Theo dõi tình hình mắc bệnh viêm phổi ở lợn giai đoạn từ sơ sinh đến 21 ngày tuổi và thử nghiệm điều trị tại trại công ty cổ phần thương mại dịch vụ Đông Á, huyện Đông Hưng tỉnh Thái Bình. (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
-----------------------------

TR N TH
tài:
C B NH VIÊM PH I
NT

N 21 NGÀY TU I VÀ TH

TR T I CÔNG TY C

PH

L N GIAI

NGHI

I D CH V

HUY

KHOÁ LU N T T NGHI
H

o:

Chuyên ngành:

H chính quy

Thú y

Khoa:
Khoá h c:

2011

2015

IH C

U


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
-----------------------------

TR N TH
tài:
C B NH VIÊM PH I
NT

N 21 NGÀY TU I VÀ TH

TR T I CÔNG TY C

PH

L N GIAI

NGHI

I D CH V

HUY

KHOÁ LU N T T NGHI

IH C

H
o: H chính quy
L p: 43 Thú y N02
Chuyên ngành: Thú y
Khoá h c: 2011 2015
Gi
ng d n: TS. Nguy n Thu Quyên

U


i

L IC

h

Tôi xin chân thành c
c công ty c ph

p th cán b , k
i d ch v

i Tr i
, huy

t nh Thái Bình,

M

Sinh viên

Tr n Th

,


ii

L

U

Theo dõi tình hình m c
b nh viêm ph i

l

t i tr i công ty c ph

nt

n 21 ngày tu i và th nghi
i d ch v

, huy n

u tr
, t nh


iii

DANH M C CÁC B NG
Trang
B

b trí thí nghi m .............................................................................33

B ng 4.1: L ch phòng vavcine c a tr i l n nái .........................................................36
B ng 4.2. L ch sát trùng tr i l n nái..........................................................................37
B ng 4.3. K t qu công tác ph c v s n xu t ...........................................................42
B ng 4.4. T l l n m c b nh viêm ph

............................43

B ng 4.5. T l l n m c b nh viêm ph i theo l a tu i.............................................44
B ng 4.6. T l l n m c b nh viêm ph

u tra ...................................45

B ng 4.7. T l l n con ch t do m c b nh viêm ph i...............................................47
B ng 4.8. Tri u ch ng lâm sàng và b nh tích c a l n m c b nh viêm ph i ............48
B ng 4.9. Th nghi m thu

u tr b nh viêm ph i ..............................................50

B ng 4.10. K t qu theo dõi t l tái phát b nh viêm ph i.......................................51
B ng 4.11. Chi phí thu

u tr viêm ph i

l n con ..........................52


iv

DANH M C CÁC T

VI T T T

Cs

KgTT
Nxb
STT
ng
CTCPTMDV

Công ty c ph

TT

Th t

i d ch v


v

M CL C
Trang
Ph n 1. M
tv

U ............................................................................................ 1
.............................................................................................. 1

1.2. M c tiêu nghiên c u............................................................................... 2
tài................................................................................... 2
c ............................................................................ 2
c ti n ................................................................... 2
Ph n 2. T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 3
khoa h c c

tài ...................................................................... 3
h hô h p c a l n...................................................... 3

2.1.2. M t s b

ng hô h

2.1.3. Nguyên t c

ng g p
u tr b

l n ngo i nuôi th t ........ 6
ng hô h p

l n............... 23

m b nh lý và bi u hi n lâm sàng c a b nh viêm ph i...... 26
nh ....................................................... 27
2.1.6. Nh ng hi u bi t v thu c s d

tài............................. 27

2.2. Tình hình nghiên c u v b nh viêm ph i ............................................ 29
2.2.1. Tình hình nghiên c

c.................................................. 29

2.2.2. Tình hình nghiên c

c ................................................. 30

ng và ph m vi nghiên c u........................................................ 32
m và th i gian ti n hành ........................................................... 32

