SKKN GIÁO DỤC MỘT SỐ KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 12 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG PHƯỚC THIỀN

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI

Trường THPT Phước Thiền
Mã số: …………………….

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

GIÁO DỤC MỘT SỐ KĨ NĂNG SỐNG CHO
HỌC SINH LỚP 12 - TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG PHƯỚC THIỀN
Người thực hiện: Bùi Thị Thủy
Lĩnh vực nghiên cứu:
-Quản lý giáo dục:



-Phương pháp dạy học:




-Lĩnh vực khác:

Có đính kèm:
 Mô hình Phần mềm

 Phim ảnh

 Hiện vật khác

Năm học: 2016 - 2017

SƠ LƯỢC LÍ LỊCH KHOA HỌC
Trang 1


I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN
1. Họ và tên: Bùi Thị Thủy
2. Ngày tháng năm sinh: 29 tháng 4 năm 1980
3. Nam, nữ:

Nữ

4. Địa chỉ: Phước Thiền, Nhơn Trạch, Đồng Nai.
5. Điện thoại:

0979921623.

6. Fax:……………………… Email:
7. Chức vụ: Giáo viên
8.Nhiệm vụ được giao: Giảng dạy môn Sinh học lớp 11,12, chủ nhiệm 12A7
9. Đơn vị công tác: Trường THPT Phước Thiền
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
- Học vị (Hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân Khoa học
- Năm nhận bằng: 2002
- Chuyên ngành đào tạo: Cử nhân Sinh học
III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC
- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: dạy học môn Sinh học.
- Số năm có kinh nghiệm: 14 năm
- Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:
+Chia sẻ một số hình thức tổ chức họat động ngòai giờ lên lớp khối 10
+Khơi gợi hứng thú học tập môn Sinh học ở học sinh yếu trong chương

trình Sinh học lớp 11.
+Đổi mới phương pháp dạy học bài:”Quang hợp ở các nhóm thực vật
C3,C4,CAM” đối với học sinh trung bình, yếu ở trường THPT Phước Thiền
Trang 2


+Một số ví dụ minh họa sự liên hệ kiến thức sinh học với thực tiễn ở
trường THPT Phước Thiền
+ Ứng dụng công nghệ thông tin làm tăng hứng thú hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp khối 12- Trường THPT Phước Thiền

Trang 3


MỤC LỤC

LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI....................................................................trang 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.............................................. trang 2
TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP..................................trang 4
HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI................................................................trang 27
ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG...............trang 28
TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................trang 29
PHỤ LỤC……………………...............................................…….trang 30

Trang 4


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GIÁO DỤC MỘT SỐ KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 12 - TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG PHƯỚC THIỀN

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Luật Giáo Dục năm 2005 (Điều 27) đã khẳng định: “Mục tiêu của g iáo dục
phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ
và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình
thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách
nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao
động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc.”
Tuy nhiên, nội dung và phương pháp giáo dục trong nhà trường hiện nay còn
xem trọng việc dạy chữ, chưa chú trọng đúng mức dạy làm người, nhất là việc giáo
dục kỹ năng sống (KNS) cho học sinh.
Thực tế cho thấy, tình trạng học sinh thiếu KNS vẫn xảy ra, biểu hiện qua hành
vi ứng xử không phù hợp trong xã hội, sự ứng phó hạn chế với các tình huống trong
cuộc sống như "sống nhạt", thụ động, không sở thích, đam mê, từ đó rơi vào tình
trạng mất niềm tin, thiếu vững vàng trước khó khăn thử thách.
Xác định tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, tôi đã
nghiên cứu và thực hiện đề tài “Giáo dục một số kỹ năng sống cho học sinh lớp 12Trường trung học phổ thông (THPT) Phước Thiền” làm đề tài sáng kiến kinh
nghiệm; nhằm mong muốn đem lại cho các em vốn tự tin ban đầu để có thể xác định
mục tiêu học tập năm cuối ở trường phổ thông, có khả năng ra quyết định chọn lựa
nghề nghiệp tương lai, có cách ứng phó tích cực trong những tình huống gây căng
thẳng của cuộc sống,…. Trong bài viết không tránh khỏi những hạn chế, kính mong
đồng nghiệp góp ý, tôi xin chân thành cám ơn!

Trang 5


II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận
Theo quan điểm của Tổ chức văn hóa, khoa học và giáo dục của Liên hiệp quốc
(UNESCO) “Kỹ Năng Sống là năng lực cá nhân giúp cho việc thực hiện đầy đủ các
chức năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày, đồng thời KNS gắn liền với 4 trụ cột

của giáo dục, đó là: học để biết, học để tự khẳng định, học để chung sống với người
khác, học để làm”.
Quỹ nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF) lại cho rằng “Kỹ Năng Sống là khả
năng chuyển đổi kiến thức (phải làm gì?) thái độ (ta đang nghĩ gì?, cảm xúc như thế
nào?, hay tin tưởng vào giá trị nào?) thành hành động (làm gì? và làm như thế nào?)
Vậy, Kỹ Năng Sống là năng lực tâm lý – xã hội của mỗi cá nhân, giúp con
người có khả năng làm chủ bản thân, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác
và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống.
Xuất phát từ quan điểm nói trên, theo POKI : những Kỹ Năng Sống cơ bản thể
hiện các mối quan hệ này:
+ Nhóm Kỹ Năng Sống hướng vào bản thân: Tự nhận thức về các giá trị của
bản thân; tự xác định mục đích cuộc sống, kế hoạch đường đời của bản thân; thể hiện
và nuôi dưỡng sự tự tin; kiềm chế cảm xúc bản thân,…
+ Nhóm Kỹ Năng hướng vào người khác và các quan hệ xã hội: Hiểu biết về
người khác; chấp nhận người khác; lắng nghe người khác; chia sẻ với người khác,…
+ Nhóm Kỹ Năng công việc: Lựa chọn và xác định các giá trị của công việc; tổ
chức thực hiện công việc; làm việc nhóm,….
Từ năm học 2010- 2011 Bộ GD- ĐT đã chỉ đạo lồng ghép, tích hợp giáo dục
KNS qua các môn học và hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh, nhưng hiệu quả
vẫn còn nhiều hạn chế thể hiện qua thực trạng về KNS của học sinh còn nhiều khiếm
khuyết.
Thực tế cho thấy, tình trạng học sinh thiếu KNS vẫn xảy ra, biểu hiện qua hành
vi ứng xử không phù hợp trong xã hội, sự ứng phó hạn chế với các tình huống trong
cuộc sống như: ứng xử thiếu văn hóa trong giao tiếp nơi công cộng; thiếu lễ độ với
thầy cô giáo, cha mẹ và người lớn tuổi; chưa có ý thức bảo vệ môi trường, giữ gìn vệ
sinh công cộng, ....
2. Cơ sở thực tiễn
Trang 6

