Nghiên cứu nhân giống lan Thạch hộc (Dendrobium nobile Lindt) từ hạt bằng phương pháp nuôi cấy mô tại trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

TH HÀO

tài:
U NHÂN GI NG LAN TH CH H C
(Dendrobium nobile Lindl) T
T

H TB

Y MÔ

IH

KHÓA LU N T T NGHI

H

o:

IH C

Chính quy

Chuyên ngành: Công ngh Sinh h c
Khoa:

CNSH - CNTP

Khóa h c:

2011 2015

Thái Nguyên - 2015


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

TH HÀO

tài:
U NHÂN GI NG LAN TH CH H C
(Dendrobium nobile Lindl) T
T

H TB

Y MÔ

IH

KHÓA LU N T T NGHI

IH C

H
o:
Chính quy

Chuyên ngành: Công ngh Sinh h c
Khoa:
CNSH - CNTP
Khóa h c:
2011 2015
Gi
ng d n: 1. ThS. Nguy n Th Tình
2. ThS.
Khoa CNSH CNTP
i h c Nông lâm

Thái Nguyên - 2015


i

cô giáo

và

tài.

x

Sinh viên

giáo


ii

DANH M C CÁC B NG

B ng 3.1: Các hóa ch t, d ng c và thi t b s d ng trong nuôi c y........................23
B ng 3.2:
n kh

ng hi u qu kh trùng c a NaOCl

n

, th i gian khác

o v t li u s ch n m và vi khu

y (sau 1 tu n

theo dõi).....................................................................................................................24
B ng 3.3:

ng c a m t s lo

ng (MS, 1/2MS, B5, SH và WPM)

n t l n y m m h t lan Th ch h c ( sau 12 tu n theo dõi) ...................................25
B ng 3.4:

ng n

m t s ch

n kh

nhân c m ch i lan Th ch h c tái sinh t h t.............................................................26
B ng 3.5:

ng h p ch t h

n nhân nhanh c m ch i lan Th ch h c tái

sinh t h t (sau 4 tu n theo dõi) ................................................................................27
B ng 3.6:

ng c a n

NAA và than ho

n kh

lan

Th ch h c (sau 4 tu n theo dõi) ................................................................................27
B ng 3.7:

ng c a m t s giá th

Th ch h c
B ng 4.1:

n kh

ng c a cây lan

n theo dõi) ...........................................................28
ng kh trùng NaOCl qu lan Th ch h c

n

, th i gian

khác nhau (sau 1 tu n theo dõi).................................................................................30
B ng 4.2:

ng c

ng (MS, 1/2MS, 2/3MS, B5 và WPM

nt l

n y m m lan Th ch h c (sau 12 tu n theo dõi) ........................................................32
B ng 4.3:

ng n

n kh

m ch i

lan Th ch h c tái sinh t h t .....................................................................................34
B ng 4.4:

ng c a h p ch t h

n nhân nhanh c m ch i lan Th ch h c

tái sinh t h t .............................................................................................................37
B ng 4.5:

ng c a n

NAA và than ho

n kh

lan

Th ch h c ..................................................................................................................39
B ng 4.6:
Th ch h c

ng c a m t s giá th

n kh

ng c a cây lan

.............................................................................................41


iii

DANH M C T , C M T

VI T T T

B5:
BA:

6- Benzylaminopurin

C n:

C2H5OH

CR:

Cà r t

CT:

Công th c

CV:

Coefficient of Variation (H s bi

:

ng)

i ch ng

HSN:

H s nhân

HCHC:

H p ch t h

KC:

Knudson C

Kinitine: 6- Furfuryaminopurin
KT:

Khoai tây

LSD:

Least Singnificant Difference Test (Sai s trung bình nh nh t

MS:
MT:
NAA:

ng
Naphlene axetic acid

ND:

cd a

Nxb:

Nhà xu t b n

RE:

Robert Ernst

TDZ:

Thidiazuron

Tp HCM: Thành ph H Chí Minh
THT:

Than ho t tính

VW:

