Vận dụng phương pháp Montessori vào quá trình phát triển giác quan cho trẻ 3 4 tuổi ở Trường mầm non (Khóa luận tốt nghiệp)

M CL C

L IM

U .................................................................................................................1

1. Lý do ch

tài .........................................................................................................1

2. M

u ...................................................................................................2

3. Khách th nghiên c

ng nghiên c u..........................................................2

4. Gi thuy t khoa h c.....................................................................................................2
5. Nhi m v nghiên c u ..................................................................................................3
6. Gi i h n và ph m vi nghiên c u .................................................................................3
u .............................................................................................3
8. Nh

tài..........................................................................................5

9. C u trúc c a khóa lu n ................................................................................................5
. NH NG LÝ LU

NV

QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N GIÁC QUAN C A TR 3
1.1. L ch s v

4 TU I ..............................6

nghiên c u........................................................................................6

lý lu n.............................................................................................................9
1.2.1. Lý lu n chung v

..........................................................9
m phát tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i

ng M m non

.......................................................................................................................................25
TI U K

................................................................................................29
.

TH C TI N C A VI C V N D

MONTESSORI NH M PHÁT TRI N GIÁC QUAN CHO TR

NG M M

NON...............................................................................................................................30
2.1 T ng quan v khách th

a bàn nghiên c u ......................................................30

2.2. T ch

u vi c v n d

quá trình phát tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i
2.3. Xây d

ng M m non............................32
phát tri n giác

quan c a tr 3 - 4 tu i .............................................................................................34
2.4. K t qu kh o sát th c tr ng ....................................................................................36
TI U K

................................................................................................43
. QUY TRÌNH T

U TH

NGHI

CH

C

M .................................................................................44

3.1. Quy trình t ch c

n giác quan cho

tr ...................................................................................................................................44
ng cho vi c xây d ng và l a ch n các n i

d y theo

...............................................................................................44
3.1.2.1. Nguyên t

m b o tính quy trình ..................................................................44

3.1.2.2. Nguyên t

m b o tính h th ng ...................................................................45

3.1.2.3. Nguyên t

m b o tính th c ti n...................................................................45

3.1.2.4. Nguyên t

m b o tính v a s c, hi u qu

3.1.3 Quy trình v n d ng p

m b o an toàn ....................45
......................................................45

3.1.4. Thi t k các bài t p phát tri n giác quan cho tr 3
3.2. Th nghi
TI U K

4 tu i.................................46

m ..............................................................................................54
................................................................................................65

TÀI LI U THAM KH O .............................................................................................69


DANH M C B NG
B

......................................................................34

B ng 2.2: Hi u bi t c a giáo viên v
B ng 2.3: M
B ng 2.4: M

s d

...................................36
phát tri n giác quan cho tr ..............36

v nd

n giác

quan cho tr ...................................................................................................................37
B ng 2.5: Nh n th c c a giáo viên v vai trò c a vi c phát tri n giác quan cho tr ....38
B
B ng 2.7: Các ho

c giáo viên chú tr ng nhi u nh t khi d y tr .........................38
ng phát tri n giác quan cho tr ...................................................39

B ng 2.8: Hình th c t ch c các ho

ng phát tri n giác quan cho tr ......................40

B ng 2.9: M

phát tri n giác quan c a tr 3 - 4 tu i ..............................................40

B ng 3.1: M

bi u hi

a tr

c th nghi m................56

B ng 3.2.........................................................................................................................57
B ng 3.3.........................................................................................................................58
B ng 3.4.........................................................................................................................60
B ng 3.5.........................................................................................................................61
B ng 3.6.........................................................................................................................62

B ng 3.7.........................................................................................................................63


DANH M C BI
Bi

3.1: M

bi u hi n trung bình các tiêu chí .................................................56

Bi

3.2: Kh

n th giác c a tr ..........................................................57

Bi

3.3: Kh

n thính giác c a tr ......................................................59

Bi

3.4: Kh

n xúc giác c a tr ........................................................60

Bi

3.5: Kh

n v giác c a tr ...........................................................61

Bi

3.6: Kh

n kh u giác c a tr ......................................................62

Bi

3.7: M

bi u hi n trung bình các tiêu chí .................................................64


L IM
1. Lý do ch

U

tài

1.1. Giác quan có vai trò quan tr ng trong quá trình phát tri n toàn di n nhân
cách c a tr .
Th gi

ng, có bi

yh pd

i v i tr

gi

ng là v y, thích thú

là v y, vì th tr tò mò mu n bi
M t trong nh ng hình th c

u m i l , bí

c khám phá, tìm hi u v chúng.
ng nhu c u mu n tìm tòi, khám phá c a tr

thông qua các giác quan.
Thông qua các giác quan tr có th n
s c, hình kh i, ch t li u, to
hi

nh , dài

m v hình dáng, màu

ng n, mùi v , âm

c a các s v t

ng xung quanh. Vì v y, phát tri n các giác quan cho tr chính là t o n n

t

u ki n thu n l

tr khám phá, tìm hi u và thu nh n nh ng hi u bi t v

th gi i xung quanh. Không nh ng th phát tri n giác quan còn góp ph n quan
tr ng vào vi c phát tri n chu n c m giác và làm cho các giác quan c a tr tr nên
tinh nh

y, vi c phát tri n các giác quan cho tr t khi còn nh là

r t c n thi t.
1.2. M c tiêu c a giáo d c m
xây d

ng giáo d

i m i hi n nay là

y tr

phát tri n t t v th

ch t, trí tu , th m m , hình thành nh ng y u t
tr vào l p m

u tiên c a nhân cách, chu n b cho

u giúp tr phát tri n hoàn thi n các giác quan, phát huy

tr kh

n bi t và phân bi

m c

cm

c l a ch n, v n d ng các

c t ch c các ho
Hi n nay, trên th gi

ng

giúp tr phát tri n là r t c n thi t.

t nhi

giáo d c tiên ti n dành cho l a

tu i m

c Montessori.

