Đánh giá hiện trạng môi trường nước sinh hoạt tại xã Yên Vượng huyện Hữu Lũng tỉnh Lạng Sơn (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NGUY N XUÂN NAM
tài:
N TR

C SINH HO T T I

NG, HUY N H

, T NH L

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khoa h c Môi t

Khoa

: Môi t

Khóa h c

: 2011 - 2015

Thái N

ng

ng


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NGUY N XUÂN NAM
tài:
N TR

C SINH HO T T I

NG, HUY N H

NH L N

KHÓA LU N T T NGHI
H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khoa h c Môi t

Khoa

: Môi t

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi

ng

ng

ng d n: PGS.TS Nguy n Th Hùng
ng -

Thái N

i h c Nông Lâm

2015

i

L IC
c lu
hi

i H c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi m khoa Môi
ng, các th

t l i cho em nh ng ki n

th c quý báu trong su t khóa h c v a qua.
Em xin chân thành c

th y giáo PGS.TS Nguy n Th Hùng

và d n d t em trong su t th i gian th c t

ng d n em hoàn

thành khóa lu n này.
Em xin c

u ki n

cho em trong quá trình th c hi

tài này.

M t l n n a em xin chân thành c
ng

c a các cán b
u ki n t t nh

y

em trong

quá trình th c t p t
Trong th i gian th c t
các yêu c u c
b n lu
r

t th c t

g ng h t s

hoàn thành t t

m và ki n th c có h n nên

a em không tránh kh i nh ng thi u sót và khi m khuy t. Em
c các th y cô giáo và các b

khóa lu n c

n b sung

c hoàn thi

Em xin chân thành c
Thái Nguyên, tháng 6
Sinh Viên

Nguy n Xuân Nam


ii

DANH M C B NG
B ng 2.1: Tr

c trên th gi i (theo F. Sargent, 1974)................... 18

B ng 3.1: Các ch

......................................... 24

B ng 3.2: B ng mô t v trí l y m
B ng 4.1: B ng th ng kê di

c sinh ho

ng ............ 25

t t nhiên và hi n tr ng s d

tc a

ng ............................................................................... 27
B ng 4.3: K t qu

c sinh ho t t

ng35

B ng 4.4: K t qu

c sinh ho t t

ng .... 36

B ng 4.5:

K t qu

B ng 4.6: S phi

c sinh ho t t

ng ....37

u tra t i các thôn ........................................................ 38

B ng 4.7: B ng th hi n tình hình s d ng ngu
dân xã Yên V

c sinh ho t c

i

ng ........................................................................ 38

B ng 4.8: B

c s d ng hàng ngày c a
i dân....................................................................................... 40

B ng 4.9: Th ng kê ý ki

ng v ch t

c sinh ho t..................................................................... 41
B ng 4.10: Ý ki n c

i dân v nh ng bi u hi n c a các t p ch t trong

c sinh ho t ............................................................................... 42
B ng 4.11: Th ng kê tình hình x
t

c th i sinh ho t c a các h

ng .......................................................................... 45


iii

HÌNH
Hình 4.1: Tình hình s d ng ngu

c sinh ho t c

i dân xã Yên

ng............................................................................................ 39
Hình 4.2:

c trong sinh ho

Hình 4.3: Ý ki n c

i dân.........40

i dân v nh ng bi u hi n màu/mùi c

c sinh

ho t ................................................................................................ 41
Hình 4.4: Bi u hi n t p ch t c

c sinh ho

a bàn xã.................. 42

Hình 4.5: Các bi n pháp x

c th i sinh ho t c

i dân t i xã

ng ................................................................................... 45
Hình 4.6: Mô hình ví d v

t h p b l c .... 53


iv

M CL C
PH N 1: M

U...............................................................................................1
........................................................................................................1
........................................................................2
.......................................................................................2
........................................................................................3
............................................................................................3

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U....................................................................4
...................................................................................4
................................................................................................5
...................................................................................................7
...................................................................................10
........................................................14
.............................................15
...........................................................16