Thực hiện Chỉ thị số 3008/CT-BGDĐT ngày 18/8/2014 của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ trọng tâm tổ chức giáo dục kỹ năng sống tại các cơ
sở giáo dục phổ thông: tiếp tục rèn luyện những kỹ năng đã được học ở tiểu học, tập
trung giáo dục những KNS cốt lõi, có ý nghĩa thiết thực cho người học như: kỹ năng
ra quyết định và giải quyết vấn đề, kỹ năng tư duy phản biện và sáng tạo, kỹ năng
giao tiếp và hợp tác, kỹ năng tự nhận thức và cảm thông, kỹ năng quản lý cảm xúc và
đương đầu với áp lực, kỹ năng tự học.
Từ những quan điểm định hướng nêu trên đã tạo tiền đề, cơ sở và môi
trường pháp lý thuận lợi cho việc tổ chức giáo dục KNS cho học sinh THPT . Giáo
dục KNS cho học sinh phổ thông hiện nay không bố trí thành một môn học riêng
trong hệ thống các môn học của nhà trường phổ thông bởi KNS phải được giáo dục ở
mọi lúc, mọi nơi khi có điều kiện, cơ hội phù hợp. Do đó, giáo dục KNS phải thực
hiện thông qua từng môn học và trong các hoạt động giáo dục. Vì vậy, cơ hội thực
hiện giáo dục KNS rất nhiều và rất đa dạng. Có thể đề cập tới một số phương thức tổ
chức sau: Thông qua dạy học các môn học; qua chủ đề tự chọn; qua hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp; qua hoạt động trải nghiệm,...
Được sự phân công của Ban giám hiệu trường THPT Phước Thiền, tôi nhận
nhiệm vụ chủ nhiệm lớp 12 liên tục 7 năm ( từ 2010 – nay). Qua khảo sát mỗi năm
với học sinh lớp 12 thì nhận thấy, các em đi học cả ngày, hết học chính tới học thêm
để đạt mục tiêu duy nhất là đỗ đại học mà không biết mình có khả năng và đam mê
hay không. Có những em trong quá trình học bị trầm cảm, thậm chí có em đỗ đại học
nhưng sau đó nhận thấy không phù hợp lại bỏ học đi làm công nhân.
Từ thực tế trên, tôi tiến hành thiết kế và giảng dạy một số chủ đề chuyên biệt
về KNS dưới hình thức hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh lớp chủ nhiệm 12A7
(2016 – 2017) , cụ thể:
+ Kĩ năng đặt mục tiêu
+ Kĩ năng quản lý cảm xúc.

Trang 7

III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP:
1. Kĩ năng đặt mục tiêu.
Bước vào năm học cuối cấp, khác hẳn với những năm học trước, học sinh khối
12 thật sự cần một chiến lược học tập tốt để có thể trải qua những kì thi quan trọng và
cũng là ngưỡng cửa quyết định hướng đi sau này. Tập trung học cho năm cuối cấp là
điều tốt, nhưng tập trung thế nào để việc học tập được hiệu quả ?
Nếu muốn đạt được thành công, các em cần phải đặt ra mục tiêu. Nếu không có
mục tiêu, các em sẽ thiếu tập trung và định hướng. Thiết lập mục tiêu không chỉ giúp
các em điều khiển định hướng của cuộc sống mà còn là chuẩn mực để xác định xem
các em có đang thực sự thành công hay không?
Theo khảo sát đầu năm dành cho 42 học sinh lớp 12A7 (lớp có học lực trung
bình – yếu) về kĩ năng đặt mục tiêu, tôi thu được kết quả:
•

Nhận thức của học sinh về vai trò của việc đặt mục tiêu trong cuộc sống:

Rất quan trọng

Có cũng được, không có cũng không sao

Không ý nghĩa

12/42 (28,57%)

26/42 (61,9%)

4/42 (9,52%)

•

Mức độ tiếp nhận thông tin của học sinh về kĩ năng đặt mục tiêu

Thường xuyên

Thỉnh thoảng

Chưa bao giờ

7/42 (16,67%)

33/42 (78,57%)

2/42 (4,76%)

•

Hầu hết các em đều từng đặt mục tiêu học tập cho bản thân nhưng chỉ có
19/42 (45,24%) em thành công.

•

Khi được khảo sát về việc xây dựng mục tiêu cho cuộc đời của mình, có
24/42 (57,14%) em đã xây dựng vì cho rằng đó là động lực để phấn đấu,
để định hướng cuộc sống tương lai,…Tuy nhiên, vẫn còn 18/42 (42,86%)
chưa xây dựng được mục tiêu vì không biết mình muốn gì trong tương
lai.

Trước thực tế này, tôi tiến hành tổ chức giáo dục chủ đề “Kĩ năng đặt mục tiêu”
dưới hình thức hoạt động ngoài giờ lên lớp vào tháng 9 cho học sinh lớp chủ nhiệm

12A7; với mong muốn, qua chủ đề này, các em sẽ:
Hiểu được mục tiêu là cái đích mà chúng ta muốn đạt tới, muốn thực
hiện ở mỗi một giai đoạn trong cuộc đời hay ở một công việc nào đó.



