Thực hiện pháp luật về khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam (LA tiến sĩ)

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

LÊ DUYÊN HÀ

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN
CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN, VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

HÀ NỘI - 2017


HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

LÊ DUYÊN HÀ

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN
CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN, VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

Mã số: 62 38 01 01

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRỊNH ĐỨC THẢO

HÀ NỘI - 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có
nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Lê Duyên Hà


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

1

Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ
TÀI LUẬN ÁN

1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
1.2. Tình hình nghiên cứu nước ngoài
1.3. Một số nhận xét rút ra từ các công trình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra
cần tiếp tục nghiên cứu trong luận án
Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI
HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI

2.1. Khái niệm, nội dung điều chỉnh của pháp luật về khiếu nại hành chính
trong lĩnh vực đất đai
2.2. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thực hiện pháp luật về khiếu nại hành

chính trong lĩnh vực đất đai
2.3. Hình thức và điều kiện bảo đảm thực hiện pháp luật về khiếu nại hành
chính trong lĩnh vực đất đai
2.4. Thực hiện pháp luật về khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai ở các
tỉnh Tây Bắc và giá trị tham khảo cho các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam
Chương 3: CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG VÀ THỰC TRẠNG THỰC HIỆN
PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI
TRÊN ĐỊA BÀN CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN, VIỆT NAM

3.1. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về khiếu nại hành chính trong
lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên
3.2. Thực trạng thực hiện pháp luật về khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai
trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam (từ năm 2011 đến năm 2016)
3.3. Đánh giá chung và bài học kinh nghiệm thực hiện pháp luật về khiếu nại hành
chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam
Chương 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP
LUẬT VỀ KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TRÊN
ĐỊA BÀN CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN, VIỆT NAM HIỆN NAY

4.1. Quan điểm bảo đảm thực hiện pháp luật về khiếu nại hành chính trong
lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam
4.2. Giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về khiếu nại hành chính trong lĩnh
vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam hiện nay
KẾT LUẬN
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

8

8
22
30
35
35
46
56
68

75
75
82
106

122
122
129
152
154
157
169


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
ADPL

:

Áp dụng pháp luật

CB,CC

:

Cán bộ, công chức

CNQSDĐ

:

Chứng nhận quyền sử dụng đất

CNXH

:

Chủ nghĩa xã hội

CQNN

:

Cơ quan nhà nước

CT-XH

:

Chính trị - xã hội

DTTS

:

Dân tộc thiểu số

HCNN

:

Hành chính nhà nước

HĐND

:

Hội đồng nhân dân

HTCT

:

Hệ thống chính trị

HVHC

:

Hành vi hành chính

KNHC

:

Khiếu nại hành chính

KT-XH

:

Kinh tế - Xã hội

QĐHC

:

Quyết định hành chính

QHXH

:

Quan hệ xã hội

QLHCNN

:

Quản lý hành chính nhà nước

QLNN

:

Quản lý nhà nước

QP-AN

:

Quốc phòng - an ninh

QPPL

:

Quy phạm pháp luật

THPL

:

Thực hiện pháp luật

TTHC

:

Thủ tục hành chính

UBND

:

Ủy ban nhân dân

VH-XH

:

Văn hoá - Xã hội

VPPL

:

Vi phạm pháp luật

XHCN

:

Xã hội chủ nghĩa


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN ÁN

Trang
Biểu đồ 3.1: Diện tích đất đai 5 tỉnh Tây Nguyên

75

Biểu đồ 3.2: Dân số các tỉnh Tây Nguyên năm 2015

79

Biểu đồ 3.3: Quyết định hành chính về đất đai 5 tỉnh Tây Nguyên bị khiếu nại

101


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Dưới chế độ xã hội chủ nghĩa (XHCN), quyền khiếu nại hành chính
(KNHC) nói chung và quyền KNHC trong lĩnh vực đất đai nói riêng, là một trong
những quyền quan trọng của công dân được bảo đảm bằng Hiến pháp, pháp luật
và các cơ chế xã hội khác. Hiến pháp năm 2013 quy định: “Ở nước Cộng hòa
XHCN Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh
tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và
pháp luật” [60, tr.14]. Để làm cơ sở cho việc giải quyết tốt các yêu cầu chính đáng
của công dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức sử dụng đất.
Trong những năm qua, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp
luật (QPPL) và các văn bản hướng dẫn thi hành; Chính sách, pháp luật về giải
quyết KNHC trong lĩnh vực đất đai cũng ngày càng hoàn thiện. Đây là cơ sở pháp
lý cơ bản để bảo đảm thực hiện pháp luật (THPL) về KNHC trong lĩnh vực đất đai
trên thực tế.
Thông qua THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai, Nhà nước kiểm tra tính
đúng đắn của các quyết định hành chính (QĐHC), hành vi hành chính (HVHC) về
đất đai đã ban hành bị khiếu nại, từ đó có cơ sở thực tiễn để hoàn thiện pháp luật

về KNHC trong lĩnh vực đất đai, đồng thời là một hình thức phát huy dân chủ trực
tiếp, tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân tham gia giám sát các hoạt động của cơ
quan nhà nước, cán bộ, công chức (CB,CC) ngày càng sâu rộng và hiệu quả hơn.
Tây Nguyên là một trong những vùng kinh tế - sinh thái đặc thù của Việt
Nam, có vị trí chiến lược về an ninh, quốc phòng đồng thời là khu vực có tiềm
năng to lớn về đất đai. Nhiều năm qua, THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai đã
đạt những kết quả tích cực; ý thức tuân thủ, chấp hành, sử dụng pháp luật về
KNHC trong lĩnh vực đất đai của công dân được nâng cao. Nhiều vụ việc KNHC
về đất đai đã được cơ quan nhà nước (CQNN), người có thẩm quyền xem xét, áp
dụng pháp luật (ADPL) giải quyết kịp thời, đúng người, đúng việc, đúng pháp


