Quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên (LV thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

…
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN VĂN MINH

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CÔNG ĐOÀN
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG XUÂN,
TỈNH PHÚ YÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

ĐẮK LẮK – NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

…
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN VĂN MINH

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CÔNG ĐOÀN
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG XUÂN,
TỈNH PHÚ YÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60 34 04 03

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRẦN VĂN GIAO

ĐẮK LẮK – NĂM 2017


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin cảm ơn Lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa Sau
Đại học, Lãnh đạo Liên đoàn Lao động tỉnh Phú Yên đã tạo điều kiện thuận
lợi để tôi được tham dự và hoàn thành khóa học Thạc sĩ Quản lý công.
Luận văn sẽ không hoàn thành nếu không có sự giúp đỡ tận tình từ
Thầy PGS.TS Trần Văn Giao, Phó Trưởng Khoa Quản lý nhà nước về Tài
chính công, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin
chân thành cảm ơn các Thầy, Cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã
trang bị cho tôi những kiến thức về quản lý công để làm cơ sở cho tôi thực
hiện thành công luận văn.
Chân thành cảm ơn Liên đoàn Lao động huyện Đồng Xuân đã tạo điều
kiện, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình khảo sát, thu thập số liệu và phân tích
thực trạng về quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân,
tỉnh Phú Yên.
Xin chân thành cảm ơn !
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Minh


LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học

độc lập. Các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và
chưa được công bố ở đề tài nghiên cứu nào.
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Minh


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cảm ơn
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các sơ đồ, biểu đồ
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CÔNG
ĐOÀN ............................................................................................................... 8
1.1. Tổng quan về quản lý ngân sách công đoàn ........................................... 8
1.2. Nội dung quản lý ngân sách công đoàn ................................................ 18
1.3. Kinh nghiệm quản lý ngân sách Công đoàn của một số địa phương và
bài học kinh nghiệm trong quản lý ngân sách Công đoàn trên địa bàn huyện
huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên ................................................................. 30
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CÔNG ĐOÀN TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG XUÂN, TỈNH PHÚ YÊN .................................. 36
2.1. Một số tình hình và đặc điểm về hoạt động của Liên đoàn Lao động
huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên ................................................................. 36
2.2. Thực trạng quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng
Xuân ............................................................................................................. 40
2.3. Đánh giá thực trạng quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện

Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên ............................................................................ 60
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
CÔNG ĐOÀN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG XUÂN ........................... 66


3.1. Phương hướng, nhiệm vụ của Liên đoàn Lao động huyện Đồng Xuân
đến năm 2022 ............................................................................................... 66
3.2. Giải pháp quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân
...................................................................................................................... 75
3.3. Kiến nghị............................................................................................... 87
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 98
PHỤ LỤC…………………………………………………………………..100


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNVCLĐ:

công nhân, viên chức, lao động

CĐCS:

Công đoàn cơ sở

LĐLĐ:

Liên đoàn Lao động

UBKT:

Ủy ban kiểm tra

NSCĐ:

ngân sách công đoàn

NSTW:

ngân sách trung ương

NSĐP:

ngân sách địa phương

UBND:

Ủy ban Nhân dân

HCSN:

hành chính sự nghiệp

CNH, HĐH:

công nghiệp hóa, hiện đại hóa

DN:

doanh nghiệp

DANH MỤC CÁC BẢNG
STT

Ký hiệu

Nội dung

Trang

1

Bảng số 2.1

Số lượng, cơ cấu đoàn viên Công đoàn trên
địa bàn huyện

39

2

Bảng số 2.2

Số lượng CĐCS phân theo cấp công đoàn
quản lý

39

3

Bảng số 2.3

Số lượng CĐCS phân theo loại hình

40

4

Bảng số 2.4

Tổng hợp so sánh kết quả thực hiện thu so
với kế hoạch

40

5

Bảng số 2.5

Cơ cấu theo nguồn thu ngân sách công đoàn
qua các năm

44

6

Bảng số 2.6

Cơ cấu theo phân cấp thu ngân sách công
đoàn

44

7

Bảng số 2.7

Tổng hợp thu ngân sách công đoàn theo
từng lĩnh vực thu

45

8

Bảng số 2.8

Tổng hợp so sánh kết quả thực hiện chi so
với kế hoạch

46

9

Bảng số 2.9

Cơ cấu theo phân cấp chi ngân sách công
đoàn

50

10

Bảng số 2.10

Cơ cấu theo phân cấp chi ngân sách công
đoàn cơ sở

51

11

Bảng số 2.11

12

Cơ cấu theo nội dung chi ngân sách của
LĐLĐ huyện
Tổng hợp chi ngân sách công đoàn theo
Bảng số 2.12 từng lĩnh vực chi

