CHỦ đề 7: KINH TẾ, VĂN HÓA, XÃ HỘI THỜI LÝ TRẦN THẾ KỶ XIXIV

CHỦ ĐỀ
KINH TẾ, VĂN HÓA, XÃ HỘI THỜI LÝ - TRẦN THẾ KỶ XI-XIV
(Môn Lịch sử lớp 7)
I. Cơ sở hình thành chủ đề
- Bài 12,15 SGK LS lớp 7, sách giáo viên, chuẩn kến thức kĩ năng, tư liệu Lịch
sử 7...
II. Thời gian dự kiến (4 tiết, tuần 13,14)
- Tiết 1: Tình hình nông nghiệp thời Lý - Trần.
- Tiết 2: Tình hình thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Lý - Trần .
- Tiết 3: Xã hội thời Lý - Trần.
- Tiết 4: Văn hóa thời Lý - Trần, tổng kết chuyên đề.
III. Nội dung chủ đề
1. Nội dung chủ đề
1.1. Tình hình nông nghiệp thời Lý - Trần.
a. Sự chuyển biến của nền nông nghiệp thời Lý
Nông nghiệp là nền tảng kinh tế chủ yếu. Ruộng đất gồm ruộng công làng xã;
ruộng phong cấp cho con cháu và người có công; ruộng khai hoang. Thủy lợi: cho
đào kênh, khơi ngòi, đắp đê. Cấm mổ trộm trâu bò để bảo vệ sức kéo. Nhà vua làm
lễ tế thần Nông , xong tự cầm cầy - lễ Tịch Điền=> Nông nghiệp phát triển được mùa
liên tục
b. Sự phát triển của kinh tế nông nghiệp thời Trần sau chiến tranh.
Thực hiện nhiều chính sách khuyến khích nên nông nghiệp được phục hồi và
phát triển. Ruộng khai hoang mở rộng gồm ruộng công và ruộng tư,điền trang, thái
ấp của quý tộc ,vương hầu , ruộng của địa chủ ngày càng nhiều. Ruộng đất công làng
xã chiếm ưu thế về diện tích, chia cho nông dân cày cấy và nộp thuế, là nguồn thu
nhập chính của nhà nước. Cho đắp đê quai vạc từ đầu nguồn tới bờ biển.
1.2. Tình hình thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Lý - Trần
a. Kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Lý đều phát triển.
-Thủ công nghiệp trong nhân dân được phát triển như trồng dâu, nuôi tầm, kéo
tơ, dệt lụa, làm đồ gốm, làm đồ trang sức, vàng bạc, làm giấy,đúc đồng ……Xưởng
thủ công nhà nước ở Thăng Long, dùng hàng nội hóa. Các công trình nổi tiếng của

thợ thủ công : chuông Qui Điền , tháp Báo Thiên…
- Thương nghiệp: Buôn bán trong nước được mở rộng, Thăng Long là
trung tâm kinh tế, chính trị. Buôn bán tấp nập ở biên giới Việt -Trung, bến Vân Đồn
(Quảng Ninh ).
=> Thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển mạnh do điều kiện độc
lập, hòa bình và ý thức dân tộc
b. Kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần phát triển mạnh mẽ hơn
thời Lý.
- Mở rộng xưởng thủ công nhà nước, trình độ kỹ thuật được nâng cao, như dệt tơ
lụa, đóng được thuyền lớn đi trên biển, chế tạo được súng. Hàng thủ công trong nhân
dân tăng như làm gốm, rèn sắt, đúc đồng, làm giấy ....Thợ thủ công cùng nghề họp
thành làng nghề ở nông thôn như làng gốm -Bát Tràng, tại Thăng Long
thành phường nghề. Trình độ kỹ thuật và mặt hàng sản xuất được thống nhất và nâng
cao về chất lượng.


