Các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh tổng công ty thủy sản việt nam (seaprodex)

Lu9n vein Tht;~c si klnh tt§.

HDKH: TS Phan Thf Minh Chau

MUCLUC
•
•
'

?

~

LCHu'ONG 1: co

sa LY LU~N CHUNG vE: Cl}NH TRANH v A. CHIEN LlJ
Cl}NH TRANH.

1.1 Tinh ta't yeu cua c~nh tranh trong n~n KTTT.
1.2 Nang h;ic c~nh tranh va lqi the qnh tranh.
1.2.1 Nang hfc cc;tnh tranh.
1.2.2 L<;li the' ec;tnh tranh.
1.2.3 Tftm quan tr9ng cl'w vi~c nang cao nang IVc cc;tnh tranh.

1.3 Chien hi(jc c~nh tranh.
1.3.1 Qua trlnh xay dVng chie'n Itr<;~c cc;tnh tranh.
1.3.2 Cac ye'u t6 anh hLfdng ae'n vi~c chQn l~fa chie'n lu<;lc cc;tnh tranh.
1.3.3 Cac chie'n lu<;lc ec;tnhtranh.

1.3.3.1 Chien luc;c thfch nghi cua Miles va Snow.
1.3.3.2 Khu6n khd xac djnh doanh nghi?p cua Albell.
1.3.3.3 Cdc chie'n htc;c ct;tnh chung cua Michael Porter.

1.4 Nang h;ic qnh tranh cua Vi~t Nam.
1.4.1 Nang IVc cc;tnh tranh qu6c gia.
1.4.2 Nang lVc cc;tnh tranh cua doanh nghi~p Vi~t Nam.
1.4.3 Nang l~fc cc;tnh tranh cua nhung san phfrm "Made in Vietnam".
1.4.4 Doanh nghi~p ( DNNN) Vi~t Nam din lam gl ae tang cuong
kha nang qnh tranh h9i nh~p.

Tom t~t chu'dng 1.
CHUONG 2: THl}C TRI}NG Cl}NH TH.ANH CUATCT TS VN (SEAPRODEX).
2.1 ThQ'c tr~ng nganh thuy san Vi~t Nam.
2.1.1 Ti€m nang va sV phat tri€n clia nganh thuy san Vi~t Nam.

2.1.1.1 Tdm nang tf:( nhien va vi?c khai thdc, bao v? ngubn lc;i
thuy san
2.1.1.2 Tdm nang va Sf! phat triln trong trnh Vf!C nu6i trbng
thuy san
2.1.1.3 Tdm nang va Sf! phcit trie'n cua tinh Vf:{C chi biln
thuy san
2.1.1.4 Tiim nang v€ CCI siJ' vq_t chat- con nguai va von
ctdu tu cua Nha nucJc cho ngdnh tluly san
2.1.1.5 Tdm nang va Sf!' phdt triln vt thli(Jng nu,li thuy san
' 2.1.2 sv c16ng g6p ella nganh thl'ty S2.1.2.1 Thanh qua dong gop.

2

4

5
5
5
6

6
6
'7

7
7
8
10
11
12
13
13
13
13

14
14
14
16
16


Lu(in van Tht;tc si kinh

td.

HOKH:

rs Phan ·Thi Mfnh Chou

2.1.2.2 Nhflng t6n t(J.i.

2.2 Thl}'c tr~ng ciia TCT thiiy san Vi~t Nam (SEAPRODEX).
2.2.1 Qua trlnh hlnh th~mh ph at tri ~ n.
2.2.2 Cd ca'u t6 chuc. ·
· 2.2.3 Cac ngu6n ltfc.
2.2.3.1 Ngu6n nhan li!c.
2.2.3.2 Tili l(,tc.
2.2.3.3 V(lt lf!c.
2.2.4 San phffm, thi tntong.
2.2.5 Ke't qua ho~t d('>ng san xua't kinh doanh cua TCT Thuy san VN.

2.3 Thl}'c tr~ng c~nh tranh ciia TCT thiiy san Vi~t Nam.
2.3.1 DO'i thu c~nh tranh.
2.3.1.1 Thj tnti'Jng trong mMc.
2.3.1.2 Thj tnti'Jng nu'dc ngoai.
2.3.2 Khach hang, thi tntong.
2.3.3 Nha cung ca'p.
2.3.3.1. Nguyen li~u.
2.3.3.2 Thie't bj, cong ngh~, ky thu(lt.
2.3.3.3 Tai chfnh.
2.3.4 San phffm.
2.3.5 Cong ngh~.

2.3.6 Cong tac nghien cleu, phat tri~n, tie'p thi, quang ba thu'dng hi~u.
2.3.7 Mo hlnh ho~t d('>ng cua T6ng Cong Ty.
2.3.8 San phffm thay the'.
2.3.9 Danh gia nang l~fc c~nh tranh TCT thl'1y san·vi~t Nam.

Tom Hit chu'ong 2.

17
18
18
20
21
21
22
22
23
24
25
25
25
26
30
32
32
32
32
33
34
35
36

37
37
38

CHUONG 3: cA.c GIAI PHAP NHAM NANG cAo NANG Ll}c c~NH TRANH
CUA TCT THUY SAN VIiJ;T NAM (SEAPRODEX)

3.1 Djnh hliong ph:H tri~n ciia nganh thiiy san
3. 1.1 D~t bao nhu du thUy san
3.1.1.1 Nhucduxua'tkhdu.
3.1.1. 2 Nhu cdu thrly sdn trong nude.
3.1.2 Quan di~m, IDI,IC tieu phat tri~n ella nganh thuy san
3.2 Quan di~m, mQc tieu phat tri~n cua TCT thiiy san Vi~t Nam.
3.2.1 Quan di~m phat tri~n.
3.2.2 M1,1c tieu.
3.2.3 Nhi~m Vl,l ke' ho~ch giai do~n 2003-2010.
3.2.3.1 vi sdn xua't kinh doanh.
3.2.3.2 Vi co ca'u sdn phdm.

----·

~9

39
39
39
40
41
41
41

41
41
42


Luf;ln van Tht;~c si kinh

tJ.

HOI
3.2.3.3 V~ Cd c({u thi tntrJng.
3.3 Phan tfch moi trtiong.

42
42
3.3. 1 Moi tntong ben ngoai.
• 42
3.3. 1.1 Cdc co h42
3.3.1.2 Cdc de d9a.
43
43
3.3.2 Moi tntang ben trong.
3.3.2.1 Cdc diim mr;mh.
43
3.3.2.2 Cdc dilm yeu.
43
3.4 Cac giai phap nang cao nang h}'c qmh tranh TCT thuy san Vi~t Nam. 44
3.4. 1 Giai phap chuy~n d6i mo hlnh ho~t d9ng cua TCT.

.
44.
3.4. I. 1 St,t cdn thie't phd i chuyln d6?i m6 h/nh hor;tt d. 44
3.4. 1.2 Nhitng ciin ell phdp l.v d€' chuyln d6'i m6 hlnh hor;tt d44
3.4.1.3 M6 hlnh "C6ng TyMf- C6ng Ty Con".
45
3.4.1.4 LQ trlnh sdpxtp doanh nghifp theo m6 hlnh Cty mf-CtY con. 46
3.4.2 Giai phap v~ ngu6n nguyen li~u cung (tng cho che' bie'n thuy san
49
3.4.2.1Ml}c lieu gidi phdp.
49
3.4.2.2 N49
a. Ngu6n nu6i tr6ng.
49
b. Nu6n lien ke't wYi n6ng dcln, nha nu6i tr6ng thuy sdn
49

50
50

c. Ngu6n thu mua.
d. Ngu6n nhQ.p khdu.
3.4.3 Giai phap v~ san phffm, cong ngh~. nghien

CUll

phat tri~n

3.4.3.1 Ml}c tieu gidi phdp.
3.4.3.2 Cdc gidi phdp tht,tc hifn
3.4.4 Giai phap v~ thi tntong, cong tac marketing,'quang ba thttdng hi~u.

3.4.4.1 Ml}c tieu gidi phdp. ·
3.4.4.2 Dfnh hur.Jng thf truilng.
3.4.4.3 Cdc van d~ cdn luu y.
3.4.4.4 Cdc gidi phdp tht,tc hi?n.
3.4.5 Giai phap v~ phat tri~n ngu6n nhan lVc.

3.4.5.1 Ml}ctieugidiphdp.
3.4.5.2 Cdc gidi phdp.
3.4.6 Kie'n nghi.

3.4. 6. 1 D6'i vr.Ji Nha nuc!c.
· 3.4.6.2 D6'i vdi Nganh thrly sdn.
3.4.6.3 D6'i vr.Ji T6'ng C6ng ty tluly sdn Vi?t Nam.

""
"
KETLUAN.
TAl LIEU THAM KHAO.
PHU LUC.
'

"

?

51
51
51
52
52
53
53
· 53
54
54.

55.
56
56
56
56

58


NllfrNG
USD
VND
AFTA
WTO

OHU VlllT TAT TRONG LU!N VAN

:
:

:
:
:
:
:

United State Dollars ( a6ng Do la My)
VietNam D6ng ( a6ng Vi<$t Nam)
Asean Free Trade Area ( Khu vt,(c m~u dich tt,( do Dong NamA.)
Word Trade Organization ( T6 chuc Thu'dng m~i the' giOi )
EU
European Union (Lien hi<$p Chau Au)
FAO
Food Agriculture Organization ( T6. chuc nong lu'dng LHQ )
HACCP
Hazard Analysis Critical Control Point ( H~ thong ki~m tra dlfa tren
vi~c phan tfch m6i nguy va cac die'm tOi h~n)
IQF
: Individual Quick Frozen (San phffm dong roi- thuy slm)
VN
: Vi<$t Nam
XHCN
: Xa H<)i Chtl Nghia
TP.HCM
: Thanh Ph6 H6 Chi Minh
CNH - HDH : Cong Nghi~p H6a- Hi~n D~i H6a
KTTT
: Kinh te' thj tru'ong
KCN
: Khu cong nghi<$p

KHKT
: Khoa HQc Ky Thu~t
KT-XH
: Kinh te'- Xa h()i
: San Xua't Kinh Doanh
SXKD
XNK
: Xua't Nh~p Khffu
DNNN
: Doanh Nghi<$p Nha nu'oc
CP
: c6 phffn
LD
:Lien doanh
: T6ng Cong ty
TCT
HDQT
: H()i D6ng Quan Tri
TGD
: T6ng Giam Doc
: Cong Nhan Vien Chile
CNVC
: Lao D<)ng
LD
TS
: Thuy san
CB
: Che' bie'n
GT
: Gia Tri

SL
:San Lu'<;1ng
GTGT
: Gia Tri Gia Tang
cv
: Ma Llfc

**
*****


'

