Tình hình mắc Hội chứng đường hô hấp ở lợn ngoại nuôi thịt từ sau cai sữa đến xuất bán và thử nghiệm một số phác đồ điều trị bệnh. (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------------

NGUY N M NH HÙNG
tài:
C H I CH NG
NG HÔ H P L N NGO I
NUÔI TH T T SAU CAI S
N XU T BÁN
VÀ TH NGHI M M T S
U TR B

KHÓA LU N T T NGHI

IH C

H
o
: Chính quy
Chuyên ngành : Thú y
Khoa
:
nuôi -Thú y
Khoá h c
: 2011 - 2015

5


I H C THÁI NGUYÊN

I H C NÔNG LÂM
---------------------

NGUY N M NH HÙNG

tài:
C H I CH NG
NG HÔ H P L N NGO I
NUÔI TH T T SAU CAI S
N XU T BÁN
VÀ TH NGHI M M T S
U TR B

KHÓA LU N T T NGHI

Gi

IH C

H
o
: Chính quy
Chuyên ngành : Thú y
L p
: K43 TY
Khoa
-Thú y
Khoá h c
: 2011 2015
ng d n: TS. Nguy n Quang Tính

i h c Nông Lâm

5


L IC

Trong th i gian 6 tháng th c t p t
khóa lu n t t nghi p c
b n thân, tôi luôn nh

n
c k t qu này ngoài s n l c c a

cs

n tình c a

ng, các th

nhà
i h c Nông

Lâm Thái Nguyên, tr i l n c a ông Bùi Vinh

o, cán b t i Tr m thú

y huy n Hi p Hòa, t nh B c Giang.
c h t tôi xin chân thành c

ih c

Nông Lâm Thái Nguyên, toàn th th
t n tình d y d dìu d t tôi trong su t quá trình h c t p t
Tr m Thú y huy n Hi p Hòa,

ng. Tôi xin c m

u ki n thu n l i, giúp tôi hoàn

thành t t công vi c trong th i gian th c t p t i c
c bi t, tôi xin bày t lòng bi

.
c t i th y giáo TS. Nguy n
ng d n ch b o tôi t n tình

Quang Tính

trong su t quá trình th c hi n và hoàn thành khóa lu n t t nghi

i h c này.

góp ph n cho vi c th c t p và hoàn thành khóa lu n t t nghi p
k t qu t

cs

và b n bè. Tôi xin bày t lòng bi

t

ng viên c
cm is

Thái Nguyên, ngày 18 tháng 11
Sinh viên

Nguy n M nh Hùng

quý


L

U
ng, th c hi

h

i hành, lý thuy t g n li n v i th c ti n s n xu t

t t nghi

ct p

n cu i cùng trong toàn b

t tc c

ih

ct pc a
i h c Nông Lâm Thái

Nguyên nói riêng.
n th c t p t t nghi p chi m m t v trí h t s c quan tr
m

iv i

i gian giúp sinh viên c ng c , h

th ng hóa ki n th

ch

u làm quen v i công tác nghiên c u

khoa h c, th c ti n s n xu

chuyên

môn, n m v

u và ng d ng ti n b khoa h c

k thu t vào s n xu
tính sáng t

ng th i t o cho mình tác phong làm vi
ng v

n,

s n xu t, góp ph n x

nghi p phát tri n n n nông nghi

c ta.

Xu t phát t

c s nh t trí c

ng, Ban ch nhi m

m thú y huy n Hi p Hòa, t nh B c Giang, tôi ti n
tài:
t sau cai s

c H i ch ng

ng hô h p

l n ngo i nuôi th t

n xu t bán và th nghi m m t s

u tr b

Sau th i gian th c t p v i tinh th n làm vi c nghiêm túc, kh
cùng s quan t

nhi t tình c

ch b o t n tình c a th

ng d

mv

th c t p t t nghi p và b n khóa lu n t t nghi p.
u làm quen v i công tác nghiên c u nên khóa lu n này không
tránh kh i nh ng h n ch , thi u sót. V y tôi kính mong nh
góp c a qúy th
Tôi xin chân thành c

ng nghi
!

khóa lu

c hoàn thi

cs


DANH M C B NG

B ng 3.1:

b trí thí nghi m .................................................................. 37