13

Bảng số 2.13 Cân đối thu, chi ngân sách công đoàn

54

14

Phân phối nguồn thu ngân sách công đoàn
Bảng số 2.14 giữa LĐLĐ tỉnh với LĐLĐ huyện Đồng

Xuân

56

52
53


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
STT

Ký hiệu

Nội dung

Trang

1

Sơ đồ 1.1

Hệ thống ngân sách công đoàn

13

2

Sơ đồ 2.1

Hệ thống tổ chức LĐLĐ huyện Đồng Xuân

38

3

Biểu đồ 2.1

Cơ cấu thu ngân sách công đoàn

42

4

Biểu đồ 2.2

So sánh tỷ lệ thu, chi ngân sách công đoàn

54

ix


DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC
STT

Ký hiệu

Nội dung

Trang

1

Phụ lục 1

So sánh kết quả thực hiện thu so với kế hoạch

100

2

Phụ lục 2

So sánh kết quả thực hiện chi so với kế hoạch

102

x


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Công đoàn Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp
công nhân và của người lao động được thành lập trên cơ sở tự
nguyện, đại diện cho người lao động, chăm lo và bảo vệ quyền,
lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động; tham gia quản
lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội; tham gia kiểm tra, thanh
tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị,
doanh nghiệp về những vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ
của người lao động; tuyên truyền, vận động người lao động học

tập, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành pháp
luật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc [9].
Ngân sách công đoàn có vị trí rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động
công đoàn và là công cụ quan trọng phục vụ cho việc thực hiện chức năng,
nhiệm vụ chính trị - xã hội của tổ chức công đoàn mà Đảng và Nhà nước
giao.
Quản lý ngân sách công đoàn nhằm để thực hiện tốt chức năng đại
diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của người lao động thông
qua hoạt động thương lượng và ký kết thỏa ước lao động tập thể trong doanh
nghiệp; tuyên truyền giáo dục người lao động học tập nâng cao trình độ
chính trị, trình độ văn hóa, tay nghề; tập huấn cho người lao động hiểu biết
pháp luật lao động vừa để thực hiện tốt kỷ luật lao động, nội quy lao động,
vừa để tự bảo vệ quyền lợi của mình khi bị xâm phạm. Giúp công đoàn tổ
chức tốt phong trào thi đua lao động sản xuất, góp phần tăng năng suất lao
động, xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ, giảm thiểu
tranh chấp lao động, ngăn ngừa đình công không theo đúng các quy định của

1


pháp luật…, nhằm xây dựng đơn vị, doanh nghiệp, địa phương ngày càng
phát triển bền vững.
Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới về cơ chế quản lý kinh tế tài chính của đất nước, sự đổi mới về tổ chức và hoạt động công đoàn, công
tác quản lý ngân sách công đoàn cũng có sự đổi mới cả về cơ chế thu, phân
phối và quản lý. Các cấp công đoàn trên địa bàn huyện đã cố gắng phấn đấu
khai thác các nguồn thu, đảm bảo đạt và vượt kế hoạch hàng năm, tổ chức chi
tiêu đúng mục đích, có hiệu quả và tiết kiệm, tập trung kinh phí chi cho các
phong trào thi đua lao động, sản xuất và hoạt động xã hội của công đoàn, góp
phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ kinh tế - xã hội của địa phương. Các cấp
công đoàn còn chú trọng đầu tư kinh phí chi cho công tác tuyên truyền giáo

