 1999 đến năm
2015....................................................................................................... 72
3.1.2. Thực trạng triển khai hình thức đối tác công tư trong đầu tư xây
dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ ở Việt Nam từ năm 1997 đến
năm 2015 ............................................................................................... 75
3.2. Thực trạng quản ý nhà nước đối với hình th c đối t c côn tư
tr n đầ tư h t triển k t cấu hạ tần i thôn đường bộ ở Việt
Nam hiện nay .......................................................................................... 81

3.2.1. Công tác xây dựng và thực thi chiến lược, quy hoạch, kế hoạch
phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ..................................... 81
3.2.2. Xây dựng và thực hiện thể chế quản lý nhà nước đối với hình thức
đối tác công tư trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường
bộ .......................................................................................................... 84
3.2.3. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với hình thức đối tác công tư
trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông ................................ 91
3.2.4. Ngu n lực tài ch nh cho đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao
thông đường bộ...................................................................................... 98
3.2.5. Hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà
nước đối với các dự án hợp tác công tư trong đầu tư phát triển kết cấu hạ
tầng giao thông đường bộ .................................................................... 108
3.2.6. Cơ chế hợp tác quốc tế để thu hút đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng
giao thông đường bộ theo hình thức đối tác công tư ............................ 112
3.3. Đ nh i thực trạng quản ý nhà nước đối với hình th c đối tác
côn tư tr n đầ tư h t triển t cấu hạ tần i thôn đường bộ ở
Việt Nam hiện nay. ................................................................................ 114
3.3.1. Những kết quả đạt được ............................................................. 114
3.3.2. Những hạn chế ........................................................................... 116
3.3.3. Nguyên nhân của hạn chế trong quản lý nhà nước đối với hình thức
đối tác công tư trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ
ở Việt Nam hiện nay ............................................................................. 117
Tiểu k t chư n 3 ..................................................................................... 119
Chư n 4. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HÌNH THỨC ĐỐI TÁC CÔNG TƯ TRONG ĐẦU
TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ Ở
VIỆT NAM ................................................................................................ 120
4.1. Q n điểm và những yêu cầ c bản trong quản ý nhà nước đối
với hình th c đối t c côn tư để đầ tư h t triển k t cấu hạ tầng giao
thôn đường bộ ở Việt Nam ................................................................. 120

4.1.1. Quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hình thức đối tác
công tư trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ ở
Việt Nam .............................................................................................. 120


4.1.2. Những yêu cầu cơ bản trong quản lý nhà nước đối với hình thức
đối tác công tư để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ
ở Việt Nam ........................................................................................... 125
4.2. Giải pháp hoàn thiện quản ý nhà nước đối với hình th c đối tác
côn tư tr n đầ tư h t triển k t cấu hạ tần i thôn đường bộ ở
Việt Nam hiện nay................................................................................. 128
4.2.1. Nâng cao chất lượng công tác lập và tổ chức thực hiện quy hoạch.. 129
4.2.2. Hoàn thiện thể chế, chính sách quản lý nhà nước đối với hình thức
đối tác công tư trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường
bộ ........................................................................................................ 131
4.2.3. Hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của tổ chức bộ máy quản lý nhà
nước đối với hình thức đối tác công tư trong xây dựng cơ sở hạ tầng theo
hướng thý