3.3. N i dung nghiên c u............................................................................ 32
3.4. Các ch tiêu theo dõi............................................................................. 32
u...................................................................... 33
u............................................................... 33
, thu th p thông tin ..................................... 34


vi

Ph n 4. K T QU NGHIÊN C U ............................................................. 35
4.1. Công tác ph c v s n xu t ................................................................... 35
4.1.1. Công tác phòng và tr b nh ........................................................... 35
......................................................... 39
nh m t s

m d ch t b nh viêm ph i

l n t i tr i c a

.................................. 42
4.2.1. T l l n m c b nh viêm ph

................. 42

4.2.2.T l l n m c b nh viêm ph i theo l a tu i

l n con t i tr i

.......................................................................................... 44
4.2.3. T l l n m c b nh viêm ph

u tra ....................... 45

4.2.4. T l l n con ch t do m c b nh viêm ph i .................................. 46
4.2.5. Tri u ch ng lâm sàng và b nh tích c a l n m c b nh viêm ph i. 47
4.3. K t qu th nghi

u tr b nh viêm ph i.......................... 49

4.3.1. K t qu th nghi m thu

u tr b nh viêm ph i ...................... 49

4.3.2. T l l n tái m c b

ng hô h p và hi u qu

u tr b nh

l n 2............................................................................................... 51
Ph n 5. K T LU

NGH ............................................................. 53

5.1. K t lu n ................................................................................................ 53
5.2.

ngh ................................................................................................. 53

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 54

1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv
thành ngành s n xu

ng nhu c u

th t, s a, tr ng nh t là th t l n xu t kh u. Trong nh
c, B Nông nghi p và Phát tri
gia c

t và ch

tri n nh m m

p các gi ng gia súc,
ng cao t các n
ng và ch

c có n
ng s n ph m.

Trong các v t nuôi thì nuôi l n mang l i hi u qu kinh t khá cao,
chính vì v y trong nh

n

c ta nói riêng

c nhi u thành t u m i, xu th chuyên môn hóa s n xu
trong trang tr i t p trung ngày càng ph bi n.
Vi c áp d ng các ti n b khoa h c k thu t vào th c ti n s n xu
giúp chúng ta x lý và kh ng ch d ch b nh. M t khác khi m c s ng c a
hì nhu c u v s d ng th c ph m s

mà

xã h
l n nói riêng làm sao ph i t o ra nhi u s
ph m t t, vi

i có ch

i ph i có nh ng bi n pháp h

ng s n
ng v i nhu

c u c a xã h i.
Trong nh ng b nh truy n nhi m

l n thì b nh viêm ph i

gây thi t h i kinh t r t l

n. B i vì b nh lây lan
iv

th l

l n là b nh

l n. M m b nh t n t i r t lâu t
ng bên ngoài làm cho vi c phòng tr r t khó

n b nhi m b

u tr l n, th i gian và li

u

tr kéo dài.
Xu t phát t th c ti n s n xu t nh m hi u k
tình hình m c b

ng k ho

b nh viêm ph i và
ts

m

2

u tr b nh m t cách hi u qu . Vì v y chúng tôi ti n hành nghiên
c

tài:

Theo dõi tình hình m c b nh viêm ph i

n 21 ngày tu i và th
i d ch v

nghi

l

nt

u tr t i tr i công ty c ph n

, huy

,t

1.2. M c tiêu nghiên c u
c tình hình m c b nh viêm ph

tr i

c a công ty c ph

n con nuôi t i

i d ch v

n

nh Thái Bình.
-

u tr th nghi m, t

a ch

u tr có hi u qu

i

v i b nh.
- Xây d

u tr b nh góp ph n h n ch nh ng

thi t h i do b nh viêm ph
1.3.

n t i tr i.

tài

1.3.1

c
Cung c

viêm ph i

tình hình d ch t và quy trình phòng tr b nh
i tr i.
c ti n

-

xu t m t s bi n pháp phòng b nh viêm ph
n 21 ngày tu i.

-

xu t p

u tr b nh viêm ph

t hi u qu cao.

l n con t


3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1.

khoa h c c

tài

h hô h p c a l n
2.1.1.1. C u t o gi i ph
*C

i th , vi th c a ph i l n

i th

- Ph i l n có m t nhánh ph qu n tách
nh

phía trên bên ph

n khí qu

phân vào

c khi phân hai ph qu n g c. Lá ph i

nh, thùy tim và thùy hoành. Lá ph i ph i phân
làm b

nh, thùy tim, thùy hoành và m t thùy ph .
- V trí: Có hai lá ph i ph i và và trái n m trong xoang ng

nhau

gi a b i tung cách m c (màng trung th t). Trong tung cách m c có

tim, các m ch máu l n và th c qu n.
- M u s c: Ph i nh n bóng vì có màng ph i b c. Màu s

i tùy

theo tu i. Ph i bào thai có

nâu, ph i súc v t non màu h ng, ph i súc

v

t ph i có nhi u ch

ct

l i làm cho ph i x m l i và ranh gi i c a các ti u thùy ph

ng
n

lên rõ r
- Hình thái ngoài: m i lá ph i có ba m t (m t ngoài, m t trong và m t
sau hay còn g i là m

