chuyển đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh

PHÒNG GD&ĐT THÀNH PHỐ KON TUM
TRƯỜNG THCS TRẦN HƯNG ĐẠO
TỔ Toán - lý

CHUYÊN ĐỀ THAO GIẢNG THÁNG 12/ 2017
------------   -----------Tên chuyên đề:
“DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
TRONG MÔN VẬT LÝ”
I. Lý do chọn chuyên đề:
Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận
nội dung sang tiếp cận năng lực người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc học sinh học
được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo
điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ phương pháp dạy học theo lối
“truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng,
hình thành năng lực và phẩm chất. Thực ra điều này chúng ta đã làm bao năm nay từ khi
chúng ta đổi mới dạy
học theo chuẩn kiến thức kĩ năng nhưng nhìn lại đâu đó chúng ta vẫn còn quá chú trọng
nội dung bài học mà chưa chú trọng đầy đủ đến chủ thể người học cũng như khả năng ứng
dụng tri thức đã học trong những tình huống thực tiễn. Trước bối cảnh đó và để chuẩn bị
cho quá trình đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau 2018, cần thiết
phải đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục theo
định hướng phát triển năng lực người học là cần thiết.
– Trong những năm qua, toàn thể giáo viên cả nước đã thực hiện nhiều công việc trong đổi
mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá và đã đạt được những thành công bước đầu.
Đầu là những tiền đề vô cùng quan trọng để chúng ta tiến tới việc việc dạy học và kiểm tra,
đánh giá theo theo định hướng phát triển năng lực của người học. Tuy nhiên, từ thực tế
giảng dạy của bản thân cũng như việc đi dự giờ đồng nghiệp tại trường chúng tôi thấy rằng
sự sáng tạo trong việc đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, tự lực của học
sinh… chưa nhiều. Dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức. Việc rèn luyện kỹ năng chưa
được quan tâm. Hoạt động kiểm tra, đánh giá chưa thực sự khách quan, chính xác(chủ yếu
tái hiện kiến thức), chú trọng đánh giá cuối kì chưa chú trọng đánh giá quá trình. Tất cả

những điều đó dẫn tới học sinh học thụ động, lúng túng khi giải quyết các tình huống trong
thực tiễn.
Cũng chính vì lí do đó, tôi thực hiện chuyên đề “DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG MÔN VẬT LÝ”
II. Thực trạng
1. Ưu diểm
- GV đã sử dụng các phương pháp truyền thống như đàm thoại gợi mở, giải thích, phân tích kết
hợp với các phương pháp trực quan, thảo luận nhóm... thường xuyên trong các tiết dạy.
- Biết ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy để kích thích sự hứng thú của học sinh trong
học tập.


- Nhà trường quan tâm tạo điều kiện cho tổ chuyên môn hoạt động, được trang bị đồ dung
dạy học, máy chiếu...
- Học sinh có đầy đủ sách giáo khoa, thư viện trường có sách tham khảo cho các môn học.
- Vận dụng phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh hình thành
và thúc đẩy tư duy trong quá trình làm việc nhóm của giáo viên và học sinh
2. Tồn tại
- Việc phối kết hợp các phương pháp hiệu quả chưa cao.
- Đa số học sinh đều có sức ì lớn và tâm lí ngại thay đổi tìm tòi, ngại khó khăn, vẫn mang
tư duy lối mòn cũ.
- Thực tế việc dạy học vận dụng kiến thức liên môn phải có sự phối kết hợp làm việc nhóm
giữa nhiều giáo viên các bộ môn nên tốn thời gian.
- Việc sưu tầm, chọn lọc tài liệu gặp phải nhiều khó khăn.
- Bản thân mỗi giáo viên để soạn giáo án đổi mới phương pháp dạy học và tích hợp, liên
môn, phải xây dựng bài giảng điện tử phải tốn nhiều thời gian nghiên cứu, đầu tư công sức
cho bài dạy, và gặp không ít khó khăn khi tìm hình ảnh minh hoạ, tư liệu dẫn chứng phù
hợp.
3. Nguyên nhân