- Buôn bán tấp nập, các chợ ra đời , buôn hàng chuyến bằng thuyền. Trung
tâm buôn bán là Thăng Long, Nam Xang...Vân Đồn là nơi buôn bán với thương nhân
nước ngoài. =>Kinh tế phát triển và phục hồi .
1.3. Xã hội thời Lý - Trần.
a. Những thay đổi về mặt xã hội thời Lý.
- Giai cấp thống trị gồm vua, quan, địa chủ. Giai cấp bị trị: nông dân, thợ thủ
công, người buôn bán. Tầng lớp nô tỳ. Địa chủ gồm quan lại, công chúa, hoàng tử
được cấp ruộng và nông dân giàu. Nông dân: là lực lượng lao động chính đinh nam
nhận ruộng công là nông dân thường; nông dân nghèo nhận ruộng của địa chủ và nộp
tô cho địa chủ trở thành nông dân tá điền.
=> Sự phân biệt đẳng cấp sâu sắc hơn; địa chủ nhiều hơn; nông dân tá điền
tăng lên.
b. Tình hình xã hội thời Trần sau chiến tranh :
Xã hội ngày càng phân hoá. Tầng lớp thống trị: Vua, vương hầu, quý tộc giữ

chức vụ chủ chốt. Quan lại, địa chủ có nhiều ruộng tư ngày càng phát triển. Tầng lớp
bị trị: Nông dân cày ruộng công, đông đảo nhất, mất mùa bán ruộng trở thành tá
điền. Thợ thủ công, thương nhân ngày càng đông. Thấp nhất là nô tì và nông nô. Nhà
nước không ngăn cấm việc mua bán nô tì.
*So sánh các tầng lớp xã hội dưới thời Trần có gì khác so với thời Lý: dưới
thời Trần, xã hội phân hóa sâu sắc hơn, địa chủ ngày càng đông, nông nô và nô tì
ngày càng nhiều. =>Nhà nước mang tính đẳng cấp, đó là nhà nước quân chủ, quý tộc .
Thời Trần học sinh chỉ cần nắm tên các giai cấp, tầng lớp như vương hầu, quí
tộc, địa chủ, nông dân, nô tì. Xã hội thời Trần có sự phân hóa sâu sắc hơn.
1.4. Văn hóa thời Lý - Trần.
a. Thời Lý giáo dục và văn hóa có những nét nổi bật.
- Giáo dục: Năm 1070 lậpVăn Miếu ở Thăng Long thờ Khổng Tử, dạy con vua
học. Năm 1075 mở khoa thi đầu tiên để chọn quan lại. 1076 mở Quốc tử giám cho
con em quý tộc học, trường đại học đầu tiên của Việt Nam. Học Nho học, và chữ Hán
, bài thơ “Nam Quốc Sơn Hà” của Lý Thường Kiệt. Giáo dục và thi cử còn hạn chế
vì việc học chỉ giành cho con em vua, quan , nhà giàu. Phật giáo phát triển: do các
nhà sư có học được triều đình và nhân dân tôn trọng
- Văn hóa: Nhân dân ưa ca hát nhảy múa, hát chèo, múa rối nước, đá cầu, đấu
vật, đua thuyền. Kiến trúc và điêu khắc phát triển. Chùa Một Cột (Diên Hựu), tháp
Báo Thiên.Tượng rồng mình trơn, toàn thân uốn khúc, uyển chuyển như một ngọn
lửa. Nền nghệ thuật phong phú độc đáo, và linh hoạt của nhân dân ta thời Lý đã đánh
dấu sự ra đời của môt nền văn hoá riêng biệt của dân tộc: Văn hoá Thăng Long
b. Sự phát triển văn hóa thời Trần
- Đời sống văn hóa: Tín ngưỡng cổ truyền: thờ cúng tổ tiên các anh hùng dân
tộc. Đạo Phật phát triển, chùa chiền mọc lên khắp nơi. Nho học mở rộng, nhà nho
Chu văn An, Trương Hán Siêu. Nhân dân ưa thích ca hát, nhảy múa, chèo tuồng, múa
rối, đua thuyền, đấu vật, cuộc sống giản dị. Nhà cửa tuy nóc rất cao nhưng hiên thấp,
áo quần đơn giản, nhân dân thường cạo trọc đầu, đi chân đất, có tinh thần thượng võ,
yêu nước, quý trọng người già, trọng nghĩa khí.
- Văn học: Phát triển mạnh, mang đậm tính yêu nước, niềm tự hào dân tộc do

giáo dục thi cử thịnh hành và phát triển, đào tạo nhiều người giỏi, ý thức tự cường
sau kháng chiến. Văn học chữ Hán như Hịch Tướng Sĩ của Trần Hưng Đạo; Phú


Sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu. Chữ Nôm có Nguyễn Thuyên, Nguyễn Sĩ Cố
làm giàu cho tiếng Việt.
- Giáo dục và khoa học- kỹ thuật:
+Giáo dục phát triển hơn thời Lý: Quốc tử Giám mở rộng, đào tạo con em quý
tộc, quan lại. Lộ, phủ, kinh thành có trường công. Các kì thi quốc gia được tổ chức
đều để chọn nhân tài. ( Nhân tài như Mạc Đĩnh Chi- được phong làm trạng nguyên 2
lần; Nguyễn Trung Ngạn, Chu Văn An...)
+ Sử học: Quốc sử viện do Lê Văn Hưu đứng đầu; 1272 Đại Việt Sử Ký của
Lê Văn Hưu, bộ sử đầu tiên
+ Quân sự: Binh Thư Yếu Lược của Trần Hưng Đạo
+ Thiên văn có Đăng Lộ, Trần Nguyên Đán.
+ Y học với Tuệ Tĩnh nghiên cứu thuốc nam.
+ Chế tạo súng thần cơ và thuyền chiến có Hồ Nguyên Trừng
- Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc: Kiến trúc có Cung Thái Thượng Hoàng,
tháp Phổ Minh, tháp Bình Sơn, Thành Tây Đô (Thành Nhà Hồ). Điêu khắc tượng hổ,
sư tử, trâu. tượng rồng. Rồng thời Trần:trau chuốt, tinh tế hơn thời Lý và thêm cặp
sừng trông có vẻ uy nghiêm; rồng thời Lý mình trơn, toàn thân uốn khúc uyển chuyển
như một ngọn lửa.
Rồng thời Trần uy nghiêm hơn, chứng tỏ rằng thời Trần tính chất quyền uy của
giai cấp thống trị, đứng đầu là vua phát triển cao hơn.
Tóm lại nhân dân thời Trần đã phát triển mạnh hơn thời Lý do có sự quan tâm
của nhà nước; kinh tế phát triển; xã hội ổn định . lòng tự cường dân tộc sau chiến
tranh .
2. Mục tiêu của chủ đề.
2.1. Kiến thức
- HS biết được dưới thời Lý-Trần nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp

đã có chuyển biến và đạt được một số thành tựu nhất định.
- HS hiểu được sau các cuộc kháng chiến quyết liệt chống quân MôngNguyên, Đại Việt phải trải qua nhiều khó khăn về kinh tế, xã hội nhưng nhờ những
chính sách, biện pháp tích tực của vương triều Trần và tinh thần lao động cần cù của
nhân dân ta, nền kinh tế, xã hội Đại Việt được phục hồi và phát triển nhanh chóng.
Hiểu được những chính sách, biện pháp tích tực của vương triều Trần và tinh thần lao
động cần cù của nhân dân ta, nền văn hóa, giáo dục, khoa học, kĩ thuật thời Trần đạt
đến trình độ cao.
- HS vận dụng giải thích được sự phát triển văn hóa- giáo dục hình thành văn
hoá Thăng Long. Phân tích sự phân hoá mạnh mẽ về giai cấp và các tầng lớp trong
xã hội Thời Lý. Vận dụng kiến thức nhận xét, đánh giá sự phát triển kinh tế, văn hóa,
xã hội, giáo dục, KHKT thời Lý- Trần.
2.2. Kĩ năng
- Biết phân tích, đánh giá nét nổi bật trong đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội.
- Rèn kĩ năng so sánh, đối chiếu, nhận xét đánh giá các thành tựu kinh tế, văn
hóa với các thời kì trước đó.
2.3. Thái độ
- Bồi dưỡng cho HS lòng yêu nước, yêu quê hương niềm tự hào dân tộc, biết
ơn tổ tiên và bài học kinh nghiệm lịch sử về tinh thần đoàn kết dân tộc.
- Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc
2.4. Định hướng năng lực cần hình thành


- Năng lực chung: Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực phát hiện và giải
quyết vấn đề..
- Năng lực chuyên biệt: Phân tích, nhận xét, đánh giá tình hình kinh tế nhà Trần
sau chiến tranh.
3. Bảng mô tả các mức độ yêu cầu cần đạt cho mỗi loại câu hỏi, bài tập trong chủ
đề
Nội dung
Nhận biết