1.3.

c Montessori là m

m giáo d c

tr em d a trên nghiên c u và kinh nghi m c
Montessori (1870

ng

c Ý Maria

1952).

ng t i s phát tri n

toàn di n nhân cách c a tr

ng, các giác quan và các ho t

ng trí tu . Qua quan sát, Montessori nh n th y, tr em luôn có s v
ng và di chuy

ng, ho t

khám phá th gi i xung quanh, tr mu n làm ch th gi i

1


c a tr . Chính vì v

thông qua nh
d

n vi c tích c c t ch c các ho

h i cho tr

c tr i nghi

u vô cùng

thu n l i cho s phát tri
thông qua ho

c quá trình tâm lý

ng, m

a tr s

phá nh m ti

tr . B i vì

ng vào th gi i và th c hi n nh ng khám

i các giá tr c a th gi i xung quanh. S phát tri n trí tu

c a tr là thông qua s v
l n càng t

ng cho tr

u ki

ng, ho
tr

ng c a chính b n thân tr

cv

ng, ho

i

ng m t cách t

c a tr càng phát tri n.
1.4. Cùng v i yêu c u ngày càng cao trong vi
d

im

ng

c m m non m i c a B giáo d

hi n nay cho th y, vi c v n d
quan cho tr v

o thì th c t
m phát tri n giác

c chú tr ng và th c hi n hi u qu . Chính vì v y, c n ph i

có s nghiên c u th

ng, v n d

t quy

trình h p lí v i quy trình phát tri n sinh lí c a tr thì s phát tri n giác quan cho tr ,
t

ng giáo d c tr

trên, chúng tôi ch n nghiên c

ng m m non. Xu t phát nh ng lí do

tài: V n d

quá trình phát tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i
2. M

ng m m non

u

Nghiên c u và v n d ng p
quan cho tr 3 - 4 tu i

vào quá trình phát tri n giác

ng m m non, góp ph n tích c c vào vi c th c hi n

m c tiêu giáo d c m m non hi n nay.
3. Khách th nghiên c

ng nghiên c u

3.1. Khách th nghiên c u
Quá trình giáo d c trí tu cho tr 3 - 4 tu i
3.2.

ng nghiên c u

Quy trình t ch
cho tr 3 - 4 tu i

ng m m non.

n giác quan
ng m m non.

4. Gi thuy t khoa h c
N u trong quá trình giáo d c trí tu cho tr , giáo viên bi t cách v n d ng
t quy trình h p lí phù h p v i quy trình phát tri n

2


sinh lí c a tr thì s giúp tr phát tri n các giác quan, t
ng -

- giáo d c tr

ng

ng M m non.

5. Nhi m v nghiên c u
tài t p trung nghiên c u các nhi m v sau:
5.1. Nghiên c

lý lu n c a

tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i

ng m m non.

5.2. Nghiên c u th c tr ng và quá trình phát tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i
ng m m non.
5.3. T ch c th nghi m quy trình t ch
phát tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i

m

ng m m non.

6. Gi i h n và ph m vi nghiên c u
6.1. Gi i h n v

ng nghiên c u

tài này, chúng tôi t p trung nghiên c u v
nh m phát tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i

ng m m non.

6.2. Gi i h n khách th nghiên c u
c th c hi n nghiên c u trên 15 tr 3 - 4 tu i và 20 giáo viên
ng M m non

-

ng H i - Qu ng Bình.

6.3. Gi i thi u v th i gian nghiên c u
c ti n hành nghiên c u t tháng 12/

n tháng 5/2017.

u
th c hi

tài này, chúng tôi s d ng ph i h

c u sau:

u lý lu n
Chúng tôi s d

ng h p, khái quát

hóa, h th ng hóa nh ng ngu n tài li

tài nghiên c u.

nghiên c u th c ti n

-M

bi u hi n giác quan c a tr trong các ti t h c,

trong sinh ho t h ng ngày và quan sát cách th c giáo viên t ch c các ho

ng

cho tr .
- Bi n pháp: Chúng tôi ti n hành d gi , quan sát các ho
giáo viên

ng m m non.

3

ng c a tr và

i
-M

i v i giáo viên v vi c v n d ng

nh m phát tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i
tu i thông qua các ho
giác quan c a tr

ng m m non.Trò chuy n v i tr 3 - 4
tìm hi u m

nh n th c và s phát tri n

ng th i tìm hi u các y u t

n quá trình phát tri n

giác quan c a tr .
- Bi

th c hi

i, t

nhà qu n lý, giáo viên và tr trong các ho
7.2.3

iv i

ng giúp tr phát tri n giác quan.

u tra b ng b ng h i

-M

Nh m thu th p các thông tin v th c tr ng s d

Montessori c a giáo viên, th c tr ng phát tri n giác quan c a tr
- Bi

th c hi

ti

ng m m non.
ng phi

u tra và

ng là cán b qu n lý, giáo viên m m non.
7.2.4

ng k t kinh nghi m

-M

Nh m thu th p kinh nghi m quý báu c

t lu

- Bi n pháp: D gi

i v i các giáo viên.