- GV còn lúng túng trong việc phối kết hợp các phương pháp dạy học.
- GV chưa có biện pháp gợi mở trong việc củng cố khắc sâu kiến thức cho học sinh, ứng dụng
công nghệ thông tin hiệu quả chưa cao.
- Tổ chức hoạt động nhóm chưa đúng quy trình, chưa linh hoạt trong ứng xử các tình huống sư
phạm...
III. Những biện pháp thực hiện
- Lên kế hoạch, chọn bài giảng phù hợp
- Soạn giáo án chuẩn bị đồ dụng dạy học.
- Tự tìm kiếm tư liệu phát triển năng lực học sinh trong sách vở, trên mạng hoặc kết hợp
với đồng nghiệp
- Tiến hành lồng ghép, phù hợp, hiệu quả
- Khuyến khích học sinh tích cực và vận dụng kiến thức liên môn để tìm hiểu bài học.
IV. Nội dung chuyên đề
1. Mục tiêu
* Kiến thức:
- Mô tả được một vài hiện tượng chứng tỏ vật bị nhiễm điện do cọ xát.
- Nêu được hai biểu hiện của các vật đã nhiễm điện
* Kỹ năng :
- Giải thích được một số hiện tượng nhiễm điện do cọ xát trong thực tế (chỉ ra các vật nào
cọ xát với nhau và biểu hiện của sự nhiễm điện)
2. Phương pháp:
* Vận dụng ưu điểm của phương pháp dạy học truyền thống
- Đàm thoại gợi mở.
- Giảng giải (dùng khi cần thiết)
* Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học hiện đại
- Hoạt động nhóm
- “Ứng dụng VNEN”
* Vận dụng phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh hiệu quả.

3. Chuẩn bị :
* GV - Máy chiếu, dụng cụ thí nhiệm, hình ảnh....
* HS - Bảng phụ và dụng cụ hoạt động nhóm.
4. Bài thể hiện
Tuần 20: Tiết 20: SỰ NHIỄM ĐIỆN DO CỌ XÁT.
Môn VẬT LÝ - Lớp 7
Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập
*Mục tiêu: HS nắm được vấn đề đặt ra.
Hoạt động 2: Làm thí nghiệm phát hiện vật bị cọ xát có khả năng hút các vật khác
* Mục tiêu: HS nắm được phương án, dụng cụ, cách tiến hành thí nghiệm. Rút ra được
nhận xét.
Hoạt động 3: Phát hiện vật bị cọ xát bị nhiễm điện có khả năng làm sáng bóng đèn
của bút thử điện.
* Mục tiêu: HS nắm được phương án, dụng cụ, cách tiến hành thí nghiệm. Rút ra được
nhận xét.
Hoạt động 4: Vận dụng
* Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức bài học giải thích được các hiện tượng thưc tế cuộc
sống và vấn đề đầu bài.
V. Kết luận:
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
.........................................
Kon Tum, ngày tháng 12 năm 2017
GV thực hiện
Bùi Thị Kiều Vân

CHUYÊN ĐỀ:
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP LIÊN MÔN
TRONG BỘ MÔN TOÁN
LÍ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ:

NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận và thực tiễn của dạy học tích hợp liên môn.
1. Cơ sở lý luận
Trong dạy học, tích hợp liên môn được hiểu là sự kết hợp, tổ hợp các nội
dung từ các môn học trong các lĩnh vực học tập khác nhau thành một môn tổng
hợp mới hoặc lồng ghép các nội dung cần thiết vào những nội dung vốn có của
môn học ví như lồng ghép nội dung dân số vào môn Sinh học, môn Địa lí; nội
dung giáo dục môi trường môn Sinh học, môn Công dân… Như vậy thông qua
dạy học tích hợp liên môn thì những kiến thức, kỹ năng học được ở môn này có
thể sử dụng như những công cụ để nghiên cứu, học tập các môn học khác:
chẳng hạn sử dụng Toán học như những công cụ đắc lực để nghiên cứu Sinh học
hay Tin học được sử dụng như một công cụ để mô hình hóa các quá trình sinh
học, các thí nghiệm sinh học…
*Mục tiêu của dạy học tích hợp liên môn:
Làm cho quá trình học tập có ý nghĩa hơn: Hình thành ở người học, những
năng lực rõ ràng.