Vacin and Went

WPM:

Wood Plant Medium

iv

M CL C
U ......................................................................................................1

Ph n 1: M
1.1.

tv

............................................................................................................1

1.2. M c tiêu và yêu c u c

tài .............................................................................2

1.2.1. M c tiêu c

tài ...........................................................................................2

1.2.2. Yêu c u c

tài .............................................................................................2
tài.................................................................................................2

Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ...........................................................................3
2.1. Gi i thi u chung v hoa lan .................................................................................3
2.1.1. Ngu n g c và phân lo i.....................................................................................3
m sinh h c............................................................................................4
ng............................................................................6

2.1.4. Giá th tr ng lan................................................................................................8
2.2. Gi i thi u v gi ng lan Dendrobium ...................................................................9
2.2.1. Phân lo i và phân b .........................................................................................9
c di m hình thái ............................................................................................9
u ki

nuôi tr ng.................................................................12

2.3. Gi i thi u v lan Th ch h c ...............................................................................13
2.3.1. Ngu n g c và s phân b ................................................................................13
2.3

m hình thái ..........................................................................................14

2.4. Giá tr c a lan Th ch h c ...................................................................................15
2.4.1. Giá tr

c li u ..............................................................................................15

2.4.2. Giá tr kinh t ..................................................................................................17
2.5. Tình hình nghiên c u trên th gi

c .............................................18

2.5.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i..................................................................19
2.5.2. Tình hình nghiên c
Ph n 3:

NG, N

c....................................................................19
U......23

ng, v t li u và ph m vi nghiên c u........................................................23
m và th i gian ti n hành nghiên c u ......................................................23


v

u ki n nuôi c y .............................................................................................23
3.4. Hóa ch t và thi t b ............................................................................................23
3.5. N i dung nghiên c u ..........................................................................................24
nghiên c u....................................................................................24
3.6.1. Nghiên c u hi u qu kh trùng c a NaOCl n
o v t li u s ch n m và vi khu
3.6.2. Nghiên c u

, th

n kh

y (sau 1 tu n theo dõi)................24

ng c a m t s lo

ng (MS, 1/2MS, 2/3MS, B5,

n t l n y m m h t lan Th ch h c ( sau 12 tu n theo dõi)...................25
3.6.3. Nghiên c u
ch t h

ng n

c a m t s ch

ng và h p

n nhân nhanh c m ch i lan Th ch h c tái sinh t h t (sau 4 tu n

theo dõi) ....................................................................................................................26
3.6.4. Nghiên c u

ng c a n

NAA và than ho

n kh

r lan Th ch h c (sau 4 tu n theo dõi) ......................................................................27
3.6.5. Nghiên c u

ng c a m t s giá th

lan Th ch h c

n kh

ng c a cây

n theo dõi) .....................................................28

3.7. Ch tiêu theo dõi .................................................................................................28
lí s li u...................................................................................29
Ph n 4: K T QU VÀ TH O LU N ..................................................................30
4.1. K t qu nghiên c u hi u qu kh trùng c a NaOCl
n kh

o v t li u s ch n m và vi khu

4.2. K t qu nghiên c u

ng c

n

, th i gian khác
y..................30

ng (MS, 1/2MS, 2/3MS, B5 và

n t l n y m m hat lan Th ch h c ( sau 12 tu n theo dõi)........................32
4.3. K t qu

n

ng c a m t s ch

ng và h p ch t h

n nhân nhanh ch i lan Th ch h c tái sinh t h t (sau 4 tu n theo dõi) .................33

4.3.1. K t qu nghiên c u

ng n

BA, Kin

n kh

nhân c m ch i lan Th ch h c tái sinh t h t.............................................................33
4.3.2. K t qu nghiên c u

ng c a h p ch t h

n nhân nhanh c m ch i

lan Th ch h c tái sinh t h t .....................................................................................36


vi

4.4. K t qu nghiên c u

ng c a n

NAA và than ho

n kh

lan Th ch h c (sau 4 tu n theo dõi) .........................................................39
4.5. K t qu nghiên c u

ng c a m t s giá th

phát tri n c a cây lan Th ch h c con

n kh

ng và
n theo dõi) .41

Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................43
5.1. K t lu n ..............................................................................................................43
5.2. Ki n ngh ............................................................................................................43


