Thế giới nhân vật trong truyện ngắn Việt Nam hiện đại và nước ngoài trong chương trình THPT (Khóa luận tốt nghiệp)

L

rình nghiên c u c a chính tôi th c hi
ng d n c a cô giáo, Ti n

GVC Nguy n Th Nga. Các tài li u, nh ng nh

is
nh

ghi trong khóa lu n là hoàn toàn trung th c. Tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m v n i
dung khoa h c c a công trình này.
ng H
i vi t khóa lu n

Ph m Th Bích Th y


M CL C
L IC
L
PH N I: M

U..........................................................................................................1

1. Lý do ch

tài .........................................................................................................1

2. L ch s nghiên c u ......................................................................................................2
ng nghiên c u ..................................................................................................3

4. Ph m vi nghiên c u .....................................................................................................3
u .............................................................................................3
a khóa lu n ..............................................................................................4
7. C u trúc khóa lu n:......................................................................................................4
......................................................................................................................5
.........................................................................................................................5
LÍ LU N VÀ TH C TI N C

TÀI ........................................................5

1.1. Khái ni m nhân v

c .....................................................................................5

1.2. Vai trò c a nhân v

c ....................................................................................6

1.3. Phân lo i nhân v

c .......................................................................................8

1.3.1. Xét t

k t c u.............................................................................................8

1.3.2. Xét t

n

1.3.3 Xét t

th lo i .............................................................................................9

1.3.4. Xét t

ch

1.4. Nhân v
1.4.1. Khái ni

ng hay ph m ch t nhân v t ....................................8

ng miêu t ..........................................................................9

i k chuy n......................................................................................10
i k chuy n.................................................................................10

1.4.2. Các hình th c xu t hi n c a ch th k chuy n ..................................................12
1.5 Truy n ng n Vi t Nam hi

c ngoài

....13

GI I NHÂN V T TRONG TRUY N NG N .............................15
VI T NAM HI

I

2.1. Vai trò c

c Vi t Nam hi

2.2 Các ki u nhân v t trong truy n ng n Vi t Nam hi
2.2.1. Nhân v

..................................................15
........................15
i

....16

i k truy n ....................................................................................16

2.2.2. Nhân v t trung tâm ..............................................................................................33
GI I NHÂN V T TRONG TRUY N NG N .............................53


C NGOÀI

...............................................................53

3.1.Vai trò c

h c

3.2.Các ki u nhân v t trong truy n ng
3.2.1 Nhân v

c ngoài

ng THPT .......53
................55

i k chuy n....................................................................................55

3.2.2 Nhân v t trung tâm ...............................................................................................59
K T LU N ...................................................................................................................70
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................................72


PH N I: M

U

1.
không

nhân

khái quát

chính là

cách hình
mình

Vì

không

sáng

nhân

cá nhân nào

nhân

trong
Nhân

Nhà

nhà
nào

chính là

vào

riêng

kì
trong tác
là
con

là

sao

mang tính
chi

qua

con
hình

mà

c
là
tính

.

trong

em.
M im tn
tri

u có nh

c c a m t qu c gia, dân t c do l ch s hình thành và phát
m riêng c a mình. Ti p thu có ch n l c nh

c c a nhân lo i là m t trong nh ng cách th
phú thêm n

m t dân t c t làm phong

c c a mình.

sác

nh

nhau. T

THPT.

1


2.

-

-

- 1975

1975

u n sách Ti u thuy t và truy n ng n Vi t

2


n nay

Nam t
c

i h c Vinh), cu

ct

n nh

c bi t là t

ng

c s quan tâm, chú ý c a b

Cùng v

i m i quan ni m v hi n th

nh ng câu chuy

c, ti u thuy t và truy n
c và gi i nghiên c u, phê bình.
i, c m thông sâu s c v i

s

th c ngh thu

i thay
c ta chuy n

i m i. Trong b c tranh chung c

c

c

i m i hình
ng th nghi m táo b o, m i m . Làm nên s kh i s c

i k này là hàng lo t nh ng

n

n Kh i, Lê L u, Chu Lai, Nguy n Th Thu Hu ...
Các công trình nghiên c u trên ít nhi u có s g p g v
Còn có các bài vi t v t ng tác ph m
giúp chúng tôi nhìn th

cs

tài c a chúng tôi.

các báo, t p chí. Lo t bài này có tác d ng

i m i v n i dung và ngh thu

ng thành c a m t tác gi trong s phát tri n c a m t th i kì nh

nh.