7.2.5

u s n ph m ho

- M

ng

n giác quan c a tr 3

4 tu i

ng m m non.
- Bi n pháp: Chúng tôi ti n hành nghiên c u s n ph m ho

ng, phân tích

k t qu th nghi m.
7.2.6

th nghi m

-M

m

nghi m quy trình t ch c nh m minh ch ng cho gi thuy t
u.

- Bi n pháp: Th nghi m

áp d ng cách th c và quy trình t ch c
u qu th c ti n c

quá trình phát tri n giác quan c a tr 3 - 4 tu i

i

ng m m non.

c th ng kê
-M
trên, t

V n d ng toán th ng kê x lý s li u k t qu
t qu xác th c c a vi c v n d

quá trình phát tri n giác quan cho tr 3

4 tu i

4

ng m m non.

c t k t qu

- Bi n pháp: S d ng m t s công th c toán h
c t kh o sát th c tr ng và th nghi m
8. Nh

m.

tài

- Góp ph n h th ng hóa nh ng v

lí lu n v

tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i
-

ntessori
ng M m non.

u tra, kh o sát, phân tích làm sáng t th c tr ng t ch c các ho

trong quá trình s

d

ng

y h

Montessori nói riêng, nh
-

x lý nh ng s li u thu

n c a th c tr ng.

xu t cách th c, quy trình t ch c cho giáo viên v v n d ng

Montesori nh m phát tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i

ng M m non.

9. C u trúc c a khóa lu n
Ph n m

u

Ph n n i dung
Nh ng lý lu

nv

và quá trình

phát tri n giác quan c a tr 3 - 4 tu i.
th c ti n c a vi c v n d ng
phát tri n giác quan cho tr 3 - 4 tu i
Quy trình t
nghi

m

ng M m non.

ch

u th

m.
Ph n k t lu n và ki n ngh

5


NH NG LÝ LU

NV

VÀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N GIÁC QUAN C A TR 3
1.1. L ch s v

4 TU I

nghiên c u

* Trên th gi i
c Montessori là m t

m giáo d c tr

em d a trên nghiên c u và kinh nghi m c

c Ý Maria

Montessori (1870 1952) [4].
qu và giáo d c d c r
v

y h c mang l i giá tr , hi u
c bi t là quá trình giáo d c tr t 0

yh

quan tâm và nghiên c

c r t nhi u nhà giáo d c tr th gi i
i nhi u g

Maria Montessori cho r
tr , tr có th
ng xã h

6 tu i. Chính vì

khác nhau:

Ti

c a s pháp tri n là tôn tr

c hi u qu h c t p cao nh
[4].

c thù c a

c t do ho

ng mà bà Maria Montessori nh

ng trong
ph

c chu n b d a trên chính nhu c u c a tr em trong t ng th i k phát tri n c a
tr
th

h tr tr phát tri n thu n theo t nhiên. B i không ph
i s truy n th cho tr m

il

u có th giúp tr xây d

i th y bên trong tr

i
i mình,

y tr tìm ki m nh ng bài h c t môi

nh hình cá nhân mình.
Maria Montessori

essori -

12

-

.

6


H

Marie - Hélène Place trong cu

d y tr

cho r ng:

c: Th c

hành cu c s ng; Giáo d c phát tri n giác quan; Ngh thu t ngôn ng ; Toán h c và
hình h c; Các ch

v

[22]. T t c

c này g n bó ch t ch v i

nhau theo cách b xung, h tr
bày trong l
m t ho

ng c h c t

c

tr có th nhìn th y và có l a ch n cho riêng mình r i quy
ng -

cg

nh

theo s thích c a mình. Nh ng s l a

ch n bao g m sách, x p hình, t o hình, phân vai... Sau khi tr
vi

c

L ch sinh ho t

hàng ngày cho phép tr có th
tr thì giáo viên có th

c

t mình ho c theo n

ng d n

ng d n t ng tr m t ho

iv

uh tt t

v i nhau [22].

Theo E.M. Standing - h c gi nghiên c u Montessori cho r ng: N u so sánh
Columbus phát hi n ra Châu M thì th t s
mà Columbus phát hi n ra là l
hi n ra là l

am i

bên ngoài, còn cái mà Montessori phát

a m i bên trong tâm h n tr

c s là m t phát hi n quan tr ng,

chân th

i Columbus và l c v n v t h p d n v i Newton. Phát hi n

này ch không ph

c làm cho Montessori n i ti

Nhi u nhà giáo d c t

c Anh, M

[15].

u l i ca ng i v

Montessori là m t trong nh ng nhà giáo d
nh

n s ti n b cho khoa h
n v

i

c th gi i công nh n c a th k

giáo d c tr em không th không nh

Trong l ch s n n giáo d c, nh ng nhà giáo d

cm

i bi t

u, ch có duy nh
t qua s khác bi t v lãnh th , th gi
bi n trên th gi

nhanh ch

c ph

[12], [15].

