Tổ chức hoạt động lễ hội dân gian giúp trẻ mẫu giáo phát triển nhân cách, tình cảm kĩ năng xã hội

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Chỉ thị số 40/2008/CT – BGD & ĐT ngày 22-7-2008 của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo về việc phát động phong trào thi đua “ Xây dựng trường
học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường học giai đoạn 2008-2013,
các cơ sở giáo dục tiếp tục đẩy mạnh phong trào thi đua.
Đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là vấn đề cốt yếu để nâng cao
công tác chăm sóc và giáo dục trẻ ở trường mầm non. Việc nâng cao chất lượng
tổ chức các ngày hội ngày lễ là một trong những nhiệm vụ quan trọng của nhà
trường, tổ chức tốt công tác này, chúng ta đã tìm được một phương pháp dạy
học gần gũi với trẻ, “lấy trẻ làm trung tâm”, giúp trẻ tiếp thu một cách chủ
động, sáng tạo.
Xuất phát từ nhu cầu của trẻ là vui chơi, Lễ hội dân gian nhằm thỏa mãn
nhu cầu được vui chơi của các bé, “chơi mà học”.
Tổ chức hoạt động lễ hội dân gian trong trường mầm non là một hoạt giáo
dục trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Nó có tác dụng quan trọng góp
phần phát triển trí tuệ, thể chất và chính là nội dung của việc giáo dục đạo đức,
thẩm mĩ cho trẻ, phát triển nhân cách toàn diện, tình cảm kĩ năng xã hội.
Thông qua hoạt động lễ hội dân gian rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh:
Giúp học sinh có kĩ năng ứng xử các tình huống trong cuộc sống, rèn luyện kĩ
năng ứng xử văn hóa, kĩ năng làm việc và học tập theo nhóm, có ý thức rèn luyện và
bảo vệ sức khỏe, chung sống hòa bình...
Muốn cô giáo thực hiện tốt, trẻ phát triển toàn diện thông qua hoạt động
tổ chức lễ hội dân gian thì cần phải: Lựa chọn nội dung ngày hội, ngày lễ thực
hiện các chủ đề; Tổ chức hoạt động học gắn liền với lễ hội dân gian; Tổ chức
hoạt động vui chơi, tham quan.
Trẻ chưa được tham gia nhiều các hoạt động lễ hội dân gian, chưa có điều
kiện để trẻ thể hiện năng lực cá nhân, để giúp trẻ phát triển sự tích cực, sáng tạo,
khả năng giao tiếp, sự tích cực nhận thức. Thông qua đó giáo dục, hình thành
các phẩm chất, ý chí cho trẻ.
Lễ hội dân gian chính là thái độ thể hiện lòng biết ơn “uống nước nhớ
nguồn” và được coi là nhịp cầu nối quá khứ với hiện tại, là một trong những môi

trường giáo dục truyền thống và văn hóa dân tộc rất tốt cho lớp trẻ, là một nhu
cầu tinh thần chính đáng của mọi người, đặc biệt là trẻ em, cần được trân trọng.
Đối với trẻ mầm non làm thế nào để trẻ tiếp thu nền văn hóa lễ hội dân gian của
đất nước quả là một điều khó đối với giáo viên. Chính vì vậy việc “Tổ chức hoạt
động học gắn liền với lễ hội” luôn được ngành giáo dục mầm non quan tâm.
Hoạt động lễ hội dân gian giúp trẻ tham gia vào cuộc sống xã hội tại
những thời điểm có ý nghĩa xã hội nhất để giáo dục truyền thống, đem lại niềm
vui sướng cho trẻ, góp phần giáo dục toàn diện cho trẻ.
Thông qua hoạt động lễ hội dân gian giúp trẻ có khái niệm về các hoạt
động gần gũi với trẻ, thể hiện tình cảm với các hoạt động đó. Thông qua các


hoạt động nghệ thuật trong ngày lễ hội dân gian trẻ được ôn luyện, củng cố các
nội dung đã học. Việc thể hiện các tiết mục văn nghệ, các trò chơi dân gian…có
nội dung theo chủ đề mang tính giáo dục của lễ hội dân gian sẽ có tác dụng to
lớn trong việc giáo dục trẻ tình cảm đạo đức, tình yêu quê hương dất nước, lòng
biết ơn và yêu mến những người đã quan tâm chăm sóc trẻ.
Trong thực tế, tại các trường mầm non việc tổ chức hoạt động lễ hội dân
gian cho trẻ không phải là nội dung mới, tuy nhiên nhiều giáo viên chưa hiểu
sâu sắc tầm quan trọng của tổ chức lễ hội hoặc việc lựa chọn nội dung hoạt động
để vận dụng vào hoạt động giáo dục vẫn chưa thực sự hiệu quả, hình thức tổ
chức còn áp đặt, nặng nề, mang tính hình thức. Nhiều giáo viên tâm huyết nhưng
vẫn còn băn khoăn là làm sao để tổ chức, giáo dục và rèn luyện cho trẻ phát triển
toàn diện một cách hiệu quả.
Mặt khác, giáo viên thường tập trung lo lắng cho những trẻ có những vấn đề
về hành vi và khả năng tập trung. Đơn giản là vì những trẻ này thường không có
khả năng chờ đợi, không biết chú ý lắng nghe và làm việc theo nhóm, điều này làm
cho trẻ không thể lĩnh hội những điều cô giáo dạy. Vì vậy, giáo viên phải tốn rất
nhiều thời gian vào đầu năm học để giúp trẻ có được những kĩ năng hoạt động, kĩ
năng giao tiếp, tình cảm kĩ năng xã hội, phát triển toàn nhân cách thông qua tổ chức

