Giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện ngọc hồi, tỉnh kon tum

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
----------

HÀ THỊ HẰNG

GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN
NÔNG THÔN HUYỆN NGỌC HỒI,
TỈNH KON TUM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Đà Nẵng - Năm 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
----------

HÀ THỊ HẰNG

GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN
NÔNG THÔN HUYỆN NGỌC HỒI,
TỈNH KON TUM

Chuyên ngành: Kinh tế phát triển
Mã số: 60.31.01.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Bảo

Đà Nẵng - Năm 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Hà Thị Hằng


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................................................3
MỤC LỤC.................................................................................................................................................4
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT..............................................................................................7
PHẦN MỞ ĐẦU.......................................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu đề tài...........................................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài................................................................................3
4. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................................................3
5. Bố cục của đề tài............................................................................................................................3
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu.......................................................................................................4
CHƯƠNG 1............................................................................................................................................12
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC LÀM VÀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN................12
1.1. VIỆC LÀM VÀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN....................................12
1.1.1. Khái niệm việc làm, giải quyết việc làm............................................................................12
1.1.2. Đặc điểm của thanh niên nông thôn.................................................................................15
1.1.3. Giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn.................................................................17
1.1.4. Vai trò của giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn...............................................22

1.2. NỘI DUNG, TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN......24
1.2.1. Hướng nghiệp, đào tạo nghề và giới thiệu việc làm cho thanh niên nông thôn.............24
1.2.2. Phát triển sản xuất giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn..................................26
1.2.3. Xuất khẩu lao động............................................................................................................29
1.2.4. Hỗ trợ tín dụng giải quyết việc làm...................................................................................29
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN...30
1.3.1. Điều kiện tự nhiên.............................................................................................................30
1.3.2. Điều kiện kinh tế................................................................................................................32


1.3.3. Điều kiện xã hội..................................................................................................................37
1.4. KINH NGHIỆM GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN Ở MỘT SỐ ĐỊA
PHƯƠNG...........................................................................................................................................38
1.4.1. Giải quyết việc làm ở thành phố Kon Tum – Tỉnh Kon Tum..............................................38
1.4.2. Giải quyết việc làm thông qua mô hình kinh tế trang trại hiệu quả của huyện Đăk Hàtỉnh Kon Tum................................................................................................................................41
1.4.3. Bài học kinh nghiệm đối với Huyện Ngọc Hồi...................................................................43
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................................................44
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................45
THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN HUYỆN NGỌC HỒI, TỈNH KON
TUM......................................................................................................................................................45
2.1. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ XÃ HỘI CỦA HUYỆN NGỌC HỒI ẢNH
HƯỞNG ĐẾN GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN...........................................45
2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên........................................................................................45
2.1.2. Đặc điểm về kinh tế...........................................................................................................48
2.1.3. Đặc điểm về xã hội.............................................................................................................50
2.2. TÌNH HÌNH THANH NIÊN NÔNG THÔN HUYỆN NGỌC HỒI......................................................51
2.2.1. Tình hình số lượng thanh niên nông thôn của huyện Ngọc Hồi......................................51
2.2.2. Thanh niên nông thôn phân theo trình độ văn hóa.........................................................49
2.2.3. Thanh niên nông thôn phân theo trình độ chuyên môn kỹ thuật...................................51
2.2.4. Thanh niên nông thôn trong các ngành kinh tế................................................................56

..........................................................................................................................................................57
2.3. THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN HUYỆN NGỌC HỒI....59
2.3.1. Hoạt động hướng nghiệp, đào tạo nghề cho thanh niên và giới thiệu việc làm.............59
2.3.2. Phát triển sản xuất thu hút lao động................................................................................62
2.3.3. Hoạt động xuất khẩu lao động..........................................................................................64
2.3.4. Chính sách tín dụng hỗ trợ giải quyết việc làm.................................................................66