dục, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công tác phát triển đoàn viên, xây dựng công
đoàn cơ sở vững mạnh. Các cấp công đoàn đã giành phần lớn kinh phí để hỗ
trợ cho việc thành lập và hoạt động của các công đoàn cơ sở, nên đã thu hút
được đông đảo CNVCLĐ (công nhân, viên chức, lao động) vào tổ chức công
đoàn, làm cho tổ chức công đoàn ngày càng lớn mạnh cả về số lượng và chất
lượng. Các kết quả hoạt động của tổ chức công đoàn đã thật sự góp phần giữ
vững sự ổn định chính trị - xã hội, phát triển ở địa phương. Có được những
kết quả trên là nhờ có sự quan tâm lãnh đạo và chỉ đạo của các cấp ủy Đảng,
của công đoàn cấp trên; sự năng động, nỗ lực của đội ngũ cán bộ làm công tác
tài chính công đoàn; Nhờ có sự hỗ trợ tích cực của cơ quan chính quyền và cơ
quan tài chính Nhà nước các cấp, sự cộng tác của các cơ quan, doanh nghiệp.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc quản lý ngân sách công đoàn
trên địa bàn huyện Đồng Xuân vẫn còn có những tồn tại và hạn chế nhất định
như: công tác lập dự toán, xét duyệt dự toán chưa sát với thực tế, việc tổ chức
thực hiện thu kinh phí công đoàn còn thất thu lớn, nhất là các doanh nghiệp
ngoài nhà nước và các Hợp tác xã kinh doanh dịch vụ nông nghiệp. Mặt khác,

2


Đồng Xuân là một huyện thuần nông, nguồn thu rất hạn chế trong khi nhu cầu
chi đòi hỏi cao, công tác quản lý ngân sách công đoàn ngày càng chú trọng để
khai thác nguồn thu, phân bổ hợp lý để đáp ứng yêu cầu chi nhằm xây dựng
giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước và hội nhập quốc tế.
Vì vậy, việc nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống việc quản lý
ngân sách công đoàn là vấn đề cấp bách của tổ chức Công đoàn trong giai
đoạn hiện nay, trong đó có LĐLĐ huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. Qua
thực tiễn, nghiên cứu, học tập tại Học viện Hành chính Quốc gia, tôi muốn
vận dụng kiến thức học tập để đóng góp một phần nhỏ vào việc giải quyết

những tồn tại, hạn chế hiện nay và từng bước nâng cao hiệu quả quản lý
ngân sách công đoàn.
Căn cứ từ những vấn đề trên, tác giả đã chọn đề tài: Quản lý ngân
sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên làm đề tài
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công là phù hợp với chuyên ngành
đào tạo, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn nhất định.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến luận văn
Luận văn này tập trung nghiên cứu vấn đề về quản lý ngân sách công
đoàn. Hiện nay đã có một số văn bản pháp luật của Nhà nước, các văn bản
hướng dẫn của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và một số đề tài nghiên
cứu khoa học đề cập đến ngân sách công đoàn. Trong quá trình nghiên cứu
luận văn, tác giả đã tham khảo các đề tài, bài viết có liên quan sau:
- Bài “Một số giải pháp quản lý tài chính công đoàn”, tác giả Nguyễn
Thị Thái (2016), Tạp chí Lao động và Công đoàn số 609 (kỳ 1 tháng 122016).

3


- Bài “Những thuận lợi, khó khăn và giải pháp về thu kinh phí công
đoàn tại tỉnh Thừa Thiên Huế”, tác giả Nguyễn Khoa Hoài Thương, website:
congdoan.thuathienhue.gov.vn/.
- Bài “Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả phân cấp tài chính
công đoàn tại tỉnh Tuyên Quang”, tác giả Nguyễn Văn Quang, website:
congdoan.tuyenquang.gov.vn/.
- Luận văn Thạc sĩ “Hoàn thiện quản lý ngân sách công đoàn ở Liên
đoàn Lao động tỉnh Đắk Lắk”, tác giả Nguyễn Hưng, Học viện Hành chính
Quốc gia, 2012.
Tình hình nghiên cứu cho thấy, các công trình khoa học, đề tài nghiên
cứu, sách tham khảo, bài báo trong chừng mực nhất định đã góp phần làm
sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng về quản lý ngân sách