hoạt động lễ hội ở trường mầm non.
Về phía các bậc phụ huynh luôn quan tâm đến việc làm sao để kích thích
tính tích cực học tập của trẻ, ai cũng muốn con mình được nhanh nhẹn, thông minh,
phát triển hài hòa các mặt. Đồng thời lại ngại việc dạy con thường xuyên tiếp cận
các hoạt động lễ hội dân gian hoặc chiều chuộng, cung phụng con cái khiến trẻ
thiếu kiến thức, kỹ năng hoạt động, kĩ năng sống, không chú ý đến vui chơi cùng
với trẻ, trẻ có biết những hoạt động, lễ hội nào không, thông qua các hoạt động trẻ
sẽ phát triển được những gì? Và vì sao trẻ cần phải tiếp cận những hoạt động lễ hội
dân gian, có ích gì cho trẻ trong cuộc sống? Có chăng cũng chỉ dừng lại ở việc dạy
trẻ các hoạt động đơn giản, chưa chú ý đến ý nghĩa của tổ chức các hoạt động, tạo
một môi trường hoạt động cho trẻ.
Việc tổ chức hoạt động lễ hội dân gian cho trẻ không chỉ giúp hình thành
khả năng mà còn đặt nền tảng khá vững chắc để rèn luyện kĩ năng sống, phát
triển nhân cách cho trẻ. Qua thực tế khi tổ chức hoạt động lễ hội dân gian cho trẻ
giáo viên chưa chú trọng giáo dục và rèn luyện những kĩ năng và trí tưởng tượng
cho trẻ, giáo viên còn thiên về hướng “dạy trẻ chơi” và còn can thiệp sâu vào
trong quá trình chơi của trẻ, chưa thấy được giá trị thật độc đáo của việc phát
triển nhân cách hay hình thành kĩ năng sống cho trẻ thông qua hoạt động lễ hội.
Trường mầm non Lý Tự Trọng nằm ở trung tâm thành phố, phường Lộc
Thọ, học sinh đa phần gia đình công chức, một bộ phận nhỏ buôn bán kinh
doanh, đời sống tương đối ổn định, có sự quan tâm đến sự phát triển của con
cháu mình. Tuy nhiên sự giáo dục của gia đình chưa được đồng bộ, cưng chiều
quá mức, ít cho trẻ trải nghiệm các hoạt động dân gian. Vì vậy việc dạy trẻ rèn
luyện kĩ năng sống, hình thành nhân cách cho trẻ là một việc làm khó khăn, cấp
bách với học sinh tại nhà trường.
2


Với đối tượng là các cháu từ 3 đến 6 tuổi, tôi đã chỉ đạo giáo viên khảo
sát, thực nghiệm với tất cả các độ tuổi để từ đó xác định bản chất vấn đề.

Bằng các phương pháp truyền thống như trực quan - minh họa, hướng
dẫn, luyện tập, trò chuyện, nêu gương, đánh giá…để thực hiện nội dung giáo dục
này. Với phạm vi trong nhà trường, tôi đã thực hiện nghiên cứu đề tài này từ
tháng 10/2015 đến tháng 3/2016.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận
Chỉ thị số 40/2008/CT – BGD & ĐT ngày 22-7-2008 của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo về việc phát động phong trào thi đua “ Xây dựng trường
học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường học giai đoạn 2008-2013 có
nêu “Tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động vui chơi giải trí tích cực
khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh”
Tài liệu “Hướng dẫn nhiệm vụ năm học 2008-2009” của Bộ đối với giáo
dục Mầm non có nêu một trong ba vấn đề trọng tâm triển khai cuộc vận động là
“Lựa chọn và đưa bài hát dân ca, trò chơi dân gian vào hoạt động vui chơi tích
cực cho trẻ”.
Tài liệu “Chương trình giáo dục mầm non” (Ban hành kèm theo Thông tư
số 17/2009/TT-BGDĐT ngày 25 tháng 7 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục
và Đào tạo) có nội dung: Hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục
- Theo mục đích và nội dung giáo dục có các hình thức:
+ Tổ chức hoạt động có chủ định của giáo viên và theo ý thích của trẻ.
+ Tổ chức lễ, hội: Tổ chức kỉ niệm các ngày lễ hội, các sự kiện quan trọng
trong năm liên quan đến trẻ có ý nghĩa giáo dục và mang lại niềm vui cho trẻ
(Tết Trung thu, Tết cổ truyền…).
2. Thực trạng
- Thuận lợi:
Sở Giáo dục và Phòng Giáo dục và Đào tạo cũng đã có kế hoạch năm học
với những biện pháp cụ thể để tổ chức hoạt động lễ, hội cho học sinh một cách
chung nhất, đây chính là những định hướng giúp giáo viên thực hiện như: Nội
dung tổ chức, hình thức tổ chức, rèn luyện một số kĩ năng sống như: tôn trọng, hợp
tác, thân thiện, quan tâm, chia sẻ, hình thành một số phẩm chất cá nhân: mạnh dạn,

tự tin, tự lực.
Trường mầm non Lý Tự Trọng là ngôi trường đã được UBND Tỉnh
Khánh Hòa công nhận là trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 vả chuẩn chất
lượng giáo dục cấp độ 2 nên thuận lợi trong việc xây dựng môi trường tổ chức lễ
hội dân gian đầy đủ, sạch đẹp, an toàn cho trẻ.
Một số giáo viên mạnh dạn đưa các hoạt động lễ hội dân gian vào xây
dựng kế hoạch và hoạt động học, đưa các sự kiện của địa phương vào chương trình.
3