1

Ph n 1
M

U

1.1.
c ta có tr

Vanda,

ng lan r ng r t l n và nhi u loài có giá tr

Phaphiopedilum, Cymbidium và Dendrobium. Dendrobium là m t trong nh ng

gi

Dendrobium khá phong phú

ng v

v màu s

a hoa. Ngoài ra loài hoa này còn có giá tr

Lan Th ch h c thu c chi Dendrobium.

c li u.

ng cây quý hi

c a gi

m

ng.

ng

i n nay giá c a m t cây hoa lan có th t 100.000-1.000.000
ng/cây.
Lan Th ch h c (Dendrobium nobile Lindt) phân b

vùng trung du mi n núi

phía b c Vi t Nam. Qua ki m nghi m lâm sàng cho th y loài lan này có nhi u giá
tr

c h c: ch

kháng c

u làm nên giá tr
tr

[44], [48].

c li u c a loài lan này chính là h p ch t alkaloid. V i giá

c li u lan Th ch h

khai thác t i m c b tuy t ch ng trong t nhiên

[8], [49]. Hi n nay Lan Th ch h c n m trong danh m

c a cu

Vi t

2007 [21].
S loài lan quý hi
ch ng trong t

a tuy t
c b o t n nh

c n y m m t h t [47]. Theo TS.

Tr n Minh (2011) công ngh nhân gi ng in vitro cho h s nhân gi ng t qu lan cao
các b ph n khác [16].
Chính vì v y chúng tôi ti n hành nghiên c

tài Nghiên c u nhân gi ng

lan Th ch h c (Dendrobium nobile Lindt) t h t b
mô t
c li

i h c Nông lâm Thái Nguyên v i m

y
o t n ngu n

ng th i góp ph n phát tri n m t loài thu c nam có giá tr .


2

1.2
1.2.1. M c tiêu c

tài
in vitro.

Tái sinh và nhân gi ng lan Th ch h c b

1.2.2. Yêu c u c
kh

tài

nh hi u qu kh trùng c a NaClO n
o v t li u s ch n m và vi khu

-

nh

và các m c th

n

nuôi c y.

ng

ng MS, 1/2MS, 2/3MS, B5

ng n

ch

nt l

n y m m c a h t lan.
-

nh

ng và h p ch t h

n nhân nhanh c m ch i lan Th ch h c.
-

nh n

-

nh lo i giá th thích h

-

NAA và than ho t tín

n kh

lan Th ch h c.

ng và phát tri n c a cây con

khoa h c

K t qu nghiên c u s xây d
in vitro.

Th ch h c b

-

c m t bi n pháp k thu t nhân gi ng Lan

c ti n
xu

nuôi c y in vitro,
u cho s n xu t.

c quy trình nhân nhanh gi ng Lan Th ch h c b
m b o cung c p s

ng l n cây gi ng có ch

ng


3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1

lan

2.1.1. Ngu n g c và phân lo i
2.1.1.1
Các h

c th o m c, bao

g

i nh ng loài m

theo t
c c, t

c khám phá và mô t

c phân b vùng r ng l n, tr i dài t
ng b ng t

nb c

t, các loài lan r t khác nhau. Các loài

lan ch y u s ng trên cây cao, s ng bi
phong lan. Các loài m

tg

c g i chung là
a lan và m t s loài m

i

là th ch lan [8].

c bi
nguyên [20].

u tiên

ng t 551-

Vi t Nam, nh ng nghiên c u v lan

u tiên kh o sát hoa lan

i

Vi
n phía nam Vi t Nam: Alrides,

g i tên các cây lan trong cu

c BenTham và Hooker ghi l i trong cu

-1885). Ch
công b

u không rõ r

Vi t Nam là ông Gioolas Noureiro nhà truy n giáo B
u tiên

Phagius và Sarcopodium

bu

c công

n Vi t Nam m

c

là: F.gagnepain vag A.gnillaumin mô t 101 chi g m 70 loài lan cho

c

cv

13].