~

~

LOIMODAU
~huy san dong vai tro ra't quan trQng trong vi~c cung ca'p thtfc phffm cho
nhan lo?i. Nhu cffu thuy san cho nhan lo?i ngay cang tang trong khi ngo6n l<;ii ttf
nhien cua cac tai nguyen nay l?i co gioi h?n va da bi khai thac toi trffn. Nganh
thuy san dang va dffy hua hyn co th€ trd thanh nganh san xua't kinh doanh c6lai
sua't cao voi 'xu the' 6n dinh lau dai tren thi tniong qu6c te'. Do la tiSn dS quan
trQng b?c nhfft cua Sl/ phat tri€n CUa san xua't kinh doanh thuy san Va tie'p t~,IC la
ffiQt trong nhung XUfft phat di€m quan trQng cho Vi~c xay d\tng chie'n lu'QC va quy
hO?Ch phat tri€n kinh te'- xa hQi nganh thuy sand nu'oc ta.
Voi l<;ii the' vS bi€n va song l?ch, da't mtoc ta tli lau da du'<;ic coila m9t qu6c
gia co tiSm nang kinh te' bi€n, trong do tai nguyen va ngu6n 19i thuy san dong vai
tro quan trQng. Cac vung bi€n Vi~t Nam co rtang ltfc tai sinh h9c cao cua vung
sinh thai nhi~t doi va moi tru'ong bi€n con tu'dng dQ'i S?Ch, do do San phffm hai san

cua Vi~t Nam du'<;jc danh gia la an toan cho sue khoe- m9t u'u di€m hang dffu tren
thi tru'ong thuy san the' giOi hi~n nay. Ngoai ra, Vi~t Nam con co tiSm nang IOn vS
nu6i tr6ng thuy san voi gffn 2 tri~u ha di~n ti~h ao h6, m~t nu'oc, ru9ng trfing,
vung triSu co th€ phat tri€n thiiy san.
Trang nhung nam vua qua, nganh thuy san da co dong gop dang k€ cho stf
phat tri€n kinh te' qu6c gia. Nganh thuy san da du<;ic Bang va Nha nu'oc nhiSu lffn
xac dinh trong cac nghi quye't, chu tru'dng la nganh kinh te' mfii nhQn cua da't nu'oc,
va hi~n dang la nganh kinh te' co t6c d9 phat tri€n cao.
T6ng C6ng ty Thiiy san Vi~t Nam (SEAPRODEX) la T6ng C6ng ty 90 thu9c
B9 Thuy san ngay tu khi th~mh l?p - 1978 la m9t trong nhung c1dn vi dong vai tro
nong c6t ciia nganh thuy san. Tuy nhien, trong vai na:m gffn day vai tro nong c6t
cua T6ng C6ng ty d6i voi nganh bi giam s(It, th€ hi~n qua ty trQng che' bie'n, xua't
khffu thuy san cua T6ng c6ng ty so voi nganh m6i nam m6i giam. Tru'oc nam
1990 chie'rn tren 50%, nam 1995 chie'm 22%, de'n nam 2000 chie'm 12,9% va narri
2002 chi con 8,5%. Ben C?nh nguyen nhan khach quan la do stf IOn ill?nh cua cac
ddn vi xua't khffu thuy san d cac c1ia phu'dng, nhu'ng nguyen nhan chu quan la do
nang ltfc C?nh tranh tren thi tru'ong cua T6ng C6ng ty bi giam sut, th€ hi~n qua
vi~c ch?m dffu tu' d6i moi thie't bi c6ng ngh~, dffu ttt thie'u tinh toan nen du c6 d6i
moi thie't bi nhu'ng chua dap ttng nhu du thi tru'ong, khach hang, dfin de'n ch~m
phat huy tac d1,1ng, kern hi~u qua. Nhln chung cac ddn vi thu9c T6ng C6ng ty chua
OU SUC C?nh tranh SO VOi cac doanh nghi~p trong llUOC d€ t?O thi tru'ong dffu ra Va
th,u hut dffu vao. T6ng C6ng ty d€ ma't dffn vai tro di dfiu, dfin d~t vS thi tru'ong, ky
thu?t thie't bi c6ng ngh~ rna tntoc day da th€ hi~n du'<;ic. C*~
(*)

Bao cao chinh trj cua BCH Bang b9 T6ng C6ng Ty Thuy san VN

(Nhi~m ky

2001 - 2005), trang i 2.

Tntoc tlnh hlnh tren, vi~c phan tich thvc tr~ng nh~m danh gia, due 'ke't nhung ·
m~t m<;1nh, mi;lt ye'u cua T6ng Cong ty trong ho~t d<)ng, trong qnh tranh', tU d6 tlm
ra nhung giai phap chu ye'u mang tinh chfit quye't dinh, kha thi nh~m nang cao
nang Ivc c~nh tranh cua T6ng Cong ty trong giai do~n sap toi la he't sue dn thie't.
Vi ly do cfip bach tren nen nguoi vie't quye't dinh ch9n d~ tai: "Cac giai phap
nh~m nang cao. nang ltfc qmh tranh cua Tflng Cong ty Thuy san Vi~t Nam
(Seaprodex)" lam d~ tai nghien cuu cho lu~n van th~c si kinh te' ct'!a mlnh.

•!• Dol ttidng nghien cuu:
Ho~t d<)ng san xufit kinh doanh cua T6ng Cong ty Thuy san Vi~t Nam va

nganh thuy san Vi~t Nam.

•!• Pham vi nghien cull:
-

Tlnh hlnh khai thac, nuoi tr6ng, che' bie'n, xufit kh§'u thuy san cua Vi~t Nam va
cac nu'oc c6 ti~m nang thuy san.
Tlnh hlnh tieu thl,l thuy san trong va ngoai nu'oc.
Ho<;1t d<)ng san xuat kinh doanh cua T6ng Cong ty thuy san Vi~t Nam.

•!• Phudng phap nghien cull :
Tac gia stl' d1,1ng cac phu'dng phap phan tich th6ng ke, phu'dng phap so sanh va
t6ng h<;1p s6Ii~u, phu'dng phap dlf bao.

•!• Ngllfin thong tin, s6liell :
-

·-

Thu cfip : thu th~p s6 li~u cua nganh thuy san, T6ng Cong ty Thuy san Vi~t
Nam tu cac t~ti li~u bao cao, nghien cuu chuyen nganh; t6ng h<;1p tU cac du li~u
khac co lien quan de'n d~ tai.
Sd cfip: l~p bang diu hoi, phong vfin.

•!• Ke't dtll d~ Hti: n<)i dung cua lu~n van du'QC chia lam ba chu'dng sau day: .
-

Chu'dng 1: Cd so ly lu~n chung v~ c~nh tranh va chie'n lu'Qc c~nh tranh.
Chu'dng 2: Thlfc tqng cua T6ng Cong ty thuy san Vi~t Nam.
Chu'dng 3: Cac giai phap nh~m nang cao nang llfc qnh tranh T6ng Cong ty
Thuy san Vi~t Nam.

Do thai gian nghien cuu co h~n, trinh d<) cua ngttoi vie't con co nhung h~n che'
nhfit dinh nen lu~n van khong th~ tranh khoi nhung thie'u sot. Rfit mong nh~n du'Qc
y kie'n dong gop quy bau cua cac thffy co, cac chuyen gia, cac nha quan ly' cac be
b(;ln va d6ng nghi~p, ... d~ lu~n Van du'QC hoan thi~n hdn.


CHUONG 1:
co

so LY LU;).N CHUNG VE C~NH THANH
v

A CHIEN Lu'(ic c~NH THANH

Noi dung:

1.1 Tfnh ta't ye'u ctia qmh tranh trong n~n KTTT ................................. 1
1.2 Nang h;ic qmh tranh va IQ'i the' qmh tranh ...................................... 1 •
1.2.1 Nang h,I'c c~nh tranh ............................................................ 1
1.2.2 L<;1i the' c~ nh tranh .............................................................. 2
1.2.3 Tfi m quan trQng cu a vi~c nang cao nang h,I'c c~ nh tranh ................ .4
1.3 Chie'n ltiQ'c Cl;lnh tranh .................................................................. 5
1.3.1 Qua trlnh xiiy dt,(ng chie'n hi<;1c c~nh tranh ................................. 5
1.3.2 Cac ye'u t6 anh hu'dng de'n vi~c chQn ltfa chie'n hiQC c~nh tranh ....... 5
1.3.3 Cac chie'n lu'Qc c~nh tranh ..................................................... 6
1.3.3.1 Chie'n lur;c thfch nghi n·ia Miles vel Sno\.i1 .................... ..... 6
1.3.3.2 Khu/}n k/uj' xdc dinh doanh nghi~p cua Atbell" ...... "" .. "" ... 6
1.3.3.3 Cdc chie'n lur;c qmh chung etta Michael Porter ............. ... 7
1.4 Nang hfc c~nh tranh cua Vi~t Nam................................................... 7
1.4.1 Nang life c~ nh tranh qu6c gia ................................................. 7
1.4.2 Nang 1\(c c~nh tranh cua cloanh nghi~p Vi~t Nam ......................... 8
1.4.3 Nang life c~nh tranh Clla nhung san phim "Made in Vietnam" .. "" ... 10
1.4.4 Doanh nghi~p ( DNNN) Vi~t Nam dn lam gl M tang cu'ong
kha nang c~nh tranh h9i nh~p ................................................ II
Tom t~t chtidng 1 ....................................................................... 12


Lu~n van Tht;tc si klnh

,

~

tJ.
~

HDKH: TS Phon Th/ Minh Chou

A

?

.