2
luật, qua đó góp phần tăng cường pháp chế, ổn định tình hình chính trị, kinh tế xã hội (KT-XH) vùng Tây Nguyên. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt
được, THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên
Việt Nam vẫn còn những tồn tại, hạn chế nhất định. Một số cơ quan, người có
thẩm quyền trong quá trình ra các QĐHC, HVHC về cấp đất, giao đất, thu hồi đất,
đền bù giải phóng mặt bằng chưa đúng trình tự, thủ tục, thiếu minh bạch, công
bằng, dẫn đến bức xúc của các chủ thể sử dụng đất, nên đã phát sinh nhiều các
KNHC về đất đai. Trong khi đó, sự phối hợp giữa các CQNN để ADPL giải quyết
các KNHC trong lĩnh vực đất đai còn chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ, không gắn kết
giữa công tác tiếp dân, đối thoại với giải quyết khiếu nại, nhất là cấp huyện và các
sở, ngành chức năng. Một số vụ việc giải quyết đúng chính sách, pháp luật nhưng
chưa được tổ chức thi hành một cách kịp thời. Bên cạnh đó, do đặc thù về dân cư
vùng miền núi Tây Nguyên, trình độ dân trí còn rất thấp, sự hiểu biết pháp luật
còn nhiều hạn chế, nên nhiều vụ việc người đi khiếu nại vẫn không tuân thủ,
không chấp hành nghiêm pháp luật về KNHC trong lĩnh vực đất đai, thậm chí còn
có thái độ cực đoan, quá khích làm ảnh hưởng đến trật tự xã hội ở một số địa bàn
vùng Tây Nguyên. Cá biệt, có trường hợp cấu kết với các thế lực phản động
FULRO lưu vong ở ngoài nước, các phần tử cơ hội kích động những người đi

khiếu nại đòi lại đất của các cơ sở tôn giáo; tổ chức, lôi kéo khiếu nại đông người,
biến các vụ việc KNHC thuần túy trở thành vấn đề CT-XH, dẫn đến tình hình
THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn một số tỉnh Tây Nguyên có
những diễn biến phức tạp và vẫn ở mức “nóng”. Vì lẽ đó, việc nghiên cứu một
cách toàn diện, sâu sắc vấn đề THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn
các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam cả phương diện lý luận và thực tiễn có ý nghĩa
sâu sắc và cấp thiết hiện nay.
Xuất phát từ những lý do trên, nghiên cứu sinh đã chọn đề tài: “Thực hiện
pháp luật về khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh
Tây Nguyên, Việt Nam” làm Luận án tiến sĩ Luật học, chuyên ngành Lý luận và
lịch sử nhà nước và pháp luật.


3
2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn THPL về
KNHC trong lĩnh vực đất đai, luận án đề xuất các quan điểm cơ bản, hệ thống giải
pháp mang tính đặc thù nhằm bảo đảm THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai
trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên,Việt Nam hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện mục đích trên, luận án có nhiệm vụ nghiên cứu sau đây:
- Tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước và nước ngoài có liên quan
đến đề tài luận án, đánh giá những giá trị của các công trình đó và xác định những
vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu.
- Làm sáng tỏ cơ sở lý luận THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai, trong
đó, phân tích các khái niệm, đặc điểm, hình thức, vai trò và các điều kiện bảo đảm
THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai. Nghiên cứu THPL về KNHC trong lĩnh
vực đất đai ở các tỉnh Tây Bắc nước ta và rút ra các giá trị tham khảo vận dụng
cho các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam.

- Phân tích những yếu tố tác động tới THPL về KNHC trong lĩnh vực đất
đai; khảo sát, đánh giá đúng thực trạng THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai
trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên; rút ra các nguyên nhân của những ưu điểm, hạn
chế và bài học kinh nghiệm trong THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa
bàn các tỉnh Tây Nguyên.
- Phân tích, luận chứng các quan điểm và đề xuất hệ thống các giải pháp
bảo đảm THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên
Việt Nam hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận án nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn THPL về KNHC
trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên dưới góc độ của chuyên
ngành Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật.


4
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung: THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai có nội dung
nghiên cứu rất rộng. Với mục đích nghiên cứu chuyên sâu về một vấn đề dưới góc
độ của Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật, luận án chỉ tập trung nghiên cứu
một số nhóm quan hệ chủ yếu về: Quyền KNHC của người sử dụng đất đối với
các QĐHC, HVHC của cơ quan QLHCNN; trình tự, thủ tục KNHC trong lĩnh vực
đất đai của người khiếu nại và cơ quan giải quyết; thẩm quyền ADPL giải quyết
KNHC theo thủ tục hành chính (TTHC) về đất đai của các cơ quan QLHCNN trên
địa bàn các tỉnh Tây Nguyên.
- Phạm vi về không gian: Luận án nghiên cứu thực trạng THPL về KNHC
trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, bao gồm: Đắk Lắk, Đắk
Nông, Gia Lai, Kon Tum và Lâm Đồng, đồng thời có tham khảo THPL về KNHC
trong lĩnh vực đất đai ở các tỉnh Tây Bắc.
- Phạm vi về thời gian: Nghiên cứu thực trạng THPL về KNHC trong lĩnh

vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam từ năm 1998 đến nay,
(các số liệu chủ yếu từ năm 2011 đến năm 2016).
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án được nghiên cứu trên cơ sở Lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin,
Tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam
và Nhà nước ta về pháp luật KNHC chính nói chung và THPL về KNHC trong
lĩnh vực đất đai nói riêng; đồng thời tham khảo các công trình có liên quan đến đề
tài đã được công bố.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Trên nền tảng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của
Triết học Mác - Lênin, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như:
phương pháp hệ thống; phương pháp lôgic; phương pháp lịch sử; phương pháp
phân tích, tổng hợp; phương pháp thống kê, điều tra xã hội học; phương pháp kết
hợp lý luận với thực tiễn; phương pháp so sánh....để giải quyết các vấn đề đặt ra
trong nghiên cứu nội dung của luận án. Các phương pháp được sử dụng nhằm làm