Thông hiểu
VD cấp thấp VD cấp cao
Nông nghiệp Biết
được Hiểu được sau Phân
tích Nhận xét, đánh
thời
Lý- những chuyển các
cuộc được
chủ giá tình hình thủ
Trần
biến về sự kháng chiến trương, biện công nghiệp và
phục hồi và quyết
liệt pháp
mang thương
nghiệp
phát triển của chống
quân tính tích cực dưới thời Lýnền kinh tế Tống; Mông- của nhà Lý - Trần
nông nghiệp Nguyên, Đại Trần
trong
thời Lý- Trần. Việt phải trải việc phục hồi
qua nhiều khó và phát triển
khăn về kinh nông nghiệp
tế
nông và tác dụng
nghiệp nhưng của nó trong
nhờ
những việc xây dựng
chính
sách, quốc gia Đại
biện pháp tích Việt

hưng
tực của vương thịnh..
triều Lý - Trần
và tinh thần
lao động cần
cù của nhân
dân ta, nền
kinh tế nông
nghiệp
Đại
Việt
được
phục hồi và
phát
triển
nhanh chóng.
Thủ
công Trình
bày Nhận xét sự So sánh được Liên
hệ
với
nghiệp;
được
dưới phát triển của sự phát triển những chính sách
Thương
thời Lý - Trần thủ
công của thủ công phát triển kinh tế
nghiệp thời thủ
công nghiệp
và nghiệp,

của nước ta hiện
Lý- Trần
nghiệp,
thương nghiệp thương nghiệp nay.
thương nghiệp thời Lý- Trần. thời Lý- Trần
đã có chuyển
so với thời
biến và đạt
Đinh- Tiền Lê.
được một số
thành tựu nhất
định
Xã hội thời Nắm được về Hiểu
được Phân tích sự Nhận xét, đánh
Lý- Trần
tình hình xã nguyên nhân phân
hoá giá về tình hình


Văn
thời
Trần

hội thời Lý- dẫn đến sự
Trần
thay đổi trong
xã hội thời
Lý- Trần so
với các thời kì
trước.

hóa Trình
bày Giải
thích
Lý- được những được sự phát
thành tựu về triển văn hóavăn hóa thời giáo dục hình
Lý- Trần
thành văn hoá
thời Lý- Trần.

mạnh mẽ về xã hội thời Lýgiai cấp và các Trần.
tầng lớp trong
xã hội thời
Lý- Trần
Nhận
xét,
đánh giá sự
phát triển văn
hóa, giáo dục,
KHKT
thời
Lý- Trần.

Liên hệ với sự
phát triển văn hóa
của nước ta trong
giai đoạn hiện
nay. Là giai đoạn
có sự giao thoa
của rất nhiều
luồng văn hóa.

- ý thức giữ gìn
bảo tồn nền văn
hóa của dân tộc.

Xây dựng hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Nhận biết
- Câu 1. Sau cuộc kháng chiến chống Tống, Nguyên Mông nền kinh tế nông
nghiệp thời Lý- Trần đã được khôi phục và phát triển như thế nào?
- Câu 2. Trình bày sự phát triển kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp thời
Lý- Trần và so sánh với thời Đinh- Tiền Lê?
- Câu 3. Xã hội thời Lý- Trần được phân hóa như thế nào? Vì sao?
2. Thông hiểu
- Câu 4. Hãy cho biết vài nét về tình hình giáo dục thời Lý - Trần? Tại sao văn
học thời Trần phát triển mạnh và mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc?
- Câu 5. Theo em việc cày ruộng tịch điền của nhà vua có ý nghĩa như thế nào?
3. Vận dụng
- Câu 6. Em có nhận xét gì về tình hình nông nghiệp nước ta thời Lý? Vì sao
nền nông nghiệp phát triển? Liên hệ với tình hình nông nghiệp của nước ta hiện nay?
- Câu 7. Sinh hoạt văn hóa thời Trần được thể hiện ra sao?Em hãy liên hệ với
tình hình hiện nay ở nước ta với sự du nhập của nhiều luồng văn hóa? Là học sinh em
phải làm gì để giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa thời Lý- Trần?
III. Tổ chức dạy học chủ đề
1. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
- Chuẩn bị của giáo viên:
+ Máy tính, máy chiếu, tài liệu tham khảo liên quan đến chủ đề.
+ Tranh ảnh về đền Đô, tranh bát men ngọc thời Lí, Bình gốm thời Trần....;
tranh ảnh về các thành tựu văn hóa thời Lí- Trần
- Chuẩn bị của học sinh:
+ Sưu tầm các tranh ảnh có liên quan đến nội dung bài học.
+ Tìm hiểu về làng gốm Chu Đậu- Nam Sách

