Giáo án: Tổng hợp hai lực

Giáo án: Bài 1: Thực hành: Tổng hợp hai lực
I.Mục đích:
- Học sinh tự kiếm nghiệm lại quy tắc tổng hợp hai lực đồng quy và quy luật tổng
hợp hai lực song song cùng chiều bằng thực nghiệm.
- Học sinh được rèn luyện kĩ năng sử dụng lực kế.
- Học sinh được rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm, xử lí số liệu.
II.Chuẩn bị:
1.Giáo viên:
Dụng cụ thí nghiệm (4 nhóm):
-

Khung đỡ, bảng từ.
Nam châm, quả nặng.
Lực kế ống (có gắn nam châm bằng vòng kim loại) 3N, 5N.
Dây cao su, dây dọi.
Thước đo có ĐCNN 1mm.
Phấn hoặc bút lông.
Thanh sắt dài.

Làm trước các thí nghiệm.
2.Học sinh:
Đọc trước bài thí nghiệm.
Xem lại kiến thức tổng hợp hai lực đồng quy và quy tắc momen lực.
III.Xây dựng tình huống có vấn đề (khoảng 2 phút):
Tại sao kéo ngã cây lại cần hai nhóm người
kéo về hai phía? Nếu ta kéo bằng một nhóm
người thì sao? Một nhóm người này phải
kéo một lực bằng bao nhiêu so với hai nhóm
trên để cây ngã?

Người phụ nữ chịu một lực bao nhiêu từ
gánh hàng? Làm cách nào để người phụ
nữ này di chuyển dễ dàng nhất?
Nếu không có máy tính ở những nơi thực
tế như vậy, chúng ta phải làm sao để giải
quuyết?

IV.Hoạt động dạy học:
1.Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh, giới thiệu dụng cụ và phương án tiến
hành (10-15p):
HĐ của GV
HĐ của học sinh
-Kiểm tra kiến thức cũ về tổng hợp hai
-Trả lời câu hỏi.
-Tóm tắt những điều đọc hiểu từ sách.
lực đồng quy và quy tắc momen lực.
-Kiểm tra về việc đọc bài trước: yêu cầu
các em khái quát việc cần làm, cách tiến
hành đã đọc được trong sách.
-Bổ sung, chỉnh sửa phương án thực
-Nghe, ghi chép, chú ý quan sát.
hành của học sinh. Thực hành mẫu một
cặp lực.
2.Tiến hành phân công nhiệm vụ và thực hành (15-20p):
HĐ của GV
-GV chia lớp thành 4 nhóm, đề nghị các
nhóm cử nhóm trưởng, thư kí của nhóm.
-Giáo nhiệm vụ cho các nhóm:
+nhóm 1,3: tổng hợp hai lực đồng quy,
xử lí số liệu sơ bộ.

+nhóm 2,4:tổng hợp 2 lực song song
theo quy tắc momem, xử lí số liệu sơ bộ.
+Mỗi nhóm làm ít nhất 2 cặp lực, mỗi
cặp lực 3 lần tiến hành, luân phiên các
bạn trong nhóm đều phải làm.
+Yêu cầu các bạn trong nhóm đều phải

HĐ của học sinh
-Các nhóm cử nhóm trưởng, thư kí của
nhóm.
-Lắng nghe GV giao nhiệm vụ, tiến
hành thực hành theo phân công.


chú ý, sau khi thực hành sẽ chọn bạn bất
kì thuật lại cách nhóm tiến hành.
-GV quan sát, theo dõi, hỗ trợ học sinh
khi cần, chú ý:
+thư kí viết được những gì?
+các thành viên trong nhóm có cùng
hoạt động không?
+hỏi xem học sinh có thắc mắc gì
không?
-Hai nhóm thực hành khác nhau đã xong
có thể luân phiên đổi vị trí thực hiện.
3.Tổng kết hoạt động của các nhóm. Khái quát kết quả thu được của các
nhóm (2-5p):
HĐ của GV
-Đề nghị các nhóm trình bày cách tiến
hành và kết quả thu được.