5
rõ nội dung cơ bản của luận án, đảm bảo tính khoa học và lôgic giữa các vấn đề
của đề tài trong các chương. Cụ thể:
- Phương pháp hệ thống được sử dụng trong chương 1 để phân loại và
nghiên cứu nội dung các tài liệu nghiên cứu về KNHC trong lĩnh vực đất đai; pháp
luật KNHC về đất đai và THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai ở một số địa
phương có điểm tương đồng với các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam.
- Phương pháp logic được sử dụng xuyên suốt trong quá trình thực hiện
chương 2, chương 3 và chương 4. Theo đó, trong chương 2 trước khi nghiên cứu
cơ sở lý luận THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai, nghiên cứu sinh đã nêu khái
quát lý luận về pháp luật KNHC trong lĩnh vực đất đai. Đồng thời nội dung của ba
chương có mối quan hệ xuyên suốt. Những lý giải về mặt lý luận ở chương 2 là cơ

sở đánh giá thực trạng THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai ở chương 3 và từ đó
đưa ra các quan điểm và giải pháp bảo đảm THPL về KNHC trong lĩnh vực đất
đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên trong chương 4.
- Phương pháp lịch sử được sử dụng trong việc đánh giá thực trạng THPL
về KNHC trong lĩnh vực đất đai. Điều kiện cụ thể của các tỉnh miền núi Tây
Nguyên là xuất phát điểm để nghiên cứu sinh đánh giá đúng thực trạng THPL về
KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên trong giai đoạn từ
năm 2011 đến năm 2016.
- Phương pháp phân tích - tổng hợp được sử dụng trong cả chương 2,
chương 3 và chương 4 của luận án. Phân tích khái niệm pháp luật về KNHC trong
lĩnh vực đất đai, THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai, đặc điểm, nội dung, hình
thức, vai trò và các điều kiện bảo đảm THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai;
phân tích các yếu tố đặc thù tác động tới THPL về KNHC, nguyên nhân của thực
trạng THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên;
phân tích các quan điểm và giải pháp bảo đảm THPL về KNHC trong lĩnh vực đất
đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam.
- Đối với việc nghiên cứu tham khảo THPL về KNHC trong lĩnh vực đất
đai ở một số tỉnh, luận án chú trọng sử dụng phương pháp so sánh và phân tích để


6
rút ra kinh nghiệm THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai có thể áp dụng ở các
tỉnh Tây Nguyên.
- Trong chương 3, bên cạnh việc sử dụng phương pháp phân tích tác giả
còn sử dụng các phương pháp thống kê, điều tra xã hội học, phương pháp tổng
hợp các số liệu để chứng minh cho các luận giải đã nêu trong phần đánh giá thực
trạng THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên,
Việt Nam.
5. Những đóng góp mới về khoa học của luận án
Luận án là công trình chuyên khảo đầu tiên nghiên cứu tương đối hệ thống

THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Việt
Nam, nên có một số đóng góp khoa học mới sau:
- Xây dựng khái niệm pháp luật về KNHC trong lĩnh vực đất đai, THPL về
KNHC trong lĩnh vực đất đai có tính nền tảng xuyên suốt luận án; chỉ ra được một
số đặc điểm, hình thức THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai; nêu ra được vai
trò, điều kiện bảo đảm THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai nói chung, trong đó
có các tỉnh Tây Nguyên.
- Luận án phân tích chỉ ra yếu tố đặc thù về điều kiện tự nhiên, kinh tế, VH
-XH, tình trạng di dân tự do, quản lý và sử dụng đất đai ở các tỉnh Tây Nguyên tác
động tới quá trình THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai. Phân tích được các kết
quả, hạn chế của thực trạng THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai tại các tỉnh
Tây Nguyên; chỉ ra được những nguyên nhân ưu điểm và hạn chế của thực trạng
này; qua đó rút ra bài học kinh nghiệm từ THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai
trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên trong thời gian qua.
- Xác lập các quan điểm, đề xuất được hệ thống giải pháp bao gồm nhóm
giải pháp chung và nhóm giải pháp riêng mang tính đặc thù cho Tây Nguyên,
nhằm đảm bảo THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây
Nguyên Việt Nam hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Về mặt lý luận: Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần vào giải quyết
một số vấn đề lý luận hiện nay đang đặt ra đối với thực hiện quyền dân chủ trực


7
tiếp của nhân dân, trong đó có vấn đề lý luận THPL về KNHC trong lĩnh vực đất
đai nói chung và trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên nói riêng.
- Về mặt thực tiễn:
+ Luận án có thể được dùng làm tài liệu tham khảo, giúp các cấp uỷ đảng,
chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể ở Tây Nguyên có cơ sở để hoạch
định, chỉ đạo thực hiện nghiêm túc pháp luật về KNHC trong lĩnh vực đất đai, góp

phần nâng cao nhận thức cho các cấp uỷ đảng, chính quyền và nhân dân các dân
tộc Tây Nguyên về pháp luật KNHC; vai trò của CB,CC trong THPL về KNHC
trong lĩnh vực đất đai.
+ Luận án sẽ có giá trị tham khảo trong công tác nghiên cứu, giảng dạy tại
Trường chính trị, Trung tâm Bồi dưỡng chính trị cấp huyện trên địa bàn các tỉnh
Tây Nguyên. Có giá trị tham khảo tốt cho việc nghiên cứu, xây dựng và hoàn
thiện pháp luật về KNHC trong lĩnh vực đất đai đối với những vùng có điều kiện,
hoàn cảnh tương đồng như các tỉnh miền núi vùng Tây Nguyên và cho ai quan
tâm đến những vấn đề của luận án.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các công trình nghiên cứu của tác
giả đã được công bố, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án bao gồm 4
chương, 12 tiết.