...........................................................16
..............................17
...................................................17
....................................................19
.....21
.....................................................................21
.................................................................21
.....................................................................................21
t nh L

-

ng, huy n H

......................................................................................................21
ng, huy n

H

nh L

....................................................................................21


v

ng,
huy n H

nh L

n..........................................................................21
ng,

huy n H

nh L

.........................................................................21
...............................................................................22
......................................22
.............................................................................23
....................................................................23
.....................23
......................................................25

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ...............................26
.............................................................................................................26
......................................................................................26
-

...........................................................................28
-

-

-

.............................................................................................31

....................................................................................33
...................................33
.........................34
.............38

..........................................................................43
.....................................43
.................................................................44
........................................46


vi

.............47
.........................................................47

.........................................................................48
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ...........................................................55
.........................................................................................................55
.......................................................................................................55
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................57
.........................................................................................................57
...................................................................58


1

PH N 1
M
tv

S c n thi t c
Nói m

U

cs

iv

is

nào?

ng hi n nay các nhà khoa h c trên th gi

c u tìm xem trên sao H

c hay không? Vì theo h n u sao H a có

c thì có kh

s ng

c hi

chúng ta có th nói ch c ch n r
c ho c ngu
chúng ta s b

c là c i ngu n c a s s ng, n u không

c b ô nhi m n ng thì s s ng trên hành tinh và c a
ng n ng n .

c gi m
i.
n u thi

c bi

i s ng sinh t n và phát tri n c a

c s ch là s s
c.

gi

ng, th c v t s không t n t i

c u ng an toàn và v sinh là nh ng y u t quy t
phát tri n b n v ng. S có m t c

nh s t n t i c a s s ng.
s s ng c

ngu

c thì

c là n n t ng cho t t c các ho

tr ng là v y, n
thi

y

n nay, th gi i v n ph

c s ch và ngu
c, thi

u tiên

s

iv i

ng.

c quan

im tv

c b ô nhi m tr m tr ng. Tình tr ng ô nhi m

c s ch sinh ho

ru t, b nh ngoài da và m t s

u ki

c các b
nh khác. Vì v

ng

có th b o v ngu n

c kh i b suy thoái, c n ki t giúp cho vi c qu n lý, khai thác,
s d ng có hi u qu , ph c v
không ng

ch

y m nh công tác tuyên truy

i t ch c

c

i dân nâng cao nh n th c t m quan tr ng c

cu c s

ng th i có ý th

i v

không gây thêm s suy thoái, c n ki t. [3].

cs

ng, vi c làm c

iv i


2

ng là m t xã thu c huy n H

, t nh L

còn ch m phát tri n, ch y u là tr ng tr
còn g p nhi

kinh t

i s ng nhân dân

trong th i gian qua cùng v i s phát tri n

kinh t , xã h i thì v
chí có nhi

ng c

ng h p

ng không khí

c l nhi u b t c p, th m

m c

t,

c và môi

ô nhi m nghiêm tr ng,

sinh ho t. Bên c

m

c

ng là m t xã thu n nông ch y u là tr ng tr t
m d ng phân bón, hóa ch t BVTV, cùng v i ch t th

nuôi, rác th

c th i sinh ho
n ngu

c thu gom, x lý... ít nhi
c sinh ho t c

ng tr c ti

a bàn xã.

i s ng và s c kh e c

i dân

trong xã và khu v c lân c n.
Xu t phát t th c tr ng chung c a vi c s d

c sinh ho t c a

i dân t

d ng

t

ng nguyên nhân gây ô nhi

gi

kh c ph c nh ng
c s ch t

ng nhu c u s d ng
cs

Ban ch nhi

ng ý c a Ban Giám Hi

is

Nguy n Th Hùng. Tôi ti n hành nghiên c
c sinh ho t t

- N
ng, huy n H

ng,

ng d n c a th y giáo PGS.TS
tài:

ng, huy n H

1.2. M c tiêu và yêu c u c
1.2.1. M c tiêu c
tài
n tr ng ch
ng, huy n H

ts

n tr ng môi
nh L

tài
c sinh ho t t i xã Yên

nh L

c tình hình s d
nh L

c sinh ho

a bàn xã Yên


3

- Tìm ra nh ng nguyên nhân gây ô nhi
ng, huy n H
-

nh L

xu t m t s bi n pháp kh c ph c, gi m thi u tình tr ng ô nhi m

c sinh ho t và cung c

1.2.2. Yêu c u c
- Ph

cs

ng nhu c

n tr

i

c sinh ho t t i xã Yên

nh L

m b o tài li u, s li

, trung th c, khách quan.