- Khó khăn:
Về phía các bậc phụ huynh luôn nóng vội trong việc dạy con; đặc biệt là
những phụ huynh có con năm tuổi chỉ chú ý đến việc biết đọc, viết chữ, làm toán
thì lo lắng một cách thái quá mà không giành thời gian vui chơi với trẻ, cho con
trẻ tham quan các di tích lịch sử, tham gia các lễ hội của địa phương. Họ chưa
thực sự quan tâm đến việc giáo dục và rèn luyện kĩ năng tình cảm xã hội cho trẻ
thông qua hoạt động lễ hội dân gian.
Nhiều giáo viên còn lúng túng khi thực hiện chương trình mầm non mới,
đặc biệt các giáo viên mới, ở trình độ trung bình trong khi đó chương trình đòi
hỏi giáo viên phải chủ động, sáng tạo, linh hoạt tùy theo trình độ của trẻ và thực
tiễn địa phương để xây dựng nội dung, kế hoạch giáo dục trẻ cho phù hợp với
chủ đề và lứa tuổi.
Một số giáo viên thiếu kĩ năng tổ chức và tích hợp vào các hoạt động cho
trẻ một cách gò bó, gượng ép. Giáo viên đưa quá nhiều hoạt động trong giờ học
làm trẻ mệt mỏi. Ở mỗi hoạt động, giáo viên vẫn chưa biết xác định đâu là trọng
tâm, chưa biết lồng ghép các kiến thức, kĩ năng và tích hợp các mặt phát triển
cho phù hợp với độ tuổi.
Trẻ còn bé, được nuông chiều từ gia đình, lại mau nhớ hay quên, cô giáo
phải thực hiện lập đi lập lại nhiều lần trẻ mới bắt chước theo và mới ghi nhớ được.
Kinh phí nhà trường còn hạn hẹp, cần đầu tư nhiều hơn môi trường cho trẻ

để tổ chức lễ hội đạt hiệu quả.
(Kèm minh chứng thống kê số lớp, đội ngũ, trình độ, tay nghề giáo viên ở
phụ lục 4).
Từ cơ sở lý luận và thực tiễn, từ những thuận lợi và khó khăn trong quá
trình thực hiện các phong trào thi đua, lễ hội trong năm, tôi đã suy nghĩ, nghiên
cứu tài liệu để chỉ đạo xây dựng một môt trường tạo điều kiện thuận lợi giúp
giáo viên, các bậc cha mẹ dạy trẻ mầm non các kĩ năng sống, phát triển nhân
cách, tình cảm qua sáng kiến kinh nghiệm về “Tổ chức hoạt động Lễ hội dân
gian giúp trẻ mẫu giáo trường mầm non Lý Tự Trọng Nha Trang phát triển
nhân cách, tình cảm kĩ năng xã hội” thông qua các biện pháp cụ thể sau:
3. Các biện pháp tiến hành
Biện pháp 1: Lựa chọn nội dung ngày hội, ngày lễ thực hiện các chủ đề
Thực tế khi tiến hành các chủ để, có thể có những ngày hội, ngày lễ có nội
dung phù hợp với chủ đề, ngược lại cũng có thể có những ngày hội, ngày lễ
nhưng nội dung không phù hợp với chủ đề. Vì vậy, tùy vào kế hoạch phân chia
các chủ đề trong năm học của trường/lớp mầm non và thời điểm diễn ra các
ngày hội, ngày lễ mà linh hoạt, sáng tạo tổ chức ngày hội, ngày lễ cho trẻ tham
gia hoặc lựa chọn nội dung ngày hội, ngày lễ để giới thiệu khi thực hiện chủ đề,
và sử dụng các sản phẩm của trẻ trong quá trình triển khai thực hiện chủ đề để
phục vụ cho ngày hội, ngày lễ.
Khi thực hiện các chủ đề, cần chú trọng đến lễ hội của riêng địa phương
4


mình để có thể tổ chức hoặc lựa chọn nội dung phù hợp đưa vào các chủ đề.

Chủ đề

Lễ hội

Trường mầm non

Tết Trung thu

Tết và mùa xuân

Tết Nguyên đán

Quê hương, đất nước

Lễ hội phù hợp thời gian, sự kiện của địa phương:Lễ
hội Đền Hùng; Lễ hội Bạch Đằng; Lễ hội Tháp Bà
PôNaga

(Mục tiêu giáo dục, Kế hoạch giáo dục chủ đề; Kế hoạch tổ chức hoạt
động; Kế hoạch tổ chức Hội lễ ở phụ lục 1)
Biện pháp 2: Tổ chức hoạt động học gắn liền với lễ hội dân gian
Việc tổ chức hoạt động học gắn với các lễ hội giúp trẻ có được những
hiểu biết về truyền thống của quê hương mình, từ đó có ý thức giữ gìn và bảo vệ
nền văn hóa của dân tộc ta.
Việc tổ chức lễ hội cũng phải phù hợp với từng đội tuổi:
- Ở độ tuổi mẫu giáo Bé, việc tổ chức lễ hội là nhiệm vụ của giáo viên,
của người lớn và thường tổ chức theo nhóm, lớp là chính. Cô giáo tạo điều kiện
cho trẻ hòa nhập vào không khí vui tươi, phấn khởi, hào hứng trong quá trình
chuẩn bị và trải nghiệm những cảm xúc của lễ hội. Trẻ cùng cô chuẩn bị các sản
phẩm trang hoàng lớp trước ngày lễ. Một số trẻ có thể tham gia vào quá trình
thực hiện lễ hội (đọc thơ, múa phụ họa...) với sự hướng dẫn của cô giáo. Trong
suốt quá trình diễn ra lễ hội, cô giáo đặc biệt chú ý đến trạng thái của trẻ, tránh
tình trạng để trẻ không biết làm gì, không biết xem gì hoặc để trẻ hoạt động quá
nhiều, với không khí ồn ào quá lâu làm trẻ mệt mỏi.

