Giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai qua thực tiễn thị xã tam điệp, tỉnh ninh bình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

DƢƠNG THỊ THANH HUYỀN

GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI – QUA THỰC
TIỄN THỊ XÃ TAM ĐIỆP, TỈNH NINH BÌNH
Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và pháp luật
Mã số: 60 38 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN NHO THÌN

HÀ NỘI - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

NGƯỜI CAM ĐOAN

DƢƠNG THỊ THANH HUYỀN


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH VỀ ĐẤT ĐAIError! Bookmark
1.1.

Khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành chính về đất đaiError! Bookm

1.1.1. Khiếu nại hành chính và đặc điểm của khiếu nại hành chínhError! Bookmark no
1.1.2. Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai, đặc điểm của giải
quyết khiếu nại hành chính về đất đai. Error! Bookmark not defined.
1.2.

Các yêu cầu đối với giải quyết khiếu nại hành chính về đất đaiError! Bookm

1.3.

Cơ sở pháp lý của giải quyết khiếu nại hành chính về đất đaiError! Bookma

1.3.1. Quy định về thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính về đất
đai ........................................................ Error! Bookmark not defined.

1.3.2. Quy định về trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính về đất đaiError! Bookm
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH
CHÍNH VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ TAM ĐIỆP,
TỈNH NINH BÌNH ............................ Error! Bookmark not defined.
2.1.

Điều kiện địa lý, kinh tế, xã hội tại thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh BìnhError! Bookm

2.2.

Tình hình khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành

chính về đất đai trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh BìnhError! Bookm

2.2.1. Tình hình khiếu nại hành chính về đất đai trên địa bànError! Bookmark not def

2.2.2. Nguyên nhân phát sinh khiếu nại hành chính về đất đaiError! Bookmark not de


2.3.

Thực trạng giải quyết khiếu nại đất đai của cơ quan hành
chính ................................................... Error! Bookmark not defined.

2.3.1. Tình hình giải quyết khiếu nại hành chính về đất đaiError! Bookmark not defin
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ..................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT
KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH VỀ ĐẤT ĐAIError! Bookmark not defined.
3.1.

Yêu cầu hoàn thiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai ................................. Error! Bookmark not defined.

3.1.1. Tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dânError! Bookmark not de
3.1.2. Đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ ...... Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Tính chặt chẽ và tính khả thi ............... Error! Bookmark not defined.
3.1.4. Yêu cầu hội nhập quốc tế .................... Error! Bookmark not defined.
3.2.

Những giải pháp nâng cao hiệu quả về giải quyết khiếu nại
hành chính về đất đai........................ Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Hoàn thiện pháp luật ........................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Đề xuất cụ thể nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính

về đất đai trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh BìnhError! Bookmark not d
KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 5


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
HĐND

Hội đồng nhân dân

UBND

Ủy ban nhân dân

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quyền con người, quyền công dân và những bảo đảm pháp lý cho
chúng luôn là vấn đề được Đảng, Nhà nước và xã hội đặc biệt quan tâm. Lịch
sử lập pháp của Nhà nước ta đã cho thấy rằng việc ghi nhận cơ sở pháp lý
cũng như những bảo đảm cho quyền công dân luôn luôn chiếm vị trí quan
trọng trong hệ thống các văn bản pháp luật.
Quyền khiếu nại của công dân chính là cơ chế quyền bảo vệ quyền.
Thông qua việc khiếu nại công dân sẽ đề nghị các cơ quan nhà nước bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Khiếu nại là một phương thức bảo đảm
quyền lợi của công dân và tổ chức, góp phần phát huy dân chủ ở mỗi địa
phương cũng như trong phạm vi quốc gia.
Trong giải quyết khiếu nại ở nước ta hiện nay, khiếu nại có tính pháp lý
chủ yếu xảy ra trên hai lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước và hoạt động tư
pháp. Trong hệ thống pháp luật nước ta, không có quy định cho phép cá nhân,
tổ chức khiếu nại đối với các văn bản quy phạm pháp luật. Trên thực tế, các
khiếu nại được thực hiện đa phần là trong lĩnh vực hành chính nhà nước.
Trong những năm gần đây tình hình khiếu nại, đặc biệt là khiếu nại
hành chính về đất đai diễn biến đa dạng, phức tạp cả về nội dung, tính chất,
mức độ. Khiếu nại hành chính về đất đai đông người, vượt cấp có xu hướng
gia tăng gay gắt, quyết liệt hơn. Đây không chỉ là vấn đề riêng của một địa
phương, một ngành hay một lĩnh vực nào mà xảy ra một cách thường xuyên
từ cơ sở đến Trung ương.
Là một thị xã đang phát triển của tỉnh Ninh Bình, Tam Điệp đang có
những bước chuyển mình mạnh mẽ, cùng với việc thực hiện công nghiệp hóa,
hiện đại hóa xây dựng và phát triển thị xã, tình hình khiếu nại hành chính về