2.1.1.2 P
Theo h th ng th c v t h c m i nh
Gi i:

Plantae

Ngành:

Magnoliophyta

L p:

Liliospida

B :

Asparagales

Phân h :

Orchidaceae

c phân lo

8]:


4

:

i, ta g p nhi u loài s ng
không di p l c và s ng vào ch

a lan, m t s loài ho i sinh
t. Có loài

châu Úc có th s ng ng m

m [8].
vùng nhi

cattleya,

i ta s g p nhi u lo i ph sinh s

oncidium, laelia t p trung nhi u

vùng Trung M ,

c s c nh t là

Denbrodium và còn có Cypripedium, Phalaenopsis, Cymbidium có ngu n g c
Cây lan có th

.
:
i (Sarcanthinae)

- Nhóm ph lá m
m

c x p thành hai hàng

Vanda, Aerides, Phalaenopsis...

i nhau. G m các gi

- Nhóm ph lá d p th ng hay tròn (Campylocentrinae): Papilionanthe, Luisia...
m nh

ng liên t

vào cách ra hoa

nhóm này chia thành hai nhóm ph :
Cymbidium, Dedrobium, Oncidium...

- Nhóm ra hoa

nh: Cattleya, Laelia, Epidendrum...

* Ngoài ra còn có m t s gi ng mang tính ch

Centropetatum,

Phachyphllum, Dichaea...
Theo nhi u nhà nghiên c u v hoa c

i h c Nông nghi p Hà N i,

v i kho ng 897 loài phong lan hi n có và khí h u thích h p, ngu n nguyên li u làm
giá th d i dà

ng, phát tri n. Vi t Nam có th tr thành m

c

s n xu t hoa phong lan l n trong khu v c [8].
m sinh h c

Gi hành (thân gi ): Ch xu t hi n
thi t cho
l

ng, phát tri n c a lan. Gi
ph n d tr nhi u ch

gi hành m i [20].

ph n gi hành c n
i ch a di p
c c n thi t cho s phát tri n c a


5

Thân: Lan có 2 lo
+ C gi r

n [20].
ng: Hình c u ho c hình thuôn dài x p sát nhau hay r i rác

u ho c hình tr x p ch ng ch t lên nhau thành m t thân gi .
+ C u t o c gi : G m nhi u mô m m ch a nhi u d ch nh y, phía ngoài là l p
bi u bì v i vách t bào dày, nh n bóng b o v , tránh s m
c gi
Lá:

c do ánh sáng m t tr i.

u có màu xanh bóng, nên cùng v i lá nó làm nhi m v quang h p.
các loài phong lan là cây t

Hình d ng c

ng, nó phát tri

i r t nhi u, t lo i lá m

h th ng lá.

n lo i lá phi n m ng. Phi n

lá tr i r ng hay g p l i theo các gân vòng cung hay ch g p l i theo gân hình ch V.
Màu s

ng h p 2 m

ng m t

m hay tía, m t trên l i kh m nhi u màu s c s c s [20].
R : Phong lan thu c h s ng ph

ng trên các cây thân g khác.

Các lo i thân g n c dài, ng n, m p hay m
thành các b

c bi

i v i lan công nghi p (nuôi c

s d ng m t s giá th

dinh

ml i

n, than c

R làm nhi m v h p thu ch t

c bao b i l p mô hút dày, m. Bao g m: Nh ng l p t bào ch t

ch

c. V i l p mô x

h

y d c dài trên v cây, l

p tính và nh d ng.

i x ng qua m t m t ph
ng có màu s

có kh

ng trên không khí [7], [20].

ng tính, r t hi m các lo

ngoài

c gi ng nhau. M

phía sau c a hoa g

m 2 bên g

k bên trong và xen k v
d

ng

m phía trên hay
nh. N m
ng nhau v hình

c, màu s c. Cánh còn l i n m

i, có hình

d ng và màu s c khác h n v i các cánh còn l i g i là cánh môi. Cánh môi quy t
nh giá tr th m m c a hoa lan.

gi a hoa có m t tr n i lên b ph n sinh d c

c a cây, giúp cây duy trì nòi gi ng. Tr g m nh và nh y, sau khi th ph n các cánh
hoa héo, cu ng hoa hình thành qu lan [7], [8], [20].