2. Thiết kế tiến trình dạy học chủ đề
Tiết 1 - Ngày dạy 17/11/2017


TÌNH HÌNH NÔNG NGHIỆP THỜI LÝ - TRẦN
I. Mục tiêu tiết học.
1. Kiến thức:
-HS biết: Nét chính về tình hình kinh tế nông nghiệp thời Lý - Trần.
-HS hiểu: Một số biện pháp giúp kinh tế nông nghiệp thời Lý có những chuyển
biến và đến thời Trần phát triển hơn, hình thành cho học sinh một số khái niệm: “ lễ
cày tịch điền, điền trang, thái độ...”
-HS vận dụng: Phân tích một số biện pháp của nhà Lý rất thiết thực đối với
phát triển nông nghiệp như nhà vua thực hiện lễ cày tịch điền, quan tâm đến thủy lợi,
đối chiếu với chính sách của nhà Trần để rút ra được những nét chung và sự khác biệt
về kinh tế giữa 2 triều đại.
2. Kĩ năng.
-Rèn cho HS kĩ năng khai thác kiến thức trong SGK để phân tích sự chuyển
biến và phát triển của kinh tế nông nghiệp thời Lý - Trần.
-Rèn kĩ năng giải quyết vấn đề liên hệ vào thực tế
3. Thái độ
- HS có cái nhìn, sự nhận thức đúng đắn về tình hình kinh tế nông nghiệp nước
ta thời Lý - Trần.
4. Định hướng năng lực cần hình thành
- Năng lực chung: Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực phát hiện và giải
quyết vấn đề,năng lực tự học.
- Năng lực chuyên biệt: Phân tích, nhận xét, đánh giá tình hình kinh tế nông
nghiệp thời Lý - Trần sau chiến tranh.
II. Chuẩn bị
1. Giáo viên: Tư liệu thuộc chủ đề, máy chiếu
2. Học sinh: tài liệu theo yêu cầu của GV, tranh ảnh minh họa về nông nghiệp

thời Lý - Trần
III. Hoạt động dạy - học
1. Khởi động
GV tổ chức cho HS chơi trò chơi "Nghe nhạc điệu đoán tên các bài hát"
- GV mở 2 đoạn bài hát trong Sử ca
- HS lần lượt đoán tên hoặc nội dung nhân vật, sự kiện lịch sử trong bài hát.
2. Các hoạt động học tập
* Hoạt động 1. Chuyển giao nhiệm vụ của cả chủ đề
- Tìm hiểu tư liệu thuộc chủ đề, để trả lời câu hỏi sau:
+ Câu 1. Sau cuộc kháng chiến chống Tống, Nguyên Mông nền kinh tế nông
nghiệp thời Lý- Trần đã được khôi phục và phát triển như thế nào?
+ Câu 2. Trình bày sự phát triển kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp thời
Lý- Trần và so sánh với thời Đinh- Tiền Lê?
+ Câu 3. Xã hội thời Lý- Trần được phân hóa như thế nào? Vì sao?
+ Câu 4. Hãy cho biết vài nét về tình hình giáo dục thời Lý - Trần? Tại sao văn
học thời Trần phát triển mạnh và mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc?
+ Câu 5. Theo em việc cày ruộng tịch điền của nhà vua có ý nghĩa như thế
nào?
+ Câu 6. Em có nhận xét gì về tình hình nông nghiệp nước ta thời Lý? Vì sao
nền nông nghiệp phát triển? Liên hệ với tình hình nông nghiệp của nước ta hiện nay?


+ Câu 7. Sinh hoạt văn hóa thời Trần được thể hiện ra sao? Em hãy liên hệ
với tình hình hiện nay ở nước ta với sự du nhập của nhiều luồng văn hóa? Là học sinh
em phải làm gì để giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa thời Lý- Trần?
- Sau khi học xong chủ đề: Vẽ bản đồ tư duy hệ thống toàn bộ kiến thức thuộc chuyên
đề
* Hoạt động 2: Tình hình nông nghiệp thời Lý - Trần
a. Ruộng đất thời Lý - Trần
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Chia HS thành 3 nhóm thảo luận các vấn đề vào

