Tạo động lực làm việc cho người lao động tại Công ty Cổ phần Vật tư nông nghiệp và Xây dựng Hải Phòng (Luận văn thạc sĩ)

B

GIÁO D C V
O
I H C DÂN L P H I PHÒNG

NGUY

T
V

NG L C LÀM VI C
NG T I CÔNG TY C PH N
NÔNG NGHI P VÀ XÂY D NG
H I PHÒNG

LU

N TR KINH DOANH

CHUYÊN NGÀNH: QU N TR KINH DOANH
MÃ S : 60 34 01 02

NG D N KHOA H C
C

H i Phòng

2017

L

u c a riêng tôi. Các s li u ghi
trong lu

c. Nh ng k t lu n khoa h c c a lu

c

công b trong b t k công trình nào khác.

TÁC GI LU

Nguy

Tinh


M CL C
M

U..............................................................................................................................1
ng quan tình hình nghiên c

lý lu n v t

ng l c làm vi c

ng trong doanh nghi p .....................................................................4
1.1. T ng quan tình hình nghiên c u. .........................................................................4

1.1.1 T ng quan tình hình nghiên c

c......................................................4

1.1.2. T ng quan tình hình nghiên c

c ngoài. ...................................................6

lý lu n v t

ng l c làm vi

1.2.1 Các khái ni

n ........................................................................................8

1.2.2 M t s lý thuy t t
1.3. Quy trình t

ng trong doanh nghi p.8

ng l c làm vi

ng l c làm vi c ch

ng ...........................12
ng trong doanh nghi p...............16

nh nhu c u c

ng .............................................................16

1.3.2 Phân lo i nhu c u c

ng ............................................................19

1.3.3 Thi t k bi n pháp t
1.3.4 Tri n khai t

ng l c làm vi

ng l c làm vi

i lao

ng l c làm vi
1.4 Y u t

ng t
nh c a pháp lu

ng .......................20
ng ....................................26
ng ......................................27

ng l c làm vi

ng trong doanh nghi p .. 29

c ...................................................................29

m c a ngành ngh kinh doanh ............................................................29
i m c a nhà qu n tr doanh nghi p ......................................................29
1.4.4 Chi

c kinh doanh c a doanh nghi p .......................................................30
mc

ng trong doanh nghi p .........................................30
u ...................................................................34

2.1 Thi t k nghiên c u ............................................................................................34


nh v

, m c tiêu c a nghiên c u .....................................................34

2.2.2 Quy trình nghiên c u ......................................................................................34
nh mô hình nghiên c u ..........................................................................34
2.1.4 K t lu n v k t qu nghiên c u........................................................................37
u.....................................................................................37
u thu th p d li u nghiên c u ....................................37
lý d li u ..............................................................................43
c tr ng t

ng l c làm vi

ng t i Công ty c

p và xây d ng H i Phòng ...............................................45

ph n v

3.1 T ng quan v Công ty c ph n v

p và xây d ng H i Phòng ....45

3.1.1 Quá trình hình thành và phát tri n công ty ......................................................45
3.1.2 B máy t ch c c a Công ty ............................................................................46
3.1.3 K t qu ho

ng c a Công ty .......................................................................46

3.2 Th c tr ng t

ng l c làm vi

ng t i Công ty ....................48

3.2.1 T

ng l c làm vi c thông qua các chính sách tài chính .............................48

3.2.2 T

ng l c thông qua các chính sách phi tài chính .....................................55
công tác t
t s gi i pháp t

ng l c làm vi c ........................................74
ng l c làm vi

ng t i Công

p và xây d ng H i Phòng .....................................77

ty c ph n v

ng và m t s m c tiêu phát tri n ho
Công ty C ph n v

p và xây d ng H

ng s n xu t kinh doanh c a
........77

ng phát tri n c a công ty ..................................................................77
4.1.2 M t s m c tiêu phát tri n ch y u c a công ty ..............................................77


y m nh t
ph n v

ng l c làm vi

ng t i Công ty c

p và xây d ng H i Phòng ...................................................78

4.2.1 T

ng l c làm vi

4.2.2 T

ng l c làm vi

4.2.3 T

ng l c làm vi

ng c n ph i th c hi n t ng h p ........79

4.2.4 T

ng l c làm vi

ng c n ph i th c hi n th ng nh t ....80

xu t gi i pháp t
v

ng ph

c coi là bi n pháp lâu dài .......78
c th c hi n h th

ng l c làm vi

ng b .79

ng t i Công ty c ph n

p và xây d ng H i Phòng .............................................................81

4.3.1 C i thi

nh nhu c u và phân lo i nhu c u c

4.3.2 Hoàn thi n thi t k

ng t i Công ty 81

ng l c làm vi

ng

t i Công ty ..................................................................................................................... 82
4.3.3 Hoàn thi

ng d n th c hi n t o

ng l c làm vi

i

ng t i công ty ...................................................................................................90
4.3.4 Chú tr

ng l c làm vi

ng t i Công ty ...91

K T LU N ...............................................................................................................92
TÀI LI U THAM KH O.........................................................................................93