B ng 4.1: K t qu công tác ph c v s n xu t t i tr i Bùi Vinh...................... 46
B ng 4.2: T l m c h i ch ng

ng hô h p

l n th t nuôi t i Tr i l n Bùi

Vinh ................................................................................................................. 47
B ng 4.3: T l l n m c h i ch ng

ng hô h p theo l a tu i .................... 48

B ng 4.4: T l l n m c h i ch ng

ng hô h p theo các tháng theo dõi ... 50

B ng 4.5: T l l n m c h i ch ng

ng hô h p theo gi ng l n ................. 51

B ng 4.6: T l l n ch t do m c h i ch ng

ng hô h p............................. 52

B ng 4.7: Nh ng bi u hi n lâm sàng chính c a l n m c h i ch ng

ng hô

h p (n=52) ....................................................................................................... 53
B ng 4.8: Hi u qu

u tr h i ch ng

B ng 4.9: T l l n tái m c h i ch ng

ng hô h p c
ng hô h p và hi u qu

u tr .... 54
u tr b nh

l n 2 ................................................................................................................. 55
B ng 4.10: So sánh c

u tr h i ch

ng hô h p c

u tr ............................................................................................................ 56


DANH M C T
Cs:

VI T T T

C ng s
:

STT:
TT :

tính
S th t
Th tr ng


M CL C

U.......................................................................................... 1

PH N 1: M
tv

................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu c

tài ..................................................................................... 2

khoa h c và th c ti n c

tài ................................................... 2

khoa h c c

tài .................................................................... 2

c ti n c

tài..................................................................... 2

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................... 3
khoa h c c

tài .......................................................................... 3
p và sinh lý hô h p

2.1.2. M t s h i ch ng

ng hô h

2.1.3. Nguyên t c

u tr h i ch ng

2.2. Tình hình nghiên c

l n ngo i nuôi th t ........ 8
ng hô h p

l n .............. 25

c..................................... 30

2.2.1.Tình hình nghiên c

c........................................................... 30

2.2.2. Tình hình nghiên c u n
PH N 3

ng g p

l n............................ 3

c ......................................................... 32

NG, N

C U ................................................................................................................ 35
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 35
m và th i gian nghiên c u ............................................................ 35
3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 35
háp nghiên c u.......................................................................... 35
nh tình hình m c h i ch ng hô h p

n nuôi

th t.................................................................................................................... 35


3.4.2.

u bi u hi n lâm sàng và b nh tích c a l n m c

h i ch ng

ng hô h p.................................................................................. 36

3.4.3

u qu

u tr h i ch ng

ng hô h p c a hai

u tr b nh ....................................................................................... 36
3.4.4. Các ch tiêu theo dõi.............................................................................. 37
3.4.5 Công th c tính toán các ch tiêu theo dõi............................................... 38
3.4.6.

lý s li u..................................................................... 38

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................... 39
4.1. Công tác ph c v s n xu t ....................................................................... 39
................................................................................ 39
4.1.2. Công tác thú y ....................................................................................... 40
4.2. Tình hình m c h i ch ng

ng hô h p

l n nuôi th t t sau cai s a

n xu t bán t i tr i l n Bùi Vinh, xã Hùng

huy n Hi p Hòa, t nh B c

Giang ............................................................................................................... 47
4.2.1. T l m c h i ch ng

ng hô h p

l n nuôi th t t sau cai s

n

xu t bán t i Tr i l n Bùi Vinh ....................................................................... 47
4.2.2. T l l n m c h i ch ng

ng hô h p theo l a tu i........................... 48

4.2.3. T l l n m c h i ch ng

ng hô h p theo các tháng theo dõi .......... 49

4.3. K t qu so sánh hi u qu

u tr h i ch ng

ng hô h p c a hai phác

u tr ........................................................................................................ 53
4.3.1. Hi u qu

u tr h i ch ng

4.3.2. T l l n tái m c h i ch ng
4.3.3. So sánh c

ng hô h p c
ng hô h p và hi u qu

u tr h i ch ng

ng hô h p c

u tr ..... 53
u tr b nh l n 2 .. 54
u tr .. 55


PH N 5: K T LU

NGH .......................................................... 57

5.1. K t lu n .................................................................................................... 57
5

ngh ..................................................................................................... 58