1

đất đai ở địa bàn Tam Điệp những năm gần đây có những diễn biến phức tạp.
Các dự án, công trình giao thông mới làm thay đổi diện mạo của đô thị khiến
cho thị xã hiện đại hơn, phát triển hơn nhưng nó cũng làm thay đổi cuộc sống
của không ít người dân, nhất là người dân có nhà cửa, đất đai trong diện quy
hoạch. Công tác giải phóng mặt bằng là một công việc phức tạp, nhạy cảm
liên quan đến nhiều vấn đề và tác động đến nhiều mặt của xã hội và cộng
đồng dân cư, trong khi đó công tác giải phóng mặt bằng là điều kiện tiên
quyết để có thể thực hiện dự án đúng tiến độ. Trên địa bàn thị xã Tam Điệp
hiện nay, giải phóng mặt bằng vẫn chưa thực hiện tốt, gây nhiều bức xúc đối
với một bộ phận nhân dân đã làm phát sinh đơn thư khiếu nại. Số lượng đơn
khiếu nại hành chính tăng lên đáng kể, thậm chí nhiều đơn kéo dài vượt cấp.
Tỷ lệ giải quyết đơn khiếu nại về đất đai tuy có tăng nhưng vẫn có nhiều đơn
chậm được giải quyết. Do đó, nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai là biện pháp cấp bách và cần phải thực hiện thường xuyên
trong công tác quản lý nhà nước.
Trước thực trạng trên, để góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu
nại đất đai trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình đảm bảo pháp chế và
kỷ luật trong quản lý hành chính nhà nước, học viên đã chọn đề tài: "Giải
quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai – Qua thực tiễn thị xã Tam
Điệp, tỉnh Ninh Bình" làm đề tài nghiên cứu.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Giải quyết khiếu nại nói chung và giải quyết khiếu nại hành chính về
đất đai nói riêng là vấn đề nhận được sự quan tâm nghiên cứu của rất nhiều
nhà khoa học và các nhà hoạt động thực tiễn quan tâm. Đã có nhiều công
trình nghiên cứu đề cập đến vấn đề này ở các góc độ và hình thức khác nhau:
- Pháp luật về khiếu nại, tố cáo (PGS. TS Phạm Hồng Thái chủ biên,
Nhà xuất bản thành phố Hồ Chí Minh, năm 2003);

2

- Một số vấn đề đổi mới cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính ở Việt
Nam (TS. Nguyễn Văn Thanh và Luật gia Đinh Văn Minh, Nhà xuất bản Tư
pháp, năm 2004);
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn giải quyết khiếu nại, tố
cáo của cán bộ, công chức hiện nay (Đề tài khoa học cấp Bộ do ông Nguyễn
Sỹ Cương - Quyền Chánh Thanh tra Bộ Nội vụ làm chủ nhiệm, năm 2007);
- Xây dựng quy chế phối hợp giải quyết khiếu nại, tố cáo đông người
vượt cấp lên Trung ương (Đề tài do ông Nguyễn Tiến Bình - Phó Chánh Văn
phòng Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm, năm 2008);
- Mấy vấn đề xung quanh việc hoàn thiện quyết định giải quyết khiếu
nại (Kiều Văn Chung, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, số 5/2003);
- Hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính ở Việt Nam (Đề
tài khoa học cấp Bộ, Thanh tra Chính phủ, năm 2004);
- Nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo phải gắn với
quá trình cải cách tư pháp (TS Vũ Phạm Quyết Thắng, Tạp chí Thanh tra, số 9).
Các công trình nghiên cứu trên và một số công trình khác mặc dù chưa
giải quyết hết những đặc thù của công tác giải quyết khiếu nại nói chung,
khiếu nại hành chính về đất đai tại mỗi địa phương nói riêng nhưng lại là
nguồn tài liệu quý giá để tác giả tiếp cận và tiến hành nghiên cứu đề tài của
mình, nhất là công tác giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai trên địa bàn
thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình. Qua nghiên cứu, tìm hiểu hoạt động chuyên
môn của cơ quan thanh tra các cấp, cơ quan tài nguyên môi trường cũng như
thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai trên địa bàn thị
xã làm cơ sở đề xuất những kiến nghị, đề xuất hoàn thiện pháp luật về giải
quyết khiếu nại hành chính nói chung và những đề xuất đối với công tác giải
quyết khiếu nại hành chính về đất đai trên địa bàn thị xã Tam Điệp trong điều
kiện hiện nay.

