So sánh đặc điểm sinh trưởng và phát triển của giống chuối tiêu mới từ nguồn nguyên liệu ngoại nhập và giống chuối tiêu hồng trong vụ thu 2014 tại thị xã Sông Công – tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
-----------

-----------

HÀ KI U VINH

tài:

XÃ SÔNG CÔNG -

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

: Chính quy

Chuyên ngành : Tr ng tr t
Khoa

: Nông h c

Khóa h c

: 2011 - 2015

Thái Nguyên - 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
-----------

-----------

HÀ KI U VINH
tài:

-

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Tr ng tr t

Khoa

: Nông h c

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi

ng d n

Thái Nguyên - 2015

: TS. Lê S L i


i

L IC

Sau th i gian h c t p và nghiên c u t
Thái Nguyên khóa (2011

2015

i h c Nông Lâm
c r t nhi u ki n th c b ích,

c nhi u kinh nghi m, kh

ng l c cho

ng.
c k t qu th c t p này tôi
c bày t lòng bi t

n Ban giám hi

ng, Ban ch

nhi m Khoa Nông h c cùng toàn th các th
u ki

o

tôi trong su t th i gian tôi h c t p t
c bi t tôi xin bày t lòng bi

ng.

n th y giáo TS.Lê S L i.

n tình ch b o tôi trong th i gian th c t p t t nghi p và hoàn
tài.
Do hi u bi t c a b n thân còn nhi u h n ch nên khóa lu n c a tôi
không tránh kh i khi m khuy t, thi u sót. Kính mong s tham gia góp ý c a
các th y, cô giáo cùng toàn th các b n sinh viên.
Tôi xin chân thành c

Sinh viên

Hà Ki u Vinh


ii

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1:

c tính phân bi t M.acuminata và M.balbisiana................................8

B ng 2.2: Phân lo i chu i theo s nhi m s c th c s .........................................8
B ng 2.3: Hàm l

ng dinh d

ng

m t s gi ng chu i tr ng ph bi n

Vi t

Nam ......................................................................................................................11
B ng 2.4: nh h
B ng 2.5. Di
n 2010

ng c

t tr ng t i s n i và chi u dài qu chu i ................21
t, s n l

ng chu i c a m t n

c trên th gi i giai

2012 .................................................................................................23

B ng 2.6: Di
t
B ng 2.7. Di

t, s n l

ng chu i Vi t Nam.................................25

2013..............................................................................................25
t, s n l

ng chu i

m t s vùng sinh thái c a Vi t

.....................................................................................................26
B ng 2.8: Di
núi phía B

t và s n l

ng chu i c a vùng Trung du và mi n

........................................................................................27

B ng 4.1

ng thái chi u cao cây c a 2 gi ng chu i thí nghi m.......................34

B ng 4.2

ng kính g c c a 2 gi ng chu i..................37

B ng 4.3

ng thái ra lá c a 2 gi ng chu i thí nghi m .....................................40

B ng 4.4 Ch s di n tích lá c a 2 gi ng chu i....................................................43
B ng 4.5 Thành ph n và t l h i c a hai gi ng chu i thí nghi m.......................46


iii

DANH M C CÁC HÌNH

..........35
ng kính g c c a hai gi ng chu i thí nghi m.................................38
Hình 4.3 S lá c a 2 gi ng chu i thí nghi m.......................................................41


iv

DANH M C C M T

Cs

: C ng s

CV%

: H s bi

FAO

: T ch

LSD05

: Sai khác nh nh

TT

: Th t .