- K t qu phân tích các thông s v ch
-

c s ch c

tài

ng, huy n H
-

c sinh ho t

m b o nh ng ki n ngh

c chính xác.

ngh

thi, phù h p v i

u ki

- Các m u nghiên c

m b o tính khoa h c

i di n

cho khu v c nghiên c u.
tài
- V n d ng ki n th
-

c vào trong nghiên c u khoa h c.

th c t và hi n tr

- T vi
ng nhu c u s d
- T vi

n tr
c s ch c

- Nâng cao ki n th c, k

nghiên c u.

xu t m t s gi i pháp phù h p nh m
i dân t

n tr ng, c ng c ki n th c, hi u bi t c a b n thân,

tuyên truy n nâng cao ý th c c a c

công tác sau này. V n d

c sinh ho t.

ng, góp ph n b o v

ng.

m th c t ph c v cho
c các ki n th

c t p và


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
lý lu n c

tài

- Khái ni

ng:

Ô nhi

c s ch có th

c trong, không màu,

không mùi, không v , không ch
các ch

c ch t và vi khu n gây b nh. T l

c h i và vi khu n không quá m

cho phép c a tiêu chu n v

sinh c a m i qu c gia.
- Ngu

c sinh ho t: L

cs

ng, v sinh c a c

ng tiêu chu n ch

- Phát tri

Ban ch

c và nâng cao giá tr c

cs

c: G m các ngu

o Qu c gia v c
c máy ho

c s ch Vi t Nam.

c: Là bi n pháp nh m nâng cao kh

thác, s d ng b n v
-

i

ng d n c a

c s ch và VSMTNT):
c c p t các tr

c gi ng khoan có ch
ng và tr s ch.

ng t t và

c.

c.

nh.


5

cm
-

c sông, su i, ao) có x lý b ng l ng trong và ti t trùng

cs

c có ch

ng quy chu n k thu t v

c

s ch c a Vi t Nam .
- Ô nhi m ngu

c: Là s

h c, thành ph n sinh h c c

i tính ch t v t lý, tính ch t hóa

c vi ph m tiêu chu n cho phép.

- Suy thoái c n ki t ngu

ng c a ngu

ng và s

c.

-B ov
ngu

c: Là s suy gi m v ch

c: Là bi n pháp nh m ch ng suy thoái, c n ki t

c, b

m an toàn ngu

c và b o v kh

n tài

u 3, lu
- Tiêu chu

ng:

Theo lu

.
- Qu

là m t ho
c

ng

ng và phòng ch ng ô nhi m:
ng trong qu n lý xã h

u ch nh các ho

i d a trên s ti p c n có h th

ng

u ph i thông

i v i các v

i, xu t phát t quan
ng t i phát tri n b n v ng và s d ng h p lý tài nguyên

Qu

c th c hi n b ng t ng h p các bi n pháp: Lu t

pháp, chính sách, kinh t , công ngh , xã h
pháp này có th
c av

i h p, tích h p v i nhau tu

t ra. Vi c qu

c th c hi n

toàn c u, khu v c, qu c gia, t nh, huy
th c ti n
Vai trò c

n

iv

:

s n xu t, h

u ki n c th
m i quy mô:


6

c là y u t th hai quy

nh s s ng ch sau không khí, vì v y con

i không th s ng thi
il

c chi m kho ng 58 - 67% tr

i v i tr em lên t i 70 -

nh t i toàn b quá trình sinh hóa di
m

ng th

ng
c quy t

i.

c, tình tr ng r i lo n chuy n hóa s x y ra, Protein và Enzyme s

m

không th ho

, th tích máu gi m, ch

n gi i

ng chính xác. Tình tr ng thi

c do

không u
80% thành ph

ng t i ho
cc ut ot

thi u t p trung, tinh th n và tâm lý gi m s

ng c a não b i có t i
u này gây trí nh kém,

[4].