Các tác gi

g t p trung nghiên c u v

y h c Montessori và cho r ng: Tr em có m t th i k vô cùng quan
tr ng g
ng n trong th

ik m nc

ik m nc

u c a tr , khi mà tính nh y c

m t kho ng th i gian
i v i m t vi c nh

nh tr

c bi t nh y bén. Vì v y, vi c ng d ng th i k m n c m chính là t n d ng
c m nh c

n phát tri

- th

7

ng t nhiên vô giá - vào giáo


d c. Tùy vào vi c bi t hay không bi t s th t v th i k m n c m này, mà con m t
nhìn tr c a chúng ta s r t khác nhau. Nó tr thành chi c chìa khóa giúp chúng ta m
cánh c a nuôi d y tr ho

t s c vui v

T nh

[1], [25].
ng vi t v

cách h th ng giáo d c trên toàn th gi
ch m phát tri n trí tu bi

i
i ph n d y cho nh

c - bi t vi

nn

cc

c áp d ng

nh t

kh

c trên th gi i, t

Hàn Qu

Honolulu và c

a con

t

t

phía tây là

[15].

K t khi Montessori n i ti
ti p nh

n nay, tr em trên kh p th gi

c t ch hoàn toàn khác v

th ng. Hi

truy n

ng h c t i M

d
*

Vi t Nam

TS. H Lam H ng cho r ng:
và phát tri n m t s
m

n hình thành

m, ph m ch

n

tr em l a tu i

y vi c nghiên c u, tìm hi u và áp d

nh m hình thành và phát tri n m t s

m m non là v

m, ph m ch t tâm lý, nhân cách cho tr

c n quan tâm c a nh

giáo

d c tr m m non [6].
TS. Tr nh Th Xim
và kh
m

p trung nghiên c u v

nh t m quan tr ng và thi t y u v s phát tri
a tr .

n này, kh

ic a

n th c c

nh ng hành vi, chu n m c v giáo d c trong su

a tr s

n

i sau này c a tr [34].

Thu H ng cho r ng ba nhân t chính trong m
d c tr

il

ng giáo

ng v i nguyên t

ng l y tr

[3].
Các tác gi Ngô Hi u Huy, Nguy n Minh, Qu
c

y h c Montessori và nghiên c

pháp và ví d c th

th hi n chân lý c

giúp cho các b c ph huynh hi u và n
giáo d c tr [7], [4], [12].

8

cao vai trò
ng d n nh

c Montessori


t s tài li u d ch và m t s bài báo do tác gi
2004, Nguy n H
bài t p th c ti n cu c s ng c

c vi t v

ng vi t v

a các

y h c Montessori. 2008, NXB Lao

c gi Vi t Nam cu n sách: D

c tu i lên 3

pháp giáo d c Montessori.
Montessoi b t

u xu t hi n

Vi t Nam t

i nhi u

t tr

ng

d y kho ng 50 - 70

ng M m non công l

c

Vi t Nam, t Hà N i,

Thành ph H Chí Minh, H i Phòng, Qu
l i

m

n ch d ng

tham kh o ho c áp d ng m t ph

sáng t

ng và giáo c mà Montessori

ng Montessori th c th
các tiêu chu n c a c

t r t ít. B i yêu c u v
yêu c u r t cao. V
giáo c

Vi

ng

ng Montessori M hay liên hi p Montessori qu c
v t ch

ng giáo d

v t ch t hi

ic am t

tt

ng M m non qu c t , b

n Montessori cùng v

ào t o quy cách, có th nói

ng M m non Vi t M

o ra môi

ng giáo d c M m non sát v i tiêu chu n Montessori ngay t i Vi t Nam.
tìm hi u v

n nghiên c u

vi c v n d ng

á trình phát tri n giác quan cho tr 3 - 4

tu i, chúng tôi có th kh

nh r ng

tài nghiên c u này c

c p t i là

hoàn toàn m i, không l p l i nghiên c u c

i mong mu n

góp m t ph n công s c c a mình vào vi c phát tri n giác quan cho tr , nâng cao ch t
ng 1.2.

- giáo d c tr .

lý lu n

1.2.1. Lý lu n chung v
1.2.1.1. Khái ni

yh c

Thu t ng

t ngu n t ti ng Hy L p ( Methodos)
cm

cm

yh

y h c. Hi

hình th c và cách th c ho

ng chung c a giáo viên và h

b ng cá
trong nh

y h c là nh ng

i hi n th c t nhiên và xã h i xung quanh
u ki n h c t p c th [2].

9


y h c là nh ng hình th c và cách th c ho t
ng c a giáo viên và h c sinh trong nh
cm

yh

y h c c th

ng c a giáo viên và h
pháp (tình t

u ki n d y h c xác

nh nh

t

nh nh ng mô hình hành

c th hi n trong hình th c và ti n trìn

nh g

c, các ho

ng). Tóm l

ng d y h

y h c là cách th c ho

nh th i gian và
ng c a giáo

viên và h c sinh trong quá trình d y h c nh m gi i quy t các nhi m v d y h c [2].
1.2.1.2. Khái ni

Montessori (1870 -

[4].

giáo viên.

2009 [4].

Ngoài ra, khi làm
[4].
1.2.1.3. L ch s hình thành và phát tri n c
Hà Lan)

Rome)

10


[9].