8
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC

1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến pháp luật về khiếu nại
hành chính; khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai
* Đề tài nghiên cứu khoa học và sách
- “Giải quyết khiếu tố của nhân dân - thực trạng và những bài học kinh
nghiệm” của Nguyễn Văn Mạnh [50], đã nêu bài học kinh nghiệm chung là các
cấp, các ngành phải luôn coi trọng công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp
luật nói chung, pháp luật khiếu nại nói riêng; khiếu nại cần được giải quyết kịp
thời, đúng hạn định; coi trọng công tác tiếp dân, tuân thủ trình tự, thủ tục giải
quyết khiếu nại; có chính sách hợp lý cho CB,CC làm công tác giải quyết khiếu

nại; kiên trì, phối hợp giải quyết tốt các vụ khiếu nại đông người; thực hiện tốt
Quy chế dân chủ ở cơ sở; tổ chức rút kinh nghiệm thường xuyên về công tác giải
quyết khiếu nại.
- “Khiếu nại, tố cáo hành chính - cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp”
của Lê Tiến Hào [26], đã phân tích thêm cơ sở lý luận về khiếu nại, tố cáo hành
chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính; đánh giá đúng tình hình khiếu
nại, tố cáo hành chính và thực trạng việc giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính;
phân tích những nguyên nhân phát sinh khiếu nại, tố cáo và những tồn tại, hạn chế
trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính giai đoạn hiện nay; đề xuất
định hướng, nguyên tắc và hệ thống các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về
khiếu nại, tố cáo và nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo.
- “Hoàn thiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo ở nước ta trong giai đoạn hiện
nay” của Phạm Hồng Thái, Vũ Đức Đán [71]. Đề tài tập trung nghiên cứu khái
niệm khiếu nại, quyền khiếu nại, pháp luật về khiếu nại, thực trạng pháp luật về
khiếu nại và giải quyết khiếu nại. Về những hạn chế trong công tác giải quyết
khiếu nại, đề tài cho thấy: Tình hình khiếu kiện ở các địa phương có chiều hướng


9
gia tăng; nhiều trường hợp CQNN làm sai, người dân khiếu nại nhưng không giải
quyết kịp thời hoặc giải quyết thiếu khách quan, thấy sai không chịu sửa, bao che
cho cấp dưới; việc sửa chữa khuyết điểm trong thực thi công vụ, giải quyết khiếu
nại thiếu khẩn trương; nhận thức, hiểu biết pháp luật của một bộ phận nhân dân,
kể cả cán bộ các cấp chính quyền và các CQNN còn hạn chế... Đề tài cũng chỉ ra
một số nhân tố khách quan và chủ quan đòi hỏi phải hoàn thiện pháp luật về khiếu
nại và kiến nghị một số giải pháp chủ yếu hoàn thiện pháp luật về khiếu nại trong
điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền ở Việt Nam.
- “Tìm hiểu pháp luật về khiếu nại” của Thanh tra Chính phủ [75], cuốn
sách nhằm giúp cán bộ và nhân dân hiểu và thực hiện đúng quyền, nghĩa vụ khi
thực hiện việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại, nâng cao ý thức, trách nhiệm,

trình độ nghiệp vụ của cán bộ, công chức cấp xã trong việc giải quyết khiếu nại và
tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khiếu nại. Cuốn sách bao gồm 02 phần: Phần
I: Nêu bật được sự cần thiết và nguyên tắc xây dựng Luật khiếu nại. Phần II: Phân
tích những nội dung cơ bản của pháp luật về khiếu nại. Cuốn sách được trình bày
dưới dạng tài liệu tuyên truyền, nội dung ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu, thể hiện đầy
đủ những quy định của pháp luật hiện hành về khiếu nại, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu
pháp luật của cán bộ và nhân dân.
- Sách:“Hiệu quả pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân ở
Việt Nam” của Nguyễn Thế Thuấn [79]. Nội dung cuốn sách phân tích cơ sở lý
luận và pháp lý về quyền khiếu nại; hiệu quả giải quyết khiếu nại; nguyên nhân
của những hạn chế và khó khăn trong giải quyết khiếu nại là nhiều chính sách,
pháp luật đã lạc hậu, thiếu hoàn chỉnh, không phù hợp; trình độ, trách nhiệm thực
thi công vụ của CB,CC chưa cao; lãnh đạo các ngành, các cấp chưa thấy hết trách
nhiệm của mình trong việc giải quyết khiếu nại; một số quy định về thẩm quyền,
thủ tục, cơ chế phối hợp giải quyết khiếu nại còn bất cập, chồng chéo; đề xuất giải
pháp tăng cường hiệu quả pháp luật về giải quyết khiếu nại.
- Cuốn sách“Cơ chế pháp lý bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại hành chính
của công dân” của Nguyễn Tuấn Khanh [38], đã tập trung đề cập những vấn đề
cơ bản về lý luận và thực tiễn cơ chế pháp lý bảo đảm thực hiện quyền KNHC của


10
công dân, từ đó, đề xuất một số giải pháp cần thiết đối với việc hoàn thiện và tổ
chức thực hiện chính sách, pháp luật về khiếu nại, khiến kiện hành chính. Nội
dung cuốn sách còn giới thiệu kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và khái
quát quá trình hình thành, phát triển của các phương thức giải quyết khiếu nại,
khiếu kiện hành chính ở Việt Nam. Những vấn đề về thủ tục pháp lý bảo đảm thực
hiện quyền KNHC và hoạt động giám sát, xử lý vi phạm trong lĩnh vực khiếu nại,
khiếu kiện hành chính sẽ giúp CB,CC, người có thẩm quyền có nhận thức đúng
đắn hơn về vai trò, trách nhiệm của mình trong việc ADPL để giải quyết các vụ