1.
o n hi n nay ngu n nhân l c c a t ch c
quan tr

quy

nh nên s thành b i trong kinh doanh c a t ch c.

ng l c làm vi c là m t trong nh ng v
b

ts c

các doanh nghi p quan tâ

ng

u

ng, nâng cao ch

ngu n l

t

ng

ng l c làm vi c

ng là

m t trong nh ng n i dung quan tr ng c a công tác qu n tr nhân s trong doanh
nghi

ng.
Công ty

125
v
tri

t

ng và phát
m

C

t

nà

1


.

t uy tín

ty và

2. M

m v nghiên c u

M

u

xu t gi i pháp

ng l c làm vi

kh c ph c nh ng h n ch

ng t i Công ty c ph n V t

t o
p và

xây d ng H i Phòng.
Nhi m v nghiên c u:

M t là, h th ng hóa lý lu

nv t

ng l c làm vi

i lao

ng l c làm vi

i lao

ng trong doanh nghi p.
c tr ng t
ng t i Công ty c ph n V t

p và xây d ng H i Phòng.

xu t gi i pháp và ki n ngh t
ng t i Công ty c ph n V t
3.

i lao

p và xây d ng H i Phòng.

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u:

vi

ng l c làm vi

ng nghiên c u c a lu

ng trong Công ty c ph n V t

ng l c làm
p và xây d ng H i

Phòng.
Ph m vi nghiên c u:
hông gian:

t

Công ty c ph n V t

p và xây d ng H i Phòng có

tr s chính: S 125, Tr n Thành Ng , qu n Ki n An, thành ph H i Phòng.

2


t

i gian:

kê

.

.

:H

liên

m t th c ti n: Phân tích th c tr ng vi c t
ng t i Công ty c ph n V t
xu t các gi i pháp nh m t
c ph n V t

ng l c làm vi c

p và xây d ng H i Phòng.

ng l c làm vi

ng t i Công ty

p và xây d ng H i Phòng

5. K t c u c a lu
Ngoài trang bìa chính, bìa ph , m c l c, danh m c t vi t t t, danh m c b ng,
tài li u tham kh o, c u trúc c a lu
T ng quan v tình hình nghiên c
làm vi

i

lý lu n v t

ng l c

ng trong doanh nghi p.
u.

Th c tr ng t
c ph n V t

ng l c làm vi

p và xây d ng H i Phòng.
t s gi i pháp t

Công ty c ph n V t

ng t i Công ty

ng l c làm vi

p và xây d ng H i Phòng.

3

ng t i

1.1. T ng quan tình hình nghiên c u
1.1.1 T ng quan tình hình nghiên c
Trong nh

c

r t nhi u công trình nghiên c u khoa h c mang tính

ch

nt

ng trong

c công b

k

n m t s công trình sau:

c (2011), T p chí Khoa h
Kinh t và Kinh doanh 27, trang 240m

t

ng d

ng l c làm vi

ERICSSON t i Vi t

ng Công ty trách nhi m h u h n

, thông qua vi c ki

nh mô

hình h i quy tác gi

t lu n các nhà qu n lý c a

h t

n, t ng m c thu nh p c

n m c ti

c

iv

nghi

t

i h c Qu c gia Hà N i,

is

c

ng. S quan tâm

u ki n làm vi c và quan h

ng l c làm vi

ng. Tác gi

n ngh

các nhà qu n lý c n xây d ng quy trình, quy ch làm vi c rõ ràng
c nh ng sai l

c. V

ng

i lao

u ki n làm vi c, các nhà qu n lý

v t ch t, thi t b

ng y u t

ng có h ng thú làm vi c. Áp l c công vi

c chú ý. N u

áp l c công vi c quá cao ho c công vi c nhàm chán s gây chán n n trong công

viêc c

ng.
h Bích Ng c và c ng s (2013), T p chí Khoa h

thành ph H Chí Minh s 49
làm vi c c
ng th

ng nhân t

ng trong khách s
ng l

t ch ra r

ih

m
ng l c
ng

ng l c bên ngoài. V

qu n lý nên s d ng m t h n h

- bao g m c ti

ng i công nhân hi u qu

ng, khen

i, t o s hài lòng công vi c, nh m

4


khuy

ng c

pháp tác gi

i làm vi c hi u qu

á

i
c m t quy trình t ng th

Lê Anh Tu

ng l c làm vi

C ph

n Uông Bí -

ti p c n v

t o

u

ng

h cs

ng l c t

i h c Kinh t qu

nhu c u c

ng. Tác gi phân

tích t chính nhu c

nt

v i cách ti p c n t t ch c, tác gi
i pháp v t

c bi t tác gi

n công tác t

ng

ng t i Công ty.