công đoàn ở nước ta. Tuy nhiên, các công trình khoa học, đề tài nghiên cứu
này chủ yếu nghiên cứu thực trạng, giải pháp thu kinh phí công đoàn, những
quy định như thu, chi, phân phối, sử dụng ngân sách công đoàn, mà chưa đi
sâu việc nghiên cứu toàn diện, chưa phân tích, đánh giá sâu nội dung và
phương thức quản lý ngân sách công đoàn. Việc nghiên cứu một cách toàn
diện, có hệ thống cả về lý luận và thực tiễn quản lý ngân sách công đoàn, đặc
biệt là ở tỉnh Phú Yên chưa có một công trình khoa học nào đề cập đến vấn đề
quản lý ngân sách công đoàn. Do vậy việc lựa chọn đề tài là không trùng lặp
và là một công trình khoa học độc lập của bản thân. Vì vậy, việc chọn nghiên
cứu đề tài này mang ý nghĩa lý luận và thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả
quản lý nhà nước về ngân sách công đoàn.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Trên cơ sở lý luận về quản lý tài chính, ngân sách nhà nước, các tài
liệu, văn bản liên quan đến ngân sách công đoàn, luận văn nghiên cứu thực

4


trạng quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú
Yên. Qua đó đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác
quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân trong thời gian
tới.
3.2. Nhiệm vụ
- Hệ thống hóa những cơ sở khoa học về quản lý ngân sách công đoàn;
- Làm rõ thực trạng, đánh giá thực trạng quản lý ngân sách công đoàn
trên địa bàn huyện Đồng Xuân;
- Đề xuất được những định hướng, giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn
thiện công tác quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân
trong thời gian tới.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Về lý luận: Hệ thống hóa những vấn đề cơ sở khoa học về quản lý
ngân sách công đoàn.
- Thực tiễn: nghiên cứu thực trạng quản lý ngân sách công đoàn trên
địa bàn huyện Đồng Xuân nhằm đề xuất những giải pháp, kiến nghị để hoàn
thiện công tác quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân,
tỉnh Phú Yên từ năm 2012 đến năm 2016 và định hướng đến năm 2022.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Đề tài nghiên cứu vấn đề quản lý ngân sách công
đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. Trong quá trình nghiên
cứu và phân tích, do kinh phí công đoàn là nguồn thu chiếm tỷ trọng lớn trong
tổng thu ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng Xuân nên tác giả tập
trung phân tích quản lý thu theo đối tượng. Đối với chi ngân sách công đoàn,
do chi đầu tư xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng thấp nên tác giả tập trung
nghiên cứu quản lý chi thường xuyên.

5


- Về thời gian: với thời gian khảo sát từ năm 2012 đến 2016.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
- Phương pháp luận: Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm, đường lối, chủ
trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định của Tổng
Liên đoàn Lao động Việt Nam về quản lý ngân sách công đoàn và xây dựng
giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước.
- Phương pháp nguyên cứu: Luận văn sử dụng phương pháp luận duy
vật biện chứng và lịch sử về lĩnh vực kinh tế, tài chính, ngân sách. Đồng thời

sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp, thống kê, so sánh dựa trên lý thuyết
tài chính và số liệu thực tiễn về ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện Đồng
Xuân, tỉnh Phú Yên giai đoạn 2012-2016, từ đó làm sáng tỏ các nội dung,
những nét đặc thù về quản lý ngân sách công đoàn phục vụ cho quá trình
nghiên cứu của luận văn.
Luận văn có sử dụng tài liệu, số liệu trong nước, địa phương đã công
bố có liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài luận văn này.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa về mặt lý luận
- Góp phần hệ thống hóa có bổ sung và hoàn thiện cơ sở khoa học về
quản lý ngân sách công đoàn.
- Luận văn làm sâu sắc và phong phú thêm khái niệm, đặc điểm, chức
năng, vai trò, nội dung quản lý ngân sách công đoàn.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Trên cơ sở đánh giá, phân tích thực trạng quản lý ngân sách công
đoàn hiện nay trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên, đối chiếu với cơ
sở lý luận theo quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp

6


luật của Nhà nước về xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam và ngân sách
công đoàn. Đề xuất những giải pháp chủ yếu góp phần giải quyết những tồn
tại hiện nay và từng bước nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách công đoàn trên
địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.
- Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu,
giảng dạy, xây dựng các cơ chế thu - chi, phân phối và quản lý, sử dụng ngân
sách công đoàn.
6.3. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn
- Trên cơ sở phân tích lý luận về quản lý ngân sách công đoàn, các quy