ngy
30/12/2
014
Nm 2015

1

2

3

4

D ỏn QL10
on Quỏn
Toan - Cu
Nghỡn

Dự án Trung
Lơng - Mỹ
Thuận

Dự án ĐTXD
Tuyến tránh
Sóc Trăng
Dự án Mở rộng
QL1 cửa Ngõ
phía Bắc TX
Bạc Liêu

Tasco

Tun
Lc,
Yờn
Khỏnh,
Thng
Li,
BMT,
CII,

B&R,
Hong
An
Phng
Nam+P
aciffic
Phng
Nam+P
aciffic

5

QL38 nut giao
vc vũng

TCT
Thng
Long +
Tng 4

6

Cu Bỡnh Li

Cty ụ
Th
Xanh +
STD

30

2,815

2,815

51

Km41

S
100/BK
HTGCNT
TN
ngy
28/8/20
15

ang
T

Thu phớ
kớn

ang
T

ang
T

357

2,459

14,600

14,60
0

1,535

13,06
5

2/2015

12/2018

11 i
vi SGTL; 20
nm vi
TL-MT

16.2

1,419

1,419

213

1,209

2/2015

8/2016

18/9

Km2123
+250
QL1

Hon
thnh

ang
T

13.18

633

633

95

538

1/2015

8/2016

14/9

Km2171
+200
QL1

Hon
thnh

ang
T

15/11

Yờn
Lnh c
ti
Km69+9
80

Hon
thnh

ang
T

12.42

833

833

125

708

3/2015

3/2017

1,303

1,303

195

1,108

4/2015

2016

ang
T


7

8

9

10

11

12
13

Dự án QL30
An Hữu - Cao
Lãnh

T&T và
Phú ỹ

33

1,130

1,130

170

961

5/2015

2016

Km8+30
0

Hoàn
thành

Đang
TĐ

QL53 đoạn
Long Hồ - Ba
Si

CTCP
HTĐT&
GT XL Cửu
Long Tùng
Trường
Sơn Cty
ĐTPT
&XD
Hà An

45

1,300

1,300

195

1,105

5/2015

2016

Km12+4
00

Hoàn
thành

Đang
TĐ

Cty XD
501

17,5k
m

839

839

126

713

5/2015

2016

Km8+80
0 và
Km97+0
0

Đang
TĐ

Đang
TĐ

Liên
danh
Hùng
Thắng
Tasco

35

1,109

1,109

166

943

4/2015

2016

Hoàn
thành

Đang
TĐ

UDIC+
Phương
Thành+
Cty
468+CP
XD số
1+ Cty
ỹ Đà

46

12,188

12,18
8

1,294

10,89
4

7/2015

2017

Đang
TĐ

Đang
TĐ

1,300

1,300

195

1,105

4/2015

2016

Đang
TĐ

Đang

TĐ

1,014

1,014

152

862

4/2015

2016

Đang
TĐ

Đang
TĐ

QL26 đoạn
qua tỉnh
Khánh Hòa và
Dắk Lắk
Đường Hồ Chí
inh, đoạn từ
QL2 đến
Hương Nộn và
nâng cấp, mở
rộng QL32

đoạn từ Cổ
Tiết đến cầu
Trung Hà

Cao tốc Bắc
Giang - Lạng
Sơn

Dự án Ba Vì Việt Trì
Tuyến tránh
Tây Thanh
Hóa


14

Hầm C

ông

15

Cầu Y n Xuân

3,950
730

730

110

621

9/2015

2018

7/2015

2016

Đang
TĐ
Đang
TĐ

Tổng cộng 80 dự án với T ĐT là 223.670 tỷ đồng (trong đ : đã hoàn thành bàn giao đưa vào thu phí 24 dự án với T ĐT 29.441 tỷ đồng; đang triển khai 56 dự án với T ĐT là 194.229 tỷ
đồng)
(Nguồn: Ban Hợp tác công tư, Bộ Giao thông
vận tải)

66


PHỤ LỤC 2:
PHIẾU

HẢO SÁT

Thưa Ông (Bà)!

Để có thông tin phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài: “Quản lý nhà nước đối
với hình thức đối tác công-tư trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông
đường bộ ở Việt Nam”, xin Ông/Bà vui lòng trả lời những câu hỏi dưới đây. Chúng
tôi cam kết các thông tin Ông/Bà cung cấp chỉ dùng cho mục đích nghi n cứu.
Trân trọng cảm ơn sự hợp tác của Ông/Bà!
Phần 1. Thôn tin ch n về c nh n và tổ ch c
1. Họ t n:
2. Đơn vị công tác:
3. Vị trí trong đơn vị công tác:
4. Giới tính:

Nữ

Nam

5. Xin cho biết tuổi tác của Ông/Bà thuộc khoảng tuổi nào dưới đây?
21 – 30

31 – 40

41 – 50

51 – 60

> 60

6. Trình độ học vấn của Ông/Bà?
Trung cấp/Cao đẳng

Cử nhân/Kỹ sư

Thạc sĩ

Tiến sĩ

Tiến sĩ

7. Lĩnh vực công tác của Ông/Bà hiện nay?
Kh

ực công
Cơ quan QLNN trung ương

Kh

ực t
Nhà đầu tư

Khác
Đào tạo nhân lực
Viện Nghiên cứu

Cơ quan QLNN địa phương

Doanh nghiệp dự án
Doanh nghiệp vận tải
Ngân hàng


8. Số năm thâm ni n công tác của Ông/Bà trong lĩnh vực li n quan đến các dự án

BOT, BTO, BT, PPP cho đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ tại Việt Nam?
< 2 năm

3-5 năm

6-10 năm

11-15 năm

15 năm

Phần 2. Đ nh i mô hình hợ t c côn -tư tr n đầ tư

t cấ hạ tần

i

thôn đườn bộ tại Việt N m
Xin vui lòng đánh giá mức độ đồng ý với những nhận x t sau theo thang điểm từ 1 đến 7
1