G

he Montessori
) do

hàng n

Ngoài ra, b
-

-

-

-

[9].
1.2.1.4

mc
m n i tr i

tính t l p, l y kh
ti

nm
h c làm n n t
t tr , ch

, chú tr ng vào vi c khai thác
i ý và h tr kh

phát tri n c a tr .
t nhiên c a tr

n vai trò c a

t tôn tr ng s phát tri n tâm sinh lý
cho tr các ki n th c khoa h c công ngh

11


ti n b và hi

i. T ch c AMI (Hi p H i Montessori Qu c t ) và AMS (Hi p

H i Montessori M
*

c

mc

m th nh t: Tr trong l p h c Montessori h c thông qua s tr i

nghi m các giác quan.
Montessori xây d ng m
v t th t, mô hình c

th

ng giáo d c v i h th ng giáo c g m các
c s p x p vào các góc ho

ng trong l p h c

ng l p h c Montessori, tr th a s c làm vi c v i các
giáo c b ng cách tr i nghi m t t c

giác, thính giác, v giác,

kh u giác và xúc giác. Thông qua nh ng

c t các giác quan, tr d

i ki n th c nhân lo i, nh ng khái ni m tr
tri n ngôn ng , nh n th

ng, t

phát

ng h n, tr hi u khái ni

cách d dàng khi làm vi c v i giáo c

ng h

ch s

t

c l ch s . Cùng

v is

ng d n c a giáo viên và tr c ti p ch ng ki n nh ng h t cát ch y xu ng,

tr hi

ch s

h

ng s ki

ng l
*

y ra và tích d n theo th

ng

ng h [17].
m th hai: P

cách riêng bi t, s

cao nét tính

c l p c a tr .

pháp này ch p nh n s duy nh t c a m i tr và cho phép tr phát tri n
tùy theo nh ng kh

i gian riêng c

hình thành t

ng l p h

c thi t k

c l p c a tr

c bi t. Montessori tin r ng tr

c giáo d c m t cách t nhiên ch không ph i d a vào s can thi p c a giáo
p h c Montessori tr có quy n t do l a ch n công vi c mà b n
thân tr h ng thú. Tr th c hi n công vi c theo nh

, ti

c a b n thân, tr có

th làm công vi c trong th i gian dài mà không b ng t quãng gi a ch ng. Tr t
c c a mình m t cách khách quan thông qua ho
giáo c . Tr t bi t b
ch

Montessori có

iáo d c t
i th

vi c c

làm sai, chính giáo c

ch cho tr th

tr t

u ch nh và t hoàn thi n công

u này gi i thích vì sao chúng tôi s d ng thu t ng
cc

không có s

cl pv i

c li

ng d n c a giáo viên [17].

12

khi tr t ho

iáo c

ng v i nó mà


m th ba: Montessori xây d

*

ng giáo d c là nh ng l p

h c có s tr n l n l a tu i.
t xã h

ng cách v l a tu i gi a các tr . N u

p h c truy n th ng, tr h
t nh ng nhu c u bên ngoài

tu i, vi c h c xu t phát

b c, c

c h c c a tr trong l p

h c Montessori di n ra t nhiên, nh nhàng. Tr t chia s kinh nghi m và h c h i
l n nhau. Tr nh h i tr l n khi không bi t ho

c m t công vi c

c nh ng công vi c khó, t b n thân tr s n y sinh
mong mu n h c h
h

. Còn anh, ch khi ch d n cho em s

c c ng c nh

c, thì c m th y t

c am

ng nét tính cách

c hình thành t
t Nam hi

c bi t

ng ch có t 1 -

ng này giúp cho tr

t ít anh ch

ih ct

tu i và làm quen v i nh

i nh

c m t và d

bim xu

u này r t có

ng lòng nhân ái c a tr [17].

Ví d : Khi nhìn th

m

a tr

a tr có tính cách khác nhau, t

chúng có th h c h i cái hay, cái t t c a nhau, cùng giú
l i cho vi c b

các gia

a tr nh tu

a tr l

a bé kia r

ng khóc, lúc tan h c m s

c khi nhìn th
t, nó s ti

nh tu

n

n th

n nh

a tr nh tu i thì

n

a tr khác giúp

bên c

a tr l n tu

t

c h c theo nó.
1.2.1.5. Các y u t xây d
nghiên c
r ng p

c Montessori
mc

y

c Montessori g m hai y u t xây d ng tr ng tâm:

* Th nh t: M

ng giáo d c.

Montessori nh n m nh môi

ng giáo d c là y u t xây d

cc

ng giáo d

tri n, vì v y c n ph i chu n b m
ng h
trong l

phát

ng h c t t [17].

c chu n b t

c khi tr

c chu n b và s p x p g n gàng, không gian l p h

h p, th a mãn yêu c

u cho

Tâm trí ti p nh

Th i kì nh y c

13

n l p m i th
c b trí phù
a tr t 0 - 6


tu i, kích thích s phát tri n toàn di n c v trí l c, th ch t, tình c m và các k
xã h

ng th

m b o s c kh e và s an toàn cho tr .

ng

th a mãn nh ng nhu c u c a tr mà còn ph i lo i b nh
v t làm c n tr s phát tri n c

ng ng i

c Montessori t o môi

ng t t giúp tr có th t mình tìm tòi, khám phá cu c s ng, nhanh chóng thích ng
v

ng giáo d c mà Montessori xây d ng có nhi u
m khác bi t v

ng giáo d c truy n th ng.
y h c Montessori

pháp d y h c truy n th ng

- L p h c chia thành nhi u khu v c khác - L p h c chia thành các góc: Góc h c
nhau: Khu sinh ho t h ng ngày, khu toán t p, góc phân vai, góc xây d ng, góc ngh
h c, khu khoa h

a lý, khu ngôn thu t, góc thiên nhiên.

ng , khu ngh thu t,...
- Không gian l p h c b

n, - Không gian l p h c b

không c u kì, ph c t p.
-

d

ng.

ng không dán các t qu ng cáo, -

b

p m t, h p

c v trang trí các câu

, tranh nh mà treo các b c h a c a chuy n, các nhân v t ng

các h

i ti ng trên Th gi i.

tranh nh,...