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 59


PH N 1

M

U

tv
c quan tr ng trong n n nông nghi p
ng tr t), nó không nh

ng nhu c u th c ph m cho tiêu

dùng hàng ngày c a m

i dân trong xã h i mà còn là ngu n thu nh p

quan tr ng c a hàng tri

i dân hi

iv

c bi t nông nghi p l i có ý

c ta khi có t

ng d a vào

nông nghi p.
c ta là m

c nông nghi p. Bên c nh ngành tr ng tr t, ngành

n nói riêng chi m m t v trí r t quan

tr ng trong n n kinh t qu
tr

p ngu n th c ph m quan

i, ngoài ra còn cung c p m

ng l n phân bón cho

ngành tr ng tr t và m t s s n ph m ph cho ngành công nghi p ch bi n.
n theo quy mô h
dân Vi t Nam. T lâu con l

n bó v
c xem là bi

i nông

ng cho s dành d m c a

i nông dân. Nh

ng và các công ty liên

u n l c trong vi c nh p kh u các gi ng l n ngo
su

c i thi

ki u công nghi

n hi n có

c ta. R t nhi u tr

n

c hình thành, t

u ti n

b khoa h c k thu t v th

n lý, chu ng tr

c áp d ng thành công.
n theo hình th c t p trung trang tr i hi n nay, các
b nh truy n nhi

ch t l n, t huy t trùng l

c kh ng ch m t cách tri

u

c hi n quy trình v sinh thú y và

phòng b nh m t cách nghiêm ng t,

hình th

ul

nh

gây thi t h i kinh t r t l n cho các tr

t trong nh ng tr ng i l n cho
ng hô h

ng xuyên x y ra,
n. Vì các b

ng hô


iv

h
l

ng bên ngoài làm cho vi c phòng tr

b nh g p r t nhi
li

nb b

u tr

c bi t v

c ta thì b nh v
bi n

l n. M m b nh t n t i r t
u tr cao, th i gian và
u ki n khí h u nhi

ng hô h

ng xuyên x y ra và gây ra ph

l n ngo i nuôi th t theo hình th c t p trung trang tr i.
góp ph n gi m b t thi t h i v kinh t do các b

ra

i nóng m

l n và nâng cao ch

chúng tôi
hô h p

ng th t l n, b

ti n hành th c hi

ng hô h p gây

m v sinh an toàn th c ph m,

tài:

c H i ch ng

l n ngo i nuôi th t t sau cai s

ng

n xu t bán và m t s

u tr b
1.2. M c tiêu c
-

tài
c tình hình m c h i ch ng

n xu t bán t i tr i l n Bùi Vinh, xã Hùng
- So sánh hi u l

ng hô h p

l n t sau cai s a

, huy n Hi p Hòa, t nh B c Giang.

u tr h i ch ng

ng hô h p c a các

u tr b nh.
khoa h c và th c ti n c
1.3.1. Ý

cc

tài

Các k t qu nghiên c u h i ch ng
xu t bán là nh

ng hô h p

l n t sau cai s

c ti n c
u qu

p theo.

tài
u tr b nh c

- Nâng cao ki n th c th c ti

,t

ng r ng rãi

p xúc v i th c t

nuôi, nâng cao ki n th c c a b n thân.
- Làm quen v

n

u khoa h c ph c v cho công tác phòng và tr b nh

này t i tr i l n Bùi Vinh trong nh
-

tài

u khoa h c.


PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
khoa h c c

tài
p và sinh lý hô h p

l n

2.1.1.1. C u t o b máy hô h p c a l n

,

c gi i h

có hai l thông v i y t h

c là hai l
i là vòm kh

cách v i xoang mi ng.
chính gi a có m t vách s
hai ph n gi
-L

i và trái.
là hai h c tròn ho c hình tr
u t o b i m t s n gi ng neo tàu th y làm ch
b i l p da.

-C ut
cc ut
thành
ng cu n là ng cu
i), ng cu n sàng (
ph b i niêm m c nh

trên), ng cu n hàm (
ng cu n l

c

n tích ti p xúc không khí v i niêm m

+ Niêm m c: Niêm m c bao ph toàn b m
hai khu:
Khu niêm m c hô h p: Bao ph
Niêm m c màu h

cm
c n b i, t bào bi u mô ph có lông

i là các tuy n ti t d ch nh y và m
n b i, l c s ch, t
trên niêm m c kh u giác.

i mao m

c. Ch c
i


Khu niêm m c kh u giác: N m

phía sau có màu vàng nâu. Trên niêm

m c ch a các t bào th n kinh kh u giác (nh n c m giác mùi) s i tr c c a
chúng t p trung l i thành dây th n kinh kh u giác v
bán c

cm

i hai

i não.
Y t h u là b ph n chung c

ng hô h p và tiêu hóa, cùng ph i h p

v i màng kh u cái và s n ti u thi t thanh qu

ng tác nu t và th .