Mai Qu c B

n công tác t

ng l c làm vi

ng t i T

Th c s

qu c dân. Lu

pc nv

phân tích r

ik
giá công vi

ng l c

ng l c làm vi c tác gi

ng hi n h u t

n các ho

nt

ng l c.

ng v h th ng thù lao, phúc l

i v i ph n gi i pháp, tác gi
mc

i h c Kinh t

h th ng các h c thuy t c a

ng l c. Trong ph n phân tích các n i dung v t

t p trung vào các ho

i

nghiên c u t vai trò c

i v i doanh nghi p. Tác gi
t

ng l c. T

ng. Tuy nhiên, trong

n các y u t

l c làm vi

i

p trung r t sâu và các gi i

pháp v s th a mãn các nhu c u cá nhân c
nghiên c u này, tác gi

ng l

ra các n i dung v t

ng l

Công ty

ã

o Công ty v v

t chi ti t v

nghiên c u t

xu t các gi i

pháp.
h

ng l c cho

nghi p nhà
Kinh t
v

a bàn thành ph Hà N
i h c Kinh t qu c dân. Lu

ng qu n lý và vai trò c

doanh c a doanh nghi p. H th
ng l c, các bi n pháp t
lý trong doanh nghi
ng qu

ng qu n lý trong các doanh
n án ti n s
th ng hóa nh ng lý lu

ng qu n lý trong ho
xu t v

ng l

ng l c làm vi

ng s n xu t kinh
ng, các y u t t o
ng và

ng qu n

y, lu n án t p trung ch y
m khác bi t v

tài mà tác gi

5

n

ng là lao
u.


H u h t các công trình nghiên c
chung v công tác t

tài trên

lý lu n

ng l c, t p trung phân tích sâu v th c tr ng t

ng l c

làm vi c trong m t ngành ho c m t doanh nghi p c th
thi n công tác t

ng l c làm vi

thông qua các công c t
v

i pháp hoàn

ng trong doanh nghi p c th

ng l

ng, phúc l i và d ch

c hi n công vi c, b trí s d ng nhân l

o và phát tri n nhân

l c, b u không khí làm vi c. Trong

ng nghiên c u và cách

ti p c n riêng.
1.1.2. T ng quan tình hình nghiên c

c ngoài

Các nhà khoa h c và các h c gi
nh ng nh

nghiên c

m khác nhau v t

ng l c làm vi c theo cách ti p

c n và cách nhìn c a h .
Nhi

m cho r ng t

ng l c làm vi

doanh nghi p t n t i và phát tri

i Maier và Lauer (1973) Bedeian

(1993) Higgins (1994). Bên c
t

ng giúp

u còn ch ra cách ti p c n v i

ng l c theo hai cách khác nhau. Các h c thuy t v n i dung c a Maslow,

Alderfer, McClelland, Herzberg) ch ra cách ti p c n v i các nhu c u c

ng

qu n lý. Nhóm h c thuy t v quá trình (c a Adams, Vroom, Skinner, E.A.Locke)
tìm hi u lý do mà m

i th hi

ng khác nhau trong công vi c. Áp

d ng các h c thuyêt trên, m t s nghiên c u ch ra các y u t t
th c hiên: Zimmer (1966) nh n m nh c n tuy
tr

ng l c và các

i x công b ng, coi

o; Gracia (2005) nh n m nh cách giúp nhân viên th

thu t m i nh t trong ngành, t

ng, k

u ki n cho h phát huy sáng ki n và ng d ng

trong công vi c. Apostolou (2000) nh n m nh quan h gi a t

ng l c v i s lôi

cu n c

ng l

i. Kovach (1987) ch ra 10 y u t

công vi c thích thú càng quan tr ng khi thu nh
p th

ng
u này m i ch

c ch

ng trên m t

ng khái ni m chung nh t ho c nh ng gi i

pháp mang tính r i r c.

6


Buelens và Van den Broeck (200
bi

n khai nghiên c u phân tích s khác

ng l c làm vi c gi a nh ng t ch c

khu v c công và khu v

c th c hi n nh m tìm ra s khác bi t v
c

ng

khu v c công s v i khu v

c thu th p t cu
làm vi c
trong

u tra g m 3.314 nhân viên

khu v c công t

ng l c làm vi c
D li u nghiên c u

khu v c và 409 nhân viên

c B . Nghiên c u này còn ch ra s khác bi t

ng l c làm vi c gi a ph n và nam gi i (ph n làm vi c

gi và dành nhi u th

ng ph n

có ít th

n

làm vi c b i ti

i quan h t

qu phân tích còn cho th
H mu

y

p trong t ch c). Bên c

ng l n tu

c làm vi c trong m

t

ng r i b t ch c.

ng có nhi u s c m thông, h tr và ít

y b i y u t ti

a c p b c qu

c xem là nhân t

c bi t quan tr ng trong vi c gi i thích s gi làm vi c và s cam k

i v i công

vi c

ng l c làm vi c: Khung lý thuy
Nghiên c

c th c hi n nh m khám phá s khác nhau gi a các lý thuy t v

ng l c làm vi

ng l

i. Các lý thuy t v
m t th

m nh

n c a con

ng l c giúp gi i thích hành vi c a m

i nh

nh t i

nh. Có th chia các h c thuy t này thành 2 nhóm.