Giúp học sinh phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan trọng hơn: Do dự tính
được những điều cần thiết cho học sinh.
Quan tâm đến việc sử dụng kiến thức trong tình huống cụ thể: Giúp học
sinh hòa nhập vào thực tiễn cuộc sống.
-

Giúp người học xác lập mối quan hệ giữa các khái niệm đã học.

* Đặc điểm của dạy học tích hợp liên môn:
-

Lấy người học làm trung tâm.

-

Định hướng, phân hóa năng lực người học.

-

Dạy và học các năng lực thực tiễn.

=> Dạy học tích hợp liên môn giúp học sinh trở thành người học tích cực,
người công dân có năng lực giải quyết tốt các tình huống có vấn đề mang tính
tích hợp trong thực tiễn cuộc sống. Dạy học tích hợp liên môn cho phép rút
ngắn được thời gian dạy học đồng thời vẫn tăng được khối lượng và chất lượng
thông tin.
* Các quan điểm tích hợp trong dạy học hiện nay:
Tích hợp “đơn môn”: Xây dựng chương trình học tập theo hệ thống của một
môn học riêng biệt. Các môn học được tiếp cận một cách riêng rẽ.
Tích hợp “đa môn”: Một chủ đề trong nội dung học tập có liên quan với
những kiến thức, kỹ năng thuộc một số môn học khác nhau. Các môn tiếp tục
được tiếp cận riêng, chỉ phối hợp với nhau ở một số đề tài nội dung.
Tích hợp “liên môn”: Nội dung học tập được thiết kế thành một chuỗi vấn
đề, tình huống đòi hỏi muốn giải quyết phải huy động tổng hợp kiến thức, kỹ
năng của những môn học khác nhau.

Tích hợp “xuyên môn”: Nội dung học tập hướng vào phát triển những kỹ
năng, năng lực cơ bản mà học sinh có thể sử dụng vào tất cả các môn học trong
việc giải quyết các tình huống khác nhau.
2. Cơ sở thực tiễn
-

Xu hướng tích hợp các môn khoa học tự nhiên trên thế giới.

Thực tế giáo dục Việt Nam: quan điểm tích hợp đã được thể hiện trong một
số môn học ở bậc tiểu học từ thời Pháp thuộc và ngày nay vẫn được định hướng
ở nhiều cấp học.


Chương trình Toán học trong nhà trường phổ thông có nhiều tiềm năng, cơ
hội để xác định, xây dựng các nội dung, chủ đề tích hợp trong môn học hoặc
với các môn khoa học liên quan như Lý, Hóa...
II. Tìm hiểu về phương pháp và xu hướng dạy học tích hợp liên môn.
1. Thế nào là dạy học tích hợp liên môn?
Theo chúng tôi hiểu thì “Dạy học tích hợp liên môn là dạy cho học sinh biết
tổng hợp kiến thức, kĩ năng ở nhiều môn học để giải quyết các nhiệm vụ học
tập và hình thành năng lực giải quyết các tình huống thực tiễn”, trong đó:
Dạy học tích hợp có nghĩa là đưa những nội dung giáo dục có liên quan
vào quá trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức lối sống,
giáo dục pháp luật, giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới biển đảo, giáo dục
sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, giáo dục bảo vệ môi trường, an toàn
giao thông…
Dạy học liên môn là phải xác định được các nội dung kiến thức liên
quan đến các môn học khác để dạy học, tránh việc học sinh phải học lại nhiều
lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Đối với những kiến
thức liên môn nhưng có một môn học chiếm ưu thế thì có thể bố trí dạy trong