- M t ngoài hay m

nh

trên.

n. M t ngoài c a ph i l i áp sát vào thành

trong c a l ng ng c. Gi a các l

a l ng ng c và m t ngoài c a

ph i ch có màng ph i. M t ngoài có các v t n lõm c

n.

- M t trong hay m t trung th t. Có r n ph i n m g
i, có các thành ph n c a ph qu n g
qu n g

ng m ch ph

ch ph i.

i. Trong r n ph i có ph


4

-

nh là ph n ph i thò lên trên l

h nb

n I và m m khí qu

c c a c a vào l ng ng c, gi i
c.

* C u trúc vi th
Ph
m ch ph

c c u t o b i cây ph qu n, các m ch qu
ng m

ng m

ch ph qu n) các s i th n kinh c a

n

ph i và các t ch c liên k t xung quanh các thành ph n trên.
Cây ph qu n: m i ph qu n g c sau khi vào ph i s phân chia nh
d n. Toàn b các nhánh phân chia ph qu n g c g i là cây ph qu n.
M i ph qu n g c sau khi vào r n ph i s ti p t
theo

vào trong ph i

ng m t tr c (g i là thân chính). T thân chính s tách ra các ph qu n

thùy theo ki u nhánh bên. Các ph qu n thùy d n khí vào m
nh

ph i

nh g i là thùy ph i. T các ph qu n thùy chia ra các ph qu n phân

thùy. Các ph qu n phân thùy l i chia thành các ph qu

i phân thùy.

Các ph qu n này l i chia nhi u l n n a và sau cùng chia thành các ph qu n
trên ti u thùy.
M i ph qu n trên ti u thùy d n khí cho m

ph i, th tích

kho ng 1 cm3 g i là ti u thùy. Xung quanh các ti u thùy là m t l p t ch c
liên k

ch. Các ti u thùy hi n lên b m t c a ph i thành các
i ph qu n trên ti

u thùy thì g i là ph qu n

trong ti u thùy. Các ph qu n trong ti u thùy l i chia nhi u nhánh g i là ti u
ph qu n. Các nhánh ti u ph qu n l i chia thành ti u ph qu n t n. M i ti u

ph qu n t n phình ra thành m t ng ph nang, ng ph nang l i chia thành
chum ph nang.
Thành ph nang ch là m t l p n i m c giáp ngay v i l p n i m c c a
mao m c
O2 c a không khí.

n i m c x y ra s

i khí gi a CO2 c a máu và


5

2.1.1.2. Ch

a b máy hô h p

B máy hô h
gi

y uc

làm nhi m v

i khí

ng bên ngoài. Nh có s

h p thu

c oxy và th i khí cacbonic.
i v i t t c các lo
ns s

ng v t thì m t trong nh ng y u t quy

ng oxy trong m

ng v t có vú c n 6

8ml O2 và th i tr 250ml CO2
ng cacbonic ra kh
Hô h p c

nh

ng oxy thi t y u này và th i

ph i th c hi n nh

ng tác hô h p.

l n chia thành 3 quá trình:

- Hô h

i khí gi

c th c hi n

ng

ph i thông qua các ph nang.

- Hô h p trong: Là quá trình s d ng oxy c a mô bào.
- Quá trình v n chuy n khí cacbonic và oxy t
ng tác hô h

u khi n b

c th c hi n b
khí

p.

th n kinh

th d ch và

quan hô h p c a l n g

ng d n

i, h ng, khí qu n, ph qu n) và ph i.
D

b

ng d n khí có h th ng th n kinh và h th ng m ch máu phân
c có tác d

ng hô h
th

i

c khi vào ph i. Trên niêm m c

p lông nhung luôn chuy

ng ra ngoài do

y các d v t và b i ra ngoài.
m th trên niêm m

ng hô h p r t nh y c m v i các

thành ph n l có trong không khí. Khi có v t l
nh

cl i

có ph n x ho, h

y v t l ra ngoài, không cho xâm nh p sâu
Khí oxy sau khi vào ph i và khí cacbonic th

nang. Ph i l n bao g m r t nhi u ph nang làm ng b m

ng hô h p.

i t i ph
i khí.