Giáo viên tổ chức tuyên truyền về ngày lễ hội (trong các cuộc họp phụ
huynh, trên bảng tin, thông báo cho phụ huynh...), khuyến khích cha mẹ cùng
tham gia tổ chức (trong điều kiện có thể).
Giáo viên tạo cho trẻ tâm thế chờ đón các ngày lễ, ngày hội: trò chuyện
với trẻ ý nghĩa ngày hội ngày lễ, cho trẻ xem tranh về ngày hội, ngày lễ. Cùng
trẻ làm các sản phẩm trang hoàng lớp học: vẽ tranh, treo bóng bay...Cho trẻ tập
các tiết mục văn nghệ...
Chuẩn bị dàn ý, nội dung chương trình, lời dẫn ngắn gọn phản ánh đúng
tinh thần ngày hội, ngày lễ (nếu tổ chức tại lớp giáo viên chuẩn bị; nếu tổ chức
toàn trường thì ban lãnh đạo chuẩn bị). Chương trình được sắp xếp hài hòa giữa
các tiết mục hát, múa, đọc thơ... Trang phục của trẻ trang nhã, mềm mại, thể
hiện vẻ hồn nhiên, thơ ngây.
Tùy điều kiện và nội dung cụ thể mà lựa chọn địa điểm và thời gian tổ
chức: Địa điểm có thể ở trong lớp học, nhưng cần bố trí hợp lý để trẻ dễ quan
sát. Thời gian tổ chức lễ, hội có thể vào buổi sáng hoặc chiều, sau giờ ngủ trưa,
5


kéo dài từ 20 – 30 phút.
Cũng có thể tùy thuộc kế hoạch của nhà trường để trẻ trong các độ tuổi
được phối hợp tham gia. Trong khi tổ chức, cô chú ý điều khiển chương trình
sao cho trẻ ở các nhóm, lớp có những hoạt động hài hòa phù hợp với sức của trẻ.
Không để trẻ dừng lại ở một tư thế quá lâu, như đứng kéo dài, ngồi suốt buổi lễ
hoặc nhảy múa liên tục...Nếu có phụ huynh, nhân vật ngoài cùng tham gia thì
cần được chuẩn bị trước, cho trẻ biết để trẻ khỏi bỡ ngỡ
- Với trẻ mẫu giáo nhỡ, trẻ có thể tham gia được nhiều hoạt động một
cách tích cực và có tính tự lập hơn mẫu giáo bé. Có thể phân công cho từng
nhóm trẻ chuẩn bị từng phần việc và cùng cô tổ chức ngày hội, ngày lễ (đọc thơ,
kể chuyện, múa...) Tuy nhiên, cần phải thường xuyên bao quát, nhắc nhở trẻ
thực hiện công việc được giao.

Thời gian tổ chức kéo dài từ 30 – 40 phút.
- Ở độ tuổi mẫu giáo lớn, trẻ đã có một số kĩ năng hoạt động, một số hiểu
biết về ngày hội, ngày lễ, vì vậy có thể cho trẻ tham gia nhiều việc hơn, nhằm
khuyến khích tính độc lập của trẻ. Giáo viên liệt kê những công việc cần chuẩn
bị cho ngày hội ngày lễ, trẻ tự nhận việc hoặc phân công theo nhóm với sự gợi ý
của giáo viên khi cần thiết. Đối với những phần việc phức tạp, giáo viên cùng
làm với trẻ. Ở lứa tuổi này, trẻ có thể dẫn chương trình ngắn, cụ thể cho một
điệu múa, bài hát...Trẻ cũng có thể hoàn thành một điệu múa cùng nhau hoặc
cùng cô giáo.
Thời gian tổ chức kéo dài từ 30 – 50 phút.
- Chủ đề Tết Trung thu cô hướng dẫn trẻ làm lồng đèn, tập múa lân, kể
chuyện về sự tích chú Cuội, chị Hằng...Cô có thể giới thiệu cho trẻ về thời tiết
mùa thu, về trăng, cây cỏ, các loại hoa quả, trang phục của mọi người. Tổ chức
chương trình Trung thu cần chú ý đến các hoạt động: bày cỗ, rước đèn, phá cỗ,
hát múa dân gian...Qua các hoạt động này tạo cho trẻ không khí vui tươi phấn
khởi chào đón Trung thu là ngày tết dành riêng cho các cháu thiếu niên nhi đồng
và tổ chức vào ngày rằm tháng tám Âm lịch.
- Tết Nguyên đán là Tết cổ truyền của dân tộc Việt Nam. Cần tổ chức cho
trẻ đón xuân, đón Tết năm mới với tâm trạng vui mừng. Giới thiệu cho trẻ
những phong tục, tập quán tốt đẹp trong ngày tết: chúc tết bố mẹ, người thân,
thầy cô giáo...mọi người mặc quần áo đẹp, tổ chức sum họp, mừng thọ người
cao tuổi, tổ chức các trò chơi dân gian; thời tiết mùa xuân cây cối đâm chồi nảy
lộc, không khí trong lành, vui vẻ; mỗi dân tộc có những tập quán, phong tục đón
tết khác nhau...
Với chủ đề mùa xuân, giáo dục trẻ tình cảm gắn bó gia đình, tình yêu
thiên nhiên, tình cảm giữa các dân tộc...nhà trường phối hợp với phụ huynh tổ
chức “lễ hội dân gian” chào đón mùa xuân và Tết Nguyên đán trong bốn buổi
chiều từ 16g00 đến 18g00. “Lễ hội dân gian” là một sân chơi mới lạ, hấp dẫn, bổ
ích, thiết thực đối với trẻ, thông qua không gian vui chơi có định hướng, đầy ý
nghĩa mang đậm tính truyền thống đồng thời giúp trẻ phát triển tốt khả năng tư