định của pháp luật về quản lý ngân sách công đoàn, luận văn nêu ra những
quan điểm nhằm góp phần vào hệ thống hóa những vấn đề lý luận về ngân
sách công đoàn và quản lý ngân sách công đoàn; làm rõ những đặc điểm, điều
kiện khách quan trong việc quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện
Đồng Xuân trong những năm tiếp theo.
- Trên cơ sở phân tích, so sánh, đánh giá đúng thực trạng, từ đó rút ra
những mặt mạnh, những mặt còn hạn chế, yếu kém và nguyên nhân, làm tiền
đề cho việc quản lý ngân sách công đoàn.
- Đưa ra những quan điểm, phương pháp mới; những giải pháp, kiến
nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách công đoàn trong thời gian tới.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1. Cơ sở khoa học về quản lý ngân sách công đoàn
Chương 2. Thực trạng quản lý ngân sách công đoàn trên địa bàn huyện
Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên
Chương 3. Phương hướng và giải pháp quản lý ngân sách công đoàn
trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.

7


Chương 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CÔNG ĐOÀN
1.1. Tổng quan về quản lý ngân sách công đoàn
1.1.1. Khái niệm, bản chất và đặc trưng của ngân sách công đoàn
* Khái niệm về ngân sách Nhà nước
Ngày 20/03/1996, Quốc hội thông qua Luật Ngân sách nhà nước
(NSNN). Đây cũng là lần đầu tiên ở nước ta các quy định trong công tác quản
lý ngân sách nhà nước được luật hóa bằng một văn bản pháp quy; trước đó chỉ

được thực hiện bằng các văn bản dưới luật do Chính phủ và Bộ Tài chính ban
hành. Từ đó đến nay, Luật NSNN đã hai lần được sửa đổi, bổ sung bằng Luật
mới. Khái niệm về NSNN trong Luật NSNN qua các thời kỳ có sự khác nhau.
Khái niệm về NSNN, Luật NSNN năm 2015 tương tự như Luật NSNN năm
1996, nhưng hoàn toàn khác biệt so với Luật NSNN năm 2002.
Theo đó, thứ nhất, Luật NSNN năm 1996 quy định: NSNN là toàn bộ
các khoản thu, chi của Nhà nước trong dự toán đã được cơ quan nhà nước có
thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực
hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước;
Thứ hai, Luật NSNN năm 2002 (thay thế Luật NSNN năm 1996) quy
định: NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà
nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm
thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước;
Thứ ba, Luật NSNN năm 2015 (thay thế Luật NSNN năm 2002) quy
định: NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và
thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà
nước.

8


* Khái niệm về ngân sách Công đoàn
Ngân sách công đoàn là một bộ phận của ngân sách Nhà nước. Vì vậy
quản lý ngân sách công đoàn phải tuân thủ theo pháp luật nói chung cũng như
Luật ngân sách Nhà nước nói riêng. Nhưng ngân sách công đoàn có nội dung
thu, chi, quản lý riêng theo Luật Công đoàn, Điều lệ Công đoàn Việt Nam, tổ
chức Công đoàn căn cứ quy định về chế độ thu, chi quản lý tài chính chung
của Nhà nước để hướng dẫn, quy định chế độ thu, chi quản lý tài chính trong
tổ chức Công đoàn. Việc ban hành văn bản hướng dẫn, quy định về chế độ

thu, chi quản lý tài chính công đoàn phải tuân thủ quy chế về quản lý tài
chính, tài sản của Công đoàn.
Như vậy, có thể nói: Ngân sách công đoàn là toàn bộ các khoản thu,
chi của Công đoàn đã được cơ quan có thẩm quyền của Công đoàn quyết
định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện chức năng,
nhiệm vụ của Công đoàn.
* Bản chất của ngân sách công đoàn
Để có cách nhìn đầy đủ về bản chất của ngân sách công đoàn, cần xem
xét trên các góc độ sau:
Trên góc độ khoa học: Ngân sách là một phạm trù lịch sử.
Trên góc độ kinh tế - xã hội: Ngân sách phản ảnh tổng thể các quan hệ
kinh tế - xã hội thông qua động viên các nguồn lực tài chính và phân phối các
nguồn tài chính đó trong phát triển kinh tế - xã hội.
Trên góc độ nội dung vật chất: Ngân sách là quỹ tiền tệ tập trung lớn
được sử dụng để thực hiện các chức năng của Công đoàn.
Trên góc độ quản lý: Ngân sách là kế hoạch tài chính cơ bản của Công
đoàn.
Từ các cách tiếp cận đó, có thể rút ra bản chất sâu xa của ngân sách
công đoàn là tổng thể các quan hệ kinh tế, gắn liền với quá trình hình thành