(i) H c thuy t n i dung t p trung nh n d ng nh ng nhu c u c a cá nhân có nh
n hành vi c a h
Maslow; Mô hình tháp nhu c
gi

c, bao g m; lý thuy t tháp nhu c u c a

u ch nh c a Alderfer(mô hình này là s rút g n,

c t mô hình g c c a Maslow) thuy t 2 y u t c a Hezberg( g m nhóm y u

t

y và nhóm y u t duy trì) thuy t thành t

y c a McClelland ( g m

nhu c u thành t u, nhu c u liên minh )
(ii) H c thuy t quá trình t p trung nghiên c
i.
ng khác nhau c

n quy

a con
nh th c hi n nh ng hành

i trong công vi c, bao g m các lý thuy t sau: Thuy t

7


k v ng c a Vroom, thuy t công b ng c a Adam, lý thuy t m c tiêu c a Locke,
thuy t th m quy n c a Heider và Kelley.
Tóm l i: M

u nghiên c

l c làm vi

v

i nhi

c vi t t

c vi t trong nh ng b i c

hi n t i

khá lâu ho c c a
i khác bi t so v

Vi t Nam. M t khác, các nghiên c

u ki n

a vào phân tích s li u,

c trang t i doanh nghi p nh
t

ng

ng m i hay có th k th a. Tuy

nhiên, m t ph n các nghiên c u ho

c

T

n vi c

ng l c làm vi

t quy trình nghiên

c u t ng quát. Th c t

ng kinh t h i nh p ngày càng sâu r ng hi n

nay, cùng v i s phát tri n và bi

ng không ng ng c

ng kinh doanh

nh tranh ngày càng m nh m ngu
nghiên c u v

t

ng nói riêng thì vi c

ng l c làm vi

ng t i công ty m t cách

h th ng b ng quy trình c th , tr c quan là m t cách ti p c n m
giúp nhà qu n lý công ty d

ng t

ng l c làm vi

ng t i doanh nghi p mình. Trong lu
ng l c làm vi

ng ( bao g

ng ( bao g m 05 y u t :

m ngành ngh

m c a nhà qu n tr ; chi
mc

nt o
nh pháp lu

c

c kinh doanh

ng trong doanh nghi p). Quy trình hóa

ng l c làm vi

t . Do v y, lu

ng và

ng) và các y u t

ng l c làm vi

i

ng l c làm

ng l c làm vi

ng l c làm vi

t

nh nhu c

ng; thi t k bi n pháp t

ng ; tri n khai t

c a doanh nghi

i lao

nghiên c u quy trình t o

ng; phân lo i nhu c
vi

c

ng là m

ng ti p c n phù h p v i th c

a tác gi v a mang tính k th a v a mang tính nghiên c u

m i, không trùng l p.
lý lu n v t

ng l c làm vi

nghi p
1.2.1. Các khái ni

n
8

ng trong doanh


1.2.1.1.

ng

Theo Tr n Xuân C u, Mai qu c Chánh (2012), trong s phát tri n khoa h c
nghiên c

ng v

t y u t c a quá trình s n xu

hình thành m t s
m 1:

i là m

th i k nô l

ng v t bi

ng

cs h uv

c coi là v t s h u c a giai c p ch nô gi ng

i ch có quy

l (

n gi

ng). B i v y, chính sách qu

d a trên s

ng b c v thân th

h t s c n ng nh

i nô

ng th i k này
i ph i làm vi c trong nh

u ki n

i x h t s c dã man, tàn b o.

Quan ni m 2:
ni

i trong

- tài s n c a các ch nô. Vì là v t s h u c a

giai c p ch

t lo i công c

i trong th i k

u c a ch

th k XX. Do quan ni
qu

m này

n và n i b t nh

i gi

u

i máy móc, nên chính sách

ng vào vi c t

nm ct
i bi

ng c a con

nâng cao t

cách kéo dài th

i nhu n b ng

ng, s d ng r

ng

ph n và tr em.
Quan ni m 3

i mu

ix

m này

do các nhà tâm lý xã h i h

20 - 30 c a th k th XX

n phát tri n, d a trên s nh
y u t c a quá trình s n xu t t khía c nh tích c c.
Elton MayO. Các ông cho r

s

n

ng t i m i quan h c a h trong quá
nh vi c tìm ki m và áp d ng ti n b k thu

ng c n ph i tìm ki m s c m nh c a các m i quan h gi
i trong t ng t ch c. Chính vì v y, chính sách qu

vào vi c t o nh

t

i di n c a quan ni m này là

i không ph i là nh

i có các y u t
ng. D

iv

u ki n dân ch , không khí tho
9

i v i con
ng
ng


trong quá trình làm vi

ng th i t o ra nh

tri

i cho s

ng thành và phát

ng.
Quan ni m 4:

i có các ti

ni

m nc

ng th i v i quan ni m v các m i quan h do các nhà tâm lý xã

h ih

sáng t

it

trình h c h i, rèn luy n m i có th
b

ng, t o ra nh

c. Vì v y, nhi m v c a nhà qu n lý ph i

u ki n thu n l i làm cho s c sáng t o c

i lao

ng ngày càng phát tri
T ng h p nh ng quan ni m nêu trên, khái ni
nh

i làm vi c v i các ch s d

thu c quy n

u khi n c

i ch

ng bao g m t t c
ng nh m m

y ti n và

ng trong th i gian làm vi

ng có th là nhân viên, công nhân,cán b qu

i lao

o c p cao.