1.1. TINH TAT YEU CUA CANH TRANH TRONG NEN KTTT.
N~n KTTT la n~n kinh te' ma trong cl6 mQi quye't clinh cua doanh nghi~p v~ san

xua"t va tieu tht,J. san pha"m cd ban cl~u xua"t phat tU yeu cffu cua thi tnl'ong, Nha mtoc
khong can thi~p tn,tc tie'p vao ho~t cl()ng cua doanh nghi~p.
Trong n~n KTTT, c~nh tranh la m()t trong nhfi'ng cl~c tntng cd ban va la cl()ng lt,J.'c
phat trie'n cua n~n kinh te', clay la m9t CUQC clua thu'ong xuyen va lien we. De' t6n t~i
va phat trie'n, cac doanh nghi~p phai khong ngung n6 lt,J.'c cle' clap U'ng nhu cffu cua
ngu'oi tieu dung thong qua cac bi~n phap nhu' thay cl6i miu ma, cai tie'n chfft lu'Qng,
d6i moi phu'dng thuc ban hang, tie't ki~m chi phi de' h~ gia thanh. Doanh nghi~p nao
thoa man tO't nhfft nhu cffu cua khach hang VOi chi phi thffp se ban du'QC nhi~U san .
phffm, thu du'QC nhi~U lQi nhu?n Va do do cac doanh nghi~p phai tranh dua VOi nhau.
C~nh tranh la m9t ta"t ye'u c1h n~n kinh te' thj tnfong.
C~mh tranh c6 the' clua l~i l<;Ji ich cho nguoi nay va thi~t h~i cho nguoi khac, nhung

xet tren g6c cl9 toan xa h9i thl c~nh tranh luon c6 tac cl()ng tich ct,J.'c. C~nh tranh lam
cho san pha"m tO't hdn, gia ca re hdn, djch V\1 tO't hdn ... C~nh tranh gitip cho n~n kinh
te' thi tru'ong ho~t cl(}ng hi~U qua hdn nho Vi~C phan b6 Va Slt dt,J.ng cac ngu6n ]\(C CO
h~n m()t each hQp ly cl6ng thoi thong qua c~nh tranh thj tru'ong se lo~i bo nhfi'ng cldn
vi ye'u kern, kinh doanh khong hit;::u qua. Tuy nhien, c~nh tranh cling c6 nhfi'ng m~t
tieu Ct,J.'C nhfft cljnh, cl6 Ja tlnh tr~ng C~nh tranh thie'u kie'm soat, C~nh tranh kbong Janh
m~nh lam cho san ~ua"t tran Ian, 19n XQn, tlnh tr~ng "ca IOn nuO't ca be" lam thi~t h~.j

cle'n quy~n lQi cua ngu'oi tieu dung.

1.2. NANG LUC CANH TRANH VA LOI THE CANH TRANH .
. 1.2.1 Nang hie canh tranh.
Nang lt,J.'c c~nh tranh la thu?t ngfi' du'<;Jc stl' dvng ra"t r()ng rai voi nhi~u ca"p clQ, quO'c
gia, nganh. Tuy nhien, chua c6 m()t khai ni~m r6 rang cling nhu' m()t thu'oc clo chung
v~ nang lt,J.'c c~nh tranh. Nang lvc c~nh tranh cltfQc clanh gia theo nhi~u quan diem
khac nhau.
Theo quan die'm c6 di6n d\fa tren ly thuye't thu'dng m~i truy~n thO'ng thl nang lt,J.'c
C<,lnh tranh cua nganh, cong ty clu'QC xem xet qua l<;ji the' so sanh v~ chi phi va nang
sua"t. T6 chU'c cl~t cltfQc chi phi thffp, nang sua't cao se gianh cltf<;Jc thang lQi trong c~nh
tranh, chie"m llnh clu'<;jc thi tru'ong, thu clu'<;jc nhi~u lQi nhu~n. Bi~n phap nh~m nang cao
nang lt,J.'c c~nh tranh t~p trung vao trQng tam h~ tha'p chi phi, nang cao nang sua't. Chi
phi san xua't luon giu vai tro to IOn trong qm1 trlnh san Xllfft kinh doanh, n6 khong chi
Ja ffiQt trong nhfi'ng ye'u tO' gop phffn nang cao nang J\(C C~nh tranh ma COn gop phffn
tich cl,l'c cho n~n kinh te'.
Theo quan die'm Clh Van Duren, Martin va Westgren thl nang ll,l'c c~nh tranh la
kha nang t~o ra va duy tr1 l<;ji nhu~n va thj phffn tren cac thi tru'ong trong va ngoai
nu'oc. Bi~n phap cl6 nang cao nang 1\fC c~nh tranh t?p trung vao va'n d~ nang cao t6ng
nang sufft cl'1a cac ye"u tO' san xua't, c6ng ngh¢, chi phi cho nghien c((u va phat tri6n,
cha't lu'Qng va tinh khac bi~t. .. Vi~c danh gia t6ng nang sua't khong chi c6 y nghia
1


lu9n van Thf!c si klnh

td.

HOKH: TS Phon Th/ Minh Chou

trong vi~c h~ thffp chi phi san xufft ma con la cd sd a~ phan b6 ngu6n It,rc m9t each
hit%u qua nhfft.
- Theo ly thuye't t6 chile cong nghic$p, nang ]~(C C<,lllh tranh cua cong ty, nganh d\fa
tren kha nang san xua't ra san phim (j m9t mlic gia ngang b~ng hay tha'p h'on gia ph6
bie'"n ma khong c6 tr<;f cffp, dam bao cho cong ty, nganh dung vung tnfoc cac d6i thu
khac hay san phim thay the'".
Con theo quan di~m "Quan tri chie'"n lu'<;fc" cua Michael Porter thl cho r~ng nang
llfc C(;lnh tranh CUa cong ty phl,l thUQC VaO kha nang khai thac cac nang hjc dQC dao
CUa rnlnh a€ t~O san ph£m CO gia phi thffp Va Sl,l' dj bi~t cua san ph£m, ttlC bao gdm ca
cac ye'"u to' VO hlnh. M6i cong ty d€u xay dl,l'ng chie'"n lu'QC c~nh tranh lien quan toi
vi~c xac dinh vi tri cua cong ty d~ phat huy cac nang ll,l'c tru'oc cac ll,l'c lu'Sfng c~nh
tranh nhu': a6i thu ti€m nang, d6i thu hi~n t~i, san phim thay the'", khach hang va nha
cung ca'p.
Theo tac gia, nang ll,l'c c~nh tranh lien quan ae'n ba khia c~nh: l<;fi the' c~nh tranh
(khong phai H\ l<;1i the' so sanh); slf tang tru'dng nang sua't lao d9ng b€n vung; va slf
lien ke't c6 hit%u qua cac m6i quan ht% cua cac chu th~ trong nganh t~o ra dong dich
chuy~n gia tri cua nganh, nhu' cac nha cung ca'p nguyen lit%u, cac nha thie't ke'" san
phirn, cac nha san xua't, nha phan ph6i,...
'
1.2.2. Ldi the' canh tranh.
Mu6n nang cao nang h,rc c~nh tranh, tru'oc he'"t t6 chile c~n phai xac dinh l<;fi the'
qnh tranh CUa mlnh lam cd sd thl,(c thi cac giai phap chie'n lu'QC phat buy lQi the'" qnh
tranh, khai thac n9i ll,l'c.
L<;1i the'" C(;lnh tranh la nhung gl Uun cho t6 chltc khac bi~t so voi a6i thu c~nh tranh.
D6 chinh la nhung the' m~nh ma t6 chltc c6 h~:;tc la t6 chile khai thac t6t hon nhftng
a6i thu c~nh tranh. Vi~c t~o dl,l'ng va duy trl l<;fi the' c~nh tranh so voi a6i thu se gop
ph~n quye'"t dinh ra't IOn de'n de'n sl,l' thanh cong cua m9t t6 chltc.
Theo quan di~m truy€n th6ng ella cac nha kinh te' c6 ai~n, hQ thu'ong nhffn m~nh
t~m quan trQng cua cac nhan to' san xufit nhtt Ia m9t ngu6n ll,l'c a~ t~o l<;fi the' C<;tnh
tranh. HQ thu'ong coi trQng de'n sl,l' san c6 cua cac ye'u to' san xua't nhu' aa't aai, v6n va

lao d9ng (nhung ye'u t6 thu<)c v€ tai san huu hlnh).
Michael Porter cho r~ng chi phi va sl,l' san c6 Clla cac ye'u t6 san xua't chi Ia m9t
trong nhi€u rigu6n ll,l'c t~i ch6 quye't aJnh lla m9t ye'u to' quan trQng ne'u xet tren ph<,lm vi tttong d6i so voi cac ye'"u t6 khac. 6ng
cho r~ng nang We c~nh tranh tren phtMng di9n dai lwn cua cong ty ph\1 thu9c nhi€u
VaO kha nang cai tie'"n m<)t each lien tl,IC Va nhffn Ih~nh S\( tac dQng CUa moi tru'ong
qu6c gia a@n Vi~c thl,(c hit%n cac cai tie'n lien t\IC do, bao g6m:
+ Di~u kit%n v€ cac nhan to' san xufit: cac nhan t6 san xua't thl khong bao gio adng
nha't, vl v~y n6 se giup cho m9t cong ty t<,li qu6c gia nao do se c6 lQi the'" c~nh tranh
v€ phltdng di~n chi phi ho:;ic do Sl,l' san CO ella ngu6n ll,(c tai nguyen.
+ Di€u kit%n v€ nhu cffu.
2


J.u~n van Tht;~c si klnh ttl.

HDKH: TS Phan Th/ Minh Chou

+ Cac nganh c6ng nghi~p h6 trcj va co lien quan.
+ Chie'n lucjc c6ng ty, ca'u true nganh, m(tc d9 q.nh tranh.
+ Cac cd may va chinh sach cua Nha mioc.
Theo each chung nha't, nguoi taco thS t~p hcjp cac nhan tO' tren thanh hai nhom co
ban theo ngu6n g6c cua lthe' v~ sv khac bi~t h6a san ph~m.
- LthS hi~n trong vi~c t~o ra san ph~m c6 chi phi tha'p hdn d6i thu c~nh tranh. Lc~nh tranh nay mang l~i cho doanh nghi~p hi~u qua cao han va m9t kha nang t6t hdn
dS chO'ng l~i vi~c giam gia ban.
Lvi~t cua no dva vao sv khac bi~t ella san ph~m, l~un tang gia tri cho ngu'oi tieu dung

ho~c giam chi phi sll' dt,mg san ph~m ho~c nang cao tinh hoan thi~n khi sll' dl,mg san
ph~m. Lcang tang theo nghia c6ng ty c6 kha nang b~t thi truong phai cha'p nh~n gia cao hdn
so voi d6i thu.
Theo tac gia, quan diSm lnhien va chi phi lao d9ng tha'p la chua dt1 vi n6 chua ch~c d~n de'n vi~c t~o ra cac gia
tri gia tang, tru phi di kern voi n6 la cac chie'n hfQC h<}p ly. L<}i the' c~nh tranh, nht(
v~y, chinh la kha nang cung ca'p cac gia tri gia tang cho cac d6i tu'<}ng co lien quan.
Die d6i tu<;1ng nay c6 thS la khach hang, la nha d§u tttho~c d6i tac kinh doanh.
£)~ tie'n hanh xac dinh l
Michael Porter, c§n thtjc hi~n cac buoc sau:

•!• Phan tich moi trztdng: dlfa tren phan tich "Nam llfc

c~nh

tranh co ban", toan b9
nam Ivc c~nh tranh nay ke't h

nhu~n cua nganh. M6i c6ng ty se co nhung diSm m~nh va diSm ye'u rieng xet theo
ca'u true cua nganh.
Nguy cd nh~p cu9c ella cac d6i thu ti~m nang.
Sv c~nh tranh cua cac c6ng ty hi~n c6 trong nganh.
Ap Ivc
cac san ph~m thay the'.
Quy@n lvc thtfdng lu'<}ng cua nha cung ca'p.
Quy@n Ivc thu'dng lLf<}ng cua ngu'oi mua (khach hang).
•!• Khai thac va phan tich nqi l~tc: so sanh chu6i gia tri cua doanh nghi~p voi cac d6i
thtl (cac ho~t d9ng t~o ra va lam tang gia tri cho khach hang) va cua khach hang (t~p
h

d6 phat huy nhung diSm m~nh, t~o ngu6n
Ivc moi, nang cao nang llfc, khai thac nhung diSm ye'u cua d6i thu.
-

w

so

•!• Klzai thac cac cd hqi va thi trztdng chua dzt(Jc klzai pha: .n~m b~t, t~o ra va dap
ling cac nhu cfiu moi ho~c tie'p c~n cac nhom khach hang moi tU d6 lam thay d6i co
ban v@ ranh giOi nganh, cac tieu chua?n nganh, lu~t chdi...