Nh p th trung bình c a l n là 20-30 l n/phút. L n con có nh p th
nhi

ng 50 l n/phút và

l n nái nh p th

-15 l n/phút.


6

ng h p gia súc m c b nh ho c b
có th

ng m nh thì t n s hô h p

c gi

2.1.2. M t s b

ng hô h

ng g p

l n ngo i nuôi th t

2.1.2.1. B nh suy n l n
* Nguyên nhân
Mycoplasma

n l
hyopneumoniae gây ra ,
,

.
.

*M ts

,

(

10%).

m c a b nh

M mb

ng tr c ti p lên b máy hô h p c a l n. B nh x y ra

m i l a tu

ng nh t là l n 3-26 tu n tu i. B nh lây lan nhanh do

ti p xúc tr c ti p và qua không khí, b nh x y ra quanh

tr ng nh t là lúc tr i l nh và m. S

kháng c

gi m sút là nguyên

m m b nh phát thành d ch trong tr i. B
tr i n u không x lý t t thì l n

m i l a tu

p vào

u có th m c b nh.

* D ch t h c
+ Cách lây lan: B nh lây ch y
b nh khi nh t chung v i l n

ng hô h p. L n kh e m c

m, hít th

hyopneumoniae. L n s phát b nh khi g
l i: th i ti t l nh, th
+

u ki n s ng không thu n
ng ô nhi m.

ng v t c m nhi m: L n

m c nhi u

không khí có Mycoplasma

các l a tu

um cb

ng

l n t 2 - 5 tháng và có tính ch t mùa v , ph thu c vào gi ng

l n. L n ngo

u ki

th c p tính, t l ch

c ta b b nh v i t l cao và

n n i và l n lai (Ph m S

Tài, 2006) [5].
* Quá trình sinh b nh
Sau khi xâm nh p vào ph
thái cân b ng n u s

kháng c

ng hô h p, Mycoplasma t o tr ng
t t. Khi s

kháng c


7

gi m do nhi

ng tr i không h

Mycoplasma

ng gây b nh viêm ph i

thu

Pasteurella multocida,

cách mô. S k t h p c a các vi khu n k
Streptococcus, Staphylococcus,
gây bi n ch ng viêm ph

nh, thu tim, thu hoành

ng làm cho b nh thêm tr m tr ng và
ph i...

* Tri u ch ng
Th i k nung b nh t 1- 3 tu n, trung bình 10 - 16 ngày trong t nhiên,
5-12 ngày trong phòng thí nghi m. Tri u ch ng ho, khó th xu t hi n sau 25 65 ngày. B nh có th chia làm 3 th : C p tính, m n tính và th

n.

+ Th c p tính
u tri u ch ng nh , khó phát hi n, l
góc chu

m

m l n, da nh t nh t, thân nhi

s t nh , 39 - 39,5 0C. Khi có bi u hi n b nh, l n h
i ngày sau l n ho liên ti p 2 - 3 tu

ng ho c
ng h i, ch y
md

ng h
Khi ph i b t

ng thì con v t có tri u ch ng khó

th , th nhanh, th khò khè, nh p th có th lên t i 100 - 150 l n/phút. T n s
hô h

n lên, gia súc ng i th

m nh, ch

cm

t bí ti u ti

ít. Nghe ph i có nhi
Trong m t ô chu
n khi t t c

th , b ng gi t

c.
u tiên ch m t vài con b

u b ho kéo dài. B nh có t l ch t khá cao n

k p th i. Th c

c ti u vàng và

ng ít th y, ch y u

nh

u tr
c b nh

l n nào, có khi l n b nhi m khu n ph i do k phát.