C


7

[9].
Tóm l

iv

c s ch sinh ho t là ngu n th c

ph

c vai trò và t m quan tr ng c

c bi

c

c s ch sinh ho t. Mu n s d ng t

m i cá nhân, t ch

i

i qu c gia ph i s d

lý ngu n tài nguyên vô giá này v i công tác qu n lý ch t ch
pháp lý
Trong nh

n.

th ng pháp lu t v b o v

c b sung và hoàn thi

c
c trong vi c

thông qua m i ngu n l c c a toàn xã h i và vi c b o v

c.

- Lu
pháp ch

và h p

th hi n
ng l i, ch

- Lu t b o v

mc
c Qu c h

cv

c.
c CHXHCN Vi t

Nam khóa XI k h p th 8 thông qua 29/11/2005 và có hi u l c thi hành
1/7/2006.
- Lu

- Lu t b o v

c c a Qu c h i s 17/2012/QH13 ngày 21 tháng 6

c Qu c h

c CHXHCN Vi t


8

- Ngh

nh s

Ph v vi

-

nh chi ti

v

a Chính
ng d n thi hành m t s

u c a Lu t B o

ng.
- Ngh

v s

-CP ban hành ngày 08/02/2008 c a Chính ph

i và b sung m t s

ph v vi

u c a ngh

-CP c a Chính

ng d n thi hành m t s

u c a Lu t B o v

ng.
- Ngh

-CP ngày 19/12/2003 c a Chính ph ban

hành quy ch thu nh p, qu n lý, khai thác, s d ng d li u, thông tin v tài
c.
- Ngh

-CP ngày 30/12/1999 c a Chính ph

vi

nh

c.
- Ngh

-CP c a Chính ph v vi c c

khai thác, s d
- Ngh

c, x th i vào nu
nh s

c.

-CP c a Chính ph

nh v x ph t

c.
- Ngh

-CP. Ngh

vi ph

cb ov

nh v các hành vi

ng, hình th c x ph t, m c x ph t,

th t c x ph t và các bi n pháp kh c ph c h u qu .
- Ngh

-

ng d n thi hành Lu t tài nguyên

c 2012.
- Ngh

cb ov

ng.

- Quy
do B

nh v x ph t vi ph m hành chính

-BYT v Tiêu chu n v

ng

ng B Y t ban hành.
- Quy
c s ch do B

-BYT v tiêu chu n ngành: Tiêu chu n v
ng B Y t ban hành.


9

- Quy
2006

-BNN-KHCN Tiêu chu n ngành: 14 TCN 166:

c cung c

ng sinh ho t - Tiêu chu n phân lo i ngu n

c và vùng b ô nhi

ng B Nông nghi p và Phát tri n

nông thôn ban hành.
- Quy
do B

-BTNMT v b o v

ng B

t

ng ban hành.

-

02/2005/TT-BTNMT ngày 24/06/2005 c a B
ng d n th c hi n Ngh

ngày 17/07/2004 c a Chính ph
thác, s d

-CP

nh vi c c p gi

c, x th i vào ngu

-

nh s

c.