chương trình môn học đó và không phải dạy ở các môn khác. Trường hợp nội
dung kiến thức có tính liên môn cao hơn thì sẽ tách ra thành các chủ đề liên
môn để tổ chức dạy học riêng vào một thời điểm phù hợp, song song với quá
trình dạy học các môn liên quan.
2. Ưu điểm của dạy học tích hợp liên môn.
So với dạy học đơn môn hiện nay thì dạy học tích hợp liên môn không có nhiều
khác biệt về phương pháp tổ chức và hình thức dạy học bởi: Cho dù dạy học
liên môn hay đơn môn thì đều đòi hỏi chúng ta phải tổ chức các hoạt động dạy
học một cách tích cực, tự lực, sáng tạo, tăng khả năng vận dụng kiến thức vào
giải quyết các vấn đề thực tiễn. Đối với việc dạy học một chủ đề thì liên môn
hay đơn môn đều cần phải chú trọng việc ứng dụng kiến thức của chủ đề ấy nó
bao gồm cả ứng dụng vào thực tiễn cũng như ứng dụng trong các môn học khác.
Sự khác biệt chủ yếu là chỉ ở nội dung của chủ đề: Dạy học đơn môn, đề cập
đến kiến thức thuộc một môn học, dạy học liên môn đề cập đến kiến thức thuộc
nhiều môn học “liên quan”, do vậy nếu ở các nội dung có tiềm năng dạy học
tích hợp liên môn mà chúng ta tổ chức dạy học tớch hợp liờn mụn hợp lí thì cả
học sinh và giáo viên đều có thể dễ dàng tiếp cận và thực hiện có hiệu quả, đáp
ứng được mục tiêu của đổi mới giáo dục theo xu thế giáo dục hiện đại.
Khi tiến hành dạy học tích hợp liên môn là chúng ta đã xây dựng được
các chủ đề có tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn đối với học sinh, do đó tạo
được động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Hơn nữa học sinh được tăng


cường khả năng vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống
thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc, thụ động. Đồng thời học
sinh không phải học lại nhiều lần một nội dung kiến thức ở các môn học khác
nhau, tránh được việc học quá tải hay nhàm chán do học sinh đã được học ở
môn khác, nhờ đó cho phép chúng ta vừa rút ngắn được thời gian trong dạy học
bộ môn vừa tăng cường khối lượng và chất lượng thông tin.
3. Xu hướng của dạy học tích hợp liên môn

Xuất phát từ những ưu điểm của dạy học tích hợp liên môn, chúng tôi
nhận thấy, dạy học tích hợp liên môn là cần thiết, nó là xu hướng của lý luận
dạy học và đã được nhiều nước trên thế giới thực hiện.
* Trên thế giới, hiện nay có hai xu hướng dạy học tích hợp:
Tích hợp trong một môn học gồm có tích hợp đơn môn, tích hợp đa môn,
tích hợp liên môn hoặc tích hợp xuyên môn.
Tích hợp nhiều môn học, nhiều lĩnh vực thành một môn tổng hợp mới gồm
có tích hợp liên môn và tích hợp xuyên môn.
* Ở Việt Nam, trước những yêu cầu có tính pháp lý về đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục giáo dục phổ thông sau năm 2015 đã được thể hiện trong các văn
bản, nghị quyết của đại hội Đảng. Đặc biệt mới nhất là trong Nghị quyết
29/NQ-TW với mục tiêu thay đổi “phương pháp dạy học từ truyền thụ kiến thức
sang tổ chức hướng dẫn định hướng phát triển năng lực nhận thức học sinh”,
đang đặt ra thách thức lớn đối với đội ngũ giáo viên ở trường phổ thông. Theo
đề án đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, dạy học tích hợp là định hướng về
nội dung và phương pháp dạy học, trong đó giáo viên tổ chức hướng dẫn để học
sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau
nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập, th«ng qua đó hình thành những kiến
thức, kỹ năng mới, phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực
giải quyết vấn đề trong học tập và thực tiễn cuộc sống, nhằm đào tạo những con
người có năng lực phát triển và giải quyết các vấn đề đáp ứng yêu cầu của nền
kinh tế - xã hội thời kỳ hội nhập. Nhưng giáo dục phổ thông Việt Nam hiện nay
cho thấy đặc điểm cơ bản là định hướng nội dung, chú trọng truyền thụ trí thức
khoa học theo các môn học đã được quy định trong chương trình dạy học,
những nội dung của từng môn học đều dựa trên khoa học chuyên ngành tương
ứng. Do vậy người dạy chỉ chú trọng việc trang bị cho học sinh hệ thống tri
thức khoa học khách quan về nhiều lĩnh vực khác nhau, chưa chú trọng đầy đủ
đến chủ thể người học cũng như đến khả năng ứng dụng tri thức đã học trong
những tình huống thực tiễn.
Từ ưu điểm của dạy học tích hợp liên môn, yêu cầu thực tiễn của giáo

dục hiện đại và thực trạng của giáo dục Việt Nam hiện nay, chúng tôi nhận thấy
dạy học tích hợp liên môn là xu thế tất yếu và có tính khả thi.