Hiểu được kĩ năng đặt mục tiêu là khả năng của con người trong việc đề
ra những mục tiêu cho bản thân trong cuộc sống cũng như lập kế hoạch để
thực hiện mục tiêu đó



Trang 8


Nhận thấy vai trò của kĩ năng đặt mục tiêu là giúp chúng ta sống có mục
đích, có kế hoạch và có khả năng thực hiện được mục tiêu của mình, từ đó xác
định mục tiêu hợp lí cho bản thân mình.



Biết vận dụng kĩ năng này để xác định mục tiêu học tập trong năm cuối ở
trường THPT, mục tiêu cho tương lai của mình. ,...theo tiêu chí SMART



2. Kĩ năng quản lý cảm xúc:
Theo ThS.Lê Thị Ngọc Thương, Viện Nghiên cứu Giáo dục, sự hình thành và phát
triển nhân cách của lứa tuổi THPT diễn ra khá mạnh mẽ. Những cảm xúc của học sinh
nảy sinh và biến đổi liên tục trong quá trình tham gia học tập, quan hệ xã hội, gia

đình, bạn bè,... Kiểm soát cảm xúc của học sinh thể hiện ở khả năng làm chủ bản thân
khi cảm xúc nảy sinh, biết cách giải tỏa cảm xúc một cách hiệu quả nhất và có khả
năng kiểm soát cảm xúc của người khác.
Khảo sát với 42 học sinh 12A7 :
+ Về nguyên nhân gây cảm xúc tiêu cực:
Nguyên nhân
Số lượng
Áp lực học tập
42/42 (100%)
Nhận xét, đánh giá của người xung quanh với bản 39/42 (92,86%)
thân
Mối quan hệ bạn bè không tốt
33/42 (78,57%)
Người yêu giận dỗi,…
19/42 (45,23%)
Tai nạn
42/42 (100%)
Mất người thân
42/42 (100%)
Lý do khác,…..
15/42 (35,71%)
+ Về cách giải tỏa cảm xúc tiêu cực:
Nguyên nhân
Cách giải tỏa
Áp lực học tập
Tiếp tục lao vào học miệt mài hơn
Nhận xét, đánh giá của Xấu hổ, thanh minh, khóc, có thể gây sự với người
người xung quanh với bản đánh giá
thân
Mối quan hệ bạn bè không Khóc, nói xấu bạn, im lặng nghe nhạc

tốt
Người yêu giận dỗi, chia Khóc, uống rượu, năn nỉ quay lại, tìm người yêu
tay…
mới,..thậm chí dọa tự tử
Tai nạn
Chịu đựng một mình, tìm người an ủi, giúp đỡ
Mất người thân
Khóc, giả vờ quên
Lý do khác,…..
…..
Qua khảo sát trên, tôi nhận thấy: có rất nhiều nguyên nhân gây cảm xúc tiêu
cực cho học sinh nhưng các em còn dồn nén, kìm hãm. Nếu tình trạng này kéo dài quá
Trang 9


lâu sẽ ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý, không kiểm soát được hành vi, thái độ và các
em sẽ dễ bị đánh mất bản thân, gây ra lỗi lầm không đáng có.
Vì vậy, tôi tiến hành tổ chức giáo dục chủ đề “Kĩ năng quản lý cảm xúc” dưới hình
thức hoạt động ngoài giờ lên lớp vào tháng 2 cho học sinh lớp chủ nhiệm 12A7; với
mong muốn, qua chủ đề này, các em sẽ:


Nhận biết các dấu hiệu của cảm xúc, nhất là cảm xúc tiêu cực và các tình huống
dễ tạo ra cảm xúc tiêu cực



Nhận diện các phản ứng khác nhau của mỗi người trước những cảm xúc tiêu cực



Biết cách biểu lộ cảm xúc.



Biết cách ứng phó và giải tỏa cảm xúc tiêu cực



Biết cách làm chủ cảm xúc

3. Các kĩ thuật/ Phương pháp dạy học tích cực được sử dụng trong chủ đề:
3.1. Kĩ thuật đặt câu hỏi: nhằm kích thích tư duy và giúp học sinh thảo luận hiệu quả
- Ví dụ giáo dục kĩ năng đặt mục tiêu:
Giáo viên có thể đặt các câu hỏi cho học sinh: Mục tiêu của cuộc đời mình là gì?
Mình có cần phải đặt ra mục tiêu cho tương lai không?,….
3.2. Động não : nhằm huy động những tư tưởng mới mẻ, độc đáo về chủ đề các thành
viên thảo luận
- Ví dụ giáo dục kĩ năng đặt mục tiêu:
GV yêu cầu học sinh xác định: Trong số những mục tiêu đã được các bạn xác định ở
bảng, thì mục tiêu nào có thể thành hiện thực., mục tiêu nào chỉ là giấc mơ không
thực hiện được?
-VD giáo dục kĩ năng quản lí cảm xúc:
GV yêu cầu học sinh xác định: Để giảm căng thẳng hay những cảm xúc tiêu cực trong
cuộc sống , chúng ta cần làm gì?
3.3.Hợp tác theo nhóm: nhằm phát huy tính tích cực, trách nhiệm, phát triển năng
lực công tác làm việc và năng lực giao tiếp của học sinh
- Ví dụ giáo dục kĩ năng đặt mục tiêu:
GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm xác định: để mục tiêu mang tính hiện thực thì
mục tiêu đó cần có những yếu tố nào? (trong thời gian 5 phút)