9


quỹ tiền tệ tập trung nhằm thực hiện các chức năng của Công đoàn trong từng
thời kỳ nhất định.
* Đặc trưng của ngân sách công đoàn
- Ngân sách công đoàn là một bộ phận của ngân sách nhà nước được sử
dụng để phục vụ phong trào CNVCLĐ và hoạt động công đoàn. Ngân sách
công đoàn có tính độc lập tương đối, nhưng chịu sự giám sát, kiểm tra của các
cơ quan chức năng Nhà nước. Nhà nước hàng năm có trách nhiệm hỗ trợ kinh

phí từ nguồn Ngân sách nhà nước cho tổ chức công đoàn hoạt động, nhằm
đảm bảo hoạt động cho tổ chức công đoàn.
- Ngân sách công đoàn thực hiện quyền tự chủ và tự quản về tài chính
theo quy định của pháp luật. Cụ thể là:
+ Về pháp lý: Theo quy định của Hiến pháp Nước cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam và Luật Công đoàn. Ngân sách công đoàn thuộc quyền sở
hữu của tổ chức công đoàn, ngân sách công đoàn luôn chứa đựng những lợi
ích chung và lợi ích công cộng.
+ Về tác nghiệp chuyên môn: Ngân sách công đoàn là toàn bộ các
khoản thu, chi của tổ chức công đoàn được pháp luật thừa nhận và quy định,
được thực hiện theo một quy trình chặt chẽ, bao gồm các khâu: Lập dự toán,
chấp hành dự toán và quyết toán ngân sách công đoàn.
+ Về thời gian thực hiện: Ngân sách công đoàn được thực hiện trong 01
năm (năm ngân sách bắt đầu từ ngày 1/1 đến 31/12).
1.1.2. Chức năng của ngân sách công đoàn
Ngân sách công đoàn có hai chức năng cơ bản: Chức năng phân phối
và chức năng giám đốc.
- Chức năng phân phối: Là sự phân chia nguồn tài chính giữa các cấp
ngân sách, giữa các đơn vị, giữa các mặt hoạt động trong từng thời kỳ và giữa
chi tiêu cho hoạt động thường xuyên và tích lũy đảm bảo tính bền vững của

10


cân đối thu, chi ngân sách công đoàn và chi cho các hoạt động đột xuất của tổ
chức công đoàn. Phân phối ngân sách công đoàn phải giải quyết các mối quan
hệ cân đối thu, chi ngân sách, cân đối giữa các cấp ngân sách, cân đối giữa
các mặt hoạt động của tổ chức Công đoàn.
- Chức năng giám đốc: Là quá trình kiểm tra, kiểm soát việc tổ chức
thực hiện các khoản thu, chi và quản lý tài chính công đoàn. Thông qua quá

trình kiểm tra và kiểm soát nhằm phát hiện ưu điểm để phát huy, khuyết điểm
để khắc phục, giám đốc tài chính công đoàn là giám đốc hiệu quả sử dụng
nguồn tài chính, giám đốc việc lập và chấp hành dự toán ngân sách, giám đốc
việc chấp hành các định mức, chế độ thu, chi quản lý tài chính theo quy định
của Nhà nước và của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
1.1.3. Vai trò của ngân sách công đoàn
Ngân sách công đoàn là điều kiện đảm bảo cho hoạt động thực hiện
quyền, trách nhiệm của công đoàn và duy trì hoạt động của hệ thống công
đoàn theo Luật Công đoàn.
Ngân sách công đoàn là quỹ tiền tệ tập trung lớn, có mối quan hệ chặt
chẽ với ngân sách nhà nước, hệ thống tài chính Nhà nước. Ngân sách công
đoàn không thể tách rời với vai trò của Công đoàn. Công đoàn quản lý và sử
dụng ngân sách công đoàn để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.
Nói cách khác, vai trò của ngân sách công đoàn được thể hiện qua các
điểm sau:
- Huy động nguồn tài chính để đảm bảo nhu cầu chi tiêu của Công
đoàn. Sự hoạt động của Công đoàn trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội
luôn đòi hỏi phải có nguồn tài chính đảm bảo để thực hiện các chức năng của
Công đoàn với những mục tiêu đã được xây dựng trong chiến lược và kế
hoạch hàng năm. Các nhu cầu chi tiêu của Công đoàn dựa trên khả năng ngân