6

Qu và h t: Qu lan thu c lo i qu nang, n ra theo 3có d

n hình tr ng n phình

còn dính l i v i nhau

ng n t d c, qu

gi a. Khi chín qu n ra và m nh v

nh và phía g c.

m t s loài qu ch m theo 1-2

khía d c, th m chí không n t ra, và h t ch ra kh i v qu khi v này m c nát [8].
H t lan r t nhi
trên m t m

c nh . H t ch c u t o b i m

i nh , x p, ch

y không khí. H

ng thành sau 2-18 tháng.

H t phong lan không có n

n thành cây. Các

loài lan r ng ch y u nh n m c

phát tri n thành cây.
ng

2.1.3.1
sinh s n h u tính c a lan Th ch h c

t s loài cây

khác, bao g m: Quá trình hình thành giao t và th tinh khi h t ph n chín ti p xúc
v i núm nh y nh

i. Núm nh y ti t ra các hoocmon sinh

ng nh v y mà h t ph n có th n y m
h p nh y xu ng b

t ph n này theo tr c

tinh t k t h p v i t bào tr ng t o nên h p t . B u

noãn l n d

d nd

c l n t b u noãn

ng [33].
+

háp n y m m c ng sinh n m

H t hoa lan không ch

s n ym m

c a h t r

u ki n t nhiên, t l n y m m r t th p (kho ng
ng x y ra

g c cây m

nghiên c u hi

u tiên

ym mh

u

ki n t nhiên v i c ng sinh c a n m. Hi
+

c dùng [18].

y m m không c ng sinh
M thành công trong vi c thay th n m b ng

ng

ng th

th ch và mu i khoáng thì kh

gieo h

n r ng các bình c y ch ch a
y m m là r t ít th

u có

n m thì h t lan n y m m r t s m. Ông nh n th y s khác nhau gi a cây lan và h t lan
là vi c s d ng CO2 trong không khí: T CO2

c, cây lan t o ra hydratcacbon

theo ph n ng:
n CO2 + 2n H2O

(CH2O)n + n O2 + n H2O


7

Hydrat cacbon (CH2O)n và mu i khoáng là do r mang l i, cây lan
c các ch t c n thi t cho s phát tri
lý do nó thi u kh

ng h p

ng h t lan không m

cb i

t o ra hydratcacbon t CO2

ng

ng gieo h t (g m có th ch và mu i khoáng), không c n có n m, h t lan
v nn ym
cung c

vai trò chính c a n

i v i s n y m m c a h t lan là

ng. T

c ng d ng kh

gi i [29].
+

t xanh

Sau khi th tinh, c n th i gian t 6 tháng t

qu

m

b o thành công trong vi c t o cây lai b ng k thu t lai gi ng t 2 loài lan có nhi m s c
th

t hoàn toàn m

pháp gieo h t xanh.
c th c hi n trong phòng thí nghi
qu

là s d ng

n t nên nh ng h t bên trong không b nhi m m m b nh. V qu

có th

c kh trùng b ng các dung d ch kh trùng m nh mà không t

h t

qu

t c y vô trùng, lúc này h

c tách ra b ng các d ng c
c gieo tr c ti

i

c kh trùng trong

ng nuôi c y mà không c n

kh trùng l n n a [18].
+

t chín

Gi ng v
kh

nl

n ym mc ah

hi

ng nhân t o s

th c

tu i thích h

gieo h t chín

n ph
t [18].

Nhân gi ng vô tính là quá trình nuôi c y th c v

u ki n t nhiên.