2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG.....................................................................................................................67
2.4.1. Những kết quả đạt được trong quá trình giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn
huyện Ngọc Hồi............................................................................................................................67
2.4.2. Những tồn tại trong giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn huyện Ngọc Hồi.....71
2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế.........................................................................74
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................................................76
CHƯƠNG 3............................................................................................................................................77
MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN HUYỆN
NGỌC HỒI TỈNH KON TUM...................................................................................................................77
3.1. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU VÀ PHƯƠNG HƯỚNG GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN
HUYỆN NGỌC HỒI............................................................................................................................77
3.1.1. Những quan điểm chủ yếu giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn huyện Ngọc
Hồi................................................................................................................................................77
3.1.2. Mục tiêu giải quyết việc làm..............................................................................................78
3.1.3. Phương hướng giải quyết việc làm...................................................................................79
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN
HUYỆN NGỌC HỒI............................................................................................................................84
3.2.1. Tăng cường công tác đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn.......................................84
3.2.2. Đẩy mạnh công tác hướng nghiệp và giới thiệu việc làm................................................87
3.2.3. Phát triển các ngành sản xuất...........................................................................................89
3.2.4. Mở rộng và phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ......................................................92
3.2.5. Thực hiện chính sách sử dụng lao động và xuất khẩu......................................................93

3.2.6. Thực hiện chính sách tín dụng..........................................................................................95
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..........................................................................................................................98
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................................................................99
1. KẾT LUẬN..................................................................................................................................99
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................................1

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI (BẢN SAO)


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
CN

: Công nghiệp

CNH – HĐH

: Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

DN

: Doanh nghiệp

CCN

: Cụm công nghiệp

DNVVN

: Doanh nghiệp vừa và nhỏ

GDTX

: Giáo dục thường xuyên

GQVL

: Giải quyết việc làm

KTXH

: Kinh tế xã hội

LLLĐ

: Lực lượng lao động

LĐTB&XH

: Lao động thương binh và xã hội

NLĐ

: Người lao động

PCGD

: Phổ cập giáo dục

PTNT

: Phát triển nông thôn

TBXH

: Thương binh xã hội

TH

: Tiểu học

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

TTCN

: Tiểu thủ công nghiệp

UBND

: Ủy ban nhân dân

XKLĐ

: Xuất khẩu lao động

ILO

: Tổ chức lao động quốc tế

ĐTN

: Đào tạo nghề

TTCN

: Tiểu thủ công nghiệp

TN-DV

: Thương nghiệp dịch vụ

XHH

: Xã hội học


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

bảng

Trang
Error:

Refere

2.1

Bảng: Số lượng Thanh niên nông thôn và dân số huyện
Ngọc Hồi giai đoạn 2011-2015

nce
source
not
found
Error:
Refere

2.2

Thanh niên nông thôn phân theo trình độ văn hoá

nce
source
not
found
Error:
Refere

2.3

Thanh niên nông thôn phân theo trình độ chuyên môn kỹ
thuật

nce
source
not
found
Error:
Refere

2.4

Thất nghiệp của thanh niên nông thôn huyện Ngọc Hồi
giai đoạn 2011-2015

nce
source
not

2.5

Số thanh niên nông thôn thất nghiệp phân theo nhóm

found
Error:


Refere
tuổi, trình độ học vấn và trình độ chuyên môn kỹ thuật
giai đoạn 2011-2015

nce
source

not
found
Error:
Refere

2.6

Thanh niên nông thôn đang làm việc trong các ngành
kinh tế

nce
source
not
found
Error:
Refere

2.7

Đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn

nce
source
not
found
Error:
Refere

2.10

Phân loại cơ sở sản xuất theo sản phẩm

nce
source
not

2.11

Hoạt động xuất khẩu lao động 2011 - 2015

found
Error:
Refere
nce
source
not


found
Error:
Refere
2.12

Tín dụng hỗ trợ giải quyết việc làm giai đoạn 2011 2014

nce
source
not
found
Error:

Refere

2.13

Thanh niên nông thôn được giải quyết việc làm giai
đoạn 2012 - 2014

nce
source
not
found


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Số hiệu

Tên bảng

biểu đồ
2.1

Thanh niên nông thôn và dân số huyện Ngọc Hồi giai
đoạn 2011-2015

Trang
48
Error:
Refere

2.2

Thanh niên nông thôn phân theo trình độ văn hóa

nce
source
not
found
Error:
Refere

2.3

Thanh niên nông thôn phân theo trình độ chuyên môn kỹ
thuật

nce
source
not
found
Error:
Refere

2.4

So sánh cơ cấu thanh niên nông thôn đang làm việc trong
ngành kinh tế giữa năm 2015 và năm 2011

nce
source
not

2.5

Đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn

found
Error:
Refere
nce
source


not
found
Error:
Refere
2.6

Hướng nghiệp và giới thiều việc làm cho người lao động

nce
source
not
found
Error:

Số cơ sở và thanh niên nông thôn hoạt động trong ngành
2.7

CN, TTCN, thương nghiệp, ăn uống, vận tải và dịch vụ

khác.