11


sách có được từ các khoản thu kinh phí công đoàn, đoàn phí công đoàn và các
khoản thu khác.
- Ngân sách công đoàn có vai trò to lớn trong việc bảo đảm điều kiện
cho công đoàn thực hiện chức năng chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của
người lao động thông qua hoạt động thương lượng và ký kết thỏa ước lao
động tập thể trong doanh nghiệp; tuyên truyền giáo dục người lao động học

tập nâng cao trình độ chính trị, trình độ văn hóa, tay nghề; tập huấn cho người
lao động hiểu biết pháp luật lao động vừa để thực hiện tốt kỷ luật lao động,
nội quy lao động, vừa để tự bảo vệ quyền lợi của mình khi bị xâm phạm.
Nguồn ngân sách công đoàn cũng giúp công đoàn tổ chức tốt phong trào thi
đua lao động sản xuất, góp phần tăng năng suất lao động, xây dựng quan hệ
lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ tại doanh nghiệp, giảm thiểu tranh chấp
lao động, ngăn ngừa đình công không theo đúng các quy định của pháp luật,
nhằm đưa doanh nghiệp ngày càng phát triển bền vững; đóng góp quan trọng
vào quá trình xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc. Ngân sách công đoàn
bảo đảm chăm lo xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam vững mạnh, thúc
đẩy phát triển đất nước.
- Giải quyết các vấn đề xã hội. Nền kinh tế thị trường với những khuyết
tật của nó dẫn đến xã hội bị phân hóa về thu nhập. Để giảm bớt sự chênh lệch
và điều tiết thu nhập giữa các tầng lớp dân cư và CNVCLĐ trong xã hội cần
có sự tác động của hệ thống chính trị, trong đó có Công đoàn bằng việc sử
dụng ngân sách công đoàn. Ngân sách công đoàn ảnh hưởng đến phân phối
thu nhập với phạm vi rộng lớn ở cả hai mặt thu và chi của ngân sách. Thông
qua các khoản thu, ngân sách công đoàn huy động sự đóng góp của các thành
phần kinh tế và các cá nhân nhằm điều chỉnh một phần thu nhập của các tầng
lớp dân cư. Tuy nhiên, công cụ đó có những giới hạn nhất định trong việc cải
tiến phân phối thu nhập, nó không thể làm chuyển biến căn bản thu nhập của

12


những tầng lớp dân cư có thu nhập thấp và nghèo. Để giải quyết vấn đề này,
Công đoàn thực hiện các giải pháp bổ sung thu nhập qua chi ngân sách công
đoàn dưới hình thức trợ cấp trực tiếp hoặc đầu tư qua các chương trình mục
tiêu dự án phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
1.1.4. Hệ thống ngân sách công đoàn

Tổng Liên đoàn Lao động
Việt Nam
LĐLĐ tỉnh, TP
trực thuộc TW

Công đoàn ngành
TW

LĐLĐ huyện, TP,
CĐ ngành, CĐ cấp
trên cơ sở

Công đoàn
cấp trên cơ sở

Công đoàn cơ sở (bao gồm
CĐCS thành viên, nghiệp đoàn)
Sơ đồ 1.1: Hệ thống ngân sách công đoàn
Nguồn: Tổng LĐLĐ Việt Nam
- Khái niệm hệ thống ngân sách công đoàn: Là tổng thể ngân sách của
các cấp, các ngành trong hệ thống công đoàn, có mối quan hệ gắn bó hữu cơ
với nhau trong quá trình thực hiện các khâu thu, chi của ngân sách công đoàn.
Theo quy định của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, hệ thống ngân
sách bao gồm ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương, ngành Trung