điền vào phiếu học tập
Ruộng đất dưới thời Lý
Ruộng đất dưới thời Trần
Khác biệt
Bước 2: HS thảo luận, điền phiếu, lên trình bày
+ Trong quá trình HS báo cáo kết quả, GV đặt ra các câu hỏi khác thác sâu kiến thức:
? Em hiểu thế nào là điền trang, thái ấp?
- GV giới thiệu về thái ấp Kiếp Bạc của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn (Chí Linh
- Hải Dương)
GV: Phân tích, kết luận
Ruộng đất dưới thời Lý
Ruộng đất dưới thời Trần
Khác biệt
- Ruộng đất đều thuộc quyền sở
- Ruộng đất tư
hữu của nhà Vua.
- Ruộng đất công làng xã ngày
càng
+ Ruộng đất dược phân chia thành vẫn chiếm phần lớn diện tích nhiều
nhiều loại:
trong nước và là nguồn thu
- Ruộng đất công do nông dân canh nhập chính của nhà nước
tác và nộp thuế cho nhà vua
- Các làng xã chia ruộng
- Ruộng đất công làm nơi thờ công làng xã cho dân cày
phụng, tế lễ, đền chùa
cấy.
- Ruộng đất phong cho con cháu và - Điền trang, thái ấp ngày
những người có công.
càng nhiều.

=> Đặc điểm: Ruộng đất công vẫn
chiếm đa số
Hoạt động 3: b. Chính sách nông nghiệp thời Lý - Trần.
- Bước 1: GV nêu yêu cầu HS vẽ sơ đồ tư duy để thấy rõ về chính sách nông
nghiệp thời Lý và Trần
- Bước 2: Chuyển giao nhiệm vụ:
+ Sau khi nêu vấn đề, GV chuyển giao nhiệm vụ cho 3 nhóm đã được chia từ đầu tiết
học để vẽ sơ đồ.
- Bước 3: HS giải quyết vấn đề:
+ Các nhóm thảo luận, giải quyết vấn đề
+ Các nhóm trình bày sơ đồ
+ Trong quá trình HS báo cáo kết quả, GV đặt ra các câu hỏi khác thác sâu kiến thức:
? Nêu sự giống và khác nhau trong các biện pháp của mỗi triều đại?
- GV yêu cầu HS đóng vai: Giả sử em là một người dân được tham gia lễ cày tịch
điền thời Lý. Em hãy kể lại buổi lễ cho mọi người cùng nghe.
? Hiện nay ở nước ta còn lễ cày tịch điền không ?
- GV giới thiệu về lễ cày tịch điền ở Hà Nam.
? Ý nghĩa của lễ cày tịch điền


? Hóy k mt s chớnh sỏch nụng nghip ca nh nc ta hin nay m em bit?
- Bc 4: GV nhn xet hot ng cỏc nhúm, kt lun vn :
- Nh Lý v nh Trn u ht sc quan tõm v cú nhiu bin phỏp khuyn khớch nụng
nghip phỏt trin.
Hot ng 4: c. Nhn xột v tỡnh hỡnh nụng nghip
Bc 1: Nờu vn
? Hóy trỡnh by nhng nhn xột ca em v kt qu sn xut nụng nghip thi Lý v
thi Trn sau chin tranh? Ly dn chng chng minh?
? Vai trũ nn nụng nghip hin nay.
- Bc 2: HS suy ngh, tr li

- Bc 3: Kt lun vn : Nụng nghip phỏt trin l nn tng xõy dng t nc
ta vng mnh di triu Lý - Trn.
* Cng c, hng dõn v nh.
- Triều đại nào dới đây tiến hành khai khẩn đất hoang, đào
mơng, đắp đê, phòng úng ngập, cấm giết hại trâu bò?
- So sánh nông nghiệp thời Lý với thời Đinh- Tiền Lê?
- GV cng c li ton b ni dung tit hc.
- Hng dn v nh: Chun b v tỡnh hỡnh th cụng nghip v thng nghip
thi Lý-Trn
+ Nhng hỡnh nh liờn quan n ni dung bi tp
+ Tỡ m hiu v lng gm Chu u Hi Dng (T liu trờn mng internet, hỡnh
nh liờn quan, vit on thuyt trỡnh....)
Tit 2 . Ngy dy 24/11/2017
KINH T TH CễNG NGHIP V THNG NGHIP THI Lí - TRN
I. Mc tiờu tit hc
1. Kin thc:
-HS bit: Nột chớnh v tỡnh hỡnh kinh t th cụng nghip v thng nghip thi
Lý - Trn.
-HS hiu: +Thi Lý mt s ngnh ngh th cụng ó phỏt trin nhng n thi
Trn th cụng nghip nh nc v nhõn dõn u phỏt trin khụng ngng v ó lp nờn
cỏc lng ngh v phng ngh.
+ Ni thng v ngoi thng c 2 thi kỡ u phỏt trin.
-HS vn dng: So sỏnh, i chiu thy c s khỏc bit v kinh t th cụng
nghip v thng nghip gia hai triu i.
2. K nng
- Rốn cho HS k nng khai thỏc kin thc trong SGK phõn tớch s phỏt trin
kinh t th cụng nghip v thng nghip thi Lý - Trn. HS bit vn dng kin thc
lp bng thng kờ v s khỏc nhau v kinh t gia 2 triu i.
- Rốn k nng gii quyt vn liờn h vo thc t
3. Thỏi .