2

3

4

5

6

7

Hoàn toàn

Rất không

Không

Trung lập

Đ ng ý

Rất

Hoàn

hông đ ng ý

đ ng ý

đ ng ý

đ ng ý

toàn đ ng
ý

9. Ông/Bà c cho rằng các yếu tố sau đây ảnh hưởng rất lớn tới việc cần thiết áp
dụng mô hình hợp tác công-tư cho đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông n i chung và

kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ n i ri ng tại Việt Nam hay không?
1

2

3

4

Hoàn toàn

Trung

không

lập

đ ng ý

5

6

7
Hoàn
toàn
đ ng
ý

9.1

p lực phát triển kinh tế, xã hội đòi hỏi
phải phát triển kết cấu hạ tầng giao
thông hiện đại

9.2

Sự thiếu hụt nguồn vốn từ ngân sách
chính phủ, từ các nguồn vốn vay hỗ trợ
của nước ngoài trong đầu tư kết cấu hạ
tầng giao thông

9.3

Chủ trương cắt giảm đầu tư công của
chính phủ vào đầu tư các dự án kết cấu
hạ tầng giao thông

9.4

9.5

Góp phần thực hiện nhiệm vụ chính trị
ngành giao thông vận tải trong chiến
lược phát triển kết cấu hạ tầng giao
thông Việt Nam.
Sự thiếu hiệu quả của các dự án đầu tư
kết cấu hạ tầng giao thông do độc quyền
và thiếu cạnh tranh của khu vực công

9.6

Sự cần thiết khuyến khích khu vực tư
nhân tham gia đầu tư kết cấu hạ tầng
giao thông

9.7

Khai thác năng lực, kinh nghiệm quản
lý, nguồn lực tài chính của khu vực tự
nhân trong đầu tư kết cấu hạ tầng giao
thông

9.8

ô hình hợp tác công tư cung cấp hạ
tầng giao thông chất lượng cao đáp ứng
y u cầu người sử dụng

9.9

ô hình hợp tác công tư giải quyết tốt
vấn đề chi phí sử dụng hạ tâng đối với
người thụ hưởng

9.10

Nguyên nhân khác (xin ghi rõ)

10. Ông/Bà c cho rằng những yếu tố sau đây c phải là yếu tố đảm bảo sự
thành công cho mô hình hợp tác công tư trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao
thông đường bộ tại Việt Nam thông qua cho điểm các ý kiến sau:
1
Hoàn toàn
không
đ ng ý

10.1

10.2

10.3

10.4

10.5

10.6

10.7

10.8

10.9

10.10

Việc xây dựng chiến lược, quy hoạch,

kế hoạch phát triển hợp tác công tư
trong đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông
phù hợp
Hành lang pháp lý cho mô hình hợp tác
công tư trong đầu tư phát triển kết cấu
hạ tầng giao thông hoàn thiện và ph hợp
Hoàn thiện đơn vị quản lý PPP chuy n
biệt, theo hướng cơ quan quản lý nhà
nước đầu mối
Nguồn nhân lực khu vực công c đủ
năng lực, trình độ, kinh nghiệm xây
dựng và quản lý trong dự án hợp tác
công tư kết cấu hạ tầng giao thông
Thị trường tài chính phát triển đáp ứng
cho mô hình hợp tác công tư trong đầu
tư kết cấu hạ tầng giao thông
Xây dựng những cơ chế hỗ trợ đặc th
tạo điều kiện khuyến khích khu vực tư
nhân tham gia dự án hợp tác công tư hạ
tầng giao thông
Hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra,
giám sát trong quản lý nhà nước đối với
dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông
theo mô hình hợp tác công-tư
Khu vực tư nhân c năng lực, khả năng
tài chính đáp ứng và sẵn sàng hợp tác
trong xây dựng kết cấu hạ tầng giao
thông theo mô hình hợp tác công tư
Sự đồng thuận của xã hội và người dân
đối dự án hợp tác công tư hạ tầng giao

thông
Ý kiến khác (Xin ghi rõ)

2

3

4
Trung
lập

5

6

7
Hoàn toàn
đ ng ý


Phụ lục 3:
K t quả phân tích Phi u khảo sát đề tài: “Q ản ý nhà nước đối với hình th c
đối tác công-tư tr n đầ tư h t triển k t cấu hạ tần
Việt N m” của tác giả luận án:

i

thôn đường bộ ở