việc khiếu nại, khiếu kiện hành chính, đồng thời nâng cao nhận thức của người
dân khi thực hiện việc khiếu nại, khiếu kiện hành chính.
- “Một số vấn đề về đổi mới cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính ở
Việt Nam”của Nguyễn Văn Thanh, Đinh Văn Minh [76]. Nội dung cuốn sách đề
cập và lý giải trên những vấn đề lý luận về KNHC và cơ chế giải quyết khiếu
kiện hành chính, các tác giả cho thấy quyết khiếu nại, tố cáo của công dân luôn
được Đảng và Nhà nước quan tâm và coi đó là một trong những nhiệm vụ quan
trọng, thể hiện trách nhiệm của CQNN trước công dân; bên cạnh đó các tác giả
còn trung phân tích quá trình hình thành và phát triển pháp luật về giải quyết
khiếu kiện hành chính ở Việt Nam; thực trạng về cơ chế và công tác giải quyết
khiếu kiện hành chính hiện nay. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp tiếp tục đổi
mới cơ chế nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu kiện hành chính
trong thời gian tới.
* Luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
- “Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam hiện nay và vấn đề
hoàn thiện” của Phạm Anh Tuấn [89], đã phân tích sự điều chỉnh pháp luật trong
lĩnh vực khiếu nại và giải quyết KNHC, thực trạng của hoạt động giải quyết
KNHC, đề tài hướng tới là làm rõ những vấn đề đang đặt ra trong việc khiếu nại
và giải quyết KNHC; sự cần thiết phải đổi mới để đáp ứng được yêu cầu QLNN,
quản lý xã hội trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN và trong
tình hình hội nhập hiện nay của nước ta. Đề tài hệ thống hóa một số khía cạnh lý
luận, đánh giá thực trạng KNHC, hoạt động giải quyết KNHC ở nước ta nói


11
chung nhằm tìm ra giải pháp khắc phục, góp phần đổi mới cơ chế giải quyết
KNHC hiện hành.
- “Hoàn thiện pháp luật khiếu nại, tố cáo trong điều kiện xây dựng Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam” của Ngô Mạnh Toan [87], đã tập
trung nghiên cứu lý luận khiếu nại, tố cáo và thực trạng giải quyết khiếu nại, tố

cáo ở nước ta, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo từ những
yêu cầu của Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân.
- “Hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành

chính nhà nước ở Ninh Bình hiện nay”, của Nguyễn Thị Hồng Thơm [78], đã
phân tích những vấn đề lý luận về khiếu nại, tố cáo và pháp luật khiếu nại, tố cáo,
những yêu cầu đặt ra của việc nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại, tố
cáo. Đánh giá thực trạng pháp luật khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu
nại, tố cáo của các cơ quan HCNN tại tỉnh Ninh Bình; đưa ra những kiến nghị cụ
thể hoàn thiện pháp luật khiếu nại, tố cáo và các giải pháp để nâng cao hiệu quả
hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo.
- “Giải quyết khiếu nại hành chính trong công cuộc cải cách hành chính ở
Việt Nam” của Hoàng Ngọc Dũng [15], đã phân tích làm rõ những vấn đề lý luận
và thực tiễn về giải quyết khiếu nại trong QLHCNN những năm qua ở nước ta.
Khảo sát, đánh giá thực trạng khiếu nại, giải quyết KNHC, trên có sở đó tác giả
làm rõ những kết quả, hạn chế trong khiếu nại và giải quyết KNHC, đưa ra quan
điểm và đề xuất một số giải pháp bảo đảm giải quyết KNHC đáp ứng mục tiêu
CCHC ở Việt Nam hiện nay. Đây là tài liệu có thể tham khảo vận dụng tốt vào
việc xây dựng cơ sở lý luận của luận án.
-“Hoàn thiện thủ tục pháp lý về giải quyết khiếu nại của công dân” của
Nguyễn Hạnh [25], làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng của các thủ tục pháp lý về
giải quyết khiếu nại của công dân, trên cơ sở đó đưa ra phương hướng hoàn thiện
và đề xuất các giải pháp nhằm bảo đảm cho việc hoàn thiện thủ tục pháp lý về giải
quyết khiếu nại của công dân ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
-“Bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại hành chính của công dân ở
nước ta hiện nay” của Nguyễn Tuấn Khanh [38], đã làm rõ quan niệm về quyền


12
KNHC của công dân, đưa ra khái niệm và xác định được nội dung cơ bản nhất của

bảo đảm pháp lý thực hiện quyền KNHC của công dân. Đồng thời cũng làm rõ
mối quan hệ giữa bảo đảm pháp lý thực hiện quyền KNHC của công dân với các
bảo đảm khác; phân tích, đánh giá một cách toàn diện thực trạng bảo đảm pháp lý
thực hiện quyền KNHC của công dân ở Việt Nam hiện nay trên cơ sở đánh giá
thực trạng từng yếu tố bảo đảm, chỉ rõ những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân
của những hạn chế đó; đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện bảo đảm
pháp lý thực hiện quyền KNHC của công dân hiện nay.
- “Đổi mới công tác tiếp dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo” của Trần Thị
Thúy Mai [53]. Luận văn tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận về tiếp công dân,
thực trạng công tác tiếp dân; quan điểm, giải pháp đổi mới công tác tiếp dân trong
giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở nước ta.
- “Giải quyết khiếu kiện hành chính trong điều kiện xây dựng Nhà nước
pháp quyền ở Việt Nam” của Nguyễn Danh Tú [96], phân tích, đánh giá thực
tiễn giải quyết KNHC (từ năm 1996 - đến nay). Đặt vấn đề nghiên cứu trong
điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN, cải cách tư pháp.
Đề xuất quan điểm tiếp tục hoàn thiện pháp luật về giải quyết KNHC nhằm tăng
cường bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong điều kiện xây dựng Nhà
nước pháp quyền XHCN.
* Trên Tạp chí, cũng có các bài viết về pháp luật khiếu nại hành chính;
khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai như:
- “Phân biệt rõ khiếu nại hành chính và khiếu kiện hành chính” của Vũ
Trọng Hách [27]. Theo đó, bài viết cho thấy tranh chấp hành chính là loại tranh
chấp phát sinh giữa cơ quan HCNN (chủ thể cơ bản, chủ yếu trong hoạt động
QLNN) và cá nhân hoặc tổ chức (đối tượng quản lý). Theo quy định của pháp
luật thì loại tranh chấp hành chính này được thể hiện bằng khái niệm “khiếu nại”
theo Luật Khiếu nại, Tố cáo năm 1998; “khiếu kiện” theo Pháp lệnh Thủ tục giải
quyết các vụ án hành chính năm 1996. Thủ tục giải quyết tranh chấp hành chính
phát sinh giữa các cơ quan HCNN với cá nhân hoăc tổ chức được quy định trong