Refere
nce
source
not
found
Error:
Refere

2.8

Hoạt động xuất khẩu lao động 2011 - 2015

nce
source
not
found
Error:
Refere

2.9

Số thanh niên nông thôn được giải quyết việc làm

nce
source
not
found

1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giải quyết việc làm là một trong những chính sách quan trọng của mỗi
quốc gia, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển như Việt Nam. Thiếu việc
làm, không có việc làm hoặc việc làm với năng suất thấp và thu nhập thấp sẽ
không giúp thanh niên đảm bảo cuộc sống và phát triển bền vững. Đối với
thanh niên nông thôn, việc làm liên quan đến yếu tố đất đai, tư liệu lao động,
công cụ lao động, kỹ năng nghề và vốn sản xuất. Các yếu tố trên kết hợp thành
một chỉnh thể tác động mạnh đến đời sống của thanh niên nông thôn.
Ngọc Hồi là một huyện biên giới gồm có 7 xã, 01 thị trấn trong đó có 05
xã biên giới. Diện tích tự nhiên khoảng 84.382 ha; phía Bắc giáp huyện Đắk
Glei, phía Nam giáp huyện Sa Thầy, phía Đông giáp huyện Đắk Tô, phía Tây
giáp Lào, Cam Phu Chia có chung đường biên giới khoảng 47 km. Đặc biệt
huyện có cửa khẩu quốc tế Bờ Y nên có vị trí quan trọng về đầu mối giao lưu
kinh tế-văn hóa-xã hội. Huyện được xác định là một trong ba vùng kinh tế
động lực của tỉnh Kon Tum, ổn định về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Toàn huyện có 17 dân tộc anh em sinh sống, tính đến cuối năm 2015
thanh niên là 10.455 chiếm khoảng 22,8 % dân số toàn huyện. Trong những
năm qua cùng với sự phát triển của đất nước, đại bộ phận thanh niên các dân
tộc trong huyện tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, pháp luật của
nhà nước. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân nói chung, thanh niên
nói riêng không ngừng được nâng lên. Thanh niên luôn xung kích đi đầu
trong mọi lĩnh vực, năng động sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, có ý chí vươn
lên xóa đói giảm nghèo, làm giàu chính đáng, thể hiện ước mơ, hoài bão của
bản thâm mình, tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới, góp sức cùng
Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong huyện phát triển kinh tế

xã hội, giữ vững an ninh quốc phòng và trật tự an toàn xã hội.


2

Tuy nhiên, trước những thời cơ và thách thức của thời kỳ hội nhập kinh
tế quốc tế, thanh niên huyện Ngọc Hồi còn bộc lộ những hạn chế nhất định,
đó là: số người thiếu việc làm trong khu vực nông thôn trên địa bàn huyện
Ngọc Hồi còn cao, trình độ học vấn của một bộ phận thanh niên còn thấp,
chưa đồng đều nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số; hoặc có việc làm
nhưng chưa ổn định, thu nhập thấp, bấp bênh; đời sống vật chất còn khó khăn;
một bộ phận thanh niên còn thiếu ý thức trách nhiệm, thiếu đạo đức, lười lao
động, thụ động, tự ti, chưa có ý chí vươn lên khó khăn để lập thân, lập nghiệp,
làm giàu chính đáng. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu việc làm
của thanh niên khu vực nông thôn, trong đó phải kể đến diện tích canh tác ít,
chậm đổi mới vật nuôi, cây trồng, thiếu vốn để phát triển sản xuất- kinh
doanh, trình độ văn hóa, nghề nghiệp còn bất cập so với yêu cầu thị trường
lao động...
Để giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn giúp họ bảo đảm chất
lượng cuộc sống và phát triển bền vững, tôi chọn đề tài: "Giải quyết việc làm
cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum" là
yêu cầu tất yếu khách quan, cấp thiết cả về lí luận và thực tiễn.
2. Mục đích nghiên cứu đề tài
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến giải quyết việc làm cho
thanh niên nông thôn.
- Phân tích thực trạng giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn
huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum thời gian qua, phát hiện những hạn chế và
nguyên nhân.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết việc làm cho thanh
niên nông thôn huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum trong giai đoạn từ nay đến

năm 2020.