6


duy, sáng tạo, là cơ hội để trẻ trải nghiệm chân thực nhất về văn hoá truyền
thống của quê hương.
Lễ hội dân gian của trường được lồng ghép vào các hoạt động trong ngày
của trẻ. Nội dung thực sự phong phú, hấp dẫn thu hút được trẻ, phụ huynh và
cộng đồng cùng tham gia.
Quy mô Lễ hội: Các khu vực trò chơi dân gian; khu múa rối; khu gói, bán
Bánh chưng, bánh tét; khu biểu diễn nghệ thuật dân gian; khu ẩm thực, cụ thể:
Khu trò chơi cho trẻ 2 - 3 tuổi (Chi chi chành chành; Nu na nu nống… và
một số trò chơi dân gian khác phù hợp độ tuổi trẻ)
Khu trò chơi cho trẻ 4 – 6 tuổi (Ô ăn quan; thảy vòng vào chai; Bịt mắt
đánh trống; Kéo co; Cướp cờ; Nhảy dây; Ném lon; Nhảy sạp; Bỏ giẻ; Gánh lúa
qua cầu…)
Khu biểu diễn nghệ thuật dân gian (Tiết mục múa rồng; Múa lân; biểu
diễn Thư pháp; biểu diễn Tò he; biểu diễn nghệ thuật Lá dừa; Biểu diễn Bong
bóng; Dạy làm bánh chưng, bánh tét)
Khu múa rối cạn
- Các trò chơi dân gian:
Các trò chơi được lựa chọn phù hợp với từng độ tuổi và phù hợp với đặc
điểm tâm sinh lý của trẻ. Trẻ trong độ tuổi nhà trẻ chơi những trò chơi dễ, mang
tính bắt chước và luật chơi không quá phức tạp. Trẻ tuổi mẫu giáo tùy theo độ
tuổi để chơi các trò chơi có cách chơi, luật chơi phức tạp hơn nhằm kích thích
trẻ, gây hứng thú cho trẻ.
Trò chơi trí tuệ: còn được gọi là trò chơi học tập, nhằm thúc đẩy hoạt
động trí tuệ, giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh thông qua các thao tác trí óc
kết hợp với hành động chơi như: Ô ăn quan, Cờ hùm, Cờ chiếu tướng,...
Để bổ sung vào kho tàng trò chơi phong phú, mới lạ, hàng năm tôi đã vận
động giáo viên sáng tác thêm một số trò chơi dân gian, những bài vè, hò phù hợp

với các độ tuổi để đưa vào dạy cho trẻ chơi.
(Sáng tác trò chơi, hò, vè ở phụ lục 2)
Dạy cho trẻ thích chơi những trò chơi dân gian, biết làm những đồ chơi tự
tạo bằng những nguyên vật liệu tự tìm kiếm ở xung quanh trẻ, từ đó giúp trẻ rèn
luyện kĩ năng sống, giúp trẻ có kĩ năng ứng xử các tình huống trong cuộc sống,
rèn luyện kĩ năng ứng xử văn hóa, kĩ năng làm việc và học tập theo nhóm, có ý
thức rèn luyện và bảo vệ sức khỏe, chung sống hòa bình...
Tổ chức tốt Lễ hội dân gian trong trường mầm non giúp trẻ phát triển một
cách toàn diện cả 5 mặt: tình cảm, đạo đức, thẩm mỹ, tư duy, thể chất.
Việc tổ chức các hoạt động sinh hoạt tập thể, các hoạt động lễ hội giúp trẻ
có được những hiểu biết về truyền thống của quê hương mình, từ đó có ý thức
giữ gìn và bảo vệ nền văn hóa của dân tộc ta.
Ngày hội ngày lễ là một sự kiện lớn đi sâu vào tâm trí của trẻ. Hình thức
7


tổ chức đầy đủ, trang trọng, hấp dẫn của ngày hội sẽ có ý nghĩa lớn đối với trẻ.
Trẻ được tham gia các trò chơi dân gian, thưởng thức các món ăn truyền
thống, được gần gũi với thiên nhiên, hoạt động này đã góp phần hình thành các
kĩ năng sống, từ đó tác động cả về thể chất, trí tuệ, tinh thần của các cháu lứa
tuổi mầm non.
Thực tế cho thấy, việc đưa trò chơi dân gian vào trường học mang nhiều
ý nghĩa thiết thực. Phần lớn các trò chơi dân gian đều góp phần rèn luyện sức
khỏe, kĩ năng ứng xử hợp lý với các tình huống khác nhau trong cuộc sống, thói
quen làm việc theo nhóm… được phụ huynh học sinh quan tâm đồng tình hưởng
ứng, đây thực sự là một điều kiện thuận lợi để trường mầm non Lý Tự Trọng
đẩy mạnh hơn nữa và đạt hiệu quả cao trong việc tổ chức lễ hội dân gian cho trẻ
mầm non, góp phần thực hiện tốt phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực”.
Chủ đề Quê hương đất nước hướng dẫn trẻ sưu tầm tranh ảnh các lễ hội