Bao g
+

c (chi t ng n, xi t ng n)
nm

c mong mu n, ta s c t ph n ng n có r

tr ng vào ch u m i. Khi c t, d ng c ph

c kh trùng b ng nhi t, sa


8

vadolin có tr

c vôi vào v t c

tránh nhi m trùng và cu i cùng

thay ch u cho cây [18].
M

n mà có hi u qu là l

ng bu c vào

thân cây và d n d n xi t l i trong m t th i gian, m ch d n nh a s b
nguyên nhân kích thích m c ch i m i. Khi ch i nhú ra kh i thân, g

c ch là
ng ra,

cây con s l n d

i cây con phát tri n thành th c và m c r , ta s c t cây lìa

kh i thân m . V

có cây con m i mà s c kh e cây m v n

bình t

ng, không b s c và v

m b o ra hoa trong mùa ti p theo.

+
M t s lo i kích thích t

c dùng có hi u qu rõ r t và nhanh chóng t i s

m c ch i các loài lan. V i dung d ch kích thích t pha s
và r , ch sau m t tháng có d u hi u c a s m c ch i. Có th phun 2 l n cách nhau
có k t qu ch c ch n. Ch

Kinetine ) v

c dùng thu c nhóm cytokinin (BAP,

ng 5ppm [18].

+

o cây con trên phát hoa

Sau khi cây lan tr hoa, c t b ph n ng n phát hoa ch

l i 4 m t phía g c

r i bôi Ianilin có b sung thêm acid cinnamic 50mg/ml + BAP 5mg/ml. Sau 4-8
tu n, cây con s m c

v trí m t và r

th c

c t o ra khi cây con l n d n. Lúc này có

ng cây con trong ch u.
V

phát tri

t 1 cây

này ch áp d ng quy mô h

. V i quy mô l n, ta ph i dùng

nhân gi ng v i s
M t trong nh

ng l n.
c s d ng hi n nay có kh

c nhu c u l n v cây con và th
y mô t bào [18].
2.1.4. Giá th tr ng lan
Có th s d ng than hoa, g ch, d

a, r l c bình, v

tr ng hoa

lan, có th dùng m t lo i giá th ho c ph i tr n các lo i giá th trên v
tr ng lan tu thu

u ki n c th c a t ng vùng và tu thu c vào loài lan

tu i c a lan [18].


9

2.2.

Dendrobium

2.2.1. Phân lo i và phân b
Thu c l p m t lá m m:
H :

Orchidales

H ph :

Epiendroideae

Tông:

Epidendreae

Gi ng:

Dendrobium

H Orchidales có kho ng 50 chi, 25.000 loài, chi m v trí th hai sau h Cúc
trong ngành th c v t h t kín và là h l n nh t trong ngành m t lá m m. Các loài
trong ngành này phân b r t r ng, do dó hình thái c u t

ts

ng và

ph c t p [11].

i (2005) [37], tên Dendrobium có ngu n g c t ch

Theo Hu

và bios là tôi s ng, Dendrobium là gi ng ph sinh,
s ng trên cây g . Có ng

i g i l

i g

Dendrobium có trên 1.600 loài và chia thành 2 d ng chính:
+D

ng (Dendrobium phalaenopsis

r t siêng ra hoa: Nh

m h ng, Nh

ng m c

x nóng, ch u m và

m hoàng, Báo h , Ý th o, Th y tiên.

+ D ng thòng (Dendrobium nobile) ch u khí h u mát m : Gi h c, H
p vàng,....
Vi t Nam, Dendrobium

n 100 loài, x

c phân bi t

b ng thân (gi hành), lá và hoa [19].
c di m hình thái
Theo Nguyên Công Nghi p (2004) [19], thì không có m t hình d ng chung
nh t v hoa và d ng cây do s

ng quá l n, phân b r ng rãi.