VI T T T

ng.
p qu c.
m c 95%.


v

M CL C
Ph n 1: M
1.1.

tv

U ................................................................................................1
........................................................................................................1

1.2.M c tiêu và yêu c u c

tài .......................................................................2

1.2.1.M c tiêu c

tài.......................................................................................2

1.2.2. Yêu c u c

tài .......................................................................................2
tài ..........................................................................................2

1.3.1.

c .......................................................................................2

1.3.2.

c ti n.........................................................................................2

Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ....................................................................4
khoa h c c

tài..............................................................................4

2.1.1 Gi i thi u chung v cây chu i ....................................................................4
2.1.2. Ngu n g c, s phân b và h th ng phân lo i chu i ................................5
2.1.3. Ý ngh a kinh t và giá tr
2.1.4. Các nghiên c u v

ng c a cây chu i ................................9
m th c v t h c c a cây chu i ......................13

2.1.5. Yêu c u sinh thái.......................................................................................18
2.2. Tình hình s n xu t và nghiên c u chu

c ..................21

2.2.1. Tình hình s n xu t và nghiên c u trên th gi i.......................................21
2.2.2 Tình hình nghiên c

c .............................................................24
...30

3.1.

ng và ph m vi nghiên c u ..............................................................30
m và th i gian nghiên c u ...............................................................30

3.3. N i dung nghiên c u ...................................................................................30

3.4
3.4.1.
3.4.2 P
3.4.3

u và các ch tiêu theo dõi .....................................30
trí thí nghi m ...............................................................30
................................................................................31

lí s li u ..........................................................................32


vi

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ...........................33
4.1 Nghiên c

ng thái chi u cao cây c a 2 gi ng chu i ................................33

4.2. Nghiên c

ng kính g c c a 2 gi ng chu i ........................36

4.3 Nghiên c

ng thái ra lá và ch s di n tích lá c a 2 gi ng chu i .........39

4.3

ng thái ra lá c a hai gi ng chu i .........................................................39

4.3

ng di n tích lá c a 2 gi ng chu i ............................42

4.4. Thành ph n và t l sâu b nh h i c a hai gi ng chu i ...............................45
PH N 5: K T LU

NGH .............................................................47

5.1. K t lu n ........................................................................................................47
ngh ..........................................................................................................47
TÀI LI U THAM KH O


1

1.1.
Chu i là lo i trái cây có công d

ng, r t thông d ng

Vi t

Nam. T qu chu i, hoa chu i, thân chu i có th ch bi n ra nhi u món
i khô, chu i s y, m t chu

u chu

c c t chu i, b t

chu i,... Trái chu i tây, chu i tiêu, chu i h t có th
thu
ti

u tr

u ch ra các bài

nh khác nhau: s i th n, tiêu ch y, r ng tóc,

ng, viêm loét d dày, phong th p, h c là

c

dùng làm hàng th công m ngh ho c ch bi n th
c m. Rác th i t cây chu

c s d ng làm than t ong, s n xu t ch t

d

c bi t trái chu i b

ng, v t b trong quá trình thu ho ch, ch bi n

cò

c nghiên c u nh m phân h y t o ra m t ngu

n m i.

Trong công tác s n xu t gi ng chu i, ph n l n cây chu
c tr ng b ng cây gi ng tách ch
ng qu

ng
u và ch t

ng yêu c u c a th

ng. Trong khi

c s n xu t b ng công ngh nuôi c y mô t bào cho h s
nhân gi ng cao, s ch b

ng kh e. Vi c ng d ng

nhân nhanh gi ng chu i tiêu m i t
nh p là m

ngu n ngo i

a quan tr ng cho công tác gi ng cây

tr ng, mang l i hi u qu kinh t cao.
Vi t nam, chu i tiêu h ng b
c áp d ng ph bi n

nhi u vùng, nhi

cho th y gi ng chu i tiêu h ng có s
Trong nh
h c và Công ngh
tiêu m i v i m

y mô t bào
ct
ng và phát tri n t t.

n nghiên c u và phát tri n vùng

B Khoa

i h c Nông lâm m t gi ng chu i
ng hóa gi ng chu i trong s n xu t. Vi


2

giá kh

ng và phát tri n c a gi ng chu i tiêu m

ki n sinh thái c
th c hi

u

t s c c n thi t. D

tài: S

ng và phát tri n c a gi ng

chu i tiêu m i t ngu n nguyên li u ngo i nh p và gi ng chu i tiêu h ng
trong v thu 2014 t i th xã Sông Công

t nh Thái Nguyên

1.2.
1.2.1.
ng, phát tri n c a gi ng chu i tiêu
m i t ngu n nguyên li u ngo i nh p và gi ng chu i tiêu h ng trong v thu
2014 t i th
t ch

cho ch n t o gi ng chu i
ng cao, phù h p v i th xã Sông Công t nh Thái Nguyên.