3

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Mục đích của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận của giải quyết khiếu nại
hành chính về đất đai, thực trạng giải quyết khiếu nại về đất đai của cơ quan
hành chính nhà nước trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình, từ đó nêu
lên những kiến nghị nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại về
đất đai của cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh
Ninh Bình hiện nay.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ:
- Làm rõ nội hàm các khái niệm “khiếu nại hành chính”, “khiếu nại
hành chính về đất đai”, “giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai”. Phân tích
các yêu cầu đối với hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai.
- Phân tích thực trạng khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành
chính về đất đai trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình từ năm 2011
đến tháng 6/2015. Chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân.
- Kiến nghị, đề xuất hoàn thiện pháp luật; nâng cao hiệu quả công tác
giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai trên địa bàn thị xã Tam Điệp.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận và thực
trạng về giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai trên địa bàn thị xã Tam
Điệp, tỉnh Ninh Bình. Tập trung vào thẩm quyền giải quyết khiếu nại, trình tự,
thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính; tình hình khiếu nại và giải quyết
khiếu nại hành chính về đất đai của cơ quan và người có thẩm quyền giải
quyết ở thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình.
Phạm vi nghiên cứu của luận văn chủ yếu đề cập đến khiếu nại và giải
quyết khiếu nại hành chính về đất đai trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh
Bình từ năm 2011 đến tháng 6/2015. Luận văn nghiên cứu trên cơ sở Luật

khiếu nại; Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành.

4


5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở vận dụng phương pháp luận của
chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương, quan
điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam; chính sách, pháp luật của Nhà nước về
giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai.
Luận văn cũng sử dụng một số phương pháp nghiên cứu bao gồm:
phương pháp phân tích- tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp thống
kê. Cụ thể:
Chương 1 sử dụng phương pháp phân tích – tổng hợp các tài liệu
nghiên cứu lý luận về khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành chính
về đất đai; đồng thời cũng phân tích yêu cầu đối với hoạt động giải quyết
khiếu nại hành chính về đất đai và những vướng mắc của các quy định pháp
luật về giải quyết khiếu nại hành chính;
Chương 2 sử dụng phương pháp phân tích và phương pháp thống kê để
đánh giá thực trạng khiếu nại hành chính về đất đai, thực trạng giải quyết
khiếu nại hành chính về đất đai tại thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình; tổng kết
lại những hạn chế và nguyên nhân của thực trạng trên.
Chương 3 sử dụng phương pháp phân tích các yêu cầu hoàn thiện pháp
luật giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai. Đồng thời từ những vướng
mắc của các quy định pháp luật và thực trạng giải quyết khiếu nại hành chính
về đất đai tại thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình đề xuất những kiến nghị nhằm
nâng cao hiệu quả của công tác này trong thời gian tới.
6. Ý nghĩa của luận văn
- Các kết quả nghiên cứu của đề tài có thể được sử dụng làm tài liệu
tham khảo tại các cơ sở nghiên cứu và đào tạo về luật học, nhất là nghiên cứu

về giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

5


Tài liệu tham khảo Tiếng Việt
1. Ngô Thị Thanh An (2009), Giải quyết khiếu nại hành chính ở huyện Giao
Thủy, tỉnh Nam Định thực trạng và giải pháp, Luận văn thạc sỹ Luật học,
Viện Nhà nước và pháp luật, Hà Nội.
2. Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương (2005), Báo cáo tổng kết thực hiện chỉ
thị 09 – CT/TW và pháp luật về khiếu nại, tố cáo.
3. Ban Nội chính Trung ương (2004), Báo cáo tình hình thực hiện Chỉ thị
09-CT/TW của Ban Bí thư về "Một số vấn đề cấp bách cần thực hiện
trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo hiện nay”.
4. Chính phủ (2012), Nghị định số 75/2012/NĐ-CP ngày 03/10/2012 quy
định chi tiết một số điều của Luật Khiếu nại, Hà Nội.
5. Chính phủ (2014), Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 quy
định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai, Hà Nội.
6. Kiều Cao Chung (2003), “Mấy vấn đề xung quanh việc hoàn thiện quyết
định giải quyết khiếu nại”, Tạp chí Thanh tra, (10), tr.5.
7. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ XI, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
8. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Chỉ thị số 09-CT/TW ngày 06/3/2002
của Ban Bí thư về một số vấn đề cấp bách cần thực hiện trong giải quyết
khiếu nại, tố cáo hiện nay.
9. Đoàn xác minh (2013), Báo cáo số 19/BC-ĐXM ngày 16/05/2013 của
Thanh tra thị xã Tam Điệp về kết quả thẩm tra việc cấp Giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất cho hộ gia đình ông Trần Văn Toàn, thường trú tại
xóm 6, xã Đông Sơn.