-BYT ban hành Quy chu n k thu t qu c gia

v ch

c sinh ho
-

Y t ban hành.
-BTNMT ngày 18/07/2011 c a B Tài nguyên

nh chi ti t m t s
CP ngày 18/04/2011 c a Chính ph

u c a Ngh

nh s

nh v

ng, cam k t b o v
-

ng.

ch s : 04/2013/TTLT-BNNPTNT-BTC-

ng d n ch

qu n lý, s d ng ki
c tiêu qu

ng chi n

B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn - B Tài chính - B K ho
vi

Tài

c s ch và V

a
u
c
ng

n 2012-2015.
- TCVN 6187-1-1996 (ISO 9308-1-1990) - Ch

c - Phát

hi

m vi khu n coliform, vi khu n coliform ch u nhi t và Escherichia

coli gi

nh - Ph
- TCVN 6663-3:2008 - Ch

b o qu n và x lý m u.

c.
c. L y m u. Ph

ng d n


10

- TCVN 6663-1:2011 - Ch
d nl

c - L y m u. Ph

ng

y m u và K thu t l y m u.
- TCVN 6663-11:2011 - Ch

d nl ym

c - L y m u. Ph

ng

c ng m.

- QCVN 08:2008/BTNMT - Quy chu n k thu t qu c gia v ch

ng

c m t.
- QCVN 02:2009/BYT - Quy chu n k thu t Qu c gia v ch

ng

c sinh ho t.
2.4. Các lo i ô nhi
c
Có nhi u cách phân lo i ô nhi

c: D a vào ngu n g c ô nhi m có

ô nhi m do nông nghi p, công nghi p ho c sinh ho t. D
c có ô nhi
nhi

c ng t, ô nhi m bi

ng
a vào tính ch t ô

m sinh h c, hóa h c hay v t lý.
- Ô nhi m sinh h c c

c: Ô nhi

c v m t sinh h c ch y u là

do s th i các ch t h

c, các ngu n th

công nghi p bao g m các ch t th i sinh ho

hay

c r a c a các nhà

ng, gi y... s ô nhi m sinh h c th hi n b ng s nhi m b n do vi
khu n r t n ng.
- Ô nhi m hóa h c do ch

c các ch t nitrat,

photphat dùng trong nông nghi p và các ch t th i do luy n kim và các công
ngh

ng ch

sinh v t. S ô nhi m do các ch t khoáng là do s th

c cho th y
c các ch

nitrat, photphat và các ch t dùng trong nông nghi p, các ch t th i t ngành
công nghi p.
- Ô nhi m do các ch t h
hidrocacbon,

c, các ch t t y r a.

ng h p: Ô nhi m ch

y u do


11

- Ô nhi m v t lý: Các ch t r
ng ch

c th

ng, t

cc

là g

c vi khu

và các vi sinh v t khác l

c làm

c. Các ch t này có th
phát tri n c a vi khu n

xuyên th u c a ánh sáng. Nhi u

ch t th i công nghi p có ch a các ch t có màu, h u h t là màu h
gi m giá tr s d ng c

cv m tyt

c ng m là ngu n cung c

m m . [11].
c sinh ho t ch y u

gi i. Do v y, ô nhi
l

n ch

ng s ng c

c ng m có

nhi u qu c gia
ng r t

i. Các tác nhân gây ô nhi m

c ng m bao g m:

nuôi cá,
[8].


12

[8].

các

[8].

. Tùy


13

ra,

N
không tanh...

không khí.

14

2.5. Nguyên nhân gây ô nhi m ngu
V
n, ô nhi m ngu
nhân

c
c chia thành hai nhóm nguyên

m t nhiên và ô nhi m nhân t o.
Ô nhi m t nhiên

ch

.

trong quá


15

(industrial wastewater): L

không có

c da ngoài các
[15].
c b ô nhi m do nhi u nguyên nhân khác nhau g m:
t..), nguyên nhân ch quan (do các

ho

ng s ng c

c th

r ch không qua x lý làm ô nhi m ngu
nguyên nhân chính d

xu ng các sông, h , kênh,
cm

c ng m). Tuy nhiên

n ô nhi m ngu

ng c a

i, chúng ta có th li t kê m t s

n gây ô nhi m

ngu

cn

2.5.1. Ô nhi m do rác th i sinh ho t c
Vi t Nam m
t th i sinh ho t t các h
doanh chi m 80% t