ng thân, lá c a hai gi ng chu i
tiêu nghiên c u.
- Theo dõi thành ph n và m
gây h i c
ng sâu
b nh ch y u trên hai gi ng chu i tiêu nghiên c u.
1.3.1.
- K t qu nghiên c u c

tài cung c p nh ng thông tin khoa h c có

giá tr và có tính h th ng v

ng, phát tri n c a 2 gi ng

chu i tiêu.
- B sung ngu n tài li u tham kh o ph c v nghiên c u, gi ng d y và
s n xu t gi ng chu i tiêu m

t cao.

1.3.2.
Cung c p nh
tiêu trong v
tiêu phù , b sung thêm gi

ng và phát tri n c a 2 gi ng chu i
cho xây d ng k thu t thâm canh chu i
u gi ng chu i tiêu trong s n xu t cho


3

th xã Sông Công
phía B c nói chung.

t nh Thái Nguyên nói riêng và vùng trung du mi n núi


4

n2

Chu i là lo

nhi

, d tr ng và cho s

khá cao, trung bình có th

t 20 - 30 t n/ha. Chu i có giá tr kinh

t khá l n và là m t hàng xu t kh u c a nhi
là cây có giá tr

ng

c. Bên c

chu

ng cao g m: nhi u ch t b t, ch

t và nhi u khoáng ch

c bi t chu

acid amin thi t y u cho

m, ch

ng kali r t cao và 10 lo i

. Theo Vi n Nghiên c u và Phát tri n Nông

nghi p Malaysia (MARDI), chu i là lo i trái cây duy nh t h i t
ph n nh ng ch

ng
c bi t thích h

thành

ng c n thi

i.

b sung kh u ph

ng cho tr em

a và tr b nh r t t t. Nh nh ng giá tr này
mà hi n nay chu
nông dân
nhi

thành m t hàng mang l i l i nhu

h u kh p các qu c gia trên th gi

i v i th
Tr

i

c bi t là các qu c gia vùng

ng tiêu th h a h n nhi u tri n v ng.
nói chung mu

t cao, ph m ch t qu t t,

kéo dài chu k kinh t c a cây c n áp d
Không nh ng th , m i lo i gi ng l i có nh ng yêu c
c nh ng yêu c

ng cây m

tính t t c a nó, mang l i l i ích thi t th c cho ch

thu t c a t ng lo i cây.
i riêng, ch khi
nh

c

n (Tr n Th T c, 2008)

[5].

c ta, khí h u b
ng b
Chu

iv

u phù h p cho chu i phát tri n, t B c
n núi,

i Vi t Nam là rau, là qu

i.
c, th c ph m. S n


5

ng chu i

c tiêu th n

xu t kh u m

ng khá l n. Tuy v y, so v i nhi

t tr ng chu

a, chúng ta còn

c xu t kh u chu i thì

c ta còn th p, do vi c tr ng chu i

c ta hi n

c nh ng bi n pháp k thu t h p lý trong s n xu t.
Nghiên c u s

ng, phát tri n c a cây chu i tiêu nh

m c a gi ng
thu

ng c

ns

u ki n t nhiên, bi n pháp k

ng và phát tri n c a chu

các bi n pháp k thu t canh tác, có
chu i t i Sông Công

ng n

ng t

t, ch

Thái Nguyên, góp ph n nâng cao s

nâng cao thu nh
th

c
ng

ng chu i,

i dân, m r ng thêm ngu n cung c p chu i cho

a và xu t kh u.

2.1.2
2.1.2.1. Ngu n g c và phân b
Cây chu i là m
tr

-

còn cung c
t

i s m bi
i nguyên th y,
làm qu n áo cho h che thân; khi bi t chuy n t kinh

m sang tr ng t

i v tr ng.