Y t h u là m t xoang ng n, h p n m sau xoang mi ng và màng kh u
c th c qu n và thanh qu

i hai l

Y th

ng hô h p.

Nó có nhi m v d n khí t

ng thanh qu n, d n th

mi ng xu ng th c qu n. Ngoài ra t y t h u còn có hai l
hai

u.

* Thanh qu n
Là m t xoang ng n, h p n m sau y t h u và màng kh
khí qu

i th c qu n. Thanh qu n v

c

ng d n khí v

quan phát âm.
- C u t o: G m m t khung s

c.

+ Khung s n g m 5 s n:
S n ti u nhi t gi

a lá cây n m sau y t h u.

S n giáp tr ng gi
nh n t

n sách m n m gi a s n ti u thi t và s n
n.

S n nh n gi ng cái nh n m t

m sau 3 giáp tr ng, 2 s n ph u và

c các vòng s n khí qu n.
Hai s n ph u gi

m trên giáp tr

u trên

g n li n nhau cùng v i s n ti u thi t làm thành hình vòi m.
-

gi a nhô vào lòng thanh qu n là hai u ti ng.
i cùng g n lên m t trên s n giáp tr ng. Hai u ti ng có hai

bó dây ti ng (là hai bó s
s n ph u.

i hai


n: G

ib

v

m ng liên k t các s n
n

v

ng thanh qu n.

+ Niêm m c: Ph b m t thanh qu n chia làm 3 vùng:
c c a thanh qu n r t nh y c m. V t l (h
xu ng s t o ph n x ho và b

y ra ngoài.

Vùng gi a c a thanh qu n:

ng t o nên c a ti ng

i b co rút) s phát ra âm cao th p khác nhau.
Vùng sau c a thanh qu n: Niêm m c có tuy n nh

c n b i.

* Khí qu n
Là ng d n khí t thanh qu

n r n ph

nc

n ng c.
nc

i th c qu

bên trái th c qu n.

n ng
Khí qu

i th c qu n.
c c u t o b i 50 vòng s n hình ch

lên trên, n i v i nhau b ng m
tuy n nh y gi a l i làm thà

u ch C quay

i t bào bi u mô ph có lông rung, có
m dãi b

y ra ngoài.

* Ph i
- V trí: Gia súc có hai lá ph i hình nón, chi m g n h t l ng ng c, n m
ch v
ph

ng l

nh

phía sau, cong theo

t ngoài cong theo chi u cong c

trong c a hai lá ph i b

qu n

i

i trái.

- Hình thái: M i lá ph
chi

i lá ph i trái nhi

n. M t

ng m ch ch

trên và th c

i. B m t ph i có nh ng m sâu chia m i ph i thành các thùy khác
nh (thùy mi ng)

(thùy hoành)

i lá ph i ph

c, thùy tim

gi

u có thêm m t thùy ph .

l n, ph i trái có 3 thùy: Th

i ph i có

áy và thùy ph .
- C u t o:
+ Ngoài cùng là l p màng ph i bao b c.
+ Trong là mô ph i, m i lá ph i g m nhi u thùy ph i. Thùy ph i là t p
h pc

c u t o b i ti u thùy ph i.
tích kho ng m t cm3 bên trong g m

M i ti

các chùm ph nang (gi ng chùm nho) và các túi ph nang (gi ng qu nho).
Trong m i thùy ph i h th ng ph qu n phân nhánh d

n chùm

ph nang và túi ph nang.
i h th ng ng ph qu n là các phân nhánh c
m ch ph

a CO2

i mao m ch,
tr

n lòng túi ph nang t o thành màng

c hi n s

i khí th i khí CO2 và nh n O2

i theo h th
+S

ng ph nang
i khí)

v

.

ph i r t nhi u. T ng di n tích b m t ph nang

i gia súc kho ng 500m2,

+ Mô ph i v

ng

ti u gia súc: 50 80 m2 .

c lát b i các s

i cao.