13


ương, trong đó, ngân sách địa phương bao gồm: ngân sách tỉnh, ngân sách

huyện, ngân sách cơ sở.
+ Cấp Trung ương, bao gồm: Số thu, chi của Tổng Liên đoàn Lao động
Việt Nam và thu, chi của đơn vị sự nghiệp, đơn vị trực thuộc Tổng Liên đoàn
Lao động Việt Nam (gọi chung là ngân sách Tổng Liên đoàn Lao động Việt
Nam).
+ Cấp tỉnh và ngành Trung ương, bao gồm: Số thu, chi của Liên đoàn
Lao động tỉnh, thành phố, công đoàn ngành Trung ương, công đoàn tổng công
ty trực thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và thu, chi đơn vị sự
nghiệp, đơn vị trực thuộc (gọi chung là ngân sách LĐLĐ tỉnh, ngành Trung
ương).
+ Cấp quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, công đoàn ngành địa
phương, công đoàn tổng công ty, bao gồm: Số thu, chi của các đơn vị đó và
đơn vị sự nghiệp, đơn vị trực thuộc (gọi chung là ngân sách công đoàn cấp
trên cơ sở).
+ Cấp cơ sở, nghiệp đoàn, bao gồm: Số thu, chi của tất cả các công
đoàn cơ sở, nghiệp đoàn trong toàn hệ thống tổ chức công đoàn không phân
biệt do cấp nào quản lý (gọi chung là ngân sách công đoàn cơ sở).
- Quan hệ giữa các cấp ngân sách: Các cấp ngân sách quan hệ với nhau
bằng các quy định về phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi, tỷ lệ phần trăm
(%) điều tiết từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới.
1.1.5. Nguyên tắc quản lý ngân sách công đoàn
Theo Điều lệ Công đoàn Việt Nam và hướng dẫn thi hành Điều lệ Công
đoàn Việt Nam năm 2014: “Tài chính công đoàn được quản lý theo nguyên
tắc tập trung dân chủ, công khai, minh bạch. Thực hiện phân cấp quản lý, gắn
quyền hạn với trách nhiệm của công đoàn các cấp” [10],[11].

14


Theo Quy chế quản lý tài chính công đoàn của Tổng Liên đoàn Lao

động Việt Nam ban hành kèm theo Quyết định số 269/QĐ-TLĐ ngày 07
tháng 3 năm 2014: “Tài chính công đoàn được quản lý theo nguyên tắc tập
trung dân chủ, công khai, minh bạch, có phân công, phân cấp quản lý, gắn
quyền hạn và trách nhiệm của công đoàn các cấp” [12].
- Nguyên tắc tập trung, dân chủ: Đó là có sự tham gia của đoàn viên,
CNVCLĐ trong suốt chu trình ngân sách từ việc lập dự toán, chấp hành dự
toán đến quyết toán ngân sách.
- Nguyên tắc cân đối ngân sách: Kế hoạch ngân sách được lập trên cơ
sở bảo đảm cân đối thu, chi ngân sách.
- Nguyên tắc công khai, minh bạch: Các khoản thu, chi ngân sách khi
được quyết định phải công khai cho đoàn viên, CNVCLĐ biết.
- Nguyên tắc quy trách nhiệm: Gắn trách nhiệm của các đơn vị, cá nhân
tham gia trong quy trình quản lý ngân sách.
1.1.6. Cơ sở pháp lý về quản lý ngân sách công đoàn
Có thể nói rằng, từ lý luận đến thực tiễn thì từ trước đến nay trong các
văn bản của Đảng, Nhà nước và các văn bản pháp luật khác đều quy định
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam thực hiện tự chủ và tự quản về tài chính
công đoàn. Cơ chế quản lý ngân sách công đoàn được thực hiện theo các văn
bản sau:
Luật Công đoàn năm 1957: “Tổng Công đoàn Việt Nam quy định thể lệ
quản trị tài chính trong công đoàn”.
Luật Công đoàn năm 1990: “Công đoàn thực hiện tự quản về tài chính
theo pháp luật và những quy định của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam”.
Luật Công đoàn năm 2012: “Công đoàn thực hiện quản lý, sử dụng tài
chính công đoàn theo quy định của pháp luật và quy định của Tổng Liên đoàn
Lao động Việt Nam”[8].

15