3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Những vấn đề lý luận, thực tiễn liên quan đến công tác giải quyết việc
làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ngọc Hồi.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu công tác giải quyết
việc làm cho thanh niên nông thôn.
- Về không gian: Địa bàn huyện Ngọc Hồi- tỉnh Kon Tum.
- Về thời gian: Đánh giá thực trạng công tác giải quyết việc làm cho
thanh niên nông thôn trong giai đoạn 2011-2015. Các giải pháp đề xuất có giá
trị trong 5 năm tới.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành các mục tiêu nghiên cứu trên, luận văn đã sử dụng các
phương pháp nghiên cứu cụ thể sau:
- Phương pháp phân tích thống kê;
- Phương pháp phân tích tổng hợp;
- Phương pháp phân tích so sánh;
- Phương pháp thống kê mô tả;
- Các phương pháp khác...
Nguồn số liệu phục vụ nghiên cứu đề tài được thu thập trong giai đoạn
2011 -2015. Số liệu được thu thập thông qua các cơ quan, đơn vị có liên quan
trên địa bàn huyện như Phòng Lao động Thương binh – Xã hội huyện, Đoàn
Thanh niên huyện Ngọc Hồi, Chi cục thống kê huyện Ngọc Hồi, Ngân hàng
chính sách xã hội huyện.
5. Bố cục của đề tài

Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn chia làm 3 chương:


4

Chương 1: Cơ sở lý luận về việc làm và giải quyết việc làm cho thanh
niên nông thôn.
Chương 2: Thực trạng giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn
huyện Ngọc hồi, tỉnh Kon Tum.
Chương 3: Một số giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết việc làm cho thanh
niên nông thôn huyện Ngọc hồi, tỉnh Kon Tum.
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Vấn đề giải quyết việc làm được nghiên cứu với nhiều góc độ khác nhau,
từ nhiều tác giả và cơ quan nghiên cứu. Giá trị lớn nhất của những công trình
nghiên cứu có liên quan là nêu thực trạng và đề xuất những giải pháp mang
tính thực tiễn, nhằm giải quyết các vấn đề có liên quan đến đào tạo nghề, giải
quyết việc làm cho người lao động. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu
có liên quan như:
- Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Đề án tăng cường đào tạo
nghề cho lao động nông thôn giai đoạn 2008-2015 và định hướng đến năm
2020. Trong Đề án nêu rõ quan điểm, mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụ thể
cho giai đoạn 2011 – 2015 là đào tạo nghề cho 5.200.000 lao động nông thôn,
giai đoạn 2016 – 2020 đào tạo nghề cho 6.000.000 lao động nông thôn;
Nghiên cứu đối tượng của Đề án là Lao động nông thôn trong độ tuổi lao
động, có trình độ học vấn và sức khỏe phù hợp với nghề cần học. Trong đó ưu
tiên dạy nghề cho các đối tượng là người thuộc diện được hưởng chính sách
ưu đãi người có công với cách mạng, hộ nghèo, người dân tộc thiểu số, người
tàn tật, người bị thu hồi đất canh tác. Bên cạnh đó đưa ra các chính sách đối
với người học, đối với giảng viên và đối với cơ sở đào tạo nghề cho lao động

nông thôn. Nghiên cứu giải pháp chủ yếu của Đề án như: Nâng cao nhận thức
của các cấp, các ngành, xã hội, của cán bộ, công chức xã và lao động nông
thôn về vai trò của đào tạo nghề đối với tạo việc làm, tăng thu nhập và nâng