Trong quá trình tìm hi u, chúng tôi nh n th y r

u

công trình nghiên c u nhân v t
vì v

gi i nhân v t trong truy n ng n Vi t Nam hi

c ngoài

ng nhân v t truy n ng n Vi t
Nam hi

c ngoài

3.

4.
Các

5.
và thao tác

-

.

3


6.

trình

THPT.
7.

trình THPT

4


LÍ LU N VÀ TH C TI N C

[1,tr.241].

[12,tr.86].
Trong giáo trình

5

TÀI

.

.
.
[13,tr.277-278].

[4,tr.126].

1.2. Va

6


nh

[10,tr.96].
n
Hugo trong
Bà
Trong các s

[13,tr.157].

7

và


1.3.

1.3.1.

: Là nhân

T

Chí Phèo;

chính trong

tranh và hoà bình
:L

Quan
), Chí Phèo (Chí Phèo

:

dây cót
vãi Giác
Chí Phèo

Duyên (

1.3.2.

.
(

8

-

L

(nh

là

9


Tính cách

cái

-

1.4.
1.4.1.

[10, tr. 732]

quan -

10


o

[9, tr. 221]. Cùng

[15, tr. 153]
n ngoài,
.
Không
[15, tr. 153]
-

[11, tr. 116].
.

-

-

[15, tr. 154].

n kích thích cao

11


1.4

ba

ngoài

. Tuy nhiên, thông

là

12


.C

mình

ai

13


m s
bài, (
n4
ngoài

M im tn
phát tri

u có nh

c c a m t qu c gia, dân t c do l ch s hình thành và
m riêng c a mình. Ti p thu có ch n l c nh ng tinh hoa

c c a nhân lo i là m t trong nh ng cách th

phong phú thêm n

m t dân t c t làm

c c a mình. V

c

c Vi t Nam cùng v i
thông chính là c u n

sinh khám phá nh ng chân tr i tri th c, nh ng v
i s ng. M i m

h c

p ti m

u có m t phong cách ngh thu t khác

y, m i m t dân t

có m t l

Ti p c n v i nhi u n

h

u ki n tìm hi u cách

, nhìn nh n và gi i thích các hi n tu ng, s vi c c
dân t c trên th gi i. Ch ng h n v

c s ng, n

ng n i, khép kín thì ngu
V

ng x , p

v ch

ng v c

c nhi u

i tr

ng
ng, hu ng ngo i, c i m .

ng, trách nhi

cá nhân. V

i nghiêng

nghiêng v
i thích chinh ph c, khai

thác, t n d ng. Thông qua các tác ph m truy n ng n Vi
giáo d c các em lòng yêu thiên nhiên, yêu cu c s
ng t i b

ng hoàn thi n b n thân.

14

c ngoài nói riêng
i, bi

p và


: TH GI I NHÂN V T TRONG TRUY N NG N
VI T NAM HI

I

Không ph i ng u nhiên mà
ngh thu
nh

cl

c xem là m t trong nh ng b môn

y s c h p d n bên c nh nh ng ngành ngh thu
n

i h a, âm

xu t hi n sau m t s l ai hình ngh thu t
c m t ch

ng nh

c ngh

thu

o

c

c ngày càng phát tri n h t s c phong phú, sâu r ng và r t nhanh nh y.
D ur

nh trong lòng công chúng. Có th th

c không hi n h u m t cách tr c ti

ngành ngh thu

i s ng

t s các

i có s c h p d n riêng qua vi c b c l v i ngu i

c b ng cái nhìn bên trong th m kín. Ðó là tính ch t tinh th n hay tính phi v t th c a
ng v
ng h i ho
c xây d ng b
u, nh

ng và liên tu ng c

c xây d ng b

ng nét, màu s

c

ng nét, hình kh

ng âm nh

c xây d ng b ng

c s d ng m t ch t li

tác ph

c bi

y chính là ngôn t .