Trang 10


Sau khi các nhóm giải quyết nhiệm vụ phân công, trình bày trước lớp, thì các nhóm
khác bổ sung, đặt câu hỏi cho bạn về nhiệm vụ của mình.
GV chốt lại vấn đề.
-VD giáo dục kĩ năng quản lí cảm xúc:
GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm xác định: tác nhân gây cảm xúc tiêu cực (trong
thời gian 3 phút)
3.4. Phương pháp đóng vai: tổ chức cho học sinh thực hành, “làm chủ” một số cách
ứng xử trong các tình huống giả định
- Ví dụ giáo dục kĩ năng đặt mục tiêu:
Tình huống: An là một học sinh khá của lớp 12A7, An luôn tự tin về bản thân. Còn 1
tháng nữa là thi HK1 nhưng cha của An thấy con chủ quan, hay đi chơi với bạn gái.
Cha của An rất lo lắng cho An, ông nhắc:
An ơi, sao ba thấy con không chịu ôn tập gì cả.Con có biết năm nay là năm cuối cấp,
con phải thi học kì, rồi tốt nghiệp THPT,…Muốn thi tốt, con phải có kế hoạch ôn tập
chứ?
An: Ba cứ yên tâm, con đã xác định được mục tiêu rồi, con của ba sẽ thành công mà.
Nếu em ở vị trí của An, em sẽ nói với ba thế nào để ba an tâm hơn?
Các nhóm thảo luận, thống nhất ý kiến, sau đó trả lời bằng phương pháp đóng vai.
-VD giáo dục kĩ năng quản lí cảm xúc:
GV yêu cầu 4 nhóm thực hiện và xử lí 1 tình huống bằng phương pháp sắm vai ( 5
phút )thể hiện quản lý cảm xúc của bản thân. Mỗi nhóm chuẩn bị trong 2 phút.
Tình huống
+Nhóm 1: Giả sử, hôm nay có tiết Hóa nhưng Minh không thuộc bài.Giáo viên phê
bình Minh trước tập thể lớp.Nếu là Minh, Em sẽ xử lí như thế nào?
+Nhóm 2: Cha mẹ Lan cãi nhau, đòi li dị chia đôi tài sản, con cái. Nếu là Lan, em sẽ
làm gì?
+Nhóm 3: Mai mới quen bạn trai cùng khối.Nhưng tối nay, Mai thấy bạn trai chở

một bạn gái khác. Nếu là Mai, em làm gì?
+Nhóm 4: Hòa thích nấu ăn,muốn học làm bánh nhưng cha mẹ muốn Hòa học kế
toán, nếu Hòa không nghe lời sẽ không chu cấp tiền cho Hòa học.Hòa phản ứng thế
nào?
Trang 11


3.5. Phương pháp giải quyết vấn đề: xem xét, phân tích những tình huống cụ thể và
xác định cách giải quyết hiệu quả
- Ví dụ giáo dục kĩ năng đặt mục tiêu:
GV yêu cầu HS xác định mục tiêu học tập trong năm cuối ở trường THPT, mục tiêu
cho tương lai của mình.
3.6. Trình bày cá nhân -Kĩ thuật trình bày 1 phút: tạo cơ hội cho HS tổng kết lại
kiến thức đã học bằng bài trình bày ngắn gọn và cô đọng với các bạn cùng lớp.
- Ví dụ giáo dục kĩ năng đặt mục tiêu:
HS trình bày 1 phút về mục tiêu của mình.
3.7. Phương pháp trò chơi: tổ chức cho học sinh tìm hiểu một vấn đề thể nghiệm
hành động
- Ví dụ giáo dục kĩ năng đặt mục tiêu:
Trò chơi: Phóng phi tiêu (các đội cầm cây phi tiêu để phóng trúng đích là tấm bia cách
2m), Thảy bi (các đội cầm viên bi để thảy vào 1 trong 3 hộp sữa có kích thước và
khoảng cách khác nhau) giúp học sinh xác định phải có mục tiêu trong cuộc sống,
mục tiêu phải vừa sức.
-VD giáo dục kĩ năng quản lí cảm xúc:
Trò chơi: Tìm nhạc trưởng giúp các em nhận diện cảm xúc khi tham gia trò chơi
3.8. Phân tích phim Video:
-VD giáo dục kĩ năng quản lí cảm xúc:
GV cho HS nghe 1 số bài hát , yêu cầu HS nhận diện bài hát thể hiện cảm xúc nào?
4. Các kĩ năng sống hình thành:
Với các kĩ thuật/ phương pháp dạy học trên, qua các chủ đề giáo viên rèn được cho

học sinh các kĩ năng sống:
•

Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin về kĩ năng đặt mục tiêu; tư duy phê phán,
trình bày suy nghĩ, ý tưởng,..

•

Kĩ năng xác định nhiệm vụ, lập kế hoạch, giải quyết nhiệm vụ, thuyết trình, tự
đánh giá, hợp tác, tư duy phê phán, trình bày, quản lí thời gian, ra quyết
định,giải quyết vấn đề

•

Kĩ năng kiểm soát cảm xúc
Trang 12


•

Kĩ năng tư duy phê phán, ra quyết định và giải quyết vấn đề, giao tiếp, đảm
nhận trách nhiệm, giải quyết mâu thuẫn.

•

Kĩ năng lắng nghe, thương lượng,kiên định, kiểm soát cảm xúc,quản lí thời
gian, hợp tác, cảm thông

•

Tư duy sáng tạo, tự tin, lắng nghe tích cực….