Vì th , khi hít vào ph i ph ng lên, không khí ch

y trong các ph

qu n, ph nang. Khi th ra th tích ph i thu nh , ph i x p xu ng t ng khí
ra ngoài.
2.1.1.2. Ch
-

a b máy hô h p c a l n

iv it tc

ns s

ng v t thì m t trong nh ng y u t quy
ng O2. Trong m

O2 và th i ra 250ml CO2
CO2 ra kh
Th ng, 2006) [14].

ng v t c n 6 - 8ml

ng O2 thi t y u này và th
ph i th c hi

nh

ng

ng tác hô h p (Hoàng Toàn


S hô h p c a l

c chia thành 3 quá trình:

+ Hô h p ngoài: L
c th c hi n

i khí gi

ng

ph i thông qua các ph nang.

+ Hô h p trong: Là quá trình s d ng O2

mô bào.

+ Quá trình v n chuy n CO2, O2 t ph
ng tác hô h

c l i.

u khi n b

th n kinh th d

th c hi n b

pc al ng

c
ng d n khí

u, h ng, khí qu n, ph qu n) và ph i.
D
b

ng d n khí có h th ng th n kinh và h th ng m ch máu phân
c có tác d

m

i

n ph i. Trên niêm

ng hô h p có nhi u tuy n d ch nh

không khí. Niêm m

ng hô h

gi b i và d t t có l n trong
p lông rung luôn chuy

ng

y các d v t ho c b i ra ngoài.
c m trên niêm m

ng hô h p r t nh y c m v i các

thành ph n l có trong không khí. Khi có v t l

có ph n x ho, h t

y v t l ra ngoài, không cho xâm nh
Khí O2 sau khi vào ph i và khí CO2 th

ng hô h p.
i t i ph nang.

Ph i l n bao g m r t nhi u ph

n tích b m t trao

i khí.
M

ng tác hít vào và th

là s l n th /phút. M

c g i là m t l n hít th . T n s hô h p

ng v

u ki

ng

có t n s hô h p khác nhau:
L n: 10 - 20 l n/phút
Bò: 10 - 30 l n/phút
Ng a: 8 - 16 l n/phút
ng h p gia súc m c b nh ho c g p ph i m t s kích thích thì
t n s hô h p s

c gi m xu ng.


2.1.2. M t s b

ng hô h

ng g p

l n ngo i nuôi th t

2.1.2.1. B nh suy n l n
- Nguyên nhân:
Mycoplasma

n l
hyopneumoniae (M. hyopneumoniae) gây ra,
,

.
.

-M ts

,

(

10%).

m c a b nh:

M mb

ng tr c ti p nên b máy hô h p c a l n. B nh x y ra

m i l a tu

ng nh t là l n 3-26 tu n tu i. B nh lây lan nhanh do

ti p xúc tr c ti p và qua không khí, b nh x
tr ng nh t là lúc tr i l nh và m. S

kháng c

gi m sút là nguyên

m m b nh phát thành d ch trong tr i. B

tr i n u không x lý t t thì l n

m i l a tu

p vào

u có th m c b nh.

- D ch t h c:
+ Cách lây lan: b nh lây ch y

ng hô h p. L n kh e m c b nh

khi nh t chung v i l n m, hít th không khí có M. hyopneumoniae. L n s
phát b nh khi g
thi

u ki n s ng không thu n l i: th i ti t l nh, th
ng ô nhi m.

ng v t c m nhi m: L n
m c nhi u

l nt 2

các l a tu

um cb

ng

5 tháng và có tính ch t mùa v , ph thu c vào gi ng

l n. L n ngo

u ki

th c p tính, t l ch

c ta b b nh v i t l cao và

n n i và l n lai (Ph m S

ê Th

Tài, 2006) [5].
- Quá trình sinh b nh:
Sau khi xâm nh p vào ph
thái cân b ng n u s

kháng c

ng hô h p, Mycoplasma t o tr ng
t t. Khi s

kháng c


gi m do nhi

ng tr i không h

Mycoplasma

ng gây b nh viêm ph i

thu

nh, thu tim, thu hoành
Pasteurella multocida (P.

cách mô. S k t h p c a các vi khu n k
multocida), Streptococcus, Staphylococcus,

ng làm cho b nh thêm

tr m tr ng và gây bi n ch ng viêm ph i, nung m ph i, ...
- Tri u ch ng:
Th i k nung b nh t 1- 3 tu n, trung bình 10 - 16 ngày trong t nhiên,
5-12 ngày trong phòng thí nghi m. Tri u ch ng ho, khó th xu t hi n sau 25
65 ngày. B nh có th chia làm 3 th : c p tính, m n tính và th

n.