-L ph cs d

ng các - S d

b giáo c theo th t t

n theo các góc khác nhau phù h p, g

ph c t p, t trái sang ph i, t trên xu ng quen thu c v i cu c s ng h ng ngày c a
i.

tr .

- Không gian l p h c ít có s
ph n ch b sung thêm s

- Không gian l p h
ng các b

các ch

giáo c .

iv

tr

c truy n th

t

c

i v i tr .

ng l p h c Montessori có nhi

gian t l p, t l a ch n và ti n hành các ho
nh m phát tri

m

s h p d n, m i l

y r ng,
bi

ch

i theo

m khác

ng này t o ra cho tr không
ng, thao tác và v n d ng các b giáo c

c c a mình. T

khuy

ng viên tr

tích c

ng nh m phát huy

và khám phá v

c hành cu c s ng xung quanh.

14

tr s tìm tòi, sáng t o


* Th hai: Vai trò c a giáo viên Montessori.
c tiên không th thi u

giáo viên m m non là tình yêu

v i tr , luôn luôn nêu cao tinh th n trách nhi m c a mình, th c s

i
i m hi n

th hai và kiên trì trong quá trình d y tr , có lòng nhi t tình và có lòng ham mu n
môn h c. N m v

c dành cho tr , ph i tìm các gi i pháp và

s d ng các bi n pháp d y tr sao cho phù h p, sáng t
các hình th c t ch c cho tr

i

tránh s nhàm chán. Giáo viên ph

i có

kinh nghi m, ph i có tính linh ho t, tính tích c c tìm tòi, sáng t o, h c h i kinh
nghi m qua m ng, t b

ng nghi p. Giáo viên ph

i có ki n th c

chuyên môn v ng vàng. Có sáng t o trong l i d n d t bài d
tr

gây h ng thú cho

ng xuyên nghiên c

l ng ghép tích h p vào bài d y.
càng có s

trí c a giáo viên
c th hi

c Montessori
- Giáo viên
ch

trong l p h c thì ngày

v trí b

ng, tr

y h c truy n th ng

v trí - Giáo viên

ng.

b

- Khi tr
nh n ra và t

tr t

ng, tr

v trí

ng.

- Tr làm sai thì giáo viên s a l i ngay

u ch nh l i sai c a mình.

-

v trí ch

cho tr .

i t o d ng môi - Giáo viên tr c ti p tham gia vào các
ng d

i quan ho

ng d y h c

sát tr .
-

-

1.2.1.6. Các nguyên t c giáo d c c a Montessori

1.2.1.6.1. Phát hi n và t n d ng ti m l c c a tr
Tr có kh
là hình

t t t, có th ti p nh n r t nhi u hình nh, không ch
v

ng tác, ngoài hình nh s v t, tr còn quan sát

m i quan h gi a các s v t n

il

sát và ti p nh n r t nhi u thông tin r i [9].

15

n thì tr


c th c hi n hi u qu ch có m
trì s h ng thú h c t

và kh

nh ph i duy

nh m c a tr . Nói cách khác,

t h c h i thông qua n i l c c a chúng.

vi c ôm p m t kì v ng nh
c ab

i v i tr

i

ng th i l y nh ng tiêu chu n

xây d ng nên nh ng cách th c nuôi d y tr

có

th ch p nh n nh ng s thích c a tr phù h p v i
hi n vi c b

i c a chúng ta, r i th c

ng c a mình m t cách nghiêm túc.

Th c ra v i m

a tr

hi n trên b t c

thích là do tr i sinh và có th bi u

n nào. Ch c n cha m

tâm quan sát, là s phát hi n ra

ng s thích c a con b t c lúc nào. M t khi b thu hút b i m
p t c tr s d ng m i ho

u gì

n b , tr có

th

có th m to m t nhìn phong c
c, th

b

i

lên ng m nghía m t lúc. Tr

ng hay l p l i nh ng s vi c chúng c m th y có h ng thú, h là s vi c hay
ng tác do tr t l p l

u là th mà tr th y thích và có s h p d n [9].

1.2.1.6.2. Cha m c n tr thành nhà giáo d c thông thái
n vi c tr c n ánh sáng và không khí trong
u này qu th c là th không th thi
th xác mà thôi. D u

iv i
u ng

h n c a tr

, thì trong tâm

có n i m t tia sáng nh

m t

phá h ng công vi

il

c

pn

c

m ch p, y u t mà r t quan tr ng v i tr [9].
Vi c mà cha m

ti p nh
ur

ng th i hãy

c vào t n tâm h n tr . Hãy giúp tr th c hi

nguy n v ng c

m sinh c a các b c cha m .

Ngoài ra, chúng ta còn c n hi u rõ nh ng lí lu n giáo d c c
th

c

ng v tr nh

n và nh ng ki n

ng th i nghiên c u b n thân m t cách có h th ng,

v t b nh ng quan ni m quy n uy c a b c cha m truy n th ng, hãy chu n b tâm lí
th t t

có th

b

n uy c a cha m không ph i

d a trên khuôn m t nghiêm kh c, s uy nghiêm th c s n m
ng s

vi c cha m có th

c n thi t cho tr hay không. Cha m c n ph i kh ng ch

nóng n y c a b n thân k c khi t c gi

c bi u hi

16

c m t,


u c i thi n nh ng khuy

ph

t c a b n thân, không ng ng c i thi n

chính mình, tôn tr ng nh ng hành vi c a tr [9].
1.2.1.6.3. Tôn tr ng tính cách c a tr
Nhi m v

u tiên c a nhà giáo d c là phát hi n tính cách c a tr và tôn tr ng

Khi chúng ta do e s tr s
c

cho tr

ng không tôn tr ng tr
m

Rõ ràng là, n

bên

i, tr l i

là do tr b cách li, cô l p m t ch .
ix v

pháp thi u tôn tr

i l n, chúng ta tuy t nhiên không s d

[9].
i x v i tr gi

tr ng i gi

ix v ib

cho

a chúng ta còn nên c m th

u vinh h nh c a

mình. Chúng ta nên vui v khi nhìn th y tr
1.2.1.6.4. T o cho tr m
Tr ch có th

ng th i cho phép tr

ng thích h p

ng thành trong m

tu i c a chúng,

g n mình [9].