3

1- ...


lu(ln van Tht;tc si klnh

M.

1-IDKH: TS Phan Thf Minh Chdu

I Cac d6i thu ti€m nang I

'

Nguy cd de dQa ~ nhm gngtt(Ji mdi VaO CUQC
Cac d6i thu c<,1nh tranh trong ng[mh
Nguoi

cung
ling

Quy~nbjc

0

thli'dng
lu~ngcua

ngttttng

Quy~nbjc

Nguoi
Mua

thl.tdng
1\tf,fng cda
ngl.ti'fimua

Cue)c qnh tranh giG'a cac d6i thu hi~n t<,1i

Nguy C<14e dQa ~ c~ san phlm thay th6

I
SO DOl:

San phffm thay the'

I

NAM Ll/C C~NH TRANH CO BAN (I)

•!• Khai thac s~t thay diJi: m6i tn.tong kinh do.anh kh6ng ngung thay d6i va slf thay d6i
ngay cang di~n ra nhanh chong, phai t~o l<;ii the' c~nh tranh nho nhanh chong va linh
ho~t hon d6i thu trong vi~c chop Iffy cac co h()i kinh doanh; thi tntong, dap ling kip
thai cac nhu diu lu6n thay d6i.

1.2.3. Tfim qua~ trong cua viec nang cao nang hie canh tranh.
Nang llfc c~nh tranh trong n~n kinh te' thi tn.tong se quye't dinh Slf s6ng con cua
cac doanh nghi~p. Cling voi qua trlnh khu VlfC hoa, toan diu hoa n~n kinh te' the' giOi
Va XU hu'ong nhiiy VQt CUa khoa hQC cong ngh~ thl tfnh quye't dinh CUa nang }lfc C~nh
tranh cang r5 net. Dung tru'oc thach thuc s6ng con, vi~c nang cao nang h!c c~nh tranh
cua cac doanh nghi~p la doi hoi cffp thie't va kh6ng ngung d~ vu'on toi m()t vi the' rna
t~i do doanh nghi~p co klui nang ch6ng chQi l~i va tac d()ng de'n cac llfc c~nh tranh
m()t each hi~u qua. Vi~c nang cao nang hfc q.nh tranh cua cac doanh nghi~p, ngoai y
nghia s6ng con, se gop phfrn nang cao nang llfc c~nh tranh cua toftn nganh va n~n
kinh te', gop ph~n giup cho n~n kinh ttS hO?t GQng illQt each hi9u qua hdn, t(;lO ra san
ph~m t6t hdn, gia ca re bon, dtch V\1 t6t bon ... Jam cho doi s6ng Xa hQi ngay cang
nang cao.
Mu6n nang cao nang llfc c~nh tranh, tn(oc he't doanh nghi~p c~n xay dlfng chie'n
lu'QC C~nh tranh dung d~n tren CO Sd phat huy he't n()i llfc CUa doanh nghi~p Q~ khai
thac tri~t d~ cac co h()i de'n voi doanb nghi~p.

(l) Michael E.Porter, Chie'n

lU(IC

c~mh tranh, NXB KHKT, 1996.

4


Lu~n van Th(Tc si kinh t~.

HDKH: TS Phon Thi Minh Chau

1.3. CHIEN Lu'Qc CANH TRANH.
Chie'n lu'<;5c c<;tnh tranh Ia chie'n lu'<;5c nh~m khai thac n()i h)'c, t~n dvng cd h()i, chu
d()ng d6i ph6 voi moi tru'ong nh~rn rnang l<;ti hi~u qua cao nha't.

1.3.1. Qua trlnh xay dung chie'n lu'dc canh tranh.
Chie'n
nhu' sau:

ht
C<;tnh tranh cua c6ng ty du'
Xern xet, danh gia chie'n lu'QC hi~n t<;ti: bao g6rn to?tn b() cac gia thie't v€ vi tri
tu'dng dQ'i cua cong ty, cac di~rn rn<;tnh, di~rn ye'u, v€ cat d6i thu C(;lnh tranh va XU
hu'ong phat tri~n cua nganh.
Phan tich m6i tru'ong: cac ye'u t6 anh hu'dng de'n vi~c llfa chQn chie'n lu'QC C<;tnh
tranh, bao g6m phan tich nganh, d6i thu c<;tnh tranh, phan tich xa h()i, di~m rn<;tnh,
di~m ye'u, ...
Xay dl)'ng chie'n lu'QC C<;tnh tranh: ki~rn tra cac gia thie't va chie'n lu'chQn cac phu'dng an chie'n lu'QC.

1.3.2 Cac ye'u tO' anh hu'O'ng de'n vHk Ilia chon chie'n lu'dc canh tranh.
Khi xay dl)'ng va llfa chQn chie'n lu'QC C<;tnh tranh cua c6ng ty thu'ong lien quan tOi
b6n nhan to' then ch6t, quye't dinh giOi h<;tn nhftng gl rn9t cong ty c6 th~ thl)'c hi~n
thanh cong. Nh6rn cac ye'u t6 rnoi tru'ong ben ngoai g3:n li€n voi cac cd h()i va nguy
cd rna cong ty c6 th~ t~n dvng, khai thac ho~c ne tranh, h<;tn che'. Nh6m cac ye'u t6 ,
m6i tru'ong ben trong gioi h<;tn nhfi'ng di~m m<;tnh va ye'u ma cong ty c6 th~ phat huy
hay kh3:c ph\lC.
Nhom cac ye'u tO' ben ngoai.
+ Cac cd h()i va nguy cd tu thi truong.
+ Cac ye'u t6 chfnh tri, chfnh phii, phap lu~t.
+ Cac ap ll)'c cua 5 ll)'c C<;tnh tranh (Sd d6 1): phan tich va dlf bao cac hanh vi cua
d6i thu C<;tnh tranh la trung tam cua vi~c xay dlfng chie'n lu'QC C<;tnh tranh. Khi phan
tich dQ'i thu C(;lnh tranh, Vi~c llfa ChQn dQ'i thu nao la quan trQng Va khong chi phan
tfch cac dQ'i thu chu ye'u rna con CclC dQ'i thtl ti€m nang moi nh~p CUQC hay do sap
nh~p l<;ti.
+ Khoa hQC va c6ng ngh~.
+ Cac chu tru'dng, chfnh sach, cac dinh huang cua Nha nu'oc.
+Van h6a, t~p tvc va nhung va'n d€ khac.

Nhom cac ye'u tO' ben trong.
+ Cac ngu6n life va nang 1\iC ella c6ng ty: v6n, cong ngh~, may moe thie't bi,
ngu6n nhan h,tc, uy tin nhan hi9u, m(,lng Judi phan ph6i ... la nhung ye'u t6 quye't djnh
de'n v19c thl)'c thi chie'n lu'QC C<;tnh tranh. D6 la toan b() tai san va cac ky nang xet
trong m6i tttdng quan VOi cac d6i thtl qnh tranh d€ fim ra di€rn ITI<;tnh, di~tn ye'u cua
mlnh so voi d6i thu.
+ Ye'u t6 t6 ch(tc - quan ly cua cong ty: co ca'u t6 chile, quan trj ngu6n nhan life,
van h6a t6 ch(tc ... la nhfi'ng nhan tO' anh hu'dng de'n Vi~C th\iC thi chie'n lu'QC.
5

lUfln van Tht;TC si kinh tfi.

HDKH: TS Phan Thi Minh Chou

TU' phan tich cac nhan t6 tren, cac doanh nghi~p c6 thS chQn cho mlnh m()t phudng
sach ta'n cong hay phong thu hay ne tranh c~nh tranh hay phan. ling nhanh nham d~t
OUQC illl,lC tieu d€ ra, t~O OUQC Vi tri vung ch~c trong nganh, dQ'i ph6 thanh cong VOi 5
h,tc c~nh tranh ...
Di~m m<;~nh va c1i~m ye'u

Co h()i va nhung m6i de dQa
rconQ' ngh~, khach hang, d6i thu)

ctia cong ty

cac y6u
t6 trong

cac y6u .

DQi ~

C~nh

~ben
ngoai clia
c0ng ey

tranh

cua rong
ty
T6 chile, qwin ly
(nhiin l\fc, qui\n ly, tai
chin h)
;::,

,

,,..,

Nhung doi hoi cua xa h()i

""

?

?

,..:'

,..

SO DO 2: CAC YEU TO ANH HUONG DEN vu::c LTjA CHQN
CHIEN LU(1C CA.NH TRANH (2)
~·

1.3.3. Cac chie'n hide canh tranh.
1.3.3.1. Chitn bide thich nghi cua Miles

va Snow.

Phudng phap cua Miles va Snow dl,l'a tren nhung chie'n luqc rna cac t6 chile ap
d1,1ng dS thich nghi voi nhung m()i tru'ong cqnh tranh bie'n d()ng.
Chie'n
Chie'n
Chie'n
Chie'n

lu'qc ta'n cong.
htqc c~nh tranh phong thu.
lu'<;ic cqnh tranh phan tich.
lu'<;ic c~nh tranh phan ling.

1.3.3.2. Khufm khli xac dinh doanh nghiep cua Albell.
Theo Albell, c6 thS sll' d1,1ng 3 tieu chi dS xac dinh m()t doanh nghi~p d6 Ia nhung.
nh6m khach hang, nhu du khach hang va cong ngh~ ho~c nang ll,l'c rieng bi~t. Dva
vao 3 tieu chi nay, Albell cho rang m()t nganh kinh doanh c6 th€ duqc xac dinh bph(;lm Vi C(;lnh tranh CUa n6 (thi trliong rQng hay h(fp) Va bang ITIUC OQ khac bi~t CUa
San ph5m, dich Vl,l.
Chie'n lu'qc cqnh tranh khac bi~t.
Chi~n lu'qc c~nh tranh khong khac bi~t.
Chie'n lu'qc cqnh tranh t~ p trung.
2
( ) Michael E.Porlcr, Chien lU(!c q111h tranh, NXB KHKT, 1996.