Đối với kĩ năng xác định mục tiêu: tất cả học sinh trong lớp đều đã nhận thấy việc
đặt mục tiêu trong cuộc sống có vai trò rất quan trọng. Các em đã biết đặt mục tiêu
học tập cho năm cuối ở trường phổ thông nên tích cực học tập. Nếu kết quả học lực ở
lớp 11 chỉ có 9 học sinh khá, 28 học sinh trung bình, 5 học sinh yếu thì kết quả học
lực 12 đã tăng học sinh khá lên 28 em, 14 học sinh trung bình, không có học sinh yếu.
Các em còn xây dựng cả mục tiêu tương lai cho cuộc sống của mình sau khi tốt
nghiệp Trung học phổ thông
Thống kê từ hồ sơ thi THPT

Số lượng

Thi đại học

8 (19,05%)

Thi cao đẳng nghề

15 (35,71%)

Thi trung cấp nghề

12 (28,57%)

Học nghề

7 (16,67%)

Đối với kĩ năng quản lí cảm xúc: Các em nhận diện được cảm xúc tiêu cực lây lan

từ người này sang người khác nhanh như virus. Do vậy khi cảm xúc này xuất hiện,
các em mạnh dạn nhìn nhận, giải tỏa không để kéo dài, lan truyền trong lớp học ảnh
hưởng tiêu cực đến bạn bè.
5. Minh họa giảng dạy:
5.1. Kĩ năng đặt mục tiêu
I.Mục tiêu:
Sau chủ đề này, HS sẽ:
-Hiểu được mục tiêu là cái đích mà chúng ta muốn đạt tới, muốn thực hiện ở mỗi một
giai đoạn trong cuộc đời hay ở một công việc nào đó.

Trang 13


-Hiểu được kĩ năng đặt mục tiêu là khả năng của con người trong việc đề ra những
mục tiêu cho bản thân trong cuộc sống cũng như lập kế hoạch để thực hiện mục tiêu
đó
- Nhận thấy vai trò của kĩ năng đặt mục tiêu là giúp chúng ta sống có mục đích, có kế
hoạch và có khả năng thực hiện được mục tiêu của mình, từ đó xác định mục tiêu hợp
lí cho bản thân mình.
- Người học chủ động xác định những mục tiêu cụ thể trong lứa tuổi vị thành niên và
mục tiêu của cả cuộc đời.
- Biết vận dụng kĩ năng này để xác định mục tiêu học tập trong năm cuối ở trường
THPT, mục tiêu cho tương lai của mình,...theo tiêu chí SMART
III.Phương tiện:
-Bảng nhóm lớn
-Phi tiêu, bia, bi, hộp sữa
IV.Tổ chức hoạt động:
1.Sinh hoạt khởi động tạo bầu không khí và tìm chủ đề: (30 phút)
a.Trò chơi 1: Phóng phi tiêu
- GV chia lớp làm 4 đội tương ứng 4 tổ.

- GV phổ biến luật chơi:
+Mỗi đội chọn 2 đại diện (1 nam, 1 nữ)
+Mỗi đại diện được giao 3 cây phi tiêu để phóng trúng đích là tấm bia cách 2m. Nếu
phi tiêu trúng vào tâm : 10 điểm, bên lề : 5 điểm, ra ngoài : 0 điểm
+Đội nhiều điểm nhất là đội thắng cuộc
b.Trò chơi 2: Thảy bi
- GV chia lớp làm 4 đội tương ứng 4 tổ.
- GV phổ biến luật chơi:
+Mỗi đội chọn 2 đại diện (1 nam, 1 nữ)
+Mỗi đại diện được giao 3 viên bi để thảy vào 1 trong 3 hộp sữa có kích thước và
khoảng cách khác nhau. Nếu bi trúng vào hộp ở gần và to nhất : 10 điểm, hộp ở giữa
và trung bình : 20 điểm, hộp ở xa và nhỏ nhất : 30 điểm
+Đội nhiều điểm nhất là đội thắng cuộc
Trang 14


- GV đặt câu hỏi cho HS sau khi tham gia trò chơi: Trò chơi trên gợi cho các em suy
nghĩ gì?
- HS trả lời: phải có mục tiêu trong cuộc sống, mục tiêu phải vừa sức,…
2.Thông điệp:
Đã bao giờ bạn tự hỏi: Mục tiêu của cuộc đời mình là gì chưa? Mình có cần
phải đặt ra mục tiêu cho tương lai không?
Đây là câu hỏi không mới nhưng luôn là câu hỏi thử thách với tất cả các bạn
trẻ. Bấy lâu nay xã hội vẫn bàn luận về vấn đề bạn trẻ ngày nay sống thiếu định
hướng và chưa có mục tiêu rõ ràng.
Bạn đã nghe câu nói này chưa? “Nếu không biết mình đang đi đâu thì mọi ngọn
gió đưa đẩy con thuyền đều là ngọn gió đúng và nếu bạn cứ đi theo mọi hướng gió thì
thuyền của bạn sẽ chạy lòng vòng”. Đây là lời khuyên của Ken Loughnan, Chủ tịch
Hội đồng Quản trị Đại học Victoria, Melbourne.
Nếu không có mục tiêu nghĩa là bạn đang trên con đường không có điểm dừng.

Do vậy điều kiện đầu tiên để thành công là phải có đích đến, đó chính là mục tiêu.
Tuy nhiên không phải ai cũng có thể đặt và thực hiện được mục tiêu như mong
muốn.Thậm chí khi đặt ra mục tiêu cao quá và không đạt được mục tiêu , con người
dễ rơi vào thất vọng, chán chướng.
Kỹ năng đặt mục tiêu vô cùng quan trọng, nó là tiền đề cho những bước tiếp
theo của bạn.
3.Nội dung bài học:
Kĩ thuật/
Phương
pháp dạy
học

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Kĩ năng
sống được
rèn luyện

Bước 1: Khám phá
-Kĩ thuật
đặt câu hỏi

GV đặt câu hỏi:Mục tiêu là
gì?

-HS đưa ra nhiều câu trả
lời.