V ngu n g c cây chu i, nhi u tác gi nghiên c
chu i có ngu n g c

vùng nhi

, Nê Pan, Mi n

T vùng kh i sinh cây chu

ng:

- Phát tri n v phía Tây:

-

- Phát tri n v

R p - Trung M - Nam M .
- châu Úc, Tân Ghinê và các qu n

(Tr
Cây chu
công nguyên và t
chuy n d ch v

ng nh t là

c tr ng

Nam

và cs, 2000) [8].
t

ng

c

n Malaixia qua Mandagaca r i
n Nh t B n và Samoa


6

mi

chu i
c du nh

nh

ho

c n

Tây Phi kho

i cùng chu

t

vùng Caribê và M
(Simmond 1962 - 1966 - 1976). Cu i th k XI cây chu
bi n kh p các vùng nhi
tr ng nhi u

i.

Nam M

y cây chu

phía Nam Bolivia và h u kh p Braxin.

tr ng chu i tr i r ng t

c tr ng ph
c

châu Phi khu v c

vùng Sahara t i Tanzania,
c Nam Phi.

Nh ng b ng ch ng kh o c cho th
chu
chu

c tr ng

Trung Qu

c tr ng

Nha

u th k I sau công nguyên
sau công nguyên

a Trung H i. Kho ng th k

i t châu Âu v tr ng

th k XIX chu i m

i Tây Ba

o Cana c

n

c buôn bán ph bi n trên th gi i.

Nh ng b ng ch ng kh o c khác l i cho th y kho
châu Á vào th i k
có th

c

y m t gi

t bi n

c mà không có h t. H nhân gi ng chu i b ng cách tách m m

con t thân ng m c a cây m

c duy
u gi ng nhau v m t

di truy n (không có s k t h p gen gi a các cây khác nhau), do v y qua th i
gian dài chúng s m

c tính ch ng ch u sâu b nh và m t khi d ch b nh

xu t hi n s r t nghiêm tr ng.
Vào nh

ng chu

quét s ch kh i trái

t. Theo chân chu i Gros Michel là Cavendish hi n b
toàn c u khác do n

ab

i n m này xu t hi

i d ch
u tiên

t B n) t
h yg nh

ng chu i

Amaron, làm gi m t i 70% s

ng


7

chu i

c tr ng h u h t

các vùng nhi

i, Á nhi t

i m, phân b t
Theo FAOSTAT, t ng di n tích tr ng chu i trên toàn th gi
p trung ch y u

n

c Trung và Nam M ,

c tr ng nhi u chu i là:

, Braxin, Ecuador,

Honduras, Philippin, Columbia, Panama, Thái Lan, Trung Qu c, Venezuela...
2.1.2.2. Phân lo i
Cây chu i nói chung thu c chi Musa do nhà phân lo i h
CarlVon Linne (1707 -

ng nh

th y thu c s ng vào th

u chu

chu

tv

l

i v i các nhà phân

c s p x p vào 2 lo i chu n theo Linmaur là
lu c vì tinh b t

chuy

n Antonius Musa m t

Rome th nh t Caius Octavius.

Vi c phân lo i chu i t
lo i th c v t

i Anh

nh ng qu này khi chín không

ng d

ng dòng chu i thu th p

c ngày càng nhi u, có nh ng dòng có th v
(khi qu xanh có th
ng d

c, khi qu chín tinh b t l i chuy n hóa thành
cs

ng c a các gi ng chu

g i tên chúng b ng c ngôn ng
c phân lo

c

Latin và tên g

ng c

a

nên l n x n khi các gi ng chu

phân lo i chu
nhi

c

c các nhà khoa h c quan tâm nghiên c u

u là công trình phân lo i c a tác gi

h c gi Chesman (1948) và g
T t c các loài chu i tr ng hi

t là Simmond và Shepherd (1955).
u b t ngu n t 2 loài chu i d i là

Musa acuminata và Musa balbisiana. Tùy theo m
cho ra các gi ng chu i khác nhau (Tr

lai c a 2 loài này mà

và cs, 2000) [8].