13
2 văn bản pháp luật này. Tác giả đã làm rõ những điểm chung của khiếu nại và
khiếu kiện hành chính; chỉ ra những điểm khác biệt giữa KNHC và khiếu kiện
hành chính.
- “Để khiếu nại xứng tầm là một quyền hiến định” của Cao Vũ Minh [48],
phân tích các hạn chế của pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo của công dân hiện
hành cũng như thực tiễn thi hành quyền khiếu nại, tố cáo của công dân trên thục tế
ở nước ta trong thời gian qua. Khẳng định quyền khiếu nại, quyền tố cáo là những
quyền cơ bản của công dân, được Hiến pháp, pháp luật ghi nhận và bảo đảm thực
hiện, trên cơ sở đó, tác giả bài viết đã đưa ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện
các văn bản pháp luật có liên quan tới quyền khiếu nại, tố cáo của công dân.
- “Những mặt được và hạn chế, bất cập trong quy định về khiếu nại quyết
định hành chính, hành vi hành chính” của Trịnh Thu Thủy [80]. Theo tác giả các
quy định pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại đã tạo cơ sở pháp lý để
người dân bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Các cơ quan nhà nước
kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật, góp phần
tăng cường pháp chế ổn định an ninh, trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên, quá trình
triển khai thực hiện Luật Khiếu nại và các văn bản hướng dẫn thi hành để giải
quyết các KNHC cho người dân cho thấy pháp luật về khiếu nại còn bộc lộ một số
hạn chế như: trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại của cơ quan HCNN còn chưa
đảm bảo tính khách quan, dân chủ, công khai, minh bạch; Các quy định pháp luật
hiện hành cũng chưa phân biệt rõ thủ tục giải quyết khiếu nại lần đầu với lần hai,
giữa khiếu nại đòi huỷ bỏ QĐHC, chấm dứt HVHC với thủ tục giải quyết khiếu
nại đòi bồi thường thiệt hại.
- “Giải quyết khiếu nại quyết định hành chính về đất đai” của Bạch Thái
Toàn [88], tác giả bài viết đã chứng minh việc giải quyết khiếu nại đối với các
QĐHC trong quản lý đất đai chiếm tỷ lệ lớn trong việc giải quyết khiếu nại về đất
đai. Theo quy định của Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Đất đai, thì QĐHC về
đất đai được hiểu là quyết định giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, trưng dụng đất,
cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; quyết định bồi thường giải phóng mặt

14
bằng, tái định cư; cấp hoặc thu hồi giấy CNQSDĐ; quyết định gia hạn thời hạn sử
dụng đất. Đồng thời tác giả cho rằng giải quyết tốt khiếu nại các QĐHC trong
quản lý đất đai sẽ góp phần làm giảm số lượng khiếu nại nói chung và tăng cường
hiệu quả QLNN trên thực tế.
- “Một số giải pháp đổi mới mô hình giải quyết tranh chấp hành chính
trong lĩnh vực đất đai” của Nguyễn Thắng Lợi [41], đã phân tích chỉ rõ hoạt động
QLHCNN trên tất cả các phương diện của đời sống xã hội sẽ không thể tránh
được những mâu thuẫn, bất đồng phát sinh giữa chủ thể QLNN và đối tượng quản
lý. Quá trình quản lý và sử dụng đất đai cũng sẽ không thể tránh khỏi việc phát
sinh mâu thuẫn, bất đồng giữa cá nhân, tổ chức với tư cách là những người quản
lý, sử dụng đất đai với cơ quan thực hiện chức năng QLNN về đất đai. Tác giả
phân tích tình hình tranh chấp hành chính trong lĩnh vực đất đai và kết quả giải
quyết. Bất cập, hạn chế và những thiếu hụt của pháp luật hiện hành về giải quyết
tranh chấp hành chính trong lĩnh vực đất đai. Đưa ra một số giải pháp nâng cao
hiệu quả giải quyết tranh chấp hành chính trong lĩnh vực đất đai.
- “Nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất
đai” của Ngô Trường Lộc [42], đã chỉ rõ việc nâng cao hiệu quả, chất lượng của
hoạt động giải quyết KNHC trong lĩnh vực đất đai sẽ giúp cho nhân dân và Nhà
nước tiết kiệm thời gian, tiền bạc và công sức; củng cố lòng tin của nhân dân đối
với Ðảng và Nhà nước, tăng cường hiệu quả QLNN trong lĩnh vực này. Vì thế,
việc đưa ra các giải pháp, kiến nghị khoa học có cơ sở lý luận và thực tiễn sẽ góp
phần nâng cao hiệu quả của hoạt động QLNN và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền
XHCN ở nước ta hiện nay.
1.1.2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến thực hiện pháp luật;
thực hiện pháp luật về khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai
Thứ nhất, các công trình nghiên cứu về thực hiện pháp luật nói chung:
- “Thực hiện pháp luật - những vấn đề lý luận và thực tiễn” của Nguyễn

Văn Mạnh [51], các tác giả đã phân tích những vấn đề lý luận về THPL như: khái
niệm, chủ thể, nội dung, hình thức, các yếu tố bảo đảm THPL, những vấn đề đặt ra
trong THPL ở nước ta. Đây là những vấn đề lý luận cơ bản về THPL có giá trị