6


Lu9n van Tht;rc si kinh tJ.

HDKH: TS Phon Th/ Minh Chou

1.3.3.3. Cdc chien lztdc canh tranh chzmg ciia Michael Porter.

Theo Michael Porter, m<)t chie'n hic;fc c~nh tranh thich hc;fp chi c6 th~ dl,l'a tren lc;fi
the' c~nh tranh cua t6 chuc va n6 c6 th~ c6 ho~c do chi phi nho nha't trong nganh ho~c
do c6 du'c;fc nhung khac bi~t IOn so voi d6i thu c~nh tranh. Ba't ky chie'n lu'c;fc c~nh
tranh d~c thu nao cling phai dl,l'a tren m9t trong ba chie'n lu'c;fc chung: chi phi tha'p,
khac bi~t h6a va t~p trung vao trQng di~m.

Chien lzt(lc nhiin m(lnh chi phi: chie'n lu'c;fc nay nha'n m~nh vi~c san xua't ra nhung
san pha'm du'c;fc tieu chua'n h6a voi gia thanh tha'p. Chie'n lu'c;fc theo du6i m9t quy m6
san xua't c6 hi~u qua va ki~m so at ch~ t che chi phi du r~ng cha't lu'c;fng, djch Vl,l ... la
nhung ye'u t6 kh6ng th~ bo qua. Chie'n lu'c;fc nay c6 nhung u'u di~m la:
+ Chi phi tha'p mang l~i lc;fi nhu~n cao hon m((c blnh quan nganh. Ne'u, c6 chie'n
tranh gia thl c6ng ty voi chi phi tha'p hon vfin c6 lc;fi khi lc;fi nhu~n cua d6i thu b~ng
kh6ng.
+Chi phi tha'p cling d~t c6ng ty vao vi tri thu~n lc;fi hon cac d6i thu tru'oc cac sue
ep cua khach hang va sv xam nh~p cua san pha'm thay the',· ~ling nhu' giup c6ng ty
nang d<)ng hon d6i ph6 voi cac bie'n d<)ng v€ chi phi dciu vao. Lc;fi the' v€ chi phi hay
tinh kinh te' nho quy m6 cilng la m<)t trong cac rao can ngan ch~n d6i thu moi gia
nh~p nganh.

Chie'n llt(lc khac birt hoa: chie'n luc;fc nay theo du6i vi~c tlm kie'm sv duy nha't,
'd<)c dao rieng v€ san pha'm ... dlfc;fc khach hang nh~n bie't va. nh5m vao cac khach
hang tl(ong d6i kh6ng nh~y cam v€ gia. Tuy chi phi kh6ng phai la ml,IC tieu chie'n
lu'c;fc co ban nhLfng chie'n lu'c;fc khac bi~t h6a nha't thie't phai xet de'n ye'u t6 chi phi,
muc chenh l~ch v€ gia phai IOn hon cac chi phi nh~m t~o ra sv khac bi~t. Chie'n lu'c;fc
khac bi~t h6a c6 cac u'u di~m sau:

+ St! khac bi~t h6a giup c6ng ty tang S~( each bi~t va c6 du'c;fc sv thu~n lc;fi hon cac
d6i thu khac khi du'ong dffu voi cac san pha'm thay the' nho vao ni~m tin cua khach
hang vao san pha'm.
+ Khac bi~t h6a lam giam bdi quy~n l~fc ella nguoi mua vl hQ khong c6 di~u ki~n
so sanh nen gia ca it bie'n d<)ng hon Jam ty I~ lc;fi nhu~n cao hon. Lc;fi nhu~n cao t~o
di€u ki~n cho c6ng ty d~ dang giai quye't va'n d0 quy~n ll,l'c cua nha cung ca'p.

Chie'n lzt(lc trQJig tam hoa: chie'n lL(QC l~(a chQn ITIQt s6 phan khuc thi tru'ong va
tren CO Sd phan k.huc ITil,IC tieu do ma t~p trung VaO ITIUC chi phi thffp hay khac bi~t
h6a hay ca hai. Day la chie'n lu'c;fc ho~c v~n d~mg chie'n lu'c;fc nha'n m~nh chi phi ho~c
V~n dl,lng chie'n lu'c;fc khac bi~t h6a ho~C ca hai tren ITIQt ph~m Vi thi tru'ong hyp nen
no cling CO cac u'U di~m ella ITIQt trong hai hay ca hai chie'n lu'c;fc tren.
1.4. NANG Lu'C CANH TRANH ClJA VIETNAM.
1.4.1. Nang Iuc canh tranh gu6c gia.(3)
3
( ) Thai bao Kinh

te' Si\i gon, sei 50 ngay 06/!2/2001.

7


lu~n von Thflc sf kinh

tJ.

HDKH: TS Phon Thi Minh Chou

Cho de'n nam 1999, Di~n dan Kinh te' The' gioi (WEF) danh gia nang h,tc c(;lnh
tranh qu6c gia can eli tren tam nh6m tieu chi voi 155 chi tieu, vua ke't hQp di~u tra

thea m~u (J tung mtoc, vua tham do y kie'n ella 1.500 cong ty tren the' giOi. Tam nh6m
tieu chi cua WEF g6m: dQ md ciia n@n kinh te', vai tro va hi~u h.fc ella Chinh phu, sl.f
phat tri€n cua h~ th6ng t~ti chfnh - ti@n t~, trlnh dQ phat tri€n cth cong ngh~, trlnh dQ
phat tri€n cua cd sd hC;l Hing, trlnh dQ quan ly ella doanh nghi~p, s6 htluc;Jng cua lao d<)ng, trlnh dQ phat tri€n cua th€ che", bao g6m hi~u h.fc cua cac cd quan
'bao v~ phap lu~t, m6i nh6m c6 trQng sO' nhilt dtnh phan anh t~m quan trQng cua tung
tieu chi d6i voi nang ll.fc qwh tranh qu6c gia.
Tu nam 2000, WEF di~u ch1nh lC;li cac nh6m tieu chi, g(>p thanh ba nh6m IOnIa:
sang t(;lO kinh te', khoa hQC cong ngh~, tai chfnh, qu6c te' hoa, trong do trQng s6 CUa
sang t(;lO kinh te', khoa hQC cong ngh~ da tang m(;lnh tu 119 len 113. Theo each danh
gia moi, xe"p h(;lng cua Vi~t Nam la 53/59 nam 2000, nam 2001 la 62175, nam 2002
xe"p h(;lng 60 va nam 2003 xe"p h(;lng 50 tren 75 nuoc.
Voi sl.f danh gia nhu tren, c6 th€ thily cac doanh nghi~p Vi~t Nam chiu nhi@u thi~t
thoi d€ duy trl Va nang cao nang }l.fc C(;lnh tranh CclC san phgm Va dich Vl;t CUa mlnh VI
nhi@u ye'u t6 nhu kha nang tie'p c~n thi truong v6n, cong ngh~, ngo(;li t~, chi phi cua
cac dich Vl;t thUQC ke't cilu h? t~ng ... d~u ba't lc;Ji so voi nhung nuoc dUQC xe"p h(;lng cao
hdn. Ye'u t6 chinh phu duc;Jc xe'p h(;lng cao nhilt trong khi lao d(>ng - v6n du9c coi h\
mQt the' m(;lnh cua Vi~t Nam - dttc;Jc xe'p h?ng tudng d6i thilp do ty 1~ dao t(;lo con
thilp.
D~c bi~t, ye'u t6 sang t(;lo kinh te', khoa hQc cong ngh~ trong xe'p h(;lng nam 2000

voi trQng sO' duc;Jc nang len dtng b(>c 19 nhftng h(;ln che' trong moi truong kinh doarth.
Ccic tieu chi nhu muc d9 sang t~w, nang ll.fc chuy€n giao hay tie"p thu cong ngh~, kha
nang khdi nghi~p d€ thl.fc hi~n m<)t y tttdng sang t?o d@u duc;Jc xe'p h(;lng tha'p trong
khi cac ye"u tO' v~ ·tai chinh va dQ md chua duc;Jc cai thi~n.

1.4.2. Nang hie canh tranh cua doanh nghiep Viet Nam.
C6 nhi@u ye'u t6 tac d<)ng de'n nang ll.fc C~tnh tranh cua doanh nghi~p, trong d6 c~n
phan bi~t cac ye'u t6 ngoai doanh nghi~p va cac ye'u t6 do doanh nghi~p chi ph6i. Cac
ye'u t6 do doanh nghi~p chi ph6i g6m:

(1). Chitn ltt(Jc kinh doanh cua doanh nghifp, dl.fa tren phan tich thi truong, lso sanh cua doanh nghi~p, dtnh htfong vao m(>t mang thi truong nhfft dinh, t~p trung
VaO nhung san phgm, dtch V~l CO kha nang C?nh tranh, ne tninh nhung d6i thu C(;lnh
tranh qua m(;lnh.
(2). Trinh dQ khoa h{JC cong nghf, kha nang tie'p c~n cong ngh~ va d6i moi cong
ngh~, chi phi cho nghien cuu va tri€n khai, s6 ht<}ng cac ban quy@n sang che", phat
minh, d~u tu v~ ki€u dang san phgm ... la nhung ye'u t6 quye't dinh hang d~u v~ chfft
luda s6 c6ng ngh~ dang dtfQc s{t d~mg d Vi~t Nam d~u l(;lc h~u nhi~u the' h~ so voi trlnh

8


Lu(1n vcin Tht;tc si klnh' tti.

HDKH: TS Phan Thj Minh Chou

d9 tien tie'n the' gioi, do d6 h~n ch€' dang k€ kha nang san xua't nhung san phffm, dich
Vl,l CO tinh nang UU vi~t va chfft ltiQng cao.

(3 ). San philm. Ben c~nh chfft ltibi~t, S\1 n6i b~t so voi cac san phffm khac, bao bl cling Et m<)t rihan tO' quan trQng cua
san phffm. Nhln chung, bao bl, dong g6i (J Vi~t Nam da c6 nhung tie'n b9 dang ghi
nh~n, song ccua hang h6a Vi~t Nam. DO'i voi nhung san phffm che" t~o, h~ th6ng
dich v1,1 h~u mai cling la m<)t ye"u tO' g6p phgn vao nang ll,l'c c~nh tranh.