-Kĩ năng
tìm kiếm
và xử lí
Yêu cầu nêu được: mục
tiêu là cái đích mà chúng ta thông tin;
tư duy phê
muốn đạt tới, muốn thực
phán, tư
hiện ở mỗi một giai đoạn
duy sáng
trong cuộc đời hay ở một
tạo, trình
Trang 15


GV:Em có xây dựng mục
-Hoạt động tiêu cho cuộc sống của
mình chưa? Hãy chia sẻ?
nhóm
GV chia lớp thành 8 nhóm,
mỗi nhóm 5-6 HS. Mỗi
nhóm có 1 nhóm trưởng,
thư ký.
GV phát cho mỗi HS một
tờ giấy để ghi lại những
điều mong muốn/ mục tiêu
cho bản thân trong lứa tuổi
và cuộc đời của mình về:
nhu cầu cuộc sống, học
hành, gia đình, bạn bè,tình

cảm, nghề nghiệp tương
lai,sức khỏe, tiền tài/ danh
vọng/ địa vị/ vật chất, thần
tượng…(trong thời gian 2
phút)
Sau khi ghi xong mục tiêu
của mình. HS bỏ tờ giấy
vào hôp đựng chung của cả
nhóm
-GV mời HS tham gia ý
kiến bình luận về ý kiến
các nhóm, sau đó tổng hợp
lại

công việc nào đó.

bày suy
nghĩ, ý
tưởng,..

-HS nêu:

-HS ghi mục tiêu

-Sau khi bỏ vào hộp, cả
nhóm mở hộp.Mỗi thành
viên nhặt 1 tờ giấy trong
hộp đọc to cho cả nhóm
cùng nghe.
-Trưởng nhóm đề nghị mọi

người nghe xong xác định
xem điều nào là mong
muốn chung cho cả nhóm
thì dán lên bảng cho cả lớp
quan sát

-GV: kết luận: mục tiêu
trong cuộc đời mỗi người
trong từng giai đoạn có
những điểm giống và khác
nhau.
+Mục tiêu trong cuộc đời
thường về: nghề nghiệp/
việc làm, (GV lấy từ VD
Trang 16


của HS)
GV: Vì sao chúng ta
thường hay ngại đề ra các
mục tiêu?
GV nhấn mạnh:
+Vì không tin vào sức
mạnh của mục tiêu. Nghĩa
là bạn sẽ không nghĩ rằng
mục tiêu sẽ là động lực dẫn
đường, là điều thôi thúc
bạn hành động.

-HS nêu được:

+Vì không tin vào sức
mạnh của mục tiêu.
+Vì sợ thất bại.

+Vì sợ thất bại. Có thể
trong cuộc sống, đã vài lần
bạn thất bại trong việc thực
hiện mục tiêu đề ra, và bạn
cho rằng mình không có
khả năng thực hiện, chính
điều này dần sẽ dẫn bạn tới
việc sợ thất bại sau này.
Bước 2: Kết nối
-Động não

GV: Trong số những mục
tiêu đã được xác định ở
bảng thì mục tiêu nào có
thể thành hiện thực., mục
tiêu nào chỉ là giấc mơ
không thực hiện được?
-GV cùng HS phân tích,
xác nhận và kết luận rằng:
cùng 1 mục tiêu nhưng nó
có thể trở thành hiện thực
với người này hoặc là giấc
mơ với người khác.

-GV: muốn đặt ra những
- Thảo luận

mục tiêu mang tính hiện
nhóm,

-Kĩ năng
xác định
- HS xác định
nhiệm vụ,
lập kế
hoạch,
giải quyết
nhiệm vụ,
thuyết
trình, tự
đánh giá,
-HS thảo luận nêu được:
hợp tác, tư
+Mục tiêu phải chính đáng,
duy phê
phù hợp lợi ích chung của
phán,lắng
XH.
nghe tích
+Cần xác định mục tiêu là cực, trình
Trang 17


động não

thực thì mục tiêu đó cần có
những yếu tố nào?

GV yêu cầu các nhóm thảo
luận (5 phút)

ngắn hạn/ dài hạn/ trung
hạn

bày, quản
lí thời
gian, ra
+Khả năng/ ý chí quyết
tâm của bản thân/ điều kiện quyết
định,giải
chủ quan để thực hiện
quyết vấn
những mục tiêu
đề
+Điều kiện khác quan:
những khó khăn/ thuận lợi -kĩ năng
kiểm soát
để thực hiện hóa mục tiêu
cảm xúc
đó
+Những cơ hội để thực
hiện mục tiêu, nếu ta chớp
được cơ hội thì có thể là
yếu tố thuận lợi để thực
hiện mục tiêu.

-Sau khi HS trình bày xong
GV giới thiệu: Cách thiết

lập mục tiêu thông minhmô hình SMART (dùng
bảng nhóm lớn đã ghi sẵn
nội dung)
GV: Tóm lại, Kĩ năng đặt
mục tiêu được thiết lập
theo nguyên SMART:
1. Specific - cụ thể, dễ hiểu
- Chỉ tiêu phải cụ thể vì nó
định hướng cho các hoạt
động trong tương lai.
2 Measurable – đo lường
được
- Chỉ tiêu này mà không đo
lường được thì không biết
có đạt được hay không?

+Những thách thức đòi hỏi
ta phải vượt qua thì sẽ có
khả năng thực hiện được
mục tiêu đặt ra
Yếu tố nào có thể vượt qua
Yếu tố nào có thể khắc
phục?
Yếu tố nào không thể khác
phục?
Yếu tố nào đóng vai trò
quyết định sự thành công
hay thất bại của việc đạt
được mục tiêu.Nếu có các
yếu tố cản trở này thì ta

nên loại bỏ mục tiêu, tránh
lãng phí thời gian/ công
sức/ tiền bạc,…

Trang 18


3 Achievable – vừa sức.
- Chỉ tiêu phải có tính thách
thức để cố gắng, nhưng
cũng đừng đặt chỉ tiêu loại
không thể đạt nổi.
4 Realistics – thực tế.
- Đây là tiêu chí đo lường
sự cân bằng giữa khả năng
thực hiện so vối nguồn lực
bạn
5 Timebound – có thời hạn.
- Mọi công việc phải có
thời hạn hoàn thành, nếu
không nó sẽ bị trì hoãn.
- Thời gian hợp lý giúp bạn
vừa đạt được mục tiêu lại
vừa dưỡng sức cho các mục
tiêu khác
GV: yêu cầu cả lớp xem lại
VD và nhận xét VD nào
đáp ứng theo tiêu chí
SMART?
VD1: Đậu tốt nghiệp THPT HS trao đổi nhóm, trả lời:

VD 2:Trở thành giám đốc
VD 3: Trở thành công nhân
có lương 10 triệu 1 tháng
VD 4:Học giỏi toán nhất
lớp
VD 5:Trở thành đầu bếp
nấu ăn giỏi
GV:Để mục tiêu có thể
thực hiện và đạt được,
chúng ta cần phải làm gì?
GV giới thiệu: Phương
Trang 19


pháp 12 bước để đạt được
mục tiêu (Trích: Thành
công tột đỉnh – Brian Tracy
- NXB Lao động – Xã hội)
Bước 1: Hãy luôn luôn mơ
ước – một khát khao mãnh
liệt và cháy bỏng.
Bước 2: Giữ vững niềm tin.
Bước 3: Hãy viết ra.
Bước 4: Lập danh sách tất
cả những gì bạn có thể
nhận được từ việc đạt mục
tiêu.
Bước 5: Phân tích vị trí,
điểm khởi đầu.
Bước 6: Đặt giới hạn.

Bước 7: Lập danh sách tất
cả những trở ngại chắn giữa
bạn và quá trình đạt mục
tiêu.
Bước 8: Nhận định thông
tin bổ sung mà bạn cần để
đạt được mục tiêu.
Bước 9: Lập danh sách tất
cả những người bạn cần sự
giúp đỡ và hợp tác.
Bước 10: Lập kế hoạch.
Bước 11: Sử dụng sự hình
dung.
Bước 12: Kiên trì.
Bước 3: Thực hành
-Phương
pháp đóng
vai

-GV yêu cầu lớp chia các
nhóm :sử dụng phương
pháp đóng vai để giải quyết
tình huống

-kĩ năng
tư duy phê
phán, ra
quyết định
và giải
Trang 20

An là một học sinh khá của
lớp 12A7, An luôn tự tin về
bản thân. Còn 1 tháng nữa
là thi HK1 nhưng cha của
An thấy con chủ quan, hay
đi chơi với bạn gái. Cha
của An rất lo lắng cho An,
ông nhắc:

-Kĩ thuật
động não

An ơi, sao ba thấy con
không chịu ôn tập gì
cả.Con có biết năm nay là
năm cuối cấp, con phải thi
học kì, rồi tốt nghiệp
THPT,…Muốn thi tốt, con
phải có kế hoạch ôn tập
chứ?

Các nhóm thảo luận, thống
nhất ý kiến, sau đó trả lời
bằng phương pháp đóng
vai.

quyết vấn
đề, giao

tiếp, trình
bày, đảm
nhận trách
nhiệm,
giải quyết
mâu
thuẫn.

-kĩ năng
lắng nghe,
_HS thống nhất nội dung,
thương
phân chia công việc cho
lượng,kiên
từng cá nhân
định, kiểm
-Cá nhân làm việc, sau đó
soát cảm
cả nhóm thống nhất nội
xúc,quản
lí thời
An: Ba cứ yên tâm, con đã dung
xác định được mục tiêu rồi, -Đại diện nhóm sẽ đóng vai gian, tư
duy sáng
nhân vật mà nhóm đảm
con của ba sẽ thành công
tạo, hợp
trách, trình bày.
mà.
tác, cảm

Nếu em ở vị trí của An, em
thông
sẽ nói với ba thế nào để ba
-Tư duy
an tâm hơn?
sáng tạo,
-GV lưu ý các nhóm chỉ
tự in, lắng
trình bày trong 2 phút.
nghe tích
-Sau khi các nhóm trình
cực.
bày, GV yêu cầu các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
-GV chỉnh sửa bài, nhận
xét các nhóm
GV lưu ý HS: Muốn mục
tiêu có thể thực hiện và đạt
được thì lưu ý 1 số điểm
sau:
Trang 21


+Mục tiêu thể hiện bằng
ngôn từ cụ thể: trả lời các
câu hỏi: ai làm, làm như thế
nào? Sẽ thực hiện cái gì,
vào lúc nào?
+Mục tiêu phải thực tế và
có thể thực hiện được.

Bước 4: Vận dụng
-Phương
pháp giải
quyết vấn
đề
-Trình bày
cá nhân
-Kĩ thuật
trình bày 1
phút

-GV : các em đã hiểu về kĩ
năng đặt mục tiêu, bây giờ

-HS hoàn thành mục tiêu
của mình

-GV yêu cầu HS xác định
-HS trình bày
mục tiêu cho bản thân trong -HS khác chỉnh sửa, bổ
năm cuối ở trường THPT,
sung.
mục tiêu cho tương lai của
mình.
-GV yêu cầu HS hoàn
thành trong 8 phút trên giấy
A4 đã phát.
-Sau đó GV mời 2 HS trình
bày 1 phút về mục tiêu của
mình.

-GV nhắc HS Lưu ý quan
trọng: Các em nên thường
nhắc nhở mình về những
mục tiêu này & lập ra kế
hoạch hành động để thực
hiện mục tiêu. Một trong
những điều quan trọng là
trong vòng 36 giờ đầu tiên
ngay sau khi có kế hoạch
hành động, các em cần phải
thực hiện những bước đi
đầu tiên để thực hiện mục
tiêu.