ng là m t y u t không th thi u trong quá trình s n xu t, là m c
tiêu c a s phát tri

ng l c phát tri n c a doanh nghi p

luôn ch

c ti m n vì v y nhi m v c a các nhà qu n tr là tìm

ng nh

ra nh ng bi

i x phù h

say mê, phát huy h
qu công vi c s
1.2.1.2.

ng

ng làm vi c m t cách

c ti m n c a mình theo

t, ch

ng và hi u

c nâng cao.
ng l c và t o

Khái ni

ng l c làm vi c c

ng.

ng l c: Là s khao khát, t nguy n c a cá nhân nh

ng

c m c tiêu hay k t qu

m,

s n l cc

Nguy

2010).
T

ng l

c hi u chung nh t v

i và xã h i v
Khái ni m v
nguy n c

ng l

t c nh ng gì kích thích, thúc

ng, phát tri
ng:

ng ti n b .

ng l

ng n l c nh

10

ng là s khao khát và t
ng t i vi

c các


m c tiêu c a t ch

ng l c cá nhân là k t qu c a r t nhi u ngu n l c theo

Nguy n H u Lam (2006). T

ng l c là các bi n pháp và cách ng x c a doanh

nghi p và c a nhà qu

t o ra

khao khát và t nguy n c

ng nh

ng và phát tri n, s

ng c g ng ph

c các m c

tiêu c a doanh nghi p.
Theo Nguy n Xuân Lan (2010), t
ng,

ng l c là quá trình t o ra

ng viên nh ng c g ng c

ng.

Theo tác gi Bùi Anh Tu n và Ph

ng l c c

ng là nh ng nhân t

i n l c làm vi

ki n cho phép t
1.2.2.3 T
M

u

t, hi u qu cao.
ng l c làm vi

ng trong doanh nghi p

ng trong doanh nghi

T nh ng nhu c u c a b n thân, trong m

u có nh ng nhu c u riêng c a mình.
i s xu t hi n nh ng mong mu n,

y h ph

c m c tiêu (th a

mãn nhu c u, gi m b t s thôi thúc) t
ng l c c

i

o ra s th a mãn.

y, có th th y

i mang tính ch quan, và do quy lu t t nhiên (s sinh t n,

phát tri n c

i) chi ph i

ch

ng

ng có ý th c và tình c m, có lý trí và m c tiêu, ch u s

ng r t l n

c a ngo i c nh, c
ng l c

nh. Song v

là

ng s ng và làm vi c. Vì v y có th t o ra và phát huy
ng b ng nh ng tá

n ý th c, tình c m, lý trí và nhu

c uc ah .
Theo tác gi Bùi Anh Tu n và Ph

ng l c làm vi c

c hi u là h th ng chính sách, bi n pháp th thu t qu
ng nh
T

i

ng l c trong công vi c.
ng l

cách th c qu n lý

ng là s v n d ng m t h th ng chính sách, bi n pháp,
ng t

ng làm cho h

11

ng l c trong công


vi c, làm cho h
ch

i công vi c mà mong mu

cho t

Bá Thâm, 2004, trang 8).

Tóm l i,t nh ng khái ni m trên cho th y. t

ng l c làm vi c là quá trình xây

d ng, tri n khai th c hi

ng t

ng

nh m kích thích nh ng mong mu n, khát khao c a h trong công vi c góp ph

t

c các m c tiêu c a cá nhân và c a doanh nghi p.
Trong doanh nghi
bi

xây d ng các bi n pháp t

ng mu n gì (

có th

ng h

nh nhu c u c

nh ng nhu c u gì và

n pháp t

ng l c phù h p c n ph i

m

nào, r i t

ng l c phù h p nh

a ch n các

ng mong mu n, nhu c u cá

i m c tiêu phát tri n c a doanh nghi p.
T

ng l

n s khích l , không th là s

nói cách khác, mu n t

ng l c cho ai làm vi

a hay d d , hay
n lý ph i làm cho

h t mong nu n làm công vi c y. Khi nhu c u c th

c

th a mãn, nhu c u m i s xu t hi n, vì v y chu i m t xích nhu c u - mong mu n th a mãn là m t chu

m kh

tr mu

m k t thúc. Vì v y, nhà qu n
ng kh i làm vi c và c ng hi n h t mình

vì doanh nghi p thì ph i luôn tìm m i bi
sinh ra c
liên t c và ph

th a mãn nhu c u liên t

ng. V y nên, vi c t

ng l c là vi

c

ng xuyên,

c duy trì trong doanh nghi p.