phát sinh t

i dân
u t n ch t th i r n, trong
các nhà hàng, các khu ch và kinh

ng ch t th i phát sinh trong c

ng còn l i

công nghi p và các ch t th i y t .
là ngu n phát sinh chính c a ch t th i sinh ho

th tuy dân s ch chi m 24% dân s c a c
tri u t n ch t th i m
c ac

n6

ng 50% t

c tính m

ng ch t th i r n sinh ho t
Vi t Nam trung bình phát th i

kho ng 2 - 3 kg ch t th i m i ngày, g

ng th

i

vùng nông thôn. Ch t th i phát sinh t các h gia
có s khác nhau, ch t th i sinh ho t t các h
khu ch và các khu kinh doanh

nông thôn ch a m t t l l n các ch t h u


16

phân h y (chi m 60 - 70%),
ch t h

ch t th i có thành ph n

phân h y th

m kho ng 50% t

ng ch t th i

sinh ho t). [13].
2.5.2. Ô nhi m do ho

ng nông nghi p
t cây tr ng, trong quá trình s n xu

s d ng nhi u lo i phân bón, thu c tr sâu, ch t kích thíc
n tình tr ng ô nhi

ng,... d n

ng hi n nay là do vi c l m d ng và s d ng

không h p lý các lo i hóa ch t trong s n xu t nông nghi p.
Các hóa ch t s d ng trong nông nghi

c, thu c

b o v th c v t, thu c tr sâu là hi

ng ph bi n trong các vùng nông

nghi p thâm canh gây ô nhi m ngu

c. Trong quá trình s d ng thu c

b o v th c v t và phân bón hóa h c m

thu c và phân bón

c cây tr ng ti p nh n chúng s lan truy
c và các s n ph m nông nghi

t,

id

ng phân bón và thu c

b o v th c v t.
Các ngu

u xu t phát t ý th c trách

nhi m c

p quán và thói quen s

sinh. Các ch t th i n

c x lý mà th i tr c ti

i hình th c nào cu
khu v

pv

tl

t ô nhi m t n t

tr c ti

ng
i v i ngu

ct i

c sinh ho t có th gây b nh

i sau khi s d ng ngu
t nt

cn

nh v da...

ng, ho
n

nh ng b nh nguy hi m th m chí có th

ch

c thì chúng m i gây nên
n tính m

i.

2.5.3. Ô nhi m do ho
ng công nghi p
T
hóa, công nghi p hóa ngày càng phát tri n kéo theo hàng
lo t các khu công nghi

c thành l p v

c th i công nghi

17

c x lý tri

. Ví d

Chí Minh, ngu n n

c nhi m b n b

c th i công nghi p v i t

ng

c tính 500.000 m3/ngày t các nhà máy gi y, b t gi t, nhu m,

c th
d t.

H

thành ph

c th i công nghi p th i ra t

s n

xu t gi y, luy n màu, luy n gang thép, khai thác than, v mùa c n t

c th i c a thành ph Thái Nguyên chi

c Sông C u,
ng NH4+ là 4 mg/l, hàm

c th i t s n xu t gi y có pH t 8,4 ng ch t h

ng

c th i có màu nâu, mùi khó ch u. Các khu công

khu v c Hà N i m i ngày có kho ng 260.000 m3 rác th i công

nghi p

nghi p và ch

c x lý còn l

tr c ti p ra các con

sông vùng châu th sông H ng. Ngoài ra t i các khu công nghi p H i Phòng,
Vi t Trì th

ng rác th i l n gây ô nhi m ngu

2.6. Hi n tr

c n ng n . [1].

c trên th gi i và

2.6.1. Hi n tr

Vi t Nam

c trên th gi i

c bao ph 71% di n tích c
m n, còn l i ch

c

c ng
i không s d

t, b

d

a... ch

c ng

n

c vì nó n m quá sâu trong
n và

d ng tuy t trên l c

c ng t hi n di n trong sông su i, ao h
d ng. Tuy nhiên thì ch có kho
i có th s d

c

ì có

c ng

c và n u tính ra trung bình m
s d ng (Miller, 1988).

c ng t s ch mà
c cung