+ Th c p tính:
u tri u ch ng nh , khó phát hi n, l
chu
39

m

m l n, da nh t nh t, thân nhi
39,50C. Khi có bi u hi n b nh, l n h

ngày sau l n ho liên ti p 2

3 tu

ng ho c s t nh ,
ng h i, ch

md

Khi ph i b t

ng h p

ng thì con v t có tri u ch ng khó th ,

th nhanh, th khò khè, nh p th có th lên t i 100
h

150 l n/phút. T n s hô

n lên, gia súc ng i th

m nh, ch

t bí ti u ti

ít. Nghe ph i có nhi

n khi t t c

th , b ng gi t

cm

Trong m t ô chu

c ti u vàng và

c.
u tiên ch m t vài con b

u b ho kéo dài. B nh có t l ch t khá cao n

k p th i. Th c

góc

ng ít th y, ch y u

nh

u tr
c b nh

l n nào, có khi l n b nhi m khu n ph i do k phát.
+ Th m n tính:

ph bi n nh t. L n ho khan t ng ti ng hay t ng chu
bi t là lúc sáng s m ho c chi u t

c


L n khó th , th khò khè v
l

n s hô h

40

100

ra.
Con v

i a ch y. Thân nhi

400C, có th

ng 39

n 400C r i h th p xu ng.
B nh ti n tri

nn

N

ng t

n có th ph c h i, t l ch t không

u h t gi m t
+ Th

nh tho ng có con ch t.

ng.

n:
ng th y

l

ng thành. Tri u ch ng không xu t hi n rõ, ch

th nh tho ng ho nh , khi con v t b stress do th i ti
m b o thì b nh m i phát ra. Con v t sinh t

i ho c th
ng, phát tri n ch m,th

tr ng gi m, th i gian nuôi v béo kéo dài.
- B nh tích:
B nh tích ch y u
tích viêm ph i b
phát tri n

c bi t là

ut

ph i, h ch ph i. B nh

nh v

ng

rìa, vùng th p c a ph i, ph i viêm, xu t hi n nh ng ch m viêm

ho c xám to b ng h

u xanh, to d n ra, sau t p trung thành t ng vùng

r ng l n. Theo dõi b ng ch p X
theo m t quy lu t nh

quang ta th y b nh tích lan t

nh. Hai bên ph

u có b nh

gi i h n rõ gi a ch ph i b viêm và ch ph
Ch viêm

ph i c ng d

c ra sau

ng.

th m ho c màu xám nh t, m t bóng

loáng, trong su t, bên trong có ch t keo nên g i là viêm ph i kính. Ph i có
b nh thì dày lên, c ng r n, b gan hóa ho c th t hóa. C t ph
l ng màu tr ng xám, có b t, ph
ng. Sau khi viêm t 10

c l i, khi dùng tay bóp không x p
20 ngày, vùng nh

ng, vàng nh t ho c vàng xám, cu i cùng màu

c d n, ít
c h n,


bóp r t c ng, s gi

y t ng hóa. C t ph i có b nh th y nhi u b t,

nhi u vùng ho i t màu tr ng. B nh tích lan r ng, trên m t có nhi u s
huy t tr ng, ph i dính vào l ng ng c khi màng ph i b viêm n ng.
C t m t mi ng ph i

vùng b gan hóa b

c th y chìm. Ph qu n,

khí qu n viêm có b t, d ch nhày màu h ng nh t, bóp có khi có m ch y ra.
H ch lâm ba ph

t to, g p 2

5 l n h

ng, ch a

nhi u vi khu n, nhi

t huy t,
c.

- Ch

nh:

Hi n nay có r t nhi

ch

khu n h c, ch

t thanh h

c s d ng ph bi n nh t, cách ti n hành là: vào chu

ch y nhanh và kéo dài 3

il n

5 phút, sau th y nh ng con viêm ph i s phát hi n

ra ti ng ho khan, có khi kèm theo ho là ch

t s con n m l ra

vì m t quá, m t s con th d c, ng i th ch
ng

c gi

n hóp vào nhô ra theo nh p th

a

th th b ng.
B nh tích m khám: viêm ph i kính, có vùng gan hóa, nh
th m, vàng xám
-

nh, thùy tim và các bi

i c a h ch lâm ba.

u tr :

Hi n nay trên th
tr b nh.

ng có r t nhi u lo i thu c

s d ng m t s thu c là :

Florfenicol, tiêm b p ho
dùng liên t c 3

i da, li u 1 ml/20 kg th tr ng/ngày,

5 ngày.