1.2.2. M t s lý thuy t t

ng l c làm vi

1.2.2.1. Nhóm h c thuy t nhu c

ng.
ng

* Thuy t nhu c u c a Maslow
Lý thuy t c a Maslow v s phát tri

ng l

c công b vào

i b t ngu n t mong mu n th a mãn
các nhu c u c a cá nhân. Nhu c u c

c chia thành 5 b c t th p (c p

12


thi t nh t

n cao (ít c p thi t) bao g m: Nhu c u sinh h c - nhu c u an toàn - nhu

c u xã h i - nhu c

c tôn trong - nhu c u t th hi n b n thân.

Tháp nhu c u c

c xây d ng trên các gi

nh sau:

(i) Nhu c u chín

i hành

i c g ng th a m
nhiên, khi m t nhu c
n

c h t là nh ng nhu c u quan tr ng nh t. tuy

c th a mãn thì nó không còn là

n th i

i ta l i c g ng tìm cách th a mãn nhu c u quan tr ng nh t ti p theo.
(ii) Nhu c u b c cao ch xu t hi n khi nhu c u

mãn. Ch ng h n, khi m

b c th

i s p ch

mãn nhu c u thi t y u, gi i quy

c th a

mong mu n tìm cách th a

ch tv

ói. Trong th

m này h hoàn

toàn không quan tâm xem s ki
không quan tâm xem m
nhu c

i tôn tr

nào. Thuy t Maslow cho

i làm 5 b c. Cao nh t là nhu c

- Nhu c u kh
- Nhu c

c ngh thu t, hay

c kh

nh b n thân.

nh b n thân.
c tôn tr ng

- Nhu c u xã h i
- Nhu c u v an toàn
- Nhu c u v sinh lý (V t ch t)
* Thuy t 3 nhu c u c a Mc Clelland

David Mc Clelland (1968) nghiên c u h th ng nhu c u và s p x p h th ng t
cao xu ng th

n ba nhu c

t,

quy n l c và liên k t.
- Nhu c

t hay nhu c u v thành tích: Ph n ánh mong mu n c a cá

nhân làm m

u qu

c. Nó th hi n là s c g

c nh ng tiêu chí

ra, n l

cho r ng b

c thành công. Ông
u v quy n b

- Nhu c u v quy n l c: là nhu c u mong mu n có
kh ng ch

i khác, mu n yêu c

nhu c u quy n l
ph i kh ng ch

t tr i

ng l n trong nhóm,

i khác theo ý thích c

ic

i có

i làm theo cách riêng c a mình cách chi

i khác.

13


- Nhu c u liên k t: Là nhu c
có nhu c u liên k

c k t b n và ch p nh n nhau. Nh

i

ng mong mu n có nh ng quan h thân thi t g

im i

c hòa nh p vào xã h i và k t b n.
H c thuy t này khuyên các nhà qu n tr khi xây d ng chính sách nhân l
bi t v

ng qu

t

khác, c n nh n m nh vi
Th hi n

ng l c thì bên c nh th a mãn các nhu c u

ng nh ng nhu c

ch giao vi

c

t và quy n l c c a h .

i giao quy n trong ph m vi trách nhi m c a h .

1.2.2.2. Nhóm h c thuy t theo cách th c c a t

ng l c làm vi c

* Thuy t 2 t c a Frederick Herzberg.
n hành ph ng v
ng k toán và k

i m (vi c l a ch

ph ng v n

lý gi i b i t m quan tr ng c a các ngh này trong ho
t lu n r
không b

i lao

ng kinh doanh

c

m ) và

i ngh ch v i b t mãn không ph i là th a mãn mà là

i ngh ch v i th a mãn không ph i là b t mãn mà là không th a
y, doanh nghi p không th

b

i s th a mãn c

ng

n là xóa b các nguyên nhân gây ra s b t mãn.
Theo F. Herzberg, có hai nhóm y u t

nt

ut
Herzberg còn
Các y u t

ng l c làm vi c cho
y h c thuy t c a F.

c g i là h c thuy t hai nhóm y u t hay song t ).
y hay là các y u t

u, s công nh n,

b n thân công vi c, tính trách nhi m, s ti n b , s phát tri

là nh ng y u t

n b n ch t công vi c, g n li n v i nh ng c m xúc tích c c, có tác d ng
t o ra s hài lòng, th a mãn trong công vi c. tuy nhiên, n u thi u v ng các y u t
ng v n có th làm vi
lòng và thi u s thích thú làm vi c. Nh

s bi u l s không hài
u này gây ra s b t n v m t tinh

th n.
Các y u t duy trì là nh ng y u t

n trong t ch

ch c, s giám sát trong công vi

v

at

ng nghi p, quan h v i c p

trên. T p h p các y u t trong nhóm này ch có tác d ng duy trì tr ng thái làm vi c
ng. M

u mong mu n nh

14

c m c ti


x ng v i s c l c c a h
vi c c a h

c qu n tr m t cách h

c tho i mái. Khi các y u t

ut

u ki n làm

c th

u không có chúng, h s tr nên b t mãn và hi u su t làm

vi c gi m sút.
Theo Herzberg, thay vì c g ng c i thi n y u t duy trì, nhà qu n tr nên gia
ut

y n u mu n có s

ng ng tích c c c

ng.