(4,). Niing suiit lao dqng, bao g6m cac ye"u tO' lien quan de'n nguoi lao d<)ng,' cac nhan
t6 t6ng th€ v€ nang sua't lao d9ng (TFP - Total Factor Productivity), vai tro cua dao

t~o, b6i duong nhan vien, ngttoi lao d<)ng. Nguoi lao d<)ng Vi~t Nam du<;1c danh gia
cao la thong minh, hQc hoi, tie'p thu nhanh, kheo tay va - ne'u dtichile lao d<)ng t6t - lao d<)ng c6 nang sufft va hi~u qua cao. Song, trong khong it
truong h

nhiSu doanh nghi~p chtta hQp ly va khoa hQC, bien che' qua IOn, chile nang nhi~m Vl,l
khong r5 rang, ky lu~t lao d<)ng chua nghiem, dao t~o cong nhan ky thu~t chua thugn
th1,1c ... l~un cho nang sua't lao d<)ng chtta cao. Chi phi v€ tiSn ltidng phai du<;1c xem xet
trong ttidng quan voi nang sua't lao d<)ng, ne'u nang sua't lao d<)ng qua thffp thl chi phi
lao d<)ng tren m<)t don vi san phffm cua khong it doanh nghi~p (J Vi~t Nam khong thffp
SO VOi khu Vl,l'C.

(5). Chi phi san xuiit

va quan lj. Thea bao cao c\ia cac doanh nghi~p va di€u tra cua

·Co quan Xuc tie'n thudng m~i Nh~t (JETRO), nhiSu chi phi dgu vao (J Vi~t Nam duc;Jc
coi la cao hdn nhiSu so voi milc gia· khu. vlf'c. Thi dv nhti gia cuoc di~n tho~i qu6c te',
gia bO'c xe'p (J cang, gia Clh cac san phffm d<)c quySn nhti xi-mang, duong ... dSu cao
hdn gia the' giOi r5 r~t. Ngoai ra, cac doanh nghi~p thuong ng~i ngung nh~c de'n
nhung khoan chi khong nho ngoai mQi quy dinh c1h phap lu~t nhu chi "b6i duong"
cho mQt container 40 feet 150.000-200.000 d6ng, m9t nam len de'n 75 t1 d6ng, chi cua
lai xe tai... Tfft ca cac khoan chi d6 g6p phgn lam cho chi phi kinh doanh tang len
dang k€.
·

(6). Dtiu tzt cho nghien czcu, triin kh~i, tlutdng hi~u, kiiu dang cong nghi~p. Tru m<)t
t6ng cong ty c6 quy m6 IOn, nhiSu doanh nghi~p Vi~t Nam chi qua it (nho hdn
0,2% doanh thu) cho nghien cliu va tri€n khai. M<)t s6 doanh nghi~p da chu y de'n dgu
tu xay dl,l'ng thttdng hi~u nhti d~t Thai Tuffn, g~ch D6ng Tam hay dt-phe Trung
Nguyen. Song, nhiSu doanh nghi~p dang phcl.i t~m an tam voi each lam gia cong cho

cac hang ntioc ngoai, nhfft la trong nganh may m~c va da giay.
Ke't qua cua nhiSu CUQC diSu tra va h9i thao cho thffy cac doanh nghi~p Vi~t Nam
hi~n n&y thie'u nghiem trQng thong tin v€ thi tntong, v€ nhung san phffm thich hc;Jp c6
th€ dua ra thi truong the' gioi, v€ cac d6i thu c~nh tranh tren lTnh vvc kinh doanh.
Cong tac tie'p thi cling con ra't nhi€u h~n che', it dtic;Jc dgu tu. Nhi€u doanh nghi~p
chua y thilc duc;Jc r~ng, trong kinh te' thi truong ban h~tng kh6 hdn san xua't ra san
ph§'m d6. Khong it san phffm cl'w Vi~t Nam c6 th€ xua't kh§'u duc;Jc ne'u dttQc tie'p thi

s6

9


lvt,1n van Thftc si kinh tt§.

HDKH: TS Phan Thi Minh Chou

m()t each nghiem tuc hay hQp tac voi cac cong ty thudng m~ti qu6c te' trong ho(;lt d()ng
tieu thl,l. Theo bao cao c1h Phong Thudng m(;li va Cong nghi~p Vi~t Nam, hi~n nay
nhiSu doanh nghi~p Vi~t Nam chua t6 chuc t6t cong tac thu th~p thong tin thi tru<'1ng
qu6c te', g<;ip nhieu kh6 khan ve ngo(;li ngu, thie'u kha nang tai chinh a€ tie'p c~n voi
Internet d muc gia qua cao hi~n nay ... Vl v~y, sO' doanh nghi~p c6 dia chi thu di~n til'
va sll' dvng Internet a€ giao dich con ra't h<;ln che', sO' trang chu (website) cua cac
doanh nghi~p con it hdn va ch~m du<;5c c~p nh~t. Nhieu doanh nghi~p chua c6 th6i
quen phuc dap kip th<'1i (theo thong 1~ qu6c te' la trong 24 gi<'1) cac giao dich qua thu
di~n til' lam cho a6i tac nuoc ngoai thie'u tin tudng.

1.4.3. Nang ltic canh .tranh cua nhung san ph§m "Made in Vietnam".
Nam 1999, Vi~n Nghien c(tu qmln ly kinh te' Trung udng tren cd sd ap dvng
phudng phap phan tfch tlnh Ga CO bao cao ve nang h.fc CC)nh tranh CUa 40 san ph~m Va

dich vv, chia thanh ba nh6m:
1. Nh6m c6 kha riang C(;lnh tranh va dang C(;lnh tranh c6 hi~u qua;
2. Nh6m c6 kha nang C(;lnh tranh c6 aieu ki~n;
3. Nh6m c6 kha nang c(;lnh tranh tha'p.

Nhung san phifm co kha nang c~nh tranh thu()c nhorti I la nhung san ph~m
nong san hay khoang san chua qua chS bie'n, CO GUQC lQi thS thien nhien, ty ~~ gia tri
. gia tang tha'p nhu: trai cay d~c san, aieu, tieu, g(;lO, ca phe, thuy san, may m~c, ... Ba
sO' la nhung san ph~m c6 ty I~ lao d()ng cao, d\(a vao lQi the' so sanh v€ Slj kheo leo,
tie'p thu nhanh Clh lao d()ng, chi phi ti€n cong lao d()ng tudng a6i tha'p. Nhung nganh
hang nay dang phai acfi m~t VOi C(;lnh tranh gay g~t, aa scf chua CO thudng hi~U, chua
c6 ki€u dang rieng, chua t(;lo du<;1c cd sd nguyen li~u, phv li~u, cd sd cong ngh~ va ky
thu~t c~n thie't nen gia thanh con cao, tinh GQC dao cua san ph~m con bi h(;ln che'
nhi€u. C6 th€ tha'y ngay; Vi~t Nam chua c6 san ph~m cong ngh~ cao, c6 vi the' cao
trong dam phan nen kha nang C(;lnh tranh ella nhung m~t hang tren khong vung ch~c,
Se Juon bi thach thuc bdi CaC acfi thll CC)nh tranh moi, bdi CaC san ph~m thay the' Va VI
v~y phai thu<'1ng xu yen du<;5c nang cao. Kinh nghi~m cua ca ba sa Vi~t Nam t(;li My,
tom t(;li Nh~t... khong phai la ca bi~t va se xua't hi~n khi hang h6a Vi~t Nam chie'm
du<;1c thi ph~n dang k€, de dQa de'n vi tri elta cac doanh nghi~p ella nuoc nh~p kh~u.

Nhung san ph§m thu()c nh6m II, c6 kha nang C(;lnh tranh c6 aieu ki~n bao g6m
nhung san ph~m ra't da d(;lng thu()c ca ba nganh chinh: nong nghi~p, cong nghi~p, dich
vv, trong d6 c6 nhung nganh c6 th€ tudng a6i nhanh trd thanh nhung nganh c6 nang
lljc C(;lnh tranh nhu': che, cao su, rau qua, hoa tudi, thljc ph~m che' bie'n, xi mang, cong
ngh~phfin m€m, dich v~t ngan hang, v~n tai hang khong-'- hang hai, ki€m toan, ... Che
la m()t ·vi d\l di€n hlnh ve tiem nang to IOn ne'u QL(QC cai thi~n ve giO'ng, cong ngh~
tr6ng trQt s(;lch (giam h5n thu6c tru sau xu6ng duoi muc cac mtoc nh~p kh~u cho
phep) va che' bie'n thanh che tui cong nghi~p.

Nh6m III g6m nhung san phffm ma hic$n t<;li va trong th<'1i gian tru'oc m~t, kha

nang C(;lnh tran~ thua xa cac d6i thll. Nang sua't, cha't h(<;fng, gia thanh san ph~m n6ng

10


Lu(in vdn Th{'lc si kinh' M.

HDKH: TS Phan Thj Minh Chou

nghi~p Vi~t Nam con co khoang each ra't xa so voi cac san ph~m dang dliQC chao ban

tren thi tntong the' gioLnhu: mia dttong, bong, d1y co dfiu, d6 tu'dng, ngo, sua bo, ga
chan nuoi cong nghi~p, thep, ...

1.4.4 Doanh nghiep CDNNN) Viet Nam din lam gl d~ tang cu'ong kha nang
canh tranh d~ hoi nhap .
Theo tac gia, di€m ma'u ch6t cua vi~c nang cao nang h,tc c~nh tranh cua doanh
nghi~p Vi~t Nam Ia phai t?p trung d~y m~nh s~p xe'p, d6'i moi, h~ th6ng doanh nghi~p
Nha nu'oc, kien quye't giai th€, pha san, ban ho~c cho time cac doanh nghi~p thua 16
keo dai bdi vl cac doanh nghi~p nay se khong dll sue t6n t~i va c~nh tranh trong b6i
canh h9i nh?p kinh te' qu6c te'.
'
Trong b6i canh nhtt v?y, doanh nghi~p mu6n t6n t~i va phat tri€n phai xay dlfng
cho mlnh m()t t6' hQp chie'n ltt<;ic kinh doanh thich h<;ip, d~c bi~t la chie'n ltt<;ic cong
ngh~, chie'n ltt<;1c tai chinh, chie'n ltt<;1c marketing va chie'n lu'<;1c nhan h,tc.
Chie'n lttnhanh chong d6'i moi cong ngh~. Di~m htu y trong qua trlnh d6'i moi coiig ngh~ la
khong phai eli cong ngh~ cao, hi~n d~i moi t6t. Va'n d~ C1 ch6 doanh nghi~p phai llfa
chQn cho mlnh cong ngh~ phil h<;1p voi di~u ki~n san xua't, trlnh dQ tay ngh~ cua ngttoi
lao d<)ng nh~m t6i ttu boa vi~c ke't h<;1p cac ngu6n llfc d€ d~t dtt<;1c hi~u qua cao.