ng không gò bó, thích h p v i

y tâm lí tr m i có th phát tri

nhiên thành th

ys

c m t cách t

m áp c

ng

phong phú, t t c nh ng gì thu c v

dung n p, ch không

ph i làm h i tr [9].

1.2.1.6.5. H c cách quan sát tr
S thích, kì v ng ho c h n ch c
tr con, khi n n i tâm c a tr

tâm trí tr

nh t cha m nên gi

u có th xâm nh p vào tâm trí

i, vi c can thi p quá nhi u s khi n tr m

h i t giáo d c b

tri n c a tr

il

c phát tri n m t cách t nhiên, t t

trung l
i cho tr s

ng nhu c u và s phát
c n thi t, th n tr ng khi bi

kì v ng c a mình, tuy

t s thích và

c d dàng ra l nh c m.

D u cho các b c ph huynh có kì v ng tr tr nên th này hay th
ng nên nóng v i, ch c n quan sát th

ng d n b ng l

ng là

n s phát tri n c a tr , tr s d n d n n l

ng làm hài

lòng cha m m t cách không ý th
c cha m kì v ng vào tr
vui v

nc

cg
m

n nh

h
i v i tr .

17

Hi u ng kì v

m nh n vai trò là m t khán gi


1.2.1.6.6. Trân tr ng tính nh y c m c a tr
Khi còn

giai

ng hay nh y c m v i nh

v

p và

nh ng th có màu s

c m t tu i tr b

nh

n. Tr s có nh ng cái nhìn khác hoàn toàn v i

il

i l n, không ch là c li hay m

u h ng thú v i nh

to nh c a s v t, mà cái tr quan tâm

chính là nh ng ti u ti t nh

u hi n c a tính nh y c m

Tr s h c t p thông qua tính nh y c m v i s v t - m
nh , nh
nh

u tr h

c nh m i kh

nh. Ch c

thì t t c s

ng c a tr có th

c cách t

u ti

ánh sáng khi n n i tâm t a sáng, gi ng
ng. Chính nh tính nh y c m này mà tr

c nh ng cách hành x v i th gi i bên ngoài m
y p s c s ng và s nhi

m i vi c. N

c l p và m nh m .

i v i t t th y, có th d dàng h

i gian này, tr

c a tính nh y c m, tr s

c

ng theo s ch huy

nm

c m nh tr i phú này [9].

1.2.1.6

c l p s không có t do

Cá tính c a tr nh

nh ph

c bi u hi n t do và tích c c, khi n tr có

c l p thông qua n l c b n thân.

Th

l

u bi t r ng, d y m
s

a tr t

t ng li t ng tí. Ai
m c, t gi t áo qu n là m t vi c h t

u mà l

i l n ph i nh n n i nhi

nhi u so v i vi c bón cho tr

t áo qu n và m c áo qu n h tr

m i là giáo d c, vi c còn l i ch
iv

mà thôi.

i m công vi

i v i tr

có th nói là m t vi c quá d dàng,

t vi c r t không có l

c a giúp tr t mình h c h
c a tr

ng th

t cánh

t thêm rào c

ng thành

i qúy t c s h u r t nhi u nô b c, ông ta ngày càng

l i vào vi

i khác ph c v

c ak
v n

nm nc m

il

t c c pin ti p thêm cho tr

cs

tr

ng h t nh ng nhu c u c a chúng,

u x y ra t t , không c

c s vi

Tr

tr [9].

c tính ch có

u có nh

n m n c m, tr có th h
h

v t

n cu i cùng trên th c t l i tr thành nô l

n khi ông ta nh n th
và mu n có s

cl

cm

nghiêm tr ng c a

c l p n a r i [9].

18


ng vào t giáo d c

1.2.1.6

tr

Luy n t p c m giác bao g m c vi c t giáo d
i v i vi c phát tri n trí l c. N

tl n

c luy n t p l p l i nhi u l n thì vi c t

giáo d c s giúp cho quá trình c m giác tâm lí c a tr ngày càng hoàn thi
giúp tr bi n c m giác v s v t thành quan ni
V

i v i v t th .

i d n d t tr t giáo d c, chúng ta nh

nh ph

nh ng vi c sau: c g ng h t s c gi m thi u vi c can thi
n nh ng m

c

tr n l

ng

n trong quá trình t giáo d c. Công vi c c a chúng ta

ch là d

phát âm và g i tên m

c r i - chúng ta

không làm thêm b t c vi c gì ngoài vi

c to tên g i c a s v t, phát âm to, rõ

cho tr nghe rõ t ng âm ti t [9].
1.2.1.6.9.Thành th c tr l i nh ng câu h i c a tr
Tr

ng thích h

il

th

n bi

là m t vi c thú v

ng nên c m th y phi n ph c, b i chúng

i m t v i m t tinh th n ham h c h
ý, tr không th ti
m t câu tr l

ng.