Ceftiofur, tiêm b p ho
dùng cách nh t.

u

i da, li u 1 ml/20-25 kg th tr ng/ngày,


- Phòng b nh:
+ Phòng b

ch:

Khi nh p gi ng l n t bên ngoài thì nên mua gi ng
toàn d ch. Mua l n v ph

c nh

theo dõi ít nh t 15 ngày, n u

không có tri u ch ng ho, khó th thì m i nh
ph i ch t ch

nh ng vùng an

iv

c gi ng c n

m tra l i lý l ch, ngu n g c, nh t riêng ít nh t hai tháng,

hàng ngày theo dõi tri u ch ng hô h
ng s
ng t t, kh u ph
thoáng, s ch s

mb om

d ng.

kháng cho l n b ng cách v
protein, ch t khoáng, vitamin. Chu ng tr i thông

nh k quét vôi, phun sát trùng.

Tiêm phòng v c xin

n.

v c xin

v c xin vô ho t b tr d u Respisure

c a hãng Pfizer; v c xin M+PAC c a hãng Schering Plough Animal Health Anh qu c và v c xin HYORESP c a hãng Merial là lo i v c xin vô ho t b
tr Aluminium.
+ Phòng b nh khi có d ch:
S d ng bi n pháp phòng tr t ng h
con v t có s

kháng t

mang l i hi u qu cao, t o cho

ng, phát tri n nhanh.

Ph i có chu

ng nh ng l n m i nh p ho c nh ng

l n m.
nh k
b

c chu ng tr i, phân rác, d ng c

c vôi 20%, r c vôi b

t c

ng.
n m c b

protein, vitamin và mu i khoáng.
2.1.2.2. B nh viêm ph i màng ph i l n
B nh viêm ph i - Màng ph i l n là m t b
m nh, b

ng gây ch t l n, ch y u là l n choai.

ng hô h p lây lan


a b nh là ho, khó th , th th b ng, t n s hô h
L n ch t v i b nh tích ph i b gan hoá và viêm dính thành ng c.
- Nguyên nhân:
Do vi khu n Actinobacillus pleuropneumoniae (A. pleuropneumoniae)
gây ra.
- D ch t h c:
+ Loài m c b nh:
A. pleuropneumoniae gây b nh cho l n
nh t

m i l a tu

nc m

l n choai (l n t 2 5 tháng tu i).

+T l

m ch t:

B nh x y ra h u h t
th

tc

c bi t ph bi n

b n

các tr

ng là vài cá th trong m

p trung. S l n nhi m
m kho ng 15

39% s l n trong

l t vong cao, có th t i 30% th m chí 50% (Eataugh , 2002) [16].
+ Th i gian x y ra b
B nh x
+

hè

i khí gi

ng ngoài. Chính vì v y, chu ng tr i

t, m t v sinh s d

ti u khí h u chu ng nuôi có n

3,

cho l n hàng ngày ph i hít m
c ( d ng m n tính) làm cho s
pleuropneumoniae phát tri n m
ns

nb u

H2S, CO2... cao, làm
, lâu d n s b trúng

kháng c a con v t b gi m sút. M t
u ki n v sinh có

kháng c a con v
cl

con v t kh e m nh mà còn h n ch

ng

phát tri n c a m m b nh:

u ki n v sinh kém s làm cho b nh viêm ph i

dàng và lây lan m

và môi

u ki n thu n l i cho vi khu n A.

khác, chu ng tr

n

và

u ki n v sinh:

H hô h p có nhi m v

r tl

thu khi nhi

màng ph i x y ra d

u ki n v sinh t t không nh ng giúp cho
c d ch b nh.


Ngoài các y u t v

u ki n v sinh có

ng l n t i nguyên nhân

gây b nh thì khí h u th i ti t, y u t

nuôi nh

ng kém... làm cho s
u ki n cho b nh viêm ph i

kháng c a con v t gi

màng ph i d dàng x

1997) [18].
-

gây b nh:

Vi khu n A. pleuropneumoniae có kh
kh

i phóng enzim protease có

heamoglobin, s c t v n chuy n oxy trong máu. Các protein

có kh

n v i s t có trong vi khu n này cho phép chúng l

th v t ch . Chúng còn có kh
b n thân vi khu

c t và n

tt
c t . Ngoài ra,

c bao b c b i m t l p giáp mô có tác d ng b o v vi

khu n b i các t bào b o h c a v t ch (Stan Done, 2002) [20].
- Tri u ch ng:
Vi khu n gây b nh

l n v i 3 th ch y u: th quá c p tính, th c p tính

và th m n tính (Taylor, 2005) [32].
+ Th quá c p tính:
L n m t m i,
h

i

,m

máu l n trong d

t cao (41,50C), t n s hô

y tim m ch. L n b nh th y có b t
c dãi

n cu i b nh.