Chie'n htxem la di~m xua't phat ella chie'n lu'QC t~ti chinh, qua do doanh nghi~p bie't dtt<;1c thlfc
tr~ng va hi~u qua cua d6ng v6n. Tu do co quye't sach dung d~n v'€ sll' d~mg tai chinh
trong tu'ong lai. Nhanh chong ap d~mg cac nguyen t~c ke' toan va ki~m toan theo
thong I~ qu6c te', di~u do phai dt(QC xem la va'n d~ quan trQng trong qua trlnh cai each
cac doanh nghi~p Nha nttoc.
Chie'n llih~ cung cfiu v~ san ph~m va kha nang tang giam tren thi tru'ong trong ntto~ va qu6c
te'. Khai thac dtthie'u tieu dung cua khach hang, tu do moi chu d<)ng c6 cac bi~n phap thich ling vOi thi
tntong.
Chie'n ltt<;1c nhan llfc: llfa chQn ngttoi co du nang llfc, ph5m cha't d~o due va tai
nang vao cac vj tri then ch6t cua doanh nghi~p nha't la d6i voi ngu'oi dung dfiu doanh
nghi~p la khau d<)t pha trong chie'n Itt<;1c s{t d~mg con ngttoi thong qua cd che' tuy~n
d1,1ng, tuy€n chQn nghiem tuc. Ben c~nh do, doanh nghi~p phai c6 ke' ho~ch quy
ho~ch, dao t~o ngu6n nhan l~tc d€ tn1nh bj d<)ng, lung tung trong khau b6 tri can b9
rna cac doanh nghi~p thttong g~p phai trong thoi gian qua.

1i


Lut,7n van Tht;tc si kinh. tJ.

HDKH: TS Phan Thi Minh Chou

•!• TOM TAT CHUONG 1:
Chuang 1 trlnh bai cac va'n a€ c6 tinh cha't ly lu~n v€ nang hjc c~nh tranh, lc~nh tranh, chie'n lu'qu6c gia cua Vit$t Nam cling nhu' kha nang etta cac san ph~m. cua cac doanh nghit$p
Vit$t Nam tren buoc au'ong h()i nh~p kinh te' the' giOi.

C6 th~ neu cac ye'u tO' chu ye'u lam h~n che' S\i phat tri~n va nang lvc c~nh tranh
cua cac san ph~m va d~ch Vt,I cua Vit$t Nam la:
'
Chi phi san xua't trohg tung nganh, tung san ph~m ya trong toan b() n€n kinh te' con
cao.
Cha't lu'nghit$p va nong thon qua tha'p.
Chi phi dich

Vt,I

con cao.

B() may quan ly cong k€nh, kem hit$u qua, kem linh ho~t.
D~ nang cao nang Ivc c~nh tranh cua san ph~m va dich Vt,I cling nhu' cua doanh

nghit$p va n€n kinh te', aoi hoi nhi€u giai phap a6ng bQ, nha't quan tu ca'p vi m6 ae'n
vi mo ...
T6m l~i, nhung va'n a€ nay c6 t~m quan trQng ra't IOn a6i voi ta't ca cac doanh
nghi¢p. Ne'u kh6ng nh~n thuc ho~c aanh gia kh6ng a~y aCt ·vai tro cua n6 thl trong
thvc ti~n doanh nghit$p kh6 c6 kha nang thich (ing a~ t6n t~i v·a phat tri~n.


CHUONG 2:
?

,..?

"

THVCTR~NGC~NHTRANHCUATONGCONGTY
.,

?

THUY SAN

.

"

VI~T

NAM (SEAPRODEX)

Noi dung:
2.1 Thtfc tr~ng nganh thuy san Vi~t Nam .................................... 13
1

2.1.1 Ti~m nang va stf phat tri€n cth nganh thuy san Vi~t Nam ........ 13
2.1.2 S~r dong gop cua nganh thl'ty san d6i voi stf phat tri~n
KT-XH VN ............................................................ 16
2.1.2.1 Thanh qua dong g6p .......................................... l6
2.1.2.2 Nhung t6n tt;~i ................................................... l7
2.2 Thtfc tr~ng cua TCT thuy san Vi~t Nam (SEAPRODEX) ........... 18
2.2.1 Qua trlnh hlnh thanh pha t tri€n ........................................ I 8
2.2.2 Ccl diu t6 chuc ............................................................ 20
2.2.3 Cac n~u6n I~rc ............................................................. 21
2.2.3.1 Ngu6n nhan l~tc ................................................. 21
2.2.3.2 Tai l~c ................................................ , ........... 22

2.2.3.3 Vt;lt l~c .................................... ........................ 22
2.2.4 San phffm, thi tniong ..................................................... 23
2.2.5 Ke't qua ho?t d()ng san xufit kinh cloanh cua TCT Thuy san VN. 24
2.3 Thtfc tr~ng c~nh tranh ciia TCT thiiy san Vi~t Nam ................ 25
2.3.1 D6i thl't qnh tranh ....................................................... 25
2.3.1.1 Thj tnt&ng trong nu2.3.1.2 Thj tru&ng mtac ngoili ............. .............................. 26
2.3.2 Khach hang, thi tnrong ................................................. 30
2.3.3 Nha cung ca'p ............................................................ 32
2.3.3.1. Nguyenli?u ..................................................... 32
2.3.3.2 Thie't bf, c6ng nghf., k.v thu(lt ..... .............................. 32
2.3.3.3 Tili chfnh ... ....................................................... 32
2.3.4 San phffm ................................................................. 33
2.3.5 Cong ngh~ ................................................................ 34
2.3.6 Cong tac nghien c(ru, phat tri€n, tie'p thL q.bathtrclng hi~u ..... 35
2.3.7 M6 hlnh ho<;~t d()ng cl'ta T6ng Cong Ty ............................. 36
2.3.8 San phffm thay the' ..................................................... 37
2.3.9 Danh gia nang I~rc qnh tranh TCT thl'ty san Vi~t Nam ........... 37

Tom t~t chtidng 2............................................................... 38


lu~n van Tht;tc si kinh t~.

HOKH: TS Phon Thf Minh Chou

2.1. THu'C TRANG NGANH THUY SAN VIETNAM.
2.1.1. Ti~m nang va ~u' phat tri2.1.1.1. Tilin nang tzt nhien va viec klzai thdc, biw ve nguiJnldi thuv san.
Da"t mtoc ta c6 chi~u dai bo bi~n 3.260 km, voi 112 cll'a song l<;1ch, c6 vung n()i

thuy va lanh h::li r()ng 226.000 km 2 , vung bi~n d~c quy~n kinh te' khoang 1 tri<$u km 2 ,
voi 4000 hon dao IOn nho t(;lO nen nhi~u eo, vung vinh, dfim pha va nhi~u ngu' tru'ong
voi tru lu'<;ing hai san gfin 3 tri<$u ta"n. Hang nam chung ta c6 th~ khai thac 1,2 - 1,4
tri<$u ta"n hai san ma khong lam anh htfdng tOi ti~m nang ngu6n lQi. Qua thO'ng ke
bi~n VN c6 tren 2100 loai ca, trong d6 c6 tren 130 loai ca c6 gia tri kinh te', 75 loai
tom, 25 Ioai m\fc, 7 Ioai b(;lch tUQC va cac lo(;li th\fc v~t bi~n khac.( 4) C:ic vung bi~n
VN c6 nang l\fc tai sinh hQC cao eli a vung ·sinh thai nhi<$t doi va. moi tru'ong bi~n con
tu'dng dO'i S<;lCh, do d6 san phfi'm hai san cua VN du'QC danh gia Ia an to~tn cho sue
khoe- m()t u'u di~m hang dfiu tren thi tru'ong thuy san the' gioi hi<$n nay.
)

S6 tau thuy€n danh b~t thuy san tang len nhanh chong. Trang nhung nam gfin day,
dQi tau thuy~n CO S\f phat tri~n nhanh theo htlong hi~n d<;1i h6a: tau thuy~n may taf?.g
blnh quan 8%/nam, thuy~n thu cong giam blnh quan 7%/nam. Nhln chung, S\f phat
tri~n cua tau thuy~n danh b~t g6p phfin lam tang san ltf<;ing khai thac hang nam, blnh
quan la 5%. Co_ ca'u san phffm khai thac ngay cang huang vao lo<;1i c6 gia tri cao cling
m9t sO' tie'n b9 trong cong nghi~p bao quan, che' bie'n nen san Iu<;1ng ngay cavg tangY)
2..1.1.2. Tiim nii~1g va szt phat triin trong tinh vztc nuoi triing thz'i.v san.

Ngoai di~u ki<$n t\f nhien bi~n, Vi<$t Nam con c6 ti~m nang IOn d~ th\fc hi<$n nuoi
tr6ng thuy san. T6ng di~n tich ti~m nang cua cac lo?i hlnh, m~t nu'oc nuoi tr6ng thuy
san bao g6m: ao, h6 nho~; m~t mtoc IOn; ru()ng trung; vung tri~u len de'n tren 1,7 tri<$u
ha. Di<$n tich da nuoi tinh de'n nam 2002 d<;1t 955.000 ha, trong d6 di<$n tich nuoi thuy
san nu'oc ngQt la 425.000 ha, di~n tich nuoi tht1y san nu'oc 1<;5 m~n la 530.000 ha. San
lu'Qng nuoi tr6ng thtly san'Va khai thac n{)i dia d<;lt 976.100 tffn, trong d6 san lu'Qng
nuoi nu'oc ngQt la 450.000 tffn va san ltfQng thuy san m~n lQ 526.100 ta"n.(G)
Nhi~u loqi hlnh nuoi du'QC ap dt,mg c6 hi<$u qua nhu' nuoi tham canh, ban tham

canh, nuoi I6ng be, nuoi ao hfim, nuoi luan canh va xen canh tom-Ilia, tom-ca, t6mvu'on-rung, nuoi tom tren cat. Cac dia phtldng c6 san lu'<;ing nuoi tarn cao nhu': Ca
Mau 70.000 tffn, B<;1c Lieu 32.000 tffn, S6c Trang 18.000 ta"n, Be'n Tre 13.000 tffn ...

Nuoi thuy san I6ng be phat tri€n m(;lnh, de'n nay c6 40.200 chie'c, trong d6 I6ng tren
bi~n 28.700 chie'c va 16ng nu'oc ngQt 11.500 chie'c, t~p trung d cac dnh Quang Ninh,
HaiPhong, Phu Yen, Khanh Hoa, Ninh Thu~n, Ba Ria-Vung Tau ...