Riêng gi ng lan Dendrobium

u có b ph

, thân, gi

Thân: Theo Nguy n Công Nghi p (2004) [19], lan Dendrobium thu c nhóm
a thân (còn g i là nhóm h p tr c) có h th ng nhánh n m ngang bò dài trên giá th
ho c n

t g i là thân r


10

o (1999) [1] M t s Dendrobium lá có

Theo Tr

các m m non, là

lo i ch ng tàn chúng vàng úa và r ng vào mùa thu, thân phì to gi
tr

không

ng.

Gi hành: Gi hành là nh
d ch nhày làm gi s m

n phình to, bên trong có các mô m m ch a

c và d tr ch

nuôi c

u

ki n khô h n khi cây s ng bám trên cao. Ngoài ra, gi hành còn ch a di p l c
có th quang h

nên

c [19].

Hình d

c c a gi hành r

ng: hình c u, thuôn dài hay

hình tr x p ch ng lên nhau t o thành thân gi có lá m c xen k [11].
M t s loài

l nh ch có nhi m v d tr ch

ng nên gi hành

[11].
Lá có hình kim, tr hay có rãnh hay phi n m ng. D ng lá m m m i m ng
m hay nh t tùy thu c vào v trí s ng c a cây. Phi n
lá tr i r ng hay g p l i theo g
gi

V. Nh

t hay ch g p l i theo gân
ig

còn nh ng b

không phát tri n hay gi m h n thành v y [11].
Các loài thu c gi ng Dendrobium vùng nhi

i nói riêng và h Orchidaceae
ng

g

khi

i [1].
Hoa: Theo Nguy n Công Nghi p (2004) [19], Dendrobium thu c nhóm ph

ra hoa

nách lá. Ch i hoa m c t các m t ng gi a cá

c ng n cây. S bi u hi

c khoa ra hoa khác bi có nhi u loài r ng h t lá t

khi ra hoa. Th
Gi ng Dendrobium

t lá trên thân g n ng n và
c

u.
ng thì cho thành t ng chùm, phát hoa dài

và th i gian ra hoa trung bình 1-2 tháng [19].
Qu : H
ra ch còn dính l i v i nhau

u có qu thu c qu nang, khi h t chín, các nang bung
nh và g c.

m t s loài, khi qu chín qu không

n t ra nên h t ch ra kh i qu khi qu b m c nát [11].


11

H t: Nh ng h t gi ng không ch a các ch
c n y m m c n có n m c ng sinh h tr các ch t c n thi

t

u các

n phát tri n [9].
], qu ch a 10.000-100.000 h
n 3 tri u h t có

c r t nh nên phôi h

-5 tháng h t

chín và phát tán nh gió.
R : Cây có h d khí sinh có m t l p hút m dày bao quanh g m nh ng l p t
bào ch t ch a d y không khí nên r ánh lên màu anh b c. Vì v y r

c

y d c trên v cây g
ng và ch t khoáng, m t khác giúp cây bám ch t vào giá

th , không b gió cu n. M t s loài có thân lá kém phát tri n th m chí tiêu gi m
hoàn toàn, có h d ch a di p l c t giúp cây h p th ánh sáng c n th t cho s ra
hoa và quang h p. R c a lan Dendrobium không ch

c l nh, n u b l nh trong

th gian dài, r cây s b m c nát và cây b ch t. R lan Dendrobium

ng

, Cattleya thu c lo i r bán gió [11], [19].
Theo Hu

i (2005) [37], n

ng r t nhi u r ch y u bám vào giá th
vào giá th

ng ch t dính

c, cho nên khi tr ng vào ch u, ph

àn b r

ng có r nh
giá th nhi

n

u bám vào giá th , vào thành ch u, ch có m t s ít r chìa ra

i v i r lan r bán gió ph i tr ng v i giá thê nh
r

c hút nhi

ng ch t.