+ Th m n tính
ph bi n nh t. L n ho khan t ng ti ng hay t ng chu i dài,
c bi t là lúc sáng s m ho c chi u t


8

L n khó th , th khò khè v
l

40 - 100

ra.
Con v

t

n s hô h

ng 39 - 400C, có th

i a ch y. Thân nhi

n 400C r i h th p xu ng.
B nh ti n tri

nn

N

ng t

n có th ph c h i, t l ch t không

u h t gi m t
+ Th

nh tho ng có con ch t.

ng.

n
ng th y

l n

ng thành. Tri u ch ng không xu t hi n rõ, ch

th nh tho ng ho nh , khi con v t b stress do th i ti
m b o thì b nh m i phát ra. Con v

i ho c th
ng, phát tri n ch m,

ng gi m, th i gian nuôi v béo kéo dài.
* B nh tích
B nh tích ch y u
B nh tích viêm ph i b
ng phát tri n

c bi t là

ph i, h ch ph i.

ut

nh v

rìa, vùng th p c a ph i, ph i viêm, xu t hi n nh ng ch m

ho c xám to b ng h

u xanh, to d n ra, sau t p trung thành t ng

vùng r ng l n. Theo dõi b ng ch p X - quang ta th y b nh tích lan t
sau theo m t quy lu t nh

nh. Hai bên ph

ph i c ng d

c ra

u có b

có gi i h n rõ gi a ch ph i b viêm và ch ph
Ch viêm

c,

ng.

th m ho c màu xám nh t, m t bóng

loáng, trong su t, bên trong có ch t keo nên g i là viêm ph i kính. Ph i có
b nh thì dày lên, c ng r n, b gan hóa ho c th t hóa. C t ph
l ng màu tr ng xám, có b t, ph

c l i, khi dùng tay bóp không x p

ng. Sau khi viêm t 10 - 20 ngày, vùng nh
ng, vàng nh t ho c vàng xám, cu
bóp r t c ng, s gi

c d n, ít
c h n,

y t ng hóa. C t ph i có b nh th y nhi u b t,


9

nhi u vùng ho i t màu tr ng. B nh tích lan r ng, trên m t có nhi u s
huy t tr ng, ph i dính vào l ng ng c khi màng ph i b viêm n ng.
C t m t mi ng ph i

vùng b gan hóa b

c th y chìm. Ph qu n,

khí qu n viêm có b t, d ch nhày màu h ng nh t, bóp có khi có m ch y ra.
H ch lâm ba ph

t to, g p 2 - 5 l n h

ng, ch a

nhi u vi khu n, nhi

t huy t,
c.

* Ch

nh

Hi n nay có r t nhi
vi khu n h c, ch

ch
t thanh h

c s d ng ph bi n nh t, cách ti n hành là: Vào chu

i

l n ch y nhanh và kéo dài 3 - 5 phút, sau th y nh ng con viêm ph i s phát
hi n ra ti ng ho khan, có khi kèm theo ho là ch

t s con n m

l ra vì m t quá, m t s con th d c, ng i th ch
chó ng

c gi

n hóp vào nhô ra theo nh p th

c a th th b ng.
B nh tích m khám: Viêm ph i kính, có vùng gan hóa, nh
th m, vàng xám

nh, thùy tim và các bi

i c a h ch lâm ba.

u tr
Hi n nay trên th

ng có r t nhi u lo i thu

u tr b nh.
Florfenicol, tiêm b p ho

d ng lo i thu c:
i da, li u 1ml/20kg th tr ng/ngày,

dùng liên t c 3 - 5 ngày.
Ceftiofur, tiêm b p ho
tr ng/ngày, dùng cách ngày.

i da, li u 1ml/20-25kg th


10

* Phòng b nh
+ Phòng b

ch

Khi nh p gi ng l n t bên ngoài thì nên mua gi ng
toàn d ch. Mua l n v ph

c nh

theo dõi ít nh t 15 ngày, n u

không có tri u ch ng ho, khó th thì m i nh
ph i ch t ch

nh ng vùng an

iv

c gi ng c n

m tra l i lý l ch, ngu n g c, nh t riêng ít nh t hai tháng,

hàng ngày theo dõi tri u ch ng hô h

ng s

d ng.

kháng cho l n b ng cách v

ng t t, kh u ph
thoáng, s ch s ,

mb om

protein, ch t khoáng, vitamin. Chu ng tr i thông

nh k quét vôi, phun sát trùng.
n.

vaccine

vaccine vô ho t b tr d u

Respisure c a hãng Pfizer; vaccine M+PAC c a hãng Schering Plough Animal
Health - Anh qu c và vaccine HYORESP c a hãng Merial là lo i vaccine vô
ho t b tr aluminium.
+ Phòng b nh khi có d ch:
S d ng bi n pháp phòng tr t ng h
cho con v t có s

kháng t

ng, phát tri n nhanh.