ng không ng ng c a

ki n t o nên nh ng
c là m t lo i hình ngh

thu t ngôn t là v y. V i s c m nh riêng c
trình v

c. N u

o, ph n ánh quá

i s ng m t cách

ng,

ng và

h t s c sâu s c.
M

i cùng c a quá trình d y h

chuy n bi

c sinh có s

i v ch t. Ð n v i tác ph
n tái hi n b

ng. T nh ng gì thu nh

cv

n th hi

ph m, cu i cùng là khâu t nh n th c v b
i g i y là s
Công vi c c

c, h c sinh s khái
a là s

nh giá tác

cu

i, mà có

c m xúc, v nh n th c.
ph n ánh tái hi n cu c s ng, nêu lên nh ng hi u bi t

v th gi i, nh n th c v th gi i và bày t

ch quan c a mình, nói lên u

khát v ng c a mình v th gi i, v cu c s ng [8,tr. 20]. S c m nh c

c là

ch khi ph n ánh chân th c nh ng m t này hay m t khác c a cu c s ng, nh ng hi n

15


ng bi n c xã h
v

c a cu

ng th

t ra nh ng v

u tranh gi i phóng qu n chúng, nh ng v

Thông qua các tác ph

n, nhi u chi
c chuy n mình c

c, th
ng, b t khu

nâng cao ni m t hào dân t c, b
trong vi c xây d ng và b o v

n
i, nh ng thân ph n,

t mát trong xã h
i. Xét

y trong

m

c là

á cu m t qu c gia. Ð n v

n v i nh ng

khám phá nh ng chi u sâu bí

khác nhau trên th gi i. M i m t n
c thù v con ngu

nào. T
c

is

ng c

mi

c hai

c. Ngòi bút c

i nh bé, ch u nhi

n chi

c dân t

ng tinh th

vi c miêu t nh ng bi n chuy

lòng h c sinh s

i.

i v i cu c s ng, xã h i. H c sinh

cu c kháng chi

ki

v s ph

c nói chung, các truy n ng n Vi t Nam nói riêng,

giúp h
có th theo dõi t

ng, chính tr , các

nhi u dân t c

u mang trong mình nh ng s

t nu c, phong t c, t p quán l i s ng. Ði vào tìm hi u th

gi i ngh thu t c a

i mã nh

riêng

ng th m m

ng ph n ánh. Không ph i ng u nhiên
c Vi t Nam khi nh
t Nam B

B

a
c nh

c-

cB c

t Tây Nguyên anh hùng. Rõ ràng, hi u phong

cách ngh thu t cu m

t thêm m

c.

hìn
2.
THPT
2.2.1.

nv

n

16

oá c a m

t


V i R ng xà nu Nguy n Trung Thành

câu chuy

th

c k theo

m nhìn tr n thu

ngôi

m nhìn c a

nhân v t (c M t). Cách k này là hoàn toàn phù h p v i k t c u c t truy n, làm cho
câu truy n mang màu s c ch
ng v s vi

c hình dung m t cách c th , sinh

ck

m tác gi
Làng

i

i k chuy n: có s

m nhân v

trong t

i bác c

nm

uk

n gi c. Chúng nó b

ho c bu i sáng s m và x chi u, ho

a
m c a tác gi

thành l , m i ngày hai l n,

ng bóng và s m t i, ho c n

gà

gáy...C r ng xà nu hàng v n cây không có cây nào không b
a a ra tràn tr
b ml

t, long lanh n ng h gay g t, r i d n d n

c quy n thành t ng c c máu l n [7, tr. 38]. Ph n sau tác gi trao

quy n k l i cho nhân v t c M t, c M

l i toàn b câu chuy n v cu

Tnú cho dân làng nghe, cách k trang tr
nh ng trang s thi oai hùng c a c c
bà già thì bi t r

i

n truy n cho các th h con cháu

ng trong nh

ng Kh

Ông già

a bi

bi t...Tnú, anh Tnú c a chúng mày v r

cho chúng mày

nghe bao nhiêu l n r
v

ch v t

chuy n nó cho c

i Strá ai có cái tai, ai có cái b

m ng nó
c, hãy

l ng mà nghe, mà nh . Sau này tau ch t r i, chúng mày ph i k l i cho con cháu
nghe... [7, tr. 42], chuy
Tnú không c

c c M t k bên b p l
c v con. T

Th

t r i.

t cây s t vào ngang b ng nó, lúc m nó ngã xu ng, không

k p che cho nó. Nh không,

us

c v mày. Còn mày thì

chúng nó b t mày, trong tay mày ch có hai bàn tay tr ng, chúng nó trói mày
l i

m súng, mình ph i c

, tr. 46].

c nào

17


[7,

lên,

[7, tr. 6].