8

(theo Simmonds 1966)
M.acuminata (A)

M.balbisiana (B)

Rãnh gân lá chính
Dài

28)

p trong 9 -

(Theo Simmonds 1982)
Chi
Autralimysa

10

5-6

Callimusa

10

5-6

Eumusa

11

9 - 10

Rhodochlamys

11

5-6

Ingentimusa

14

1

sia

Tân Ghine


9

n nay ngày càng có nhi

i chu i b sung

th ng phân lo i d a trên s nhi m s c th c a Simmonds và
Shepherd v

ng, không th thi

m c dù còn h n ch

c

n s

c

có m t c a dòng thu n

i h n cho nhóm này.
Các loài chu i tr ng hi n nay thu c dòng Musa acuminata có các
- Loài chu

ng b i th

m màu lá xanh vàng,

v m ng, cây m nh mai, qu ng n, m p, th t qu ng
m ng, v n chuy n g p nhi
n

t kh u. Là lo i chu i tiêu th

ng t t.

Vi t Nam có gi ng chu i ng thu c nhóm này.

- Loài chu i có tam b i th AAA: nhóm này g m h u h t các loài chu i
tr ng xu t kh u hi

ng nhi u

châu M

Latinh, Cavendis, Lacatan, Grandenaine, và Naine, gi ng chu i tiêu (chu i
già)

Vi

c nhóm này.

- Loài tam b i th có tính tr i acuminata (AAB): lo i này qu
ph i n u m

c, tr ng nhi u

châu Phi và châu M .

ng

Vi t Nam có

gi ng chu i tây (chu i s ) thu c nhóm này.
- Loài tam b i th có tính tr i balbisiana (ABB): cây to cao, qu to, có
c nh, dùng l y b t.

Trung M lo i chu i này có th

c tr

che bóng

cho cao su, cà phê lúc còn nh .

Chu
gi i, ch

c xem là m t trong nh ng lo i qu ph bi n nh t trên th
ng th

là lo i trái cây có kh

có múi v kim ng ch xu t nh p kh u và
ng xu t kh u nhi u nh t, nh

thành lo i qu chính trong n
t

ng chu i xu t kh u c a th gi

n tr

i qu c t . Theo th ng kê c a FAO
u t n.

các

10

n, cùng v i g o, lúa mì, ngô, chu
l c r t quan tr

t hàng ch

m quan tr ng c a chu

b

c

i v i vi

m

c này.

Chu

mà ch có vùng nhi

im

a

bàn xu t kh u r ng l n. Theo th ng kê c a FAO, xu t kh u chu i trên th
gi i có giá tr t ng c ng 8,08 t

i th c s

là ngu n thu nh p quan tr ng c a nhi

c.

c ta chu i t

ng quen thu c b i không nh ng nó

là cây tr ng có th
cho s

ng ng n, s m cho thu ho ch, d tr ng và

ng khá cao, có hi u qu kinh t l n mà còn có kh

khá t t v i nhi u lo

nhi u vùng khí h

u k thu t

song không có gì ph c t p và phù h p v i dân trí
tr

t khá cao, bình quân có th

nhi u vùng tr ng chu

ng

c ta. Chu i là cây

t 20 - 30 t n/ha. Trên th gi i

g su

n/ha;

Braxin: 50 t n/ha. Nh

ts

Trung M

c

t 100 t n/ha.

Chu i là lo i cây tr ng có giá tr kinh t cao và c n ít v
ng ch xu t kh u chu i c a Vi t Nam sang Trung Qu c chi m t l
l n và

nh. Do v y chu i luôn luôn là m t hàng có giá tr cao trong các

nông s n xu t kh u
2.1.3.2. Giá tr

c ta.
ng

Chu i là cây tr

c s d ng tri

nói b ph n nào c a cây chu

nh

i Trung Qu c có

u là c a quý giá. T c chu i, thân

chu

u có th s d

làm rau s ch, làm k o chu i, m t chu
trái chu

c i thi

ng cho m

u gói,
i và làm hàng hoá.

11

Chu i có v màu vàng, qu no tròn và dài, v m ng, th t d o và m m,
mùi v

ng phong phú. Chu i có ch a 16 lo i Acid amin

và nhi u Vitamin, thích h p dùng cho c

i l n và tr em.