Ph i có chu

ng nh ng l n m i nh p ho c nh ng l n m.

nh k
b

mang l i hi u qu cao, t o

c chu ng tr i, phân rác, d ng c

c vôi 20%, NaOH 10%, formon 5%, r c vôi b

ng.

nm cb
protein, vitamin và mu i khoáng.
2.1.2.2. B nh viêm ph i - màng ph i l n
B nh viêm ph i - Màng ph i l n là m t b
m nh, b

ng gây ch t l n, ch y u là l

ng hô h p lây lan
a b nh là


11

ho, khó th , th th b ng, t n s hô h

n ch t v i b nh tích ph i

b gan hoá và viêm dính thành ng c.
* Nguyên nhân
Do vi khu n Actinobacillus pleuropneumoniae
g i là b nh viêm ph

c

n.

* D ch t h c
+ Loài m c b nh
Actinobacillus pleuropneumoniae gây b nh cho l n
n c m nh t
+T l

l n choai (l n t 2 - 5 tháng tu i).

m ch t

B nh x y ra h u h t
th

c bi t ph bi n

b n

m i l a tu i

tc
các tr

ng là vài cá th trong m

p trung. S l n nhi m
m kho ng 15 - 39% s l n trong

l t vong cao, có th t i 30% th m chí 50% (Eataugh M.W, 2002) [3].
+ Th i gian x y ra b
B nh x

+

hè - thu khi nhi

u ki n v sinh:

H hô h p có nhi m v

i khí gi

ng ngoài. Chính vì v y, chu ng tr i

t, m t v sinh s d n

n ti u khí h u chu ng nuôi có n

3,

cao, làm cho l n hàng ngày ph i hít m
s b

c ( d ng m n tính) làm cho s

gi m sút. M t khác, chu ng tr

ng r t l

s phát tri n c a m m b nh: N

H2S, CO2 ...
, lâu d n

kháng c a con v t b
u ki n thu n l i cho vi

khu n Actinobacillus pleuropneumoniae phát tri n m
ki n v sinh có

và

ns

u

kháng c a con v

u ki n v sinh kém s làm cho b nh


12

viêm ph i - màng ph i x y ra d dàng và lây lan m

c l

u

ki n v sinh t t không nh ng giúp cho con v t kh e m nh mà còn h n ch
c d ch b nh.
Ngoài các y u t v

u ki n v sinh có

ng l n t i nguyên nhân

gây b nh thì khí h u th i ti t, y u t
ng kém... làm cho s

nuôi nh
kháng c a con v t gi

u ki n

cho b nh viêm ph i - màng ph i d dàng x
*

gây b nh

Vi khu n Actinobacillus pleuropneumoniae có kh

i phóng

enzim protease có kh

heamoglobin, s c t v n chuy n oxy

trong máu. Các protein có kh

n v i s t có trong vi khu n này cho

phép chúng l
c t và n

tt

v t ch . Chúng còn có kh

c t . Ngoài ra, b n thân vi khu

i
c bao b c b i m t

l p giáp mô có tác d ng b o v vi khu n b i các t bào b o h c a v t ch
(Stan Done, 2002) [15].
* Tri u ch ng:
Vi khu n gây b nh

l n v i 3 th ch y u: Th quá c p tính, th c p

tính và th m n tính (Taylor, 2005) [26].
+ Th quá c p tính:
t cao (41,50C), t n s

L n m t m i,
hô h

,m

b t máu l n trong d

y tim m ch. L n b nh th y có
c dãi

n cu i b nh.

B nh ti n tri n r t nhanh, l n b nh ch t sau 24h sau khi có d u hi u
b

c khi ch t th

xanh thành t ng m ng. M t s
bi u hi n tri u ch ng lâm sàng.

vùng m

ng tím

ng h p l n ch t có th ch t mà không có


13

+ Th c p tính
Tri u ch

quá c

n tri n ch

n

s t cao trên 410C, ho, khó th , th th b ng, b ng hóp l i, l n a ch y, nôn
m a, m t có d

m v i d ch t .