Hay

hy sinh.

t

ngôi

.

âm

18


lùi

chuy

nhìn và

[7, tr. 58]

Rõ

nh

[7, tr. 58]

. Do

19


các

trôi

[7, tr. 58].

[7, tr.58].

[7, tr.
58].

7, tr. 58]. Rõ ràng cách

20


ình tâm lí tinh vi

hi.
N

o

ch có m
1975

nhi

i k chuy

i m nhìn tr n thu t (ngu i k chuy n bi t tu
ng s d ng ngôi k th nh t, tác ph m có th có nhi u

i m nhìn tr n thu t t

dân ch , c i m
chuy

i tho i c
n xuôi th

i k chuy

a chi

ng

ngôi th 3,

úng) thì

n xuôi sau

i k chuy n v i

a di n, góp ph n t o ra tinh th n

n h c sau 1975. Ði m nhìn c

i m i có th di chuy n t
n

c nhi

21

i k

i k chuy n này sang
n, khi n câu chuy n chân


áng tin c

th

ng th i

i k chuy n

ng t o ra s b t ng

c. Th m chí,

ngôi th nh t c

n xuôi sau 1975 còn gi vai chính, tham gia

vào các tình ti t c a câu chuy n, nh

c soi chi u v i các nhân v t khác trong tác

ph m, khi n cho tính cách, b n ch t c a nhân v
Trong nh ng truy n ng n k

y hi n lên rõ nét, t nhiên

ngôi th nh t, v

i

a tuy n, l i k v a

miêu t s vi c l i v a miêu t tâm tr ng. Tâm tr ng là tâm tr ng c a nhân v t mà
ng có th là tâm tr ng c a chính tác gi . L i k

v y t o ra gi

i

a thanh

cho tác ph m.
v y, s

a d ng trong l a ch n ngôi k

i k chuy n, s

i m nhìn tr n thu t chính là m t s cách tân ngh thu t c
M t trong nh
h c 1945 - 1975 là
n

i m khác bi t n i b t c

n h c sau 1975 v i giai o

c hình th c ngh thu t c a

ng h p, s l a ch n ngôi k

n

n b n. Trong nhi u

trong tác ph m t s là minh ch ng cho

i k chuy n trong truy n ng n M t

Nguy n Kh i là m
M

n xuôi sau 1975.

tinh th n dân ch . Tinh th n dân ch không ch th m sâu trong

n b n mà còn th hi n

tinh th n

phong phú v

ng h

i Hà N i c

n

th .

i Hà N i là m t truy n ng n tiêu bi u cho sáng tác sau 1978 c a

Nguy n Kh i trong c m h

i tìm v

p c a con ngu i trong cu c s

chiêm nghi m và tri t lí v nhân sinh, tìm ki m nh ng giá tr b n v ng
i s ng. Truy

ng,

nh h ng c a

c tác gi chia làm 7 ph n, có ánh s m i ph n, k

nh ng chuy n v bà Hi

ình bà trong m t kho ng th i gian dài su t m y ch c

m t sau cu c kháng chi n ch ng Pháp Hà N i
i m i, qua l i k c a nhân v t k chuy n
b ng cô. L a ch

i

c gi

n nh

ng tôi -

i cháu h g i bà Hi n

i m nhìn tr n thu t t góc nhìn bên trong c

, ngòi bút Nguy n Kh

i k chuy n

c t do trong vi c l a ch n chi ti t, s vi c,

không b quá l thu c vào xây d ng c t truy n, thêm n a l i tho i mái xen vào nh ng
l i bình lu n nh n xét c

s d ng cách tr n thu t
v i
nh

i k chuy n - v n là m t s
ngôi th nh

nt

ng c a ông. M t khác,
c m t ng c nh g

c gi , g i không khí m t cu c trò chuy n tr c ti p d
i

ck ,b

gia. Ngoài nh ng l i th

i

c tinvào

ó là câu chuy n mà ngu i k chuy n t ng ch ng ki n, tham
ã nói

i k chuy n

i Hà N i còn có m t vai trò khác là

22

ngôi th nh t trong M t
n choch

ng