Qu chu i ch a nhi u thành ph
vì th

c xem là kho cung c

Hi n nay trên th gi i có 1/2 s
l

ng thi t y

cs d

c n,

ng trong thiên nhiên.

ng chu

i d ng n u chín và ch bi n thành các lo i th c ph m

khác (Nguy

và cs, 2005) [4].

K t qu

ng

tr ng ph bi n

Vi

m t s gi ng chu

c th hi n qua b ng sau:

3
Vi
: %)
Axit

Lipit

Tro

VitaminC

76,5

18,4

0,8

1,8

0,15

0,07

0,8

6,5

70,5

22,5

0,8

1,5

0,20

0,05

0,8

4,0

75,0

17,1

1,1

1,8

0,10

0,12

0,8

9,0

(Ngu

2002)) [6]

Ngoài Vitamin C trong qu chu i còn có m
(0,04%), B2 (0,05%) và r t giàu khoáng ch

ng Vitamin B1
(Ph

Du , 2006) [1].
V giá tr

ng : 1kg qu chu i cho 1.100 - 1300 calo

1kg chu i khô cho 2790 calo
1kg hoa chu i cho 200 calo
1kg thân cây chu i cho 50 - 60 calo


12

Thành ph

ng tính trên 100g chu

c a T ch c Nông -

c (Theo cách tính

gi i -

ng protein: 1,8g,

ng 0,2g, gluc

ng 80,0IU,
ng

ng 72,0 calo, k

ng 0,18g, s

Chu i là m t lo i th c ph
n

h tr cho nhi

ng th

ng 0,4mg.
c li u thiên

nh. So v i qu táo, chu

ng

Carbohydrate cao g p 2 l n, protein cao g p 4 l n, Vitamin A và s t cao g p 5
l n, nh ng lo i Vitamin và khoáng ch t khác cao g p 2 l

ng

Phosphorus cao g p 3 l n (Vi n Nghiên c u Rau qu , 2015) [9].
Trong chu

ng kali (potassium) chi m t l r t cao, ch a nhi u

lo

p m
ng d

. Hai qu chu i có th cung c

phút luy n t p th thao. Không nh ng th , chu

b nh, nh

c x p vào h

ng cho 90
u tr m t s
ngày (Vi n

Nghiên c u Rau qu , 2015) [9].
M

n ra r ng, qu chu i, lo i trái cây

ph thông trên th gi i là m t th

c. Chu i là lo i trái cây d tiêu hóa, là

th c ph m giàu ch t carbon hydrate, các lo i vitamin, nhi u ch t khoáng.
Thành ph n b

ng c a chu i khác nhau trong t ng lo i chu i, trong t ng

th i k thu ho ch và khi s d ng nó (xanh hay chín). M t qu chu i chín có
th cung c

ng calo trong m i ngày. V

chu i cung c p 99 calo, r t b
ng trong chu
không nê

ng, c 100g
p h p th

i giúp ph c h i s c kh
u chu i khô, vì 100g chu i khô cung c

(Vi n Nghiên c u Rau qu , 2015) [9].

n 285 calo


13

Ngoài ra trong qu chu i chín có ch a 0,5 - 0,7% ch
h

i ch y u là Acid malic. Dù là chu
u ch a

is y

ng l n, m i qu chu i có kho

ng

(1kj = 0,24kcal ) (Long Tú Vân và cs, 2009) [7].
y cây chu
tr ng chu i c

i r t nhi u l

cm r

áp d ng r ng rãi các bi n

pháp khoa h c k thu t m i vào s n xu

t ch

ng

c a chu i.
2.1.4
*B r
R chu i thu c l p m t lá m m, r chùm.
p ch t n t i trong th i gian ng

có r ph m c t thân c .

ng kính r t 5,1- 8,5mm. M
thân c

ng có t 200 - 300 r

chính b t

cây con m c t h t thì r

m m t, thân, c có 1 - 3 r . M i

c bi t có th

tt

ur

c ra chùm r

, 2006) [1].

i ta chia r chu i thành 2 l p: l p r ngang và l p r

ng.