5

cao chất lượng nguồn nhân lực nông thôn; Phát triển mạng lưới cơ sở đào tạo;
Phát triển đội ngũ giáo viên, giảng viên và cán bộ quản lý.
- Giải pháp đào tạo nghề và tạo việc làm cho thanh niên ở thành phố Đà
Nẵng, luận văn thạc sỹ của Phan Thị Thúy Linh, trường Đại học Đà Nẵng.
Trong luận văn, tác giả đã hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về giải
quyết việc làm, các nhân tố ảnh hưởng đến đào tạo nghề và tạo việc làm cho
thanh niên như: cơ cấu kinh tế, tốc độ đô thị hóa, toàn cầu hóa và hội nhập,
năng lực đào tạo nghề, quy mô về cơ cấu dân số, nhận thức của xã hội về đào
tạo nghề và việc làm, kinh nghiệm ở một số nước và địa phương đào tạo nghề
và tạo việc làm cho thanh niên như: kinh nghiệm ở Nhật Bản, kinh nghiệm ở
Đức, kinh nghiệm ở thành phố Hà Nội. Thực trạng giải quyết việc làm ở
thành phố Đà Nẵng đồng thời đưa ra những giải pháp phù hợp nhằm giải
quyết việc làm cho thanh niên ở thành phố Đà Nẵng như: Nâng cao nhận thức
cho các cấp, các ngành, xã hội và nhất là thanh niên về học nghề và việc làm;
Giải pháp về cơ chế, chính sách và tăng cường quản lý nhà nước; Quy hoạch,
quản lý các cơ sở đào tạo nghề đảm bảo đào tạo nghề gắn với nhu cầu thực
tiễn; Xây dựng chính sách hỗ trợ vốn, phát triển làng nghề, ngành nghề truyền
thống gắn với phát triển du lịch – thương mại nhằm tạo việc làm cho thanh
niên.
- Việc làm ở nông thôn, thực trạng và giải pháp, Chu Tiến Quang (2001),
NXB Nông nghiệp. Về cơ bản, cuốn sách trên là kết quả nghiên cứu của
nhóm tác giả trên cơ sở thực hiện thành công đề tài nghiên cứu khoa học năm
1998 về “Cơ sở lý luận và thực tiễn cho một số chính sách và giải pháp nhằm

giải quyết việc làm ở nông thôn trong quá trình công nghiệp hóa”, có bổ sung
chỉnh lý cập nhật các thông tin số liệu mới về tình hình việc làm và chính sách
giải quyết việc làm trong nông thôn, đồng thời đưa ra một số giải pháp chính
sách thúc đẩy quá trình tạo việc làm cho lao động nông thôn. Cuốn sách cho


6

thấy một bức tranh chung về một số vấn đề lý luận về việc làm, thực trạng
việc làm ở nông thôn và một số giải pháp giải quyết việc làm nông thôn Việt
Nam. Nội dung cuốn sách được trình bày trong 6 chương: Chương 1: Một số
vấn đề lý luận cơ bản về lao động và việc làm nông thôn; Chương 2: Thực
trạng lao động và việc làm trong nông thôn; Chương 3: Thực trạng lao động
việc làm phi nông nghiệp ở nông thôn; Chương 4: Di chuyển lao động và tìm
kiếm việc làm ở nông thôn; Chương 5: Định hướng và giải pháp tạo việc làm
cho lao động ở nông thôn; Chương 6: Kinh nghiệm giải quyết việc làm trong
nông thôn ở một số nước trong khu vực. Tuy nhiên, số liệu của cuốn sách đã
cũ và các chính sách không được tác giả phân tích đầy đủ.
- Trong nghiên cứu của PGS.TS. Bùi Quang Bình (2007), đánh giá tình
hình thất nghiệp và thiếu việc làm ở Việt Nam chủ yếu tập trung vào đối
tượng lao động trẻ từ 15-35 tuổi và tập trung ở khu vực nông thôn. Lý do cơ
bản nhất của thiếu việc làm do không có nghề nghiệp chuyên môn hay không
được đào tạo nghề. Trong nghiên cứu này cũng đề cập tới cơ chế phân bổ chi
phí đào tạo giữa doanh nghiệp và người lao động cho đào tạo nghề. Tiếp đó
trong nghiên cứu năm 2011 và 2012, tác giả cũng khẳng định quá trình công
nghiệp hoá đòi hỏi phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đặc biệt là phải
chú trọng đào tạo nghề cho lao động khu vực nông thôn. Trong nghiên cứu
2010 tác giả Bùi Quang Bình đã chỉ ra những vấn đề tồn tại của hệ thống đào
tạo nghề khu vực nông thôn và kiến nghị các giải pháp cụ thể: Các địa
phương nên lập dự án đào tạo nghề cho lao động nông thôn với những ngành

nghề phù hợp; Xây dựng kế hoạch đào tạo nghề gắn với chương trình giải
quyết việc làm và xoá đói giảm nghèo; Có chính sách ưu đãi đối với đào tạo
nghề cho lao động nông thôn; Tuyên truyền vận động và phân luồng hướng
nghiệp cho học sinh phổ thông nông thôn. Đây có thể coi là những gợi ý cho
nghiên cứu về đề tài này.