-Kĩ năng
nhận
dạng, xác
địnhvấn
đề, thu
thập thông
tin, giải
quyết vần
đề, tư duy
sáng tạo,
tư duy phê
phán.
-Kĩ năng
tự tin trình
bày suy
nghĩ, ý

tưởng,
quản lí
thời
gian ,kiểm
soát cảm
xúc, tự
nhận thức,
lắng nghe
tích cực…

Trang 22


4. Tổng kết:
-GV yêu cầu HS nêu
+Những thông điệp nào được rút ra từ chủ đề này?
+Những kĩ năng sống nào được hình thành trong chủ đề này? ( kĩ năng tự nhận thức,
kĩ năng phân tích, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng xác định mục tiêu,
….)
- GV nhận xét, kết luận
Phụ lục:
Phương pháp 12 bước để đạt được mục tiêu
Bước 1: Hãy luôn luôn mơ ước – một khát khao mãnh liệt và cháy bỏng.
Bước 2: Giữ vững niềm tin.
Bước 3: Hãy viết ra.
Bước 4: Lập danh sách tất cả những gì bạn có thể nhận được từ việc đạt mục tiêu.
Bước 5: Phân tích vị trí, điểm khởi đầu.
Bước 6: Đặt giới hạn.
Bước 7: Lập danh sách tất cả những trở ngại chắn giữa bạn và quá trình đạt mục tiêu.
Bước 8: Nhận định thông tin bổ sung mà bạn cần để đạt được mục tiêu.

Bước 9: Lập danh sách tất cả những người bạn cần sự giúp đỡ và hợp tác.
Bước 10: Lập kế hoạch.
Bước 11: Sử dụng sự hình dung.
Bước 12: Kiên trì
5.2. Kĩ năng quản lí cảm xúc:
I.Mục tiêu:
Sau chủ đề này, HS:
- Nhận biết các dấu hiệu của cảm xúc, nhất là cảm xúc tiêu cực và các tình huống dễ
tạo ra cảm xúc tiêu cực
- Nhận diện các phản ứng khác nhau của mỗi người trước những cảm xúc tiêu cực
- Biết cách biểu lộ cảm xúc.
- Biết cách ứng phó và giải tỏa cảm xúc tiêu cực
Trang 23


- Biết cách làm chủ cảm xúc
III.Phương tiện:
-Máy chiếu.
-Bảng nhóm lớn, bút lông
-Giấy A4,A0
IV.Tổ chức hoạt động:
1.Sinh hoạt khởi động tạo bầu không khí và tìm chủ đề: (30 phút)
a.Trò chơi 1: Tìm nhạc trưởng
- Quản trò cử 2 người ra đứng cách xa vòng tròn, sau đó cử 1 người làm nhạc trưởng.
Trong khi hát vòng tròn sẽ làm theo động tác của nhạc trưởng như: Vỗ tay, vỗ đầu gối,
vỗ xuống đất ... Khi nghe tiếng hát, người đứng ngoài vòng tròn sẽ vào tìm cho ra
người nhạc trưởng đó.
Luật chơi:
- Mỗi người sẽ được đoán nhạc trưởng 2 lần, nếu đoán đều sai tất cả sẽ bị phạt, nhạc
trưởng bị đoán trúng sẽ trở thành người tìm tiếp theo.

- Phạt : trò chơi
GV: phỏng vấn nhạc trưởng: Cho biết cảm xúc của em khi làm nhạc trưởng?
Phỏng vấn người đi tìm nhạc trưởng: Cho biết cảm xúc của em khi đi tìm nhạc
trưởng?
Phỏng vấn các học sinh khác tham gia trò chơi: Cho biết cảm xúc của em tham gia
trò chơi?
2.Thông điệp:
Con người vốn rất phức tạp, mỗi tâm trạng khác nhau chứa đựng nhiều cảm xúc
khác nhau, có những cảm xúc tích cực, cảm xúc tiêu cực. Những cảm xúc tích cực
hay tiêu cực quá mức đều không tốt cho ta.
Biết làm chủ cơn giận dữ hay biết cách chuyển hóa cảm xúc tiêu cực hoặc tích
cực quá mức sẽ giúp ta sống quân bình hơn, xây dựng mối tương giao tốt với mọi
người.
3.Nội dung bài học:
Kĩ thuật/
Phương

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Kĩ năng
sống được
Trang 24


pháp dạy
học

rèn luyện

Bước 1: Khám phá: Nhận diện những cảm xúc tiêu cực, tích cực và hậu quả
không kiểm soát được cảm xúc
-Kĩ thuật
đặt câu hỏi

GV cho học sinh liệt kê
cảm xúc tiêu cực và tích
cực trong thời gian 1phút?
(lên bảng ghi)

GV: Cảm xúc tiêu cực, tích
cực, cảm xúc nào ta muốn
có?

HS liệt kê:

-Kĩ năng
tìm kiếm
Cảm xúc tích cực: vui,
và xử lí
sung sướng, hạnh phúc,
thông tin;
thích thú, đam mê,…
tư duy phê
Cảm xúc tiêu cực: tức
phán, tư
giận , đau buồn, khổ sở,
duy sáng
chán chường, thất vọng, sợ, tạo, trình

lo lắng, ấm ức, khó chịu… bày suy
-Trong mỗi người chúng ta nghĩ, ý
dù muốn hay không cũng
tưởng,..
luôn tồn tại những cảm xúc
tiêu cực, tích cực.
-Cảm xúc tích cực dễ chấp
nhận hơn cảm xúc tiêu cực.

Cảm xúc nào dễ chấp nhận
hơn?
- Khi mang cảm xúc tích
cực hoặc tiêu cực ta sẽ thấy
bầu khí quanh ta mang sắc
thái như thế.
- Phân tích
Video

-GV cho HS nghe 1 số bài
hát , yêu cầu HS nhận diện
bài hát thể hiện cảm xúc
nào?
-Vậy khi nghe 1 bản nhạc
vui, em mang tâm trạng
nào?

-Cảm xúc tích cực giúp ta
hưng phấn, vui tươi, yêu
đời làm việc hiệu quả hơn
thể hiện ở sự quyết tâm, hy

vọng, biết chấp nhận, vượt
khó

-Khi nghe 1 bản nhạc buồn, -Cảm xúc tiêu cực làm ta
Trang 25