-Yêu cầu cả lớp nhận xét, thảo luận.
-Xác nhận ý kiến đúng.
-Giải đáp thắc mắc của học sinh (nếu
có) (hoặc nêu vấn đề để học sinh thắc
mắc, như sai số do đâu? Cách khắc phục
sai số?....)
-Nhận xét hoạt động của các nhóm.

HĐ của học sinh
-Đại diện bất kì lên trình bày.
-Tham gia thảo luận.
-Nêu thắc mắc trong quá trình thực
hành(nếu có).

4.Hoạt động kết thúc (2-3p):
-Nhắc lại kiến thức cần nắm qua bài thực hành.
-Nhấn mạnh tổng hợp lực là kiến thức, kĩ năng quan trọng trong việc giải bài tập
các chương và chương trình lớp 10, cũng như ứng dụng vào thực tế.
-Yêu cầu học sinh nộp bản báo cáo theo mẫu đúng thời hạn.


KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM:
1/ Tổng hợp hai lực đồng quy
1.1/ Tiến trình thí nghiệm:
-Treo các quả nặng vào 1 đầu dây cao su, đầu kia buộc vào giữa 1 sợi chỉ
bển. Hai đầu dây chỉ móc vào 2 lực kế ống được cố định bằng nam châm.
-Đặt 2 lực kế theo 2 phương tạo với nhau 1 góc nào đó sao cho dây cao su
nằm song song với mặt bảng.
-Đánh dấu vị trí A mà sợi dây cao su bị dãn.
-Biểu diễn các vectơ 𝐹1 và 𝐹2 lên bảng sắt theo cùng 1 tỉ lệ xích.

-Vẽ lên bảng sắt hình bình hành có 2 cạnh là 2 vectơ lực 𝐹1 và 𝐹2, đường
chéo hình bình hành biểu diễn hợp lực 𝑅. Dùng thước đo chiều dài l của đường
chéo biểu diễn 𝑅 để tính giá trị R theo tỉ xích đã chọn. Ghi vào bảng số liệu các giá
trị l và R.
-Tháo bỏ các quả nặng, dùng 1 lực kế gắn vào đầu dây cao su và kéo cho
sợi dây cao su dãn đến vị trí A. Đọc trên lực kế và ghi vào bảng số liệu giá trị của
hợp lực 𝑅1.
-Lặp lại bước thí nghiệm này thêm 2 lần để tìm và ghi vào bảng số liệu
các giá trị 𝑅2, 𝑅3 tương ứng.
1.2/ Kết quả thí nghiệm:
Thí
nghiệm

𝐹1

𝐹2 Tỉ lệ xích 𝑅(từ hình vẽ)

(N) (N)

𝑅(từ thí nghiệm)

l(cm)

R(N)

𝑅1

𝑅2

𝑅3

𝑅

∆𝑅

R=𝑅 ± ∆R

1

1,4

1,7

1cm ứng
với 0,1N

25

2,5

2,4

2,6

2,6

2,53

0,27 2,53 ± 0,27

2

1,3

1,6

1cm ứng
với 0,1N

25,5

2,55

2,4

2,5

2,5

2,47

0,13 2,47 ± 0,13


2/ Tổng hợp 2 lực song song cùng chiều
2.1/Tiến trình thí nghiệm:
-Treo thanh thép lên hai đế nam châm đặt trên bảng sắt nhờ 2 dây cao su.
-Móc lên thanh ở 2 điểm A và B các quả cân. Đánh dấu vị trí của thanh.
-Áp dụng các công thức của quy tắc hợp lực song song cùng chiều để xác
định độ lớn và điểm đặt 0 (độ dài a của đoạn OA) của hợp lực.

2.2/Kết quả thí nghiệm:
Thí
nghiệm

𝑃1

𝑃2 𝑃(từ tính toán)

𝑃(từ thí nghiệm)

(N) (N) P(N) Độ dài a của P(N)
đoạn OA(cm)

1

3,5 0,5 4

2

3

1

4

2,775
4,25

Độ dài a của đoạn OA(cm)
𝑎1

𝑎2

𝑎3

4

2,5

2,8

3

2,77 0,53 2,77 ± 0,53

4

5,1

4,4

4,6

4,7

𝑎

∆a

0,8

a=𝑎 ± ∆𝑎

4,7 ± 0,8