B nh ti n tri n r t nhanh, l n b nh ch t sau 24h sau khi có d u hi u
b

c khi ch t th

vùng m

xanh thành t ng m ng. M t s

ng tím

ng h p l n ch t có th ch t mà không có

bi u hi n tri u ch ng lâm sàng.
+ Th c p tính:
Tri u ch

quá c

n tri n ch m h n. L n

s t cao trên 410C, ho, khó th , th th b ng, b ng hóp l i, l n a ch y, nôn
m a, m t có d

m v i b nh d ch t .


Th c
1

l n ch t, m t s con ch

c. L n ch t trong vòng

4 ngày. L n s ng sót có th ph c h i hoàn toàn ho c có th chuy n sang

d ng m n tính.
+ Th m n tính:
Th này xu t hi n sau khi d u hi u c p tính m t
410C), hay n

n s t nh (40,5

th b ng, da nh t nh t, lông

xù, g

ng kém, m t có d , d

c.

- B nh tích:
+ Th quá c p tính:
L n ch t không có b

n hình, l n v n to béo.

+ Th c p tính và m n tính:
Màng ph i viêm dính fibrin kèm theo ch y máu và d ch. Viêm màng bao
tim, viêm ph

c có l n máu

có màu s m và c ng l i (ph i b gan hóa). Các
rác kh p ph i. Có b t khí l
- Ch

trong ng c. Ph i

áp xe ch

ym n mr i

ng hô h p.

nh:

i v i l n s ng có th l y d

xét nghi m và ch

L n ch t có th l y m u b nh ph m là ph

xét nghi m, phân l p vi khu n

gây b nh.
+ Ch

i ph u:

D a vào nh ng bi u hi n lâm sàng và tri u ch ng b nh tích c a b nh.
Phân bi t v i b nh: t huy t trùng, suy n, cúm l n, b nh liên c u khu n.
+ Ch

n h c:

Ki m tra trên kính hi n vi: Vi khu n hình c u tr c, b t màu gram âm.
B
c

ng, phân l

ng: B nh ph m là ph i nuôi

ng th

sinh hóa: dung huy

ki
ng, không m

c tính
ng

macconkey, indol (-), glucose (-),urease (+), maltosa (+), mannitol,
mannose, xylose (+)...


-

u tr :
u tr ch y u là kháng sinh. Khi s d ng b t bu c ph i tuân th các

nguyên t

u tr

t hi u qu cao, an toàn, ch a kh i b nh, ít t n kém,

không

ng t i s c kh

t, ch

ng v

ng th i tránh

và h n ch quá trình t o s nh n thu c c a vi khu n.
cs d
ph

u tr b nh viêm ph i

màng

aioxycillin, ceftazidine, ciprofloxacin, neomycin, rifapicin... Tuy

nhiên,
m

nâng cao hi u qu

u tr c n ph

nh

m n c m.
u tr có th k t h p v i:
Bromhexin có tác d

m, giãn ph qu n, c

Gluco-K-C-Namin giúp h i s

kháng, giúp c m máu cho

v t nuôi khi ho ra máu.
u tr k t h p công tác h

ng t t,

ng bi n pháp v sinh và h n ch các tác nhân stress.

- Phòng b nh:
T y u chu ng tr
b ts

c khi chuy

i vào m i ô chu

gi m

ng vi khu n có h i.
nh k phun sát trùng các dãy chu ng 1 tu n/ l n, chu ng khô, s ch,

không

c ti

c r a chu ng.

ng t

kháng cho v t nuôi.

Tr n thu c phòng b nh hô h p vào th
Hi n nay, trên th

ng có hai lo

c và vô ho t. K t

qu th c nghi m cho th y, vi c tiêm phòng vaccine giúp gi m t l m c b nh,
gi m t l ch
khi gi t m . T i Vi

n hóa th

i thi n ch

ng th t

nh m t s lo i vaccine phòng b

Polypleurosin (C a hãng Bioveta); vaccine Pleurostar APP và Parapleuro