Th c

l n ch t, m t s con ch

c. L n ch t trong vòng

1 - 4 ngày. L n s ng sót có th ph c h i hoàn toàn ho c có th phát tri n
thành th m n tính.
+ Th

:

Th này xu t hi n sau khi d u hi u c p tính m
410C), hay n
xù, g

n s t nh (40,5 -

th b ng, da nh t nh t, lông
ng kém, m t có d , d

c.

* B nh tích
+ Th quá c p tính
L n ch t không có b

n hình, l n v n to béo.

+ Th c p tính và m n tính:
Màng ph i viêm dính fibrin kèm theo ch y máu và d ch. Viêm màng
bao tim, viêm ph

c có l n máu

Ph i có màu s m và c ng l i (ph i b gan hóa). Các
r i rác kh p ph i. Có b t khí l
- Ch

áp xe ch

trong ng c.
ym n m

ng hô h p.

nh

i v i l n s ng có th l y d
n ch t có th l y m u b nh ph m là ph

xét nghi m và ch n
xét nghi m, phân l p vi

khu n gây b nh.
+ Ch

i ph u:

D a vào nh ng bi u hi n lâm sàng và tri u ch ng b nh tích c a
b nh. Phân bi t v i b nh: T
c u khu n.

huy t trùng, suy n, cúm l n, b nh liên


14

+ Ch

n h c:

Ki m tra trên kính hi n vi: Vi khu n hình c u tr c, b t màu gram âm.
B

ng, phân l

c

ng: B nh ph m là ph i nuôi

ng th

ki

sinh hóa: Dung huy t,

ng, không m

c tính
ng

macconkey, indol (-), glucose (-), urease (+), maltosa (+), mannitol,
mannose, xylose (+)...
u tr
S d ng ch y u là dùng kháng sinh. Khi s d ng b t bu c ph i tuân
th các nguyên t
kém, không

u tr

t hi u qu cao, an toàn, ch a kh i b nh, ít t n

ng t i s c kh

t, ch

ng v

ng th i

tránh và h n ch quá trình t o s nh n thu c c a vi khu n.
cs d
ph
nhiên,
m

u tr b nh viêm ph i - màng

ioxycillin, ceftazidine, ciprofloxacin, neomycin, rifapicin... Tuy
nâng cao hi u qu

u tr c n ph

nh

m n c m.
u tr có th k t h p v i:
+ Bromhexin có tác d

m, giãn ph qu n, c

+ Gluco-K-C-Namin giúp h i s

kháng, giúp c m máu

cho v t nuôi khi ho ra máu.
u tr k t h p công tác h

ng t t,

ng bi n pháp v sinh và h n ch các tác nhân stress.
* Phòng b nh
T y u chu ng tr
gi m b t s

c khi chuy

i vào m i ô chu

ng vi khu n có h i.

nh k phun sát trùng các dãy chu ng 1 tu n/ l n, chu ng khô, s ch,
không

c ti

c r a chu ng.

15

ng t

kháng cho v t nuôi.

Tr n thu c phòng b nh hô h p vào th
Hi n nay, trên th

ng có hai lo

c và vô ho t. K t

qu th c nghi m cho th y, vi c tiêm phòng vaccine giúp gi m t l m c b nh,
gi m t l ch

n hóa th

khi gi t m . T i Vi

c i thi n ch

ng th t

t s lo i vaccine phòng b

Polypleurosin (c a hãng Bioveta); vaccine Pleurostar APP và Parapleuro
Shield P (c a hãng Novartis); vaccine Porcilis APP (c a hãng Intervet). Ngoài
ra còn h n ch

mb om

chu ng nuôi h p lý, gi ti u khí

h u chu ng nuôi m áp v

mùa hè.

2.1.2.3. B nh t huy t trùng l n
* Nguyên nhân
Vi khu n Pasteurella multocida (P. Multocida)

c bi

n là

nguyên nhân gây ra b nh t huy t trùng cho các loài gia súc, gia c m. Tuy
nhiên, P. multocida

c coi là m t trong nh ng nguyên nhân gây nên

b nh viêm ph i l n.
* D ch t h c
B nh viêm ph i l n do P. mulotocida gây ra là k t qu c a s lây
nhi m vi khu n vào ph i.
B
nh ng b nh ghép
nh ng s li u g