* Thuy t công b ng c a Adams
Thuy t công b

c phát tri n b i Stacy John Adams (1963) cho r ng con

c khuy n khích tìm ki m s công b ng xã h i trong các ph
h k v

i v i thành tích. M

b ng. Nhìn nh n v

u mong mu

này, h

i khác c th

ng, phúc l i xã h
L i ích cá nhân
S

i x công

ng so sánh t s gi a quy n l

góp c a b n thân v i t s quy n l i nh
ti

ng mà

c thuy t c

=

Quy n l i c

a cá nhân

S

i khác

i khác

N u công b ng là t s n
nh

t

c m c tiêu c a doanh nghi

t o d ng s công b

cl

d a vào s

n lý ph i
phân bi

ix

theo tu i, ch ng t c, gi i, tôn giáo.
Nh
vào s

t

ng l c duy trì s công b
a h v i doanh nghi p,

ix v

ng d a

nh rõ m

a m i cá

ng c m th y ti
phúc l i c a mình nh

n

cx

i công s c mình b ra thì h s có ni m

tin vào doanh nghi p.
* Thuy t k v ng c a Victor Vroom (1964) không ch
nh lo i nhu c u mà còn nghiên c
ng. Thuy t cho r
nhân v kh

n vi c xác

các cá nhân nh
y ph thu c vào s

c hi n nhi m v c a h và v vi c nh

mong mu n, ông cho r

cc

15

c ph n
i c a các cá

c các ph

ng

i không nh t


thi

c quy

nh b i hi n th

c quy

nh nh n th c c a con

i v nh ng hi v ng c a h
Thuy t k v ng d a trên m i quan h gi a n l c cá nhân; s th c hi n c a cá
nhân và k t qu

u ra mà h mong mu n. Các y u t c a thuy t k v ng:

- K v ng E

P: Bao hàm vi c n l c trong công vi

vi c cao. Mu n k v

t làm

nh cao, cá nhân ph i có kh

nghi m v n có, các công c , máy móc c n thi
- K v ng P

th c hi n.

ng thành công s

n k t qu

mu n. N u k v ng P
- Hóa tr là giá tr

u ra mong

ym
u ra. N u k t qu

su t làm vi c t

nt s n l

c coi tr

ng l c s gi

c l i, n u

ng l c s m
Vì v y, trách nhi m c
nhu c u c a h

ng c

i th a mãn

c nh ng m c tiêu c a doanh nghi p.

1.3. Quy trình t

ng l c làm vi

i

ng trong doanh

nghi p
Theo ti p c n c a lu

ng l c làm vi

i lao

nh nhu c

ng;

o

ng l c làm vi c

ng trong doanh nghi p bao g
phân lo i nhu c u c

ng; thi t k

ng; tri

ng l c làm vi
ng l c làm vi

ng

nh nhu c u c

ng

c 2: Phân lo i nhu c u c

ng

c 3: Thi t k

ng l c làm vi

c 4: Tri

ng

ng l c làm vi
ng l c làm vi
nh nhu c u c a

Nhu c u là nh

i lao

ng
ng

ng
cc

i xu t phát t nh ng nguyên
t phát t tr ng thái tâm lý khi

16


i c m th y thi u th n, không th a mãn v

nh

y h có

c nh
1.3.1.1. M
nh nhu c u c

c

n ph i bi t rõ nh ng nhu

c th

c th

c th a mãn cho lo i lao

ng nào, b ph n nào.
Vi

nh các nhu c u c

nhu c u c

ng c n th c hi

ng luôn bi

u ch nh các bi n pháp t

ng xuyên vì

i qu n lý ph i n m b

c

ng l c sao cho phù h p và hi u qu nh t.

1.3.1.2. N i dung
nh nhu c u c

ng

c chuyên môn c
l c chuyên môn cao thì h
b n thân, n

ng: N
ng có nhu c

ng có

n, mong mu

c chuyên môn th p thì h mong mu n

o, h c h

chuyên môn.

c

ng: th hi n s t giác t p trung vào vi c th c hi n

các m nh l nh, công vi

c c p tr n giao, s ch

ng trong th c hi n công

vi c; trung th c, không che d u nh

n công vi c v b n

thân, v công vi c, v k t qu công vi c c a mình hay c
c, tinh th n h p tác v
kh

c th hi n

i khác mà mình bi t

ng nghi p trong công vi c, s n l c b n thân trong

c h i và phát tri n. Tóm l

c

ng có làm vi

ng th hi n
m v i công vi

vi c
c giao

hay th
(iii) Tính cách c

ng: Có r t nhi u cách th

ng. N

ng ngo

phân lo i
ng, quy

ng có nh ng nhu c u t ch trong công vi c, mong mu
v

cl
t

i

i giao ti p
ng n i ( ít nói, s ng

ng mong mu n có m t công vi c

nh, an toàn.