- L p r ngang: m c xung quanh thân ng m, phân b trên l
ph m vi 10 - 20cm, n

t t t, x p t ng dày r có th phát tri

70cm. R này có th phát tri
trong vi c cung c p ch

n 2m, gi vai trò ch

ng m c t

R
gi

t, gi ng, m

Fawcett (1913) r c a chu i có th
ngang có th

o trong vi c gi cho

.

t ph thu c vào nhi u y u t
pc

o

ng xu ng

t sâu có th sâu t i 1 - 1,5m, nó gi vai trò ch

cây v ng ch c, ít b

n 35 -

ng cho cây.

-L pr
t

t m t,

ng 2 - 3,5m.

c h t là thành ph

c ng m và ch

canh tác. Theo

ng là 0,75m và chi u


14

R ho
ho

ng m nh

nhi

25 -

ng m nh. T tháng 4 - 9 r ho

ng mùa Xuân r b t d u
ng m nh nh t. Sau tháng 10 r phát

tri n ch m d n và h
Mùa Hè r phát tri n ch i lên m

hô h

n chu i s làm g y r (Tr

n tránh nh ng
và cs, 2000) [8].

* Thân chu i
Thân chu i chia làm 2 ph n: thân th t và thân gi .
Thân th t là c chu i n

t và t

o

thành b i. Thân chu

ng phát tri n theo chi u ngang và có xu

nhô d n lên m

ng có hi

t vì v

ng "tr i g c"

B cK
qu

ng

n chu i

n chu i tr

ng x y ra hi

c

ng này.

c và hình dáng thân ph thu c vào nhi u y u t
d ng tròn, tròn d p, hình tr

ng có

ng kính kho ng 30cm, có tr ng

ng t 2,5 - 3,0kg.
Thân gi do các b lá m c dài ôm sát l y nhau, t o thành m t kh i tr tròn
nh n, có th cao t 2 - 5m, có khi cao 6 -

n

có th cao hay th p, to hay nh và màu s

b n ch c

, ch ng sâu b
Trong quá trình phát tri n, thân gi c

sâu b

c bi

c v sinh s ch s

tránh

c thân.

Khi cây phân hóa m m hoa thì thân c m c ra cu ng chùm hoa. Cu ng
t ra kh i thân gi
thành bu ng qu chu i. Ph n cu
2006) [1].

nt o
i là thân ký sinh (Ph

,


15

M i thân gi ch cho m t bu ng chu
nhánh ngang (ch i con) thay th . S t n t
(Chu Th

c nh t r i ch
cb

c các

m b ng sinh s n vô tính

và cs, 2007) [3].

* Lá chu i
Lá chu i g m có b lá, cu ng lá và phi n lá. Khi m i n y ch i, cây có
lá ki

ng có 3 - 5 lá ki m r i cây m i hình thành lá th t. Lá cu n thành

hình ng, m t n a cu n vào trong, n m g n trong rãnh c a gân chính, còn
n a kia cu

c l i bao ra ngoài gân chính, lá m c xen k hình xo n c
c che kín hoàn toàn.

Theo các tác gi Trung Qu c cây chu
27 lá th t. T ng s lá th t c
ra ti p 8 lá n a thì hoa xu t hi
ch b

c

t 32 - 35 lá. Sau khi phân hóa hoa cây còn
c khi hoa ra, có xu t hi n m t lá nh

c các lá khác. Tu i th trung bình c a m t lá chu i là

90 ngày (ph m vi không quá 130 ngày). N

n chu i b b

m lá

(Cercospora musac Zim), thì tu i th lá gi m nhanh. Gi i ph u lá th y gi a
các gân lá có các "t bào b n l " nó n m gi

m giao nhau c a cu ng lá

chính và gân ph , nh ng t bào này r t m n c m v

u ki n ngo i c nh.