15
tham khảo khi nghiên cứu cơ sở lý luận của việc THPL về KNHC trong lĩnh vực
đất đai.
- “Thực hiện và áp dụng pháp luật ở Việt Nam” của Nguyễn Minh Đoan
[22], là cuốn sách chuyên khảo về THPL gồm 5 chương. Trong đó Chương 1 bàn
về lý luận THPL. Tác giả bàn luận về khái niệm, mục đích, ý nghĩa của THPL.
THPL thông qua các hình thức tuân thủ pháp luật, thi hành pháp luật, sử dụng
pháp luật và ADPL. Chương 2. Bàn sâu về ADPL, các trường hợp ADPL, đặc
điểm, nguyên tắc ADPL. Chương 3. Quy trình THPL. Chương 4. Tác giả đưa ra
và phân tích các yếu tố bảo đảm pháp luật ở Việt Nam. Chương 5. Bàn về hiệu
quả THPL; tiêu chí đánh giá hiệu quả của THPL; thực trạng và một số giải pháp
nâng cao hiệu quả THPL. Cuốn sách là tài liệu tham khảo bổ ích cho tác giả khi
nghiên cứu lý luận về THPL về KNHC trong lĩnh vực đất đai.
- Cuốn“Xã hội học pháp luật” của Ngọ Văn Nhân [55, tr.277-310], nội
dung cuốn sách tác giả đã dành 2 chương, cụ thể chương VII - các khía cạnh xã
hội của hoạt động và chương VIII - các khía cạnh xã hội của hoạt động ADPL.
Trong 2 chương này tác giả phân tích về vấn đề và ADPL dưới góc độ xã hội học
pháp luật. Sự phù hợp giữa các quy tắc của chuẩn mực pháp luật với lợi ích của
chủ thể THPL; cơ chế THPL; các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của pháp luật.
Đồng thời tác giả cũng đã phân tích, luận giải những biện pháp nâng cao hiệu quả
của hoạt động THPL.
- “Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật của công dân ở nước ta
hiện nay” của Hoàng Thị Kim Quế [58, tr.26-31]. Bài viết phân tích nhận thức
toàn diện về THPL của công dân bao gồm hai phương diện chủ yếu: không thực
hiện hành vi trái pháp luật và thực hiện hành vi hợp pháp. Tác giả đã tập trung

phân tích sự tác động của các yếu tố khách quan, chủ quan đến THPL của công
dân. Ngoài phần phương pháp luận của vấn đề, nội dung bài viết đã làm rõ việc
nhận diện một số yếu tố có tầm ảnh hưởng mạnh mẽ đến ý thức và hành vi pháp
luật của công dân như: đạo đức, niềm tin, dư luận xã hội, thói quen, lối sống; sự
minh bạch và cân bằng lợi ích của pháp luật; thông tin, tiếp cận pháp luật v.v.. Bài
viết nhấn mạnh ý nghĩa của việc nghiên cứu, nhận diện đầy đủ những yếu tố tác


16
động đến THPL, coi đó như là cơ sở để xây dựng các giải pháp đảm bảo hiệu quả
THPL của công dân ở nước ta hiện nay.
Thứ hai, nhóm các công trình nghiên cứu thực hiện pháp luật về khiếu nại
hành chính trong lĩnh vực đất đai, gồm có các công trình tiêu biểu sau:
* Đề tài nghiên cứu khoa học và sách
- “Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết
tranh chấp đất đai trong giai đoạn hiện nay” của Đinh Quốc Tuấn [91], đánh giá
được thực trạng giải quyết tranh chấp đất đai qua kết quả nghiên cứu tình hình
tranh chấp đất đai và công tác giải quyết tranh chấp đất đai trên địa bàn ba tỉnh,
thành phố là Thành phố Hải Phòng, Hà Tĩnh và Kiên Giang và nghiên cứu thực
trạng tranh chấp đất đai trên phạm vi cả nước, chỉ ra những tồn tại của công tác
giải quyết tranh chấp đất đai trong giai đoạn hiện nay. Từ thực trạng, nguyên nhân
tồn tại của công tác giải quyết tranh chấp đất đai, báo cáo đã đề xuất nhóm giải
pháp về chính sách pháp luật và nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện nhằm nâng
cao hiệu quả giải quyết tranh chấp đất đai, đã đề xuất trình tự, thủ tục giải quyết
tranh chấp đất đai tại cơ quan HCNN.
- Cuốn: “Chỉ dẫn pháp luật khiếu nại, tố cáo, thanh tra, kiểm tra, điều tra,
xử lý vi phạm trong lĩnh vực đất đai” của Nguyễn Văn Hậu [28], nội dung cuốn
sách đã trình bày dưới dạng hỏi đáp về khiếu nại, tố cáo, thanh tra, kiểm tra, điều
tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực đất đai. Phần II, các văn bản QPPL về khiếu nại,
tố cáo, thanh tra, kiểm tra, điều tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực đất đai. Phần III,

các văn bản QPPL về đất đai.
-“Cơ chế Nhà nước thu hồi đất và chuyển đổi đất tự nguyện ở Việt Nam:
Phương pháp tiếp cận, định giá đất và cơ chế giải quyết khiếu nại (Compulsory
Land Acquisition and Voluntary Land Conversion in Vietnam: The Conceptual
Approach, Land Valuation and Grievance Redress Mechanisms) của Văn phòng
Ngân hàng Thế giới [54], ấn phẩm này đã phân tích và tư vấn về quản lý xung đột
xã hội và đất, với mục đích hỗ trợ Bộ Tài nguyên và Môi trường để cải thiện việc
thu hồi đất và quá trình chuyển đổi để đạt được phát triển bền vững hơn trong quá
trình đô thị hóa và công nghiệp hóa quá trình nhanh chóng hiện nay. Có ba báo