phù hợp thời gian, sự kiện của địa phương: Lễ hội Đền Hùng; Lễ hội Bạch
Đằng; Lễ hội Tháp Bà PôNaga, kể chuyện, xem phim, tham quan các di tích.
(Các hình ảnh minh chứng ở phụ lục 2)
Khi tổ chức hoạt động học gắn với lễ hội, giáo viên phải khơi gợi sự hứng
thú, sự phấn khởi háo hức chờ đón ngày lễ hội quan trọng này của từng bé, tổ
chức quay phim, chụp ảnh các ngày lễ hội đang diễn ra.
Để tạo môi trường trong lớp, ngoài sân cho cô và trẻ tổ chức các lễ hội
dân gian cho trẻ, giáo viên đã tận dụng các nguyên vật liệu phế phẩm hướng dẫn
trẻ làm các dụng cụ chuẩn bị cho lễ hội. Nhà trường đã tận dụng kinh phí của
các nguồn quỹ của nhà nước, huy động phụ huynh xã hội hóa để cải tạo các khu
vui chơi ngoài trời, tạo một môi trường dân gian cho trẻ hoạt động. Và xây dựng
một môi trường xã hội trong nhà trường.
Chính vì đưa hoạt động dạy kết hợp hoạt động lễ hội, đã giúp cho trẻ có
một kỹ năng tạo hình: vẽ, xé dán, cắt dán, tô màu...Nhà trường tổ chức Hội thi
vẽ tranh của khối mẫu giáo, chọn ba tranh vẽ của học sinh mẫu giáo Lớn tham
gia thi cấp thành phố để chọn tranh thi cấp tỉnh, kết quả ba tranh đều đạt Xuất
sắc được thành phố chọn cả ba tranh thi cấp tỉnh vào cuối tháng 4 sắp đến.

Tổ chức Hội thi vẽ tranh cấp trường để tuyển chọn tranh, dự thi và triển lãm tranh cấp học
8
Mầm non Tỉnh Khánh Hòa năm học 2015 – 2016


Bé chăm chú vẽ tranh

Bức tranh của trẻ mẫu giáo Lớn chủ đề “Biển
đảo quê em”

Bức tranh của trẻ mẫu giáo Lớn chủ đề “Quê
hương tươi đẹp”

Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động vui chơi, tham quan
Trường Mầm non Lý Tự Trọng ở trung tâm thành phố Nha Trang có Lễ
hội Bạch Đằng đền Trần Hưng Đạo từ ngày 07-09/3 Âm lịch; Lễ hội Tháp Bà
PôNaga từ 20-23/3 Âm Lịch. Lễ hội Đền Hùng ngày 10/3 Âm lịch.
Cô giáo trò chuyện, kể chuyện với trẻ về vị tướng tài Hưng Đạo Vương,
ba lần chống quân Nguyên Mông, được coi một trong những nhà quân sự kiệt
xuất sắc nhất trong lịch sử. Lễ hội truyền thống Trần Hưng Đạo là một sự kiện
9


văn hoá quan trọng của thành phố. Lễ hội nhằm giáo dục truyền thống yêu nước
chống giặc ngoại xâm của cha ông ta, đặc biệt là vương triều Trần; thể hiện tình
cảm đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc, tri ân công đức các bậc hiền nhân
đã có công dựng nước và giữ nước. Trong buổi lễ các vị lãnh đạo của Tỉnh,
thành phố, nhân dân địa phương rước lễ từ Đền thờ đến tượng Trần Hưng Đạo
Trần Phú, lễ dâng hương, mít tinh kỷ niệm tại khu vực hành lễ. Sau lễ dâng
hương là các hoạt động hội: Múa rồng, lân, sư tử; Biểu diễn võ thuật cổ truyền..
Truyền thuyết về nàng Thiên Y Ana xinh đẹp đã từ bỏ thượng giới xuống
trần gian dạy dân cày cấy, kéo vải dệt sợi, thoát khỏi cuộc sống đói nghèo. Vào
những ngày lễ vía Bà hàng năm (từ 20 đến 23 tháng 3 âm lịch) tháp Bà Ponagar
đón hàng vạn khách du lich hành hương cũng như người dân trong vùng về dự lễ
hội, những cuộc trình diễn múa lân, biểu diễn hát bội... Đặc biệt là hoạt động lễ
thức mà người Chăm xưa đã để lại cho tháp Bà. Một trong những di sản độc đáo
nhất trong lễ hội vía Bà ở tháp Bà là múa bóng. Tại tháp Bà có một đội múa với
những diễn viên là người dân tộc Chăm, họ vui vẻ phục vụ khách du lịch và
cũng sẵn lòng múa theo yêu cầu của du khách mà không lấy phí. Những bài múa
nổi tiếng của dân tộc Chăm như Apsara, bến nước tình yêu, tình làng giềng...
cùng tiếng khèn Saranai, trống ghi-năng vui nhộn làm say đắm bao lòng người
du khách. Khi vũ công cùng dàn nhạc nhịp bước theo điệu nhảy cũng là lúc