7

- Hoạt động đào tạo nghề cho thanh niên trong điều kiện công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước, Nguyễn Thị Vân Hạnh (2006), Đại học quốc gia
Hà Nội. Tác giả đi sâu vào nghiên cứu nhu cầu đào tạo nghề cho thanh niên,
những mặt tồn tại, khó khăn trong công tác đào tạo nghề, chính sách đào tạo
nghề cho thanh niên trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tìm hiểu
cơ sở lý luận và thực tiễn của việc đào tạo nghề. Thực trạng nhu cầu đào tạo
nghề của thanh niên ở nước ta hiện nay. Thực trạng và giải pháp nâng cao
chất lượng, hiệu quả hoạt động đào tạo nghề cho thanh niên nước ta hiện nay.
Đề tài là việc vận dụng và kiểm chứng các lý thuyết XHH nói chung và các lý
thuyết XHH trong lĩnh vực giáo dục nói riêng để giải quyết vấn đề xã hội nảy
sinh trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Bên cạnh đó, Đề tài cũng hướng đến
làm rõ khái niệm ĐTN, góp phần hình thành quan niệm xã hội đúng đắn về vị
trí của loại hình đào tạo này trong hệ thống giáo dục. Những nghiên cứu và
phân tích thực tiễn của đề tài sẽ cung cấp dữ liệu phác thảo nhu cầu ĐTN của
thanh niên nói chung và học sinh trung học phổ thông nói riêng cũng như một
bức tranh toàn cảnh về hoạt động ĐTN cho thanh niên Việt Nam trong những
năm gần đây, cung cấp thông tin cho các nhà quản lý và hoạch định chính
sách để sớm có những điều chỉnh cấn thiết, cải thiện và nâng cao chất lượng
hệ thống ĐTN Việt Nam.
Về Toàn cầu hoá: cơ hội và thách thức đối với lao động Việt Nam, của
TS. Nguyễn Bá Ngọc, KS. Trần Văn Hoan (chủ biên), Nxb Lao động - xã hội,

Hà Nội 2002. Các tác giả đã trình bày tổng quan tác động của toàn cầu hoá
đến lao động và các vấn đề xã hội của Việt Nam, những xu hướng vận động
của nguồn nhân lực, lao động và việc làm Việt Nam dưới tác động của toàn
cầu hoá kinh tế, phân tích những cơ hội và thách thức đối với lao động Việt
Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế. Từ đó đề ra các giải pháp đối với
lao động Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hoá kinh tế.


8

Về chính sách giải quyết việc làm ở Việt Nam, của các tác giả Nguyễn
Hữu Dũng, Trần Hữu Trung, Nxb Chính trị quốc gia, 1997. Các tác giả đã
trình bày tổng quát về phương pháp luận và phương pháp tiếp cận chính sách
việc làm, phân tích vị trí vai trò của chính sách việc làm trong hệ thống chính
sách xã hội ở Việt Nam đồng thời đưa ra các khái niệm về lao động, thị
trường lao động, việc làm, thực trạng vấn đề việc làm ở Việt Nam và phương
hướng giải quyết; khuyến nghị, định hướng một số chính sách cụ thể về việc
làm, mô hình tổng quát về chương trình quốc gia xúc tiến việc làm.
Những giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết việc làm ở nông thôn Hà Tĩnh,
luận án Tiến sĩ kinh tế của Thái Ngọc Tịnh, Trường Đại học Nông Nghiệp I
Hà Nội. Trong luận án tác giả đã hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về
giải quyết việc làm, tìm hiểu thực trạng giải quyết việc làm ở nông thôn Hà
Tĩnh từ đó đưa ra các giải pháp giải quyết việc làm cho người lao động phù
hợp với điều kiện cụ thể ở vùng nông thôn Hà Tĩnh, nhằm tăng tỷ lệ sử dụng
thời gian lao động ở vùng nông thôn, từng bước nâng cao thu nhập, cải thiện
mức sống dân cư. Tác giả đi sâu nghiên cứu các giải pháp thúc đẩy phát triển
kinh tế, giải pháp giảm sức ép về nhu cầu việc làm, nâng cao trình độ nguồn
nhân lực.
Các giải pháp tài chính đối với vấn đề giải quyết việc làm ở Việt Nam,
của tác giả Nguyễn Văn Dần, Hà Nội, 2000. Tác giả đã nghiên cứu về vấn đề

việc làm, thất nghiệp và vai trò của tài chính đối với việc giải quyết việc làm
của đất nước. Thực trạng và định hướng sử dụng các công cụ tài chính để giải
quyết việc làm ở Việt Nam và kinh nghiệm về giải quyết việc làm của một số
nước. Cuốn sách đi sâu nghiên cứu những vấn đề chung về việc làm và thất
nghiệp; Vai trò của các công cụ tài chính đối với vấn đề giải quyết việc làm;
Thực trạng lao động và việc làm ở Việt Nam hiện nay; Thực trạng sử dụng
các công cụ tài chính đối với vấn đề giải quyết việc làm ở Việt Nam; Tạo việc