ng th y

n cu i c a b nh viêm ph i c c b hay

ng hô h p c a l n. B nh viêm ph
a M cho th y 6334 m u l y t l

ng th y

l n,

ki m tra thì

74% l n b viêm ph i và 13% b màng ph i.
B nh viêm ph i do P. multocida xu t hi n r ng rãi kh p th gi
b nh này hay x y ra và gây thi t h i n ng
và c n nhi

c mang khí h u nhi

i

, Pakistan, Ir c, Thái Lan, Indonesia, Lào,

Campuchia, Vi t Nam... Vi khu

trú

ng hô h p c a l n, do

16

ng r t khó b tiêu di t. Vi khu n P. multocida

v

ng k t h p v i các

n Mycosplasma hyopneumoniae làm cho quá trình
viêm ph i càng thêm ph c t p.
* Tri u ch ng c a b nh
Tri u ch ng lâm sàng c a b nh viêm ph i do P. multocida gây ra r t
khác nhau tùy thu c vào ch ng vi khu n gây b
+ Th quá c p tính:

th này hi

nh ng l n l
hi

ng ho và th th b

nh ng l n

nh m

ng xu t hi n 3 th :
ng th y

l a tu

c coi là bi u

nghiêm tr ng c a b nh. Tri u ch ng lâm sàng c a b nh
i do A. pleuropneumoniae

th này gi
nh

m phân bi t chính là b nh viêm ph i do P. multocida thì hi m khi

gây ra ch

t ng t

a l n m c b nh viêm ph i do P. multocida gây ra có

th t n t i m t th i gian dài.
+ Th c p tính: Th này do h u h t các ch ng P. multocida thu c
serotype B gây ra. Nh ng con v t m c b
b

th , gõ vào b

ch, b

41 - 42 C, t l ch t cao (5 - 40%).
th y nh ng v

i màu tím

t cao nhi

lên t i

nh ng con v t ch t và h p h i có th

vùng b ng có th là do s c n

+Th m
ch y u

ng có bi u hi n khó th , hóp

ct .

ng th y c a b nh, b nh tích

ph

i v i các m

khác nhau t

n th y

c hóa ho c gan hóa, n u k phát các lo i c u khu n có th t o thành
các viêm có m ,
k t ng vùng ho c
ng

u. M
c

viêm khác nhau có th ti n tri n c a t ng

ng ph i. Màng ph i, bao tim viêm dính vào l ng

o, 2007) [11].
* B nh tích
B nh tích c a b nh do P. multocida gây ra ch y u
ng kèm v i b nh tích c a M. hyopneumoniae

ph n xoang ng c
a b nh này


17

xu t hi n

thùy

nh và m t trong c a ph i, cùng v i vi c có b t khí trong

khí qu n. Có s phân ranh gi i rõ r t gi a vùng t ch c ph i b t
vùng t ch c ph
màu s c t

ng. Ph n b

ng c a ph i s có s bi

sang xám xanh ph thu c vào g

i

n c a b nh.

ng h p b nh nghiêm tr ng có th xu t hi n viêm ph m c và
apxe

các m

ng h

ng th y ph

m c dính ch t vào thành xoang ng c và ph m c có vùng m
phân bi t b nh viêm ph i do Pasteurella v i viêm ph i

b nh tích ch y
do Actinobacillus,

ng th y m ch y ra có màu vàng và dính

cùng v i r t nhi u s i fibrin.
* Ch
nh viêm ph i do P. multocida gây ra ch y u d a

Vi c ch

vào xét nghi m vi khu n h c. P. multocida là vi khu n d nuôi c
quan, b ph n có th thân l p vi khu n t t nh t là d ch ph qu n và nh ng t
ch c mô t bào ph
t

ch

l yb

mb

cl y

ng ho c ngay c m u d ch

c

t t t cho vi c phân l p vi khu n. V i nh ng b nh
c l y t vi khu n P. multocida có th

ph

phòng thí nghi m v i nh
th

ph n ti p giáp gi a t ch c b

c phân l p trong

ng có th

c vi khu n tr c ti

ch máu.

u tr
Hi n nay trên th

ng có nhi u lo i kháng sinh tr b nh do P.

multocida

tr ng/ngày; Linco - gen

1mg/10kg th tr ng/ngày; Kanamycin1ml/10kg th tr ng/ngày. Tuy nhiên, vi c
u tr b ng kháng sinh ngày càng tr

l kh i b nh ngày

càng th p do tính kháng thu c c a vi khu n P. multocida ngày càng m nh.