III. Thực tế của dạy học tích hợp liên môn trong dạy học Toán hiện nay.
Trong trường THCS, môn Toán giữ vai trò quan trọng, là “chìa khoá” giúp HS mở
những “cánh cửa” đi vào các môn học khác. Nhưng ngươc lại chỉ có 1 vài môn hỗ trợ cho
việc nắm kiến thức ở môn Toán. Vì thế trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu và dạy
học thử nghiệm tích hợp liên môn cho môn Toán học chúng tôi nhận thấy có
những thuận lợi và khó khăn nhất định.
1.Thuận lợi:
Nhà trường quan tâm tạo điều kiện cho tổ chuyên môn hoạt động, tổ được trang bị máy
tính được nối mạng, có máy chiếu...
Học sinh có đầy đủ sách giáo khoa, thư viện trường có sách tham khảo cho các môn học.
Vận dụng pp dạy học tích hợp, liên môn hình thành và thúc đẩy tư duy trong quá trình làm
việc nhóm của giáo viên và học sinh.
2 Khó khăn:
Đa số học sinh đều có sức ì lớn và tâm lí ngại thay đổi tìm tòi, ngại khó khăn, vẫn
mang tư duy lối mòn cũ.
Thực tế việc dạy học vận dụng kiến thức liên môn phải có sự phối kết hợp làm việc
nhóm giữa nhiều giáo viên các bộ môn nên tốn thời gian.
-

Việc sưu tầm, chọn lọc tài liệu gặp phải nhiều khó khăn.

Nhiều giáo viên trong tổ chưa được tập huấn về dạy học theo chủ đề tích hợp liên
môn.
Bản thân mỗi giáo viên để soạn giáo án liên môn phải xây dựng bài giảng điện tử
phải tốn nhiều thời gian nghiên cứu, đầu tư công sức cho bài dạy, và gặp không ít khó khăn
khi tìm hình ảnh minh hoạ, tư liệu dẫn chứng phù hợp.

IV.Giải pháp cho dạy học tích hợp liên môn trong dạy học Toán
1. Lên kế hoạch, chọn bài giảng phù hợp:
Mỗi giáo viên phải tìm hiểu, nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học tích hợp
liên môn, nghiên cứu kỹ nội dung chương trình môn Toán ở từng khối lớp để
xác định được các nội dung, bài dạy dễ tích hợp liên môn như:dạng toán thống
kê, toán giải bài toán bằng cách lập phương trình,...
2. Soạn giáo án chuẩn bị đồ dụng dạy học.
Tiến hành soạn giáo án, lồng ghép vào các tiết học cụ thể. Xác định trọng tâm và xác
định nội dung tích hợp sao cho vừa đảm bảo trọng tâm bài học vừa tự nhiên gần gũi.
-

Chuẩn bị các đồ dùng dạy học cần thiết như: Tranh ảnh, bảng phụ…


-

Các tư liệu về rác thải, ô nhiễm môi trường, nhiệt độ địa phương.

3. Kết hợp với các giáo viên bộ môn có liên quan
-

Tự tìm kiếm tư liệu trong sách vở, trên mạng hoặc kết hợp với đồng nghiệp

4. Tiến hành lồng ghép, phù hợp, hiệu quả
Giáo viên chọn nội dung tích hợp phù hợp với tiết dạy. Tích hợp với thời lượng, dung
lượng phù hợp, không tham lam, làm mờ nhạt trọng tâm.
Tích hợp nhẹ nhàng, phù hợp trong các bước lên lớp, phù hợp với tiến trình bài
giảng.
Nội dung tích hợp phải ngắn gọn, súc tích làm cho bài học sinh động và làm nổi bật
trọng tâm.

5. Khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức liên môn để tìm hiểu bài học.
Giáo viên giao việc cho học sinh, hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài học bằng cách sưu
tầm tư liệu có liên quan.
Yêu cầu học sinh tìm hiểu về các tác hại của việc ô nhiễm môi trường: rác thải, tiếng
ồn, khí thải công nghiệp, chặt phá rừng…
KẾT LUẬN
Việc vận dụng dạy học tích hợp liên môn vào dạy học ở môn Toán học là
có hiệu quả đã góp phần nâng cao một bước chất lượng dạy và học trong nhà
trường phổ thông. Phương pháp dạy học theo hướng tích hợp liên môn thực ra
không phải là nội dung mới trong giáo dục có điều trước đây chúng ta thực hiện
theo cách hiểu, quan điểm cá nhân, riêng lẻ ở những môn học khác nhau chưa
có sự đồng bộ thống nhất.
Khi xây dựng các nội dung, các chủ đề tích hợp liên môn cần đảm bảo các
nguyên tắc sau:
Đảm bảo tính hệ thống nhưng có sự thống nhất, đồng bộ giữa các môn liên
quan.
Có tính thực tế (tính khả thi cao): phù hợ với năng lực, thời gian và điều
kiện cơ sở vật chất, các thiết bị dạy học hiện nay
Hoạt động tìm hiểu “sự nóng lên của trái đất” được kết hợp trong chủ đề Hãy góp phần giảm thiểu
sự gia tăng nhiệt độ của Trái Đất. Trên cơ sở bài học về nhiệt độ và cách đo nhiệt độ, học sinh có
nhiệm vụ tìm hiểu về sự gia tăng nhiệt độ của trái đất trong những năm gần đây, những ảnh hưởng
của nó và những hành động thiết thực cần làm để hạn chế sự gia tăng nhiệt độ của trái đất, lập
bảng số liệu theo dõi sự thay đổi nhiệt độ trong một ngày, khái niệm nhiệt độ trung bình và hiểu


được các giá trị nhiệt độ trong bản tin dự báo thời tiết trung bình của các ngày trong một tuần. Sau
đó, cùng người thân tìm hiểu sự thay đổi nhiệt độ trung bình trong các mùa. Đây là các kiến thức
thuộc nội dung Giáo dục bảo vệ môi trường
Nói đến nhiệt độ thì vấn đề mà cả thế giới đang quan tâm hiện nay là nhiệt độ trung bình của trái
đất đang tăng lên hay chính là sự ấm lên toàn cầu là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến

biến đổi khí hậu. Vì vậy trong bài học này sẽ tổ chức hoạt động liên quan đến việc tìm hiểu về sự
tăng lên của nhiệt độ trái đất, ảnh hưởng và biện pháp hạn chế nhằm giáo dục ý thức bảo vệ môi
trường cho học sinh ngay từ những năm đầu cấp.
nở vì nhiệt, ngoài nhiệm vụ tìm hiểu những ứng dụng đã được đề cập đến trong sách giáo khoa,
học sinh còn được giao nhiệm vụ tìm hiểu về những hiện tượng nở vì nhiệt trong cơ thể người ở
các bộ phận như : răng, mạch máu. Đây là các kiến thức thuộc các bài: Tiêu hóa ở khoang miệng nội dung Vệ sinh răng miệng (Sinh học 8), Tim và mạch máu (Sinh học 8). Các nhiệm vụ được
thiết kế với tên riêng cho từng lĩnh vực “kĩ sư xây dựng sáng suốt”, “bác sĩ nha khoa thông thái”
không chỉ nhằm kích thích tinh thần thực hiện nhiệm vụ cho học sinh mà còn định hướng cho các
em trong việc tìm nguồn thông tin hỗ trợ từ các đối tượng có liên quan trong xã hội để giúp các em
hoàn thành nhiệm vụ. Việc xây dựng và lựa chọn nội dung đảm bảo nguyên tắc của dạy học tích
hợp liên môn: tích hợp, hợp tác và tổng hợp, giúp xác định những quy chiếu của môn học trong
nội dung tích hợp. h
Các kĩ sư xây dựng sáng suốt! Nhiệm vụ - Tìm hiểu những biện pháp hạn chế sự nở vì nhiệt
trong xây dựng công trình (công trình giao thông, công trình dân dụng,…) và viết một bài trình
bày trước lớp. - Nếu không sử dụng những biện pháp đó thì theo em những sự nở vì nhiệt đó sẽ
gây ra những hậu quả như thế nào? phương án thí nghiệm nào chứng minh điều đó? Hướng dẫn
thực hiện - Trình bày một số biện pháp hạn chế sự nở vì nhiệt trong xây dựng - Đưa ra các dự đoán
về tác hại của sự nở vì nhiệt nếu không được tính toán đến trong xây dựng (có thể kèm theo một
số bằng chứng sưu tầm trong thực tế) –Phương án thí nghiệm
Các kĩ sư điện thông minh! Nhiệm vụ - Tìm hiểu cấu tạo bàn là điện. Theo em bàn là điện tự
động tắt khi đã đủ nóng nhờ bộ phận nào? Vì sao? - Thiết kế phương án thí nghiệm chứng minh
Hướng dẫn thực hiện - Vẽ sơ đồ cấu tạo chính của bàn là điện có chỉ rõ tên các bộ phận - Đưa ra
dự đoán về bộ phận giúp bàn là điện tự động tắt khi đã đủ nóng? Mô tả cấu tạo của bộ phận đó? Phương án thí nghiệm chứng minh
Các bác sĩ nha khoa thông thái! Nhiệm vụ - Tìm hiểu cấu tạo của răng, cấu tạo và chức năng của
men răng. Theo em, ăn (uống) đồ ăn quá nóng hoặc quá lạnh, hoặc dùng đồ ăn nóng và uống cùng
đồ lạnh thì có ảnh hưởng như thế nào tới sức khỏe răng miệng (nhất là men răng). - Có thí nghiệm
nào chứng minh điều đó? Hướng dẫn thực hiện - Vẽ cấu tạo bổ dọc của răng (chỉ rõ tên các thành
phần) - Dự đoán những ảnh hưởng của việc dùng đồ ăn (uống) quá nóng hoặc quá lạnh tới sức
khỏe răng miệng (nhất là men răng) - Phương án thí nghiệm chứng minh g
3. Kết luận Việc đảm bảo các nguyên tắc của dạy học tích hợp liên môn cùng với việc xây dựng