ng th

c nh ng l i gi i thích quá dài dòng, ch c
n và nên c g ng dùng nh ng s v t c th

. R t cu c ph i gi i thích s vi

nm

gi i thích v n

nào tr m i c m th y hài lòng.

u

n s t ng k t và quan sát t m c a các b c ph huynh [9].
Còn m t s th t n a ph i th a nh n

b ng m i cách ch
l i vào vi
tr

có th không ng

thu hút s chú ý c a cha m , t

t câu h

y sinh ra hình th c

i là hình th
cha m bu c ph i

t câu h i

nh, ch là do

bên mình su t mà thôi.

hu ng này, nh ng câu h i c a tr s có hình th c r t rõ ràng: thi

i v i tình
i mà toàn

là s trùng l p. Ví d : T i sao tr i l i có màu xanh? N
tr s l i ti p t c h i: T i sao cây có màu xanh? T

l i,

t l i màu nâu? Tóc t i sao

l
1.2.1.6.10. Không nên s trùng l p
nh kh c khi n chúng ta c m th y h nh phúc và bình yên
không ph i là khi ti p xúc v i m t s v t m i mà là khi g p l i nh ng s v
quen thu
b

ng thích

i m t bài hát, xe
c g p g m t nhóm b

19

im t


n tr nh , vi c l

chúng ta có th
duy nh

tr có th n m b t m

p l i m t vi

c nào

n là cách

n d ng tính ch

n b t bu c ph c v cho s phát tri n tính t ch c a tr .
S li u th

ra r

kho ng 25 - 40 l

h

h cm

cm tt

ng tác, tr c n ph i l p l

thông tin c
nh thông tin c

n hàng t

n.

i d dàng, còn kh

không d dàng b gi m sút, nh

c t nh s không d gì bi n m

th c

[9].

1.2.1.6.11. Th n tr

ng và tr ng ph t

M

ng t

nh ng ph

n, tr c n l p l i

t t kh ng ch b n thân s

i

ng th c t có th kích thích và khích l mình và b qua ph n

ng mà mình không h h ng thú. M

a tr có tính ch

V i b t c ti n b nào c a con, b
Có m t s

u nên khen ng

ng l y bánh k

ho c ph t tr b

y.
Con th t gi

ng cho nh

ng vào m

ng

bi t nghe l i
ng vi c h t s c hi u qu .

không h tìm th y m i liên quan gi a mi ng bánh và vi c
ng

ng v i nh
c nh
ic

ng c a mình. M

ng ph t th

u có th tr s th y thích

nd

c ng nh c không h

i l n s làm chuy n bi n n i tâm c a tr , c m nh n c a tr

b n thân s vi

iv i

u, tr ch hi u r ng ph n ng c a cha m m i là

cái quan tr ng then ch t quy
ng ch

nh v n m nh c a mình. T

s

o c a cha m , tính t ch trong n i tâm c a tr

l i vào thái
thay th

b i nh ng y u t khách quan [9].
Vì v

i l n c n dùng h u qu tr c quan c a hành vi làm hình ph t dành

cho tr , h n ch dùng nh ng y u t v t ch

n vi

Ví d : Khi tr làm h
thi

khi n tr hi

i cho tr , vi c
c h u qu c a vi c làm h

ng b ng cách bi

i m t tinh th n và c g ng h t

s c h n ch vi c dùng v t ch t làm ph
ph

ng.

ng ph t.

ng và x ph

c dùng ti n làm
u ph i liên quan ch t ch v i nhau gi a

th i gian và n i dung hành vi c a tr , th

càng lâu thì hi u qu càng gi m.

20


Vì v y khi tr làm vi c t t thì nên khen ng i ngay và khi làm nh

ux

u

không t t thì c n có nh ng bi n pháp x ph t.
1.2.1.6.12. Giáo d c là không ch

i

Ngay t thu l t lòng thì tâm h n tr có kh
nh

c t p và ti

t xa

c này là b m sinh. K t khi c t ti ng khóc
i, tr b

u ti

khi tr phát tri n t

nh ng thông tin c

n

n t ý th c (kho ng 3 tu i), tr

ti n lên có tính

u này: Giáo d c nên b
ngay t khi tr m
M tv

c sinh ra, giáo d c càng s m, hi u qu càng cao .
khác n a mà chúng ta c n quan tâm là: Chúng ta r t cu c nên giáo

d c cho tr
nhi m v

u

cho sinh linh này t do phát tri
u tiên c a m t nhà giáo d c. Khi d y cho tr

i 6 tu i, nguyên t c

cho tr tham d vào cu c s ng c a chúng ta. Trong quá trình
ng thành, tr nh

nh ph i mô ph ng theo r t nhi u c ch

i l n. N

ng c a

nào, tr s không h

t

ib

c

c s không th h c cách nói v y [9].

1.2.1.7

c truy n th ng v

d c Montessori
pháp Montessori
sát

suy

khoa

hình thành và xây

môi

cách

mà

nhiên mà không

pháp Montessori

pháp giáo

có
xung quanh,

có

khác

Qua quá trình tìm

và

khác
pháp Montessori

PHÁP MONTESSORI
-

-

-

21

có

giúp

nên

pháp Montessori chúng tôi
pháp giáo

quan

bà Maria Montessori. Bà

dàng

Chính vì

trên

sau:

nghiên