tu i, gi i tính, hoàn c

i lao
nh r t rõ nh ng nhu c u

17


c

ng. Ví d :

tu

c u tham gia các ho

ng ít có nhu

ng ngo

u th

thao.
*C

nh nhu c u c

thu th

ng

nh nhu c u c

nh

ng có th s d ng

n h i, ph ng v n, th o lu n nhóm, phân tích thông tin có

s n c th
-

nh

c yêu c u tr l i nh ng câu h i có
n công vi c , m

v i công vi

hai lòng c

i

i v i nh ng chính sách nhân l c c a doanh nghi p ho c có th yêu

c

th t

c ah ,t

ng nhu c u (nguy n v ng) ch y u

ng nhu c

ng quan tâm nh t, mu n

c th a mãn nhi u nh t
-

ng v

i ph ng v n h

n l i trong công vi
phía doanh nghi p c

ng v nh ng khó

m, nguy n v ng, nhu c u h tr t
ng trong quá trình th c hi n công vi c, hay quá

trình công tác t i doanh nghi p.
- Th o lu

ng (t

c do nh nghi p m i tham gia th o lu

i)

tìm hi u nhu c u c

ng

khi làm vi c t i doanh nghi p. Tùy vào lo i nhu c u doanh nghi p mu n tìm hi u
c l a ch n nhóm th o lu n, có s
tu

ng v

c th c hi n công vi c. Trong cu c th o lu n

nhóm, m

c chuyên môn t bên ngoài doanh nghi
u ph i h tr , ch không tham gia th o lu n. Các ch

lu

ng là nh ng v

i nh y c

ng, nh
n công vi
nh

th o

n nhu c u n i t i c a

c hi n công vi c, mong mu n liên quan
i công vi

ng làm vi c c

ng,

xu t, ki n ngh v i doanh nghi

t n kém th i gian và ti n b

u qu

18

nh c th


nh ng nhu c
c

c th a mã

c th

c th a mãn

ng trong doanh nghi p.
- Phân tích thông tin có s n: Quá trình thu th p thông tin ph c v vi c tìm

hi u nhu c u c

ng doanh nghi p có th s d ng nh ng tài li

b n có s

t qu

nhân c

c hi n công vi c, b ng thành tích cá

ng, h

, báo cáo t ng k t c a các b ph n, phòng

ban, nh t ký công vi c c
K t qu

th
c hi n công vi c:

i lao

ng có hoàn thành công vi c hay không? Hoàn thành

mu n nguy n v

xu t c

m

nào? Nh ng mong

i v i công vi c mà h th c hi n.

B ng thành tích cá nhân c

bi t n u cá

ng có nhi u sáng ki n trong s n xu

t thành tích trong các ho t

ng phong trào, hay d

ng có doanh thu cao

nh t c
H

i lao

nh nhu c u c
: thông qua h

, nhà qu n tr có th bi

c nh c a nhân l c, quá trình công tác, s thích cá nhân t
nhu c u g n li n v i nh
Nh ng tài li u này s

c hoàn

ng t

ng

m c a m i cá nhân.
c phân tích, x

nh nhu c u c

i

ng khác nhau và theo các b ph n phòng ban
khác nhau.
1.3.2 Phân lo i nhu c u c

ng

1.3.2.1 M
Phân lo i nhu c u c

ng nh m xác

nh th t nhu c

ng khác nhau trong doanh nghi
qua vi c tìm hi u nhu c u s p x p các nhu c u theo th t

u nào c p

bách quan tr ng nh

m b o phù h p v i

m c tiêu phát tri n c a doanh nghi p
1.3.2.2 N i dung
-

i nhu c u c

19

ng


- Phân lo i nhu c

m công vi c trong

doanh nghi p
- Phân lo i nhu c

c

i: Sau khi phân lo i nhu c u c

ng

theo các tiêu chí trên doanh nghi p c n s p x p nhu c u c
th t

ng cách s d ng nh

ng theo
n h i, ph ng v n, th o

lu n nhóm, phân tích thông tin có s n. Trên th c t , doanh nghi p có th ti n hành
làm cùng m t lúc ho

u và phân lo i nhu c u c

i lao

ng.
1.3.3 Thi t k bi n pháp t

ng l c làm vi

i

ng

1.3.3.1 M
Thi t k bi n pháp t

ng l c làm vi

cách th c giúp doanh nghi p ch
h p v i th t

ng nh m tìm ra
ng nhu c u c

ng phù

i.

1.3.3.2 N i dung
Thi t k bi n pháp t

ng l c làm vi

nh m

ng bao g m các n i
ng l

ng l c, l a ch n các bi n pháp t
tri n khai ch
*

ng l

nh chi phí

ng l c.
nh m c tiêu t

- Thi t k bi n pháp t
nghi p c
-

ng c a

ng l c làm vi

ng

ng l c làm vi

ng trong doanh

ng t i các m c tiêu c th sau;
y, khuy

ng làm vi c t giác, ch

Thu hút và gi

ng

ng g n bó v i doanh

nghi p.

- H tr vi

c m c tiêu chung c a doanh nghi p trong ng n h n và dài

h n
*

ng t

ng l c

Tùy vào m c tiêu c
chi

ng l c, chi

c phát tri n b n v ng c a doanh nghi p, m

20

c kinh doanh và

khan hi m c a nhân l c