ng h n, n ng gay g t các t bào này m

c làm cho nó x p

l i, 2 mép phi n lá r xu

gi m b t s

c l i khi môi

c ho c tr i râm mát, các t
làm cho phi n lá tr i r ng ra.
Gi i ph
ng t

i và bó d n
b

lá chu i và b chu i

i. M t s loài có th dùng

làm dây th ng.
S ra lá c a cây chu i ph thu c vào nhi
l i thì 7 - 10 ngày ra m

mc

t. Thu n

m. N u g p h n, thi u dinh


16

ng, nhi

th p thì 20 - 30 ngày m

c m t lá: lá nh , m ng, màu

xanh nh t.
mi n Nam hi

ng khác bi t nà

t tr

Qua nghiên c u th y quan h gi a di

n lúc

t c a cây có

t ch t. Nhìn vào b lá c a cây chu i có th d
hình phát tri n c

c tình

nh vi c b

i hi u qu

t t. Khi nhìn vào m t cây chu i, n u th y có s lá xanh trên cây t 10 - 12 lá,
phi n lá r ng, m m m i, màu xanh bóng thì ta không c n bón thêm phân n a
và ch c ch n s

c l i lá cây ít, màu xanh vàng, m ng,

c n bón thêm phân thúc.
n chú ý h n ch s rách lá (gió, bão) vì rách lá làm v m ch
d n,

n quang h p, gi

t (Tr

và cs, 2000) [8].

* Hoa và qu chu i
Khi cây chu i có t 28 - 35 lá thì phân hóa hoa. Th i gian phân hóa hoa
n khi hoa nhú ra kh i thân gi dài 60 - 85 ngày. Hoa chu i x p trên tr c hoa
thành các chùm n i. M i chùm n i có m t lá b
chùm n i t

. Chu i tiêu có 6 - 12

c thành qu . Chu i tây có 4 - 8 chùm n i t

qu

ng t

c thành qu và hoa s r ng d n nên

ph i c t b ph n hoa không qu (c t bi chu i) (Ph
C ut om
(thu c lo

c thành

, 2006) [1].

các b ph

, nh y

vào hình thái c

lo

c (Tr

i ta chia ra làm 3
và cs, 2000) [8].

Hoa cái là ph n s phát tri n thành qu chu

ng t p trung

g c chùm hoa, luôn luôn n

c các hoa khác và quy

c a cây chu i. S hoa cái nhi

c quy

hoa. Lúc này n u cây chu i sung s

m thì s hoa cái s nhi u.

t

nh ngay t khi phân hóa

17

S

ng tính trên chùm hoa ít, kh

c là ph n không th phát tri n thành qu
Quá trình chuy
th c c n có m t s

kém.

c và r ng d n theo th i gian.

it

ng sinh

u ki n nh

ng (g

ng nh t là s tích

ng hydrat cacbon, các ch

m và các ch t

y tr ng chu i vào v nào thu n l

ng nhanh, bón

c s lá t

s m ra hoa.

Qu chu i thu c lo i qu m ng ph

c do t phòng phát tri n

thành. Khi m i phát d c qu còn mang c nh, càng già qu tròn d n. Khi g p
u ki n l

ng qu ch b ng 1/2 mùa Hè, qu

ng n, có c nh. Mùa Hè qu th ng, tròn, bình quân tr

ng qu chu i tiêu

89 - 90g. L n có th t 130 - 150g. Qu phát tri n liên t c t tu
tu n 10 -

n

n hóa trong qu .

Trong quá trình ch n l c, các loài chu i không h
tri n. Trong s n xu t hi

c chú ý phát
t s loài l i quay

tr l i tính hoang dã c a t tiên chúng, l i mang h t (Tr

và cs, 2000)

[8].
* Ch i con và s

ch i c a chu i

Ch i con là th h ti
m c ra t thân th t. Các ch i
ch

duy trì nòi gi ng c a chu i. Ch
v trí th p c a cây m

ng sau tr ng 6 - 7 tháng thì cây b

c

c, d n d n lên các
u m c ch i (nh t là

t sau khi cây phân hóa hoa).
Ch i m c kh e hay y u ph thu
ng, nhi

u ki

t 25 - 350C, ch i m c kh e c v s

c,
ng và t c

. Sau mùa Xuân ch i m c s m song y u, tháng 4 - 7 - 8 ch i m c kh e và
n, cho nh ng cây con ch
ch i ch m d n.

ng t t nh t. Sau tháng 10 t

m c