Giá th c a lan Dendrobium có c u t
Cattleya
b

b

u ph i th

thu c gi ng
c. Tuy nhiên do

c và c u trúc th c v t v i gi hành có thân, các loài thu c gi ng

Dendrobium có th dùng giá th

Cattleya

c làm

m t s loài lan Dendrobium có th phát tri n trên các giá th à

th i

a hay c qu d
lan Dendrobium v

t cái ch u ch

ng 3 cm, r i r i th t thoáng xung quanh

t s r l c bình gi t s ch. V i cách tr
ph i th

tr ng
c ch u và cây

ng. Tuy nhiên giá th than và g ch v n t ra hi u qu nh t [19].


12

u ki

nuôi tr ng

Dendrobium sin
180C-200

-

[38].
2.2.3.2 Ánh sáng
Các

[38].

2.2.3.3 Phân bón
Bón phân vào sáng s m, không bón vào lúc n

nh k bón phân lên

lá b ng phân cân b ng NPK theo t l 1:1:1, k t h p bón phân giàu lân, kali, theo t
l NPK 15:20:25, có th ph i h

c phân chu ng. C n ng ng bón phân 2-3

c khi thu ho ch [13], [38].
2.2.3.4

-

b
thân,

-

].
-

g 15-


13

[38].
1.5mg/l), IAA (0.2-1.0mg/l), 6-BA (1.05,6-

-

-1900lux,

-2,7cm, sau 4-

B5 [38].
2.2.3.5
+

D

.

H

+

K

+

H
[13],

[18], [38].

2.3
2.3.1. Ngu n g c và s phân b
Theo t

c h c c a Vi

ch h

(Dendrobium nobile Lindt) có tên khác là Kim Th ch H c [32].
Th ch h

c phân b

c vùng nhi

i và c n nhi

Vi t Nam, Lào, Trung Qu c, Myanma và nhi u
i [15].

Trung Qu c h Lan có 150 Chi, 1000 loài ch y u phân b
vùng T
h c phân b t p trung

phía Nam

ng Giang. Ph n l n các loài c a Chi Th ch
vùng 15

25°

c, ch y u

các t nh Chi t


14

Giang, Qu ng Tây, H Nam, Vân Nam, Quý Châu. Chi Th ch h c

Trung Qu c có

72 loài, 2 loài ph

tb

n

cc

Trung Qu c có 5 Chi Th ch h c là: Th ch h c hoàng th o, Th ch h c

b m ng a, Th ch h c v tím, Th ch h c r s t, Th ch h
h c r s t là quý nh

ch

t ph m c a Th ch h c. Th ch h c r s t
t ch

c li u quý hi m

c pháp lu t b o h nghiêm ng t. Quý t c th i Trung Hoa c
s

i coi Th ch h c r

c um
Th ch h c khó sinh s n, m c ch m, khó tr ng, nh ng cây m
c buôn bán qu c t

ch

c pháp lu t b o v

ng th c v

t

n cung c p t

n ki t, c m thu

hái và buôn bán.
c kia Trung Qu c có 9 lo
s

i Tiên th

m Th ch h c r

t liên, Tam tr

ô, Hoa giáp ph
bi

th o, Bách niên th

im
ch h

i tiên th

tv

u v c a 9 lo

B i v y, Th ch h

th

c x p vào

i tiên th o trên.
cm

cv

truy n th

c li u quý hi m

c C ng hòa nhân dân Trung
tb

t trong các loài Th ch h c. Hi n nay trong

dân gian v n dùng nhi u

c

i h ng mao c
2.3

m hình thái
rê

-

,

-3 cm.


15

[5], [15].
2tháng 4-6.
2.4
2.4.1. Giá tr

c li u

Trong Th
16H 25O22

Dendrobium nolile có 0,05% ankaloit,
không có saponin v

].

-10% thì

-


16

1-1
]

oxy [15].

m cholesterol và triglyceride [15].

g

c [15].
2.
Theo

17

-

g mà

200ml.
[15].
C
ng,
khô. Ngày dùng 8khác [5].
2.4.2. Giá tr kinh t
Trong các lo

c tr ng t i Vi t Nam thì lan công nghi p cho

hi u qu kinh t

i cao. Giá c a m t ch u lan có th cho thu nh p t 100.000 -

ng/cây [4].
1.000 -