6


10. Hoàng Ngọc Giao (2010), Một số vấn đề cần được xem xét nhằm hoàn
thiện cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính, Kỷ yếu Hội thảo về dự án
Luật Khiếu nại, Văn phòng Chính phủ, Hà Nội.
11. Nguyễn Huy Hòa (2006), “Trao đổi một số quy định của Luật sửa đổi, bổ
sung một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo”, Tạp chí Thanh tra, (5),
tr.24-26.
12. TS. Nguyễn Quốc Hiệp, Một số kinh nghiệm về khiếu nại và giải quyết
khiếu

nại

hành

chính

tại

Nhật

Bản,

ngày

04/12/2014,

/>em_ve_khieu_nai_va_giai_quyet_khieu_nai_hanh_chinh_tai_Nhat_Ban.

13. TS. Đinh Văn Minh, Một số kinh nghiệm của Hàn Quốc trong công tác
thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng, ngày
07/01/2015,

/>
cong-tac-thanh-tra-giai-quyet-khieu-nai-to-cao-va-phong-chong-thamnhung_t164c2717n1945tn.aspx?currentpage=1.
14. Phạm Tuấn Khải, “Tăng cường hoạt động kiểm tra, thanh tra nhằm nâng
cao hiệu quả hoạt động của Chính phủ”, Tạp chí Thanh tra, (7), tr.10.
15. Nguyễn Tuấn Khanh (2008), “Việc áp dụng pháp luật để giải quyết khiếu
nại về đất đai”, Tạp chí Thanh tra, (5), tr.40-41
16. Nguyễn Tuấn Khanh (2012), “Một số suy nghĩ về xây dựng quy trình nghiệp
vụ giải quyết khiếu nại hành chính”, Tạp chí Thanh tra, (4), tr.8-11.
17. Nguyễn Tuấn Khanh (2013), Bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại
hành chính của công dân ở nước ta hiện nay, Luận án Tiễn sỹ Luật học,
Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội.
18. Luật Đất đai năm 2013, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
19. Luật Khiếu nại năm 2011, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

7


20. Trần Văn Sơn (2006), Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt
động giải quyết khiếu nại, tố cáo, NXB Tư pháp, Hà Nội.
21. Trần Văn Sơn (2005), “Hoàn thiện quy định của Luật khiếu nại, tố cáo về
giải quyết khiếu nại, tố cáo đông người”, Tạp chí Thanh tra, (7), tr.6 -7.
22. Phạm Hồng Thái, Đinh Văn Mậu (2003), Tìm hiểu về Luật Hành chính
Việt Nam, NXB thành phố Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh.
23. Phạm Hồng Thái (2003), Pháp luật về khiếu nại và tố cáo, NXB thành
phố Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh.
24. Vũ Phạm Quyết Thắng (2003), “Nâng cao hiệu quả công tác giải quyết

khiếu nại, tố cáo”, Tạp chí Thanh tra, (8), tr.9.
25. Nguyễn Văn Tuấn (2015), Vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước
trong kiểm soát thực hiện quyền hành pháp ở Việt Nam, Luận văn tiến sĩ
Luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
26. Ủy ban nhân dân thị xã Tam Điệp (2014), Báo cáo số: 23/BC-TTHĐ ngày
18/6/2014 về Công tác tiếp công dân của Thường trực HĐND và đại biểu
HĐND các cấp.
27. Ủy ban thường vụ Quốc hội (2008), Báo cáo số 159/BC-UBTVQH12 ngày
16/10/2008 kết quả giám sát việc thi hành pháp luật về khiếu nại, tố cáo.
28. Nguyễn Cửu Việt (chủ biên) (2005), Giáo trình Luật Hành chính Việt
Nam, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
29. Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển (2009), Cơ chế giải quyết khiếu
nại – Thực trạng và giải pháp, NXB Công an nhân dân, Hà Nội.
30. Viện Khoa học xã hội Việt Nam (2011), Cơ chế bảo đảm và bảo vệ quyền
con người, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
31. Nguyễn Như Ý (1998), Từ điển Tiếng Việt, NXB Văn hóa thông tin, Hà Nội.

8