những du khách cũng lắc lư theo điệu múa, tiếng nhạc. Tháp Bà Ponagar - một
trong những di tích lịch sử và văn hoá (đã được nhà nước xếp hạng) nổi tiếng
nơi đây. Tháp bà Ponagar là một quần thể tháp với lối kiến trúc độc đáo của dân
tộc Chăm, được xây dựng và tu bổ qua nhiều thời kỳ Cù Lao, nằm sát tả ngạn
sông Cái Nha Trang.
Theo truyền thuyết dân gian, Lạc Long Quân và Âu Cơ được xem là Thủy
Tổ người Việt, cha mẹ của các Vua Hùng. Bởi vậy Lễ hội Đền Hùng còn gọi là
Giỗ Tổ Hùng Vương, có vị thế đặc biệt trong tâm thức của người Việt.
Hàng năm ngày mồng 10-3 âm lịch, lễ Giỗ tổ Hùng Vương chính thức
khai mạc tại đền Hùng Vương (Nha Trang). Đây là dịp để người dân đất Việt
cùng tưởng nhớ đến công đức của các vị vua Hùng, bậc tiền nhân đã có công
khai phá, tạo dựng đất nước.
“Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng Ba
Khắp miền truyền mãi câu ca/ Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm”
Giỗ tổ Hùng Vương là một lễ hội lớn mang tầm vóc quốc gia, có ý nghĩa
quan trọng trong việc giáo dục truyền thống yêu nước, góp phần gìn giữ, phát
huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Lễ Giỗ tổ Hùng Vương được tổ
chức trang nghiêm với các nghi lễ truyền thống như: Lễ cáo yết giỗ tổ, Nam
quan tế cổ truyền, Nữ quan tế cổ truyền… Lễ hội đã diễn ra với nhiều hoạt động
văn hoá dân gian và kết thúc vào ngày 10 tháng Ba âm lịch với Lễ rước kiệu và
dâng hương.
10


Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng còn là dịp để giáo dục truyền
thống “Uống nước nhớ nguồn”, lòng biết ơn sâu sắc các Vua Hùng đã có công
dựng nước và các bậc tiền nhân kiên cường chống giặc ngoại xâm giữ nước,
đồng thời còn là dịp quan trọng để chúng ta quảng bá ra thế giới về một Di sản
vô cùng giá trị, độc đáo, đã tồn tại hàng nghìn năm, ăn sâu vào tâm hồn, tình
cảm, trở thành đạo lý truyền thống của đồng bào cả nước, kiều bào ta ở nước

ngoài, là ngày để toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta cùng nguyện một lòng mãi
mãi khắc ghi lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Các Vua Hùng đã có công
dựng nước - Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.
Cô cho trẻ trực tiếp tham dự lễ hội, tổ chức cho trẻ vẽ, nặn, xé, dán, cắt
hình... Qua những hoạt động đó trẻ hiểu thêm về sự tích của Đền Trần Hưng
Đạo, Tháp Bà PôNaga, Lễ hội Đền Hùng là khu di tích lịch sử của quê hương,
đất nước, là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, trẻ biết ăn mặc
đẹp khi đi xem hội...
Sau đó cho trẻ kể về những gì đã nhìn thấy được trên đường phố, ở tại lễ
hội sau khi đi tham quan, vui chơi. Từ đó giúp trẻ hiểu được truyền thống văn
hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam. Tăng cường tổ chức hoạt động sinh hoạt
tập thể như: múa hát, trò chơi dân gian, trò chơi trong các lễ hội nhằm giúp trẻ
tự điều chỉnh hành vi thể hiện sự tôn trọng, chân thành với mọi người xung
quanh như nói nhỏ nơi đông người, di chuyển có trật tự, biết nhường nhịn bạn
và em nhỏ...đây chính là nét đẹp văn hóa của con người mới.
(Kèm các hình ảnh minh chứng ở phụ lục 3)
4. Hiệu quả
Từ những cố gắng nghiên cứu học tập, tích lũy kinh nghiệm, sự hợp tác
của tập thể sư phạm, sự ủng hộ tích cực của các bậc cha mẹ, sự chỉ đạo sâu sát
chuyên môn của Sở Giáo dục – Phòng Giáo dục, đặc biệt sự giúp đỡ về kinh phí
của Ban đại diện cha mẹ học sinh đã giúp nhà trường đạt được một số kết quả
trong xây dựng môi trường hoạt động, giúp việc dạy trẻ mầm non phát triển
nhân cách, tình cảm kỹ năng xã hội như:
- 100% trẻ thể hiện sự tự tin, tự lực, mạnh dạn tham gia vào các hoạt
động, cố gắng tự hoàn thành công việc được giao. Trẻ nhận biết và biểu lộ cảm
xúc, thể hiện tình cảm với mọi người, mọi vật xung quanh.
- Trẻ thể hiện tình cảm với các vị anh hùng dân tộc. Biết một vài cảnh
đẹp, di tích lịch sử, lễ hội và một vài nét văn hóa truyền thống (trang phục, món
ăn...) của quê hương.
- Trẻ thực hiện được một số quy định ở lớp, gia đình, nơi công cộng. Có

một số kĩ năng sống: tôn trọng, hợp tác, thân thiện, quan tâm, chia sẻ. Biết lắng
nghe ý kiến, trao đổi, thỏa thuận, chia sẻ kinh nghiệm với bạn. Có hành vi và
quy tắc ứng xử xã hội. Biết quan tâm đến môi trường.
(Có bảng đánh giá theo độ tuổi kèm theo ở phụ lục 4).
- Qua tuyên truyền của giáo viên, của nhà trường, phụ huynh đã quan tâm,
11