4
( ) PGS.TS V6 Thanh Tim & tgk, Nlurng gidi pluip vJ thi truiYng cho sdn plu1m thuy sdn XK cua VN, trang 57.
(5) X em tI1em
• PI1~1 I~1c 1: •JI/
" pIwt
' tnen
. " taut
' Iltlyen
~ 1·a.. nUrtc.
'
(G)

Bao cao t6ng ke't nam 2002, kc ho~1ch niim 2003- B<) Thl'1y si\n, trang 7.

13


lu(in vein Thf!C si kinh

tti.

HDKH: TS Phan Thi Minh Chou

Nuoi tr6ng thuy sitn ngay cang phat tri~n voi nhi~u san ph5m da d<;tng, gop ph~n
gia tang dang k~ san hiQng va gia trj hang h6a, giai quye't vi~c lam cho nhi~u lao
d()ng ngheo, t~o co h()i x6a d6i, giam ngheo, tang s6 h() gia u d nhi~u vung, dja

phu'ong.

2.1.1.3. Tiim niing va

Slt phat

triin Ctla tinh Vtlc cht bien thtlV si'm.

Cho d~n nam 2002, ca mtoc c6 235 nha may che' bie'n thl'ty san voi cong sua't thie't
\
b! la 3.147 ta'n/ngay. 0 l Trong nhung nam qua, cac don v! che' bie'n thuy san xua't kh5u,
ben c~nh vi~c d~u tu' nang ca'p a6i moi thie't bi, ap dvng chu'ong tdnh quan ly tien
tie'n, san xua't san ph5m c6 gia trj thu'ong m~i cao da khong ngung a5y m~nh cac ho~t
d()ng a6ng b() a~ md r()ng thj tntong. Hi~n da c6 100 don vj aljoc vao danh sach I
xua't kh5u thl'ty san vao thj tntong EU va 128 don vj ap d~mg tieu chu5n HACCP, dl't
. tieu chu5n xua't kh5u vao thj tru'ong My. C6 hai doanh nghi~p du'Qc co quan ki~m tra
cha't lu'Qng hai san cua Hoa Ky ca'p chltng chi HACCP.

2.1.1.4. Tiim niing vi ~SVC, con ngztili va vf/n dflu tzt czia Nha mtdc cho nganh.
H~ th6ng kho l~nh bao quan hang thl'ty san c6 sltc chlta tren 83 ngan ta'n, nang llfc

san xua't mtoc da g~n 4 ngan ta'n/ngay, tren 1000 xe bao on, phat I~nh, xe tai voi t6ng
trQng tai tren 4 ngan ta'n ... Nhi~u cang ca da va dang xay dlfng tren ph~m vi ca mtoc,
ph~n nao plwc V\l cho Slf phat tri~n Clta nganh thtty san.
Hi~n c6 3,5 tri~u nguoi trljc tie'p ho~c gian tie'p Eun vi~c trong nganh thuy san.

S(tc lao d(>ng cua hQ dong g6p m(>t vai tro quan trQng a6i voi

sv phat tri€n cl'ta nganh.

Nha mtoc danh cho ngflllh tht'ty s<-1n s~t quan tam toan di¢n, tu u~ ra chiC'n htphe duy~t cac chu'ong trlnh phat tri~n va 0~111 bao cac ngu6n v6n d~u tu' (ngu6n v6n
ngan sach va v6n tin dvng uu dai). Nho v?y, nganh c6 di~u ki~n tri~n khai tu b6, xay
moi co sd h~ t~ng, tu cac be'n ca, cang ca tOi md r()ng va d~u tu' chi~u sau cho nuoi
t~·6ng thuy san, nang ca'p cac co sd che' bie'n, co sd nghien dtu-dao t~o, co sd djch v~t ·
h?u c~n ... Ngu6n v6n d~u tu phat tri~n toan nganh nam 2002 d~t 5.870 ty a6ng,
trong d6 v6n ngan sach Ia 485,2 ty a6ng.

2.1.1.5. Tiim niing va

Slt

phat triin vi tlutdng mai thilv san.

Voi hang ngan chQ thl'ty san tren thj tntong n()i dja voi cac guy mo khac nhau, ra't
da d~ng v~ lo~i hlnh: chQ tren bi~n, chQ d vung nguyen Iit%u, chQ (J vung tieu thv, ch<;1
ban buon, chtruy~n th6ng, sieu thj ... t~o thanh m()t m~ng Iuoi tieu thv thuy
san, dap ling yeu c~u cua cac nha may che' bi~n, cua g~n 80 tri~u dan VN.

le

Tuy nhien, nganh thuy san dang phai duong d~u voi nhii'ng kh6 khan trong giai
quy~t hang rao phi thue' quan, cac tranh cha'p thttong m~i nhu' xua't kh5u ca tra, ca
basa, tom vao thj truong My; Chloramphenicol, Nitrofurans trong thuy san xua't kh5u
vao EU, Canada.
(?)

X em t1em
I ' PIw I ~1c 2A : T''m111g

,.

I '
v
l !(C c I1e''I!len
. ,. IIU\'
I .. S({n
.. cuu
.. \IN.
1(e
nang

i4


lu~n vdn Tlu;tc si kinh tt$.

HDKH: TS Phan Thf Minh Chou
;

- Voi Sl,l' ra doi 'clia Hit%p h9i che' bie'n xua't khffu thuy san (VASEP), thoi gian qua
da giup cac doanh nghit%p chu d<)ng bon trong vit%c tlm kie'm thi tntong va st,t hqp t~c
trong xua't khffu thuy san.
- Kim ng~ch xua't khffu thuy san nam 2002 d~t 2.014 trit%u USD, tang 13,31% so voi
tht,tc hit%n nam 2001, tie'p tl,lc du'a Vit%t Nam duy trl vi tri trong nh6m 10 nu'oc xua't
khffu thuy san IOn nha't the' gioi. Trong co ca'u hang thuy san xua't khffu, mi;it hang che'
bie'n gia tri gia tang chie'm tren 30% gia tri xua't khffu. Mi;it hang tom dong l~nh xua't
khffu chie'm 47%, d~t 946,2 trit%u USD, ca dong l~nh chie'm 17,81% d~t 358,7 trit%u
USD, b~ch tu<)c va mt,tc dong l~nh 6,8% d~t 138,4 trit%u USD, con l~i Ia cac mi;it hang
khac.< 8)

BIEU DO 1:

,...,

?

?

,...?

, ••.-'

?

"

CO CAU THUY SAN XUAT KHAU CUA VI~T NAM 2002

47.0%

28.4%

Gl Tom

rm ca
0 B:,ch tu~c & mt;ic

0 Mijt hang khac

6.8%

17.8%

- Ve thi tru'ong xua't khffu, nam 2002 thi tntong My dung dffu d~t 640,6. trit%u USD
(31,8%), thi tru'ong Nh~t ban d~t 540,6 trit%u USD (26,8%), thi tru'ong Trung QuO'c va
H6ng Kong d~t 306 trit%u USD (15,2%), thi tru'ong EU d~t 72 trit%u USD (3,5%).<9)
.,...?

~

'

,.,:'

,..,?

?

?

,...

BIEU DO 2: THJ TRUONG XUAT KHAU THUY SAN VI~T NAM 2002

22.7%
3.5%

Ill Nh~t

0 Hongkong
OEU
Ill Thi tntong khac

26.8%

(S),( 9) Bao cno t6ng ke't niim 2002, ke' ho1~ch nilm 2003 - B(l Tht'ty siln, trang 9.

15


lu9n van Tht;~c si kinh ttl

HDKH: TS Phon Thj Minh Chou

2.1.2. Su dong gop ciia nganh thiiy san d6i voi sliphat tri~n KT-XH VietNam.

2.1.2.1. Thanh qua dong gop.
Thuy san la m<)t trong nhung nganh c6 t6c d<) tang tntdng cao nha't mtoc, blnh
quan tren 20%/nam du'a gia tri xua't khtlu tht1y san trong 20 nam qua tang hon 100 l~n.
Thuy san cling voi d~u tho, d~t may, giay dep va gc;to la nam m?t hang xua't khtlu chu
hfc cua Vi~t Nam
hang nam n6 tc;to ra mca nu'OC, gop ph~n tich qtc vao Cong CUQC cong nghi~p h6a- hi~n d~i h6a dfit nu'OC.
Thuy san cua Vi~t Nam da Vli'dn toi 64 nu'oc va vung lanh th6 tren the' giOi. Thuy
san xua't khtlu cua Vi~t Nam dang phat tri~n ra't nhanh ch6ng.va cc;tnh tranh'mc;tnh me
voi Thailand, Indonesia, Malaysia tc;ti h~u he't cac thi tru'ong truy@n th6ng cua cac
nu'oc nay, nho u'u the' v@ san phtlm sc;tch it bj 6 nhi~m, gia ca tti'dng c16i.
,...~

?

?

BANG 1: KET QUA

HO~ T

,...

?

'

> .·· Scin li!(fng khai=: · ·scinlur;ng nuoi

. \;;

' . ..

···NCi;rn•·

. . thdc (tcfn)

TOng scin}ur;ng
(tf/n)

trdn!r(tcfn)

597.717

672.130
954.640
1.078.630
1.151.400
1.212.800
1.280.590
1.395.720
1.434.800

1986
1990
1995
1997
1998
1999
2000
2001
2002

?

?

DQNG CUA NGANH THUY SAN (1986- 2002)

242.866
306.705
459.950
509.816
582.790

614.510
723.110
891.660
976.100

840.583
978.880
1.414.590
1.588.446
1.734.790
1.827.310
2.003.700
2.287.380
2.410.900

.· Kim !Jiq~·q·xu!i(:
kbriu(/bQO.iJSJ)); .

.

109.235
205.000
550.600
776.468
858.600
971.120
1.475.000
1.777.400
2.014.000

Ngu6n: tr;~p chf thuong mr;~i thily sdn
1'\.?

~

,.,,

BIEU DO 3: KIM
2,500,000

NG~CH

.........

,..,?

?

?

XUAT KHAU THUY SAN VN (1986-2002)

······•········

, ,

•••••••••••• " ' ,,

,._,,,n,~u•o•~••••••••

2,000,000
1,500,000

1 - 1--

1,000,000

-

500,000
0 JJit JiB
"
1986

.....

1995

1998

2000

2002

Nganh thuy san phat tri~n g6p ph~n giai quye't cong an vi~c lam cho 3,5 tri~u lao
d<)ng, trong d6 c6 tren 1 tri~u ngtroi hoc;tt d<)ng trong Hnh V\I'C san xua't thi1y san va hdn
2 tri~u nguoi hoc;tt d<)ng trong Hnh V\TC djch V\1 thtty san.

16