9

làm cho người lao động thông qua đầu tư trực tiếp nước ngoài; Định hướng sử
dụng các giải pháp tài chính để giải quyết việc làm ở Việt Nam trong thời gian
tới.
Sử dụng nguồn lao động và giải quyết việc làm ở Việt Nam, của tác giả
Trần Đình Hoan và Lê Mạnh Khoa, Nxb. Sự thật, 1991. Trên cơ sở làm rõ về
mặt lý luận và thực tiễn của vấn đề việc làm, giải quyết việc làm. Luận văn
tập trung phân tích, đánh giá thực trạng giải quyết việc làm cho lao động khu
vực nông thôn. Các tác giả nghiên cứu về vai trò và tiềm năng nguồn lao động
trong phát triển kinh tế, xã hội; hiện trạng lao động và việc làm, phương
hướng chủ yếu sử dụng nguồn lao động và giải quyết việc làm có hiệu quả ở
Việt Nam. Tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận chung về việc làm, giải
quyết việc làm, pháp luật về việc làm; Nghiên cứu các quy định của pháp luật
lao động về trách nhiệm của Nhà nước, của người sử dụng lao động, của tổ
chức dịch vụ việc làm, việc làm cho lao động đặc thù cũng như thực trạng
pháp luật trong lĩnh vực việc làm và giải quyết việc làm; Nghiên cứu tổng
quát bối cảnh hội nhập quốc tế, trong nước, cơ hội và thách thức cũng như
thực trạng về việc làm và giải quyết việc làm ở Việt Nam, tồn tại và bất cập
của pháp luật lao động về việc làm và giải quyết việc làm trong thời kỳ hội
nhập để làm rõ sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật lao động về việc làm và

giải quyết việc làm ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập; Đưa ra một số kiến
nghị nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật lao động về việc làm và giải quyết
việc làm ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập.
Thị trường lao động Việt Nam: Định hướng và phát triển, của Thạc sĩ
Nguyễn Thị Lan Hương, Nxb Lao động - xã hội, Hà Nội, 2002. Tác giả đi từ
việc phân tích các luận cứ cơ bản định hướng phát triển thị trường lao động
Việt Nam, sự hình thành và phát triển của thị trường lao động Việt Nam.
Thực trạng về thị trương lao động Việt Nam: Cung lao động vượt quá cấn gây


10

sức ép mạnh về việc làm, đồng thời với một tỷ lệ lao động dư thừa lớn trong
nông thôn; Trình độ tay nghề và cơ cấu lao động bất cung lao động không đáp
ứng được cầu; Chất lượng của lực lượng lao động; Khả năng đáp ứng nhu cầu
lao động không đồng nhất với sự dồi dào về nhu cầu lao động; Từ đó đề xuất
các giải pháp định hướng phát triển thị trường lao động Việt Nam đến năm
2010 đối với cung lao động và cầu lao động.
Các bài viết "Lao động việc làm thời kỳ 1991- 2000 và phương hướng
giai đoạn 2001- 2010" của TS. Lê Duy Đồng, Tạp chí Lao động và xã hội, số
III- 2001; "WTO và vấn đề tạo việc làm cho người lao động" của TS. Đinh
Trọng Thịnh, Tạp chí Kinh tế và phát triển, 6/2005. Trong đó các tác giả đi
sâu vào các vấn đề như: Kết quả giải quyết việc làm, những mặt yếu kém và
bất cập, phương hướng giải quyết việc làm, đặc biệt là trong điều kiện hội
nhập kinh tế quốc tế...
Luận án tiến sĩ của tác giả Ngô Quỳnh An “Tăng cường khả năng tự tạo
việc làm cho thanh niên Việt Nam”. Luận án đã hệ thống hoá và bổ sung cơ sở
lý luận nghiên cứu về tự tạo việc làm nói chung, tự tạo việc làm của thanh
niên nói riêng và các yếu tố ảnh hưởng thông qua xây dựng lần đầu tiên khái
niệm sâu và đầy đủ về “tự tạo việc làm”, “khả năng tự tạo việc làm” và “tăng