17
cáo giải thích trong nghiên cứu này là: 1) các lưu ý chính sách về cải thiện việc
thu hồi đất và chuyển đổi đất đai tự nguyện ở Việt Nam; các nghiên cứu về cơ chế
định giá đất để bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại Việt Nam; và các nghiên cứu
về cải thiện hệ thống giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại
Việt Nam.
-“Tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai và giải quyết tranh chấp, khiếu
nại tố cáo về đất đai” của Thanh tra Chính phủ biên soạn [74], nội dung của
chuyên đề này gồm 2 phần: Trong đó phần 2 tập trung đánh giá, phân tích nội
dung về Pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai và trình tự, thủ tục giải
quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai; Những ưu điểm, nhược điểm, hạn chế của các
quy định pháp luật hiện hành về giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai;
Đề xuất, kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật về giải quyết tranh chấp, khiếu
nại, tố cáo về đất đai.
- “Nghiên cứu hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ,
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại Việt Nam” do Viện Xã hội học thuộc
Viện Khoa học xã hội Việt Nam thực hiện [116]. Đây là kết quả nghiên cứu của
Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam nhằm “Đề xuất về hoàn thiện chính sách Nhà
nước thu hồi đất và cơ chế chuyển dịch đất đai tự nguyện ở Việt Nam” (Policy

note on improving land acquisition and voluntary land conversion in Vietnam),
nghiên cứu cơ chế phù hợp để giải quyết có hiệu quả các KNHC của người bị thu
hồi đất đối với các QĐHC, HVHC của các CQNN có thẩm quyền đối với việc thu
hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là một nhu cầu bức
xúc cần đặt ra. Một mặt, nghiên cứu này đáp ứng ngay cho thực tế giải quyết các
khiếu nại phát sinh trong các dự án đầu tư ở Việt nam, mặt khác kết quả nghiên
cứu sẽ đóng góp trực tiếp cho quá trình xây dựng pháp luật về KNHC và sửa đổi
Luật Đất đai của Việt Nam. Ấn phẩm này là tài liệu bổ ích giúp tác giả phân tích,
đánh giá sâu hơn phần cơ sở lý luận và thực tiễn về KNHC trong lĩnh vực đất đai
ở Việt Nam.
- “Nhận thức và thực hiện pháp luật đất đai của cán bộ lãnh đạo, quản lý
các cấp chính quyền ở Việt Nam hiện nay” của Nguyễn Cảnh Quý [69], đã nghiên


18
cứu cơ sở lý luận về nhận thức và THPL đất đai của cán bộ lãnh đạo quản lý các
cấp chính quyền ở Việt Nam. Cuốn sách đã làm rõ khái niệm, vai trò, nội dung
nhận thức THPL về đất đai của cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp chính quyền
nước ta; phân tích bốn hình thức THPL như tuân thủ pháp luật, sử dụng pháp luật,
chấp hành pháp luật và ADPL của cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp chính quyền ở
Việt Nam.
* Luận văn, luận án tiến sĩ
- “Giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai - qua thực tiễn thị
xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình” của Dương Thị Thanh Huyền [30], đã phân tích cơ
sở lý luận của giải quyết KNHC về đất đai, thực trạng giải quyết khiếu nại về đất
đai của cơ quan HCNN trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình, từ đó nêu
lên những kiến nghị nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại về đất
đai của cơ quan HCNN trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình hiện nay.
- “Thực thi pháp luật về giải quyết khiếu nại và tố cáo về đất đai trên địa
bàn tỉnh Quang Ninh” của Nguyễn Ngọc Linh [43], đã hệ thống hóa cơ sở lý luận

về hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo; tìm hiểu, hệ thống hóa cơ sở lý luận của
việc xây dựng các quy định về giải quyết khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại,
tố cáo về đất đai; nghiên cứu, đánh giá thực trạng thực thi pháp luật về giải quyết
khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn tinh Quảng Ninh nhằm tìm ra các định
hướng hoàn thiện quy định pháp luật về lĩnh vực này và tăng cường hiệu quả công
tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn Quảng Ninh, đưa ra định hướng và đề
xuất các giải pháp góp phần tăng cường hiệu quả hoạt động thực thi pháp luật về
khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.
- “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của cơ quan hành chính nhà
nước (qua thực tiễn tỉnh Nghệ An)” của Phan Duy Hùng [32]. Tác giả đã làm rõ
nhiệm vụ nghiên cứu những quy định của pháp luật về đất đai, pháp luật về khiếu
nại, thực trạng giải quyết khiếu nại về đất đai ở tỉnh Nghệ An. Trên cơ sở đó chỉ ra
những thiếu sót, tồn tại của pháp luật về đất đai, pháp luật về khiếu nại hiện hành
và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn hiện pháp luật khiếu nại về đất đai, pháp luật


19
về đất đai, nâng cao hiệu quả của công tác giải quyết khiếu nại về đất đai, góp
phần hoàn thiện cả về mặt lý luận và thực tiễn trong xây dựng Nhà nước pháp
quyền XHCN.
- “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai - Qua thực tiễn tỉnh Thái
Nguyên” của Đặng Anh Tuấn [90] đã làm rõ quan niệm về khiếu nại, KNHC,
khiếu nại về đất đai: các nguyên tắc, ý nghĩa, tiêu chí đánh giá hiệu quả, các yếu tố
tác động đến công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai.phân tích thực
trạng công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan QLHC
trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên (làm rõ ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của từng
hạn chế). Trên cơ sở đó, đưa ra quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả công tác
giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan HCNN trên địa bàn
tỉnh Thái Nguyên, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, lợi ích
của nhà nước, nâng cao hiệu lực, hiệu quả QLNN về đất đai ở địa phương.

- “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai qua thực tiễn tỉnh Bắc
Giang” của Nguyễn Thị Thái Anh [1], trên cơ sở lý luận, tác giả phân tích, đánh
giá thực trạng công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan
HCNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Từ đó, chỉ ra những thiếu sót, tồn tại của pháp
luật về đất đai, pháp luật về khiếu nại hiện hành và đưa ra một số quan điểm đề
xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật khiếu nại về đất đai, nâng cao hiệu
quả công tác giải quyết khiếu nại về đất đai, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp của công dân, lợi ích của nhà nước.
- “Áp dụng pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai của Ủy ban nhân dân
tỉnh Bạc Liêu” của Lương Trung Kiên [39]. Nội dung luận văn góp phần làm rõ
cơ sở lý luận về ADPL trong giải quyết khiếu nại về đất đai và đánh giá thực
trạng, chỉ ra những kết quả đạt được và những hạn chế, yếu kém, tồn tại và nguyên
nhân trong ADPL giải quyết khiếu nại về đất đai của UBND tỉnh Bạc Liêu từ
2012-2015. Từ đó đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả việc
ADPL trong giải quyết khiếu nại về đất đai của UBND tỉnh Bạc Liêu hiện nay.