tham gia nhiều hơn các hoạt động của các cháu, của nhà trường. Tổng kinh phí
xã hội hóa của phụ huynh là: 309.950.000 đồng, trong đó: ủng hộ tổ chức “Lễ
hội dân gian” cho các cháu là 82.590.000 đồng, mua sắm trang phục, đạo cụ,
xây dựng các khu vui chơi dân gian, biểu diễn nghệ thuật. Phụ huynh học sinh
toàn trường và các lớp xã hội hóa hỗ trợ cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị, dụng cụ,
đồ dùng phục vụ công tác dạy và học với tổng giá trị là: 227.360.000 đồng, như: xây
dựng công trình cải tạo khu vui chơi đá, sỏi, cát và nước cho trẻ, Tivi Led
Samsung 55 inches , máy Casset, kệ đồ chơi, các tấm thảm xốp…
- Nhà trường đầu tư mua sắm trang thiết bị, trang bị đồ dùng đồ chơi, kệ
đựng đồ chơi, tài liệu, trang phục đồ dùng văn nghệ cho phòng Nghệ thuật với
tổng kinh phí là 178.335.800 đồng.
(Có báo cáo tài chính kèm theo ở phụ lục 4)
- Giáo viên chú ý đến hoạt động cá nhân nhiều hơn, biết lắng nghe, xử lý
tình huống tốt hơn, trong giảng dạy nâng cao phương pháp, kĩ năng sư phạm phù
hợp, mạnh dạn tự tin khi tổ chức các chuyên đề, tổ chức các hoạt động lễ hội.
III. KẾT LUẬN
Lễ hội dân gian là sự kiện lớn đi sâu vào tâm trí của trẻ. Thực hiện các
biện pháp lựa chọn nội dung ngày hội, ngày lễ thực hiện các chủ đề, hoạt động
học gắn liền với lễ hội dân gian, tạo điều kiện thuận lợi, môi trường tổ chức hoạt
động cho trẻ vui chơi, tham quan giúp trẻ phát triển toàn diện, đạt được mục tiêu
giáo dục đề ra.
Các biện pháp tăng cường tổ chức các hoạt động lễ hội dân gian cho trẻ

phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội tại trường mầm non là nội dung cực kỳ
quan trọng, không thể bỏ qua, nó mang ý nghĩa to lớn, là tiền đề đứa bé phát
triển sau này. Các biện pháp trên đã đạt được hiệu quả nhất định trong việc thực
hiện chương trình mầm non mới, nó đã có bài học kinh nghiệm sâu sắc đó là:
Kĩ năng xã hội và tình cảm của trẻ phát triển theo độ tuổi do đó đòi hỏi bố
mẹ, cô giáo khi hướng dẫn cho trẻ cần lựa chọn nội dung theo nguyên tắc hệ
thống, nguyên tắc phát triển và nguyên tắc vừa sức. Người lớn cần phải kiên trì,
bền bỉ chứ không thể nóng vội và cần tôn trọng trẻ.
Cán bộ, giáo viên, công nhân viên nhà trường phải có tấm lòng yêu
thương trẻ, tận tâm tận lực, chịu thương chịu khó phối hợp với phụ huynh xây
dựng môi trường giáo dục phát triển toàn diện cho trẻ mầm non, giáo dục các
cháu đạt được Mục tiêu phát triển giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Việc đầu tư cơ sở vật chất là điều kiện tiên quyết để thực hiện được việc
giáo dục phát triển toàn diện cho trẻ thông qua hoạt động lễ hội trong trường
mầm non, cần tận dụng các nguồn quỹ, huy động các nguồn lực phụ huynh, xã
hội để tăng cường nguồn đầu tư cho nhà trường.
Thường xuyên tổ chức nhiều hoạt động mới lạ, để trẻ có những trải
nghiệm khác nhau và có thêm những kinh nghiệm trong cuộc sống.
Về việc áp dụng đề tài này cho các độ tuổi khác, cho các lớp, cho các
12


trường, đề tài này còn có thể khai thác rộng và sâu hơn nữa, sẽ mang lại hiệu
quả cực kỳ đối với sự phát triển toàn diện của trẻ.
Để thực hiện đề tài đạt hiệu quả cao, tôi có một số ý kiến đề xuất như sau:
- Bộ Giáo dục và Đào tạo cần thường xuyên tổ chức các chuyên đề bồi
dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý thực hiện chương trình giáo dục, tạo điều kiện
cho cơ sở có nhiều cơ hội tiếp thu cái mới.
- Sở và Phòng Giáo dục cần đầu tư kinh phí để nhà trường trang bị thêm
các góc vui chơi, đồ chơi ngoài sân, trong lớp, góc chơi dân gian để trẻ có điều

kiện sinh hoạt, vui chơi rèn luyện các kĩ năng sống, các kĩ năng cần thiết giúp
cho sự phát triển của trẻ sau này.
Để hình thành cho trẻ các kĩ năng xã hội phát triển tình cảm là một quá
trình lâu dài. Tập thể cán bộ, giáo viên trường Mầm non Lý Tự Trọng tiếp tục
xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, tăng cường tổ chức các hoạt động dạy
sáng tạo, tổ chức các hoạt động lễ hội dân gian có chất lượng hơn nữa để phát
triển nhân cách toàn diện, tạo một tiền đề tốt nhất cho trẻ vững vàng, đầy đủ
hành trang tự tin bước vào lớp Một trường phổ thông./.
NGƯỜI VIẾT

Bùi Thị Thu Hà

13


14