cường khả năng tự tạo việc làm”. Luận án đề ra các giải pháp để tăng khả
năng tự tạo việc làm cho thanh niên nói chung. Tuy vậy, nghiên cứu này chưa
chỉ rõ các biện pháp để thanh niên ở từng khu vực như thành thị, nông thôn tự
tạo việc làm phù hợp với đặc điểm vùng, miền.
Các công trình khoa học nói trên đã đề cập đến vấn đề giải quyết việc
làm cho lao động nói chung, cho thanh niên nông thôn nói riêng... Ngoài ra
cũng có một số đề tài luận văn thạc sĩ viết về vấn đề giải quyết việc làm cho
người lao động thành phố Pleiku, Đà Nẵng, Đăk Lăk… Đến nay, chưa có
công trình nào đề cập và phân tích một cách có hệ thống vấn đề giải quyết


11

việc làm cho thanh niên nông thôn huyện Ngọc Hồi. Luận văn là một công
trình nghiên cứu có tiếp thu những thành tựu khoa học có liên quan nhưng có
tính độc lập, không lặp lại các công trình khác.
Hầu hết các công trình nghiên cứu đã được công bố chủ yếu tập trung
nghiên cứu vấn đề đào tạo nghề, việc làm, tạo việc làm cho người lao động
nói chung. Giá trị lớn nhất của những công trình nghiên cứu này là phân tích
thực trạng và đề xuất những giải pháp mang tính thực tiễn nhằm giải quyết
các vấn đề có liên quan đến đào tạo nghề, tạo việc làm cho người lao động,
chưa có nghiên cứu nào đi sâu phân tích thực trạng việc làm và giải quyết
việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon
Tum. Nghiên cứu các công trình đã công bố, tôi cũng tham khảo được nhiều
vấn đề lý luận và thực tiễn rất có giá trị đối với đề tài của mình. Trên cơ sở
tiếp thu có chọn lọc những vấn đề được nghiên cứu trong các công trình khoa
học đó, kết hợp với việc tìm hiểu tình hình thực tế trên địa bàn huyện Ngọc
Hồi, tôi có thể rút ra và kiến nghị những giải pháp tạo việc làm cho thanh niên
nông thôn trên địa bàn huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum.

12

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC LÀM VÀ GIẢI QUYẾT VIỆC
LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN
1.1. VIỆC LÀM VÀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN
NÔNG THÔN
1.1.1. Khái niệm việc làm, giải quyết việc làm
Về mặt lý luận, bản chất của việc làm được chỉ rõ trong khái niệm sau:
“Việc làm là phạm trù chỉ trạng thái kết hợp giữa sức lao động và những điều
kiện cần thiết (vốn, tư liệu sản xuất, công nghệ…) để sử dụng lao động đó”.
Như vậy, việc làm được cấu thành bởi 3 yếu tố: (i) sức lao động, (ii) những
điều kiện cần thiết (vốn, tư liệu sản xuất, công nghệ…) để sử dụng sức lao
động; và (iii) môi trường kết hợp chúng.
Nhà khoa học nổi tiếng trong kinh tế lao động người Nga Kotlia A, đã
đưa ra khái niệm việc làm như phạm trù kinh tế nói chung tồn tại ở mọi hình
thái xã hội. Đồng thời, việc làm là phạm trù tái sản xuất xã hội, mà không thể
đồng nhất với lao động và sử dụng sức lao động. Nó định rõ đặc tính dân số
hoạt động kinh tế so với những yếu tố sản xuất vật chất thể hiện quan hệ giữa
con người về việc tham gia của họ vào trong sản xuất xã hội.
Các nhà khoa học kinh tế Anh thì lại cho rằng “việc làm theo nghĩa rộng
là toàn bộ các hoạt động kinh tế của một xã hội, nghĩa là tất cả những gì quan
hệ đến cách kiếm sống của một con người, kể cả các quan hệ xã hội và các tiêu
chuẩn hành vi tạo thành khuôn khổ của quá trình kinh tế” . Theo quan điểm này
thì tất cả những việc làm tạo ra thu nhập mà không cần phân biệt có được pháp
luật thừa nhận hay ngăn cấm đều được gọi là việc làm.
Các nhà kinh tế Sônhin và Grincốp của Liên xô lại cho rằng, “việc làm là
sự tham gia của người có khả năng lao động vào một hoạt động xã hội có ích

trong khu vực xã hội hoá của sản xuất, trong học tập, trong công việc nội trợ,