và lựa chọn chủ đề dạy học giúp các giáo viên hình dung sơ bộ tình huống dạy học và ý thức được
tiến trình sư phạm nhằm đưa người học vào hoạt động tìm tòi khám phá. Có thể thấy các đòi hỏi
của dạy học tích hợp liên môn: - Thứ nhất, liên môn có thể dẫn đến việc thay đổi tổ chức sinh hoạt
chuyên môn ở nhà trường. Có thể tổ chức các nhóm giáo viên hoạt động xung quanh các chủ đề
liên môn. Điều này đối lập với cách tổ chức các nhóm chuyên môn riêng biệt của từng môn học.
- Thứ hai, liên môn có thể làm thay đổi cấu trúc của chương trình dạy học. Chương trình dạy học
ngoài cách tổ chức kiến thức phân chia cắt theo lát cắt dọc theo trình tự nội dung các môn học, mà
còn được cấu trúc theo lát cắt ngang, xoay quanh việc giải quyết các vấn đề phức hợp trong một
chủ đề xuyên suốt. Tuy nhiên, việc xây dựng nội dung liên môn chưa phải là điều kiện đủ cho
phép người học lĩnh hội các kiến thức tích hợp để giải quyết các vấn đề của thực tiễn. Nội dung
liên môn cần được thể hiện qua tiến trình sư phạm nhằm thuận lợi cho việc tích hợp nội dung các
môn học cũng như hoạt động tìm tòi nghiên cứu để người học có thể xây dựng kiến thức tích hợp.


Tài liệu tham khảo [1] Nicole Rege Colet, Enseignement interdisciplinaire: le défi de la cohérence
pédagogique. 20è congrès international de l’AIPU: L’Université au service de l’apprentissage: à
quelles conditions? [2] D. Raulin, JC Passegand, Les Modules, vers de nouvelles pratiques
pédagogiques, ressources et formation, Enjeux du système éducatif, édition Hachette, 1993. [3] Đỗ
Hương Trà, Nguyễn Thị Thuần, Dạy học theo hướng tiếp cận liên môn: Vấn đề đặt ra trong đào
tạo giáo viên, Tạp chí giáo dục Việt Nam số đặc biệt, (Tháng 4 năm 2013). [4] Đỗ Hương Trà, Các
kiểu tổ chức dạy học hiện đại, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2009.