- HS cú cỏi nhỡn, s nhn thc ỳng n v tỡnh hỡnh kinh t th cụng nghip
v thng nghip nc ta thi Lý - Trn.
4. nh hng cỏc nng lc hỡnh thnh.
- Nng lc chung: Nng lc s dng ngụn ng, nng lc phỏt hin v gii
quyt vn ,nng lc t hc...


- Năng lực chuyên biệt: Phân tích, nhận xét, đánh giá tình hình kinh tế thủ công
nghiệp và thương nghiệp thời Lý - Trần sau chiến tranh.
II. Chuẩn bị
1. GV: Chuẩn bị tư liệu dạy học, máy chiếu
2. HS: Một số hình ảnh và bài viết về thủ công nghiẹp thời Lý - Trần
III. Hoạt động dạy - học
Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ
- Sau cuộc kháng chiến chống Tống, Nguyên Mông nền kinh tế nông nghiệp
thời Lý- Trần đã được khôi phục và phát triển như thế nào?
- Em có nhận xét gì về tình hình nông nghiệp nước ta thời Lý? Vì sao nền nông
nghiệp phát triển? Liên hệ với tình hình nông nghiệp của nước ta hiện nay?
- Kiểm tra việc chuẩn bị bài của HS
Hoạt động 2:
1. Thủ công nghiệp thời Lý - Trần
Bước 1: Giao nhiệm vụ: Chia HS thành 3 nhóm thảo luận các vấn đề vào điền vào
phiếu học tập
Thủ công nghiệp thời Lý
Thủ công nghiệp thời Trần
Khác biệt

Bước 2: HS thảo luận, điền phiếu, lên trình bày
+ Trong quá trình HS báo cáo kết quả, GV đặt ra các câu hỏi khác thác sâu kiến thức:
- GV giảng về sự kiện tháng 2 năm 1040, vua dạy cung nữ dệt vải, phát hết gấm vóc

của nước Tổng ở trong kho...
? Vì sao nhà lại lại không dùng gấm vóc của nhà Tống?
- Liên hệ với khẩu hiệu " Người Việt dùng hàng Việt" hiện nay.
? Vai trò của thủ công nghiệp với nền kinh tế đất nước?
Bước 3: Phân tích, kết luận vấn đề
Thủ công nghiệp thời Lý Thủ công nghiệp thời Trần
Khác biệt
- Trong dân gian: nghề - Trong dân gian: phổ biến và - Thủ công nghiệp
chăn tằm, ươm tơ, dệt lụa, phát triển, nổi bật là nghề làm nhà Trần có bước
làm đồ gốm... rất phát gốm, rèn sắt...
phát triển hơn nhà
triển
- Thủ công nghiệp do nhà nước Lý, bắt đầu xuất hiện
- Nhiều ngành nghề khác quản lý được mở rộng
làng nghề, phường
được mở rộng
- Nhiều làng nghề, phường nghề.
- Nhiều công trình nổi nghề ra đời
tiếng
Hoạt động 3:
2. Thương nghiệp thời Lý - Trần
Bước 1: Nêu vấn đề
- GV cung cấp cho HS các sự kiện năm 1149 và 1184 trích trong Đại Việt sử kí toàn
thư
? Việc thuyền buôn nhiều nước vào trao đổi với Đại Việt thời Lý phản ánh điều gì về
tình hình thương nghiệp?
? Thương nghiệp thời Trần đã phát triển như thế nào?
? Vai trò công thương nghiệp hiện nay.

- Bước 2: HS suy nghĩ, trả lời
- Bước 3: Kết luận vấn đề :
+ Thủ công nghiệp và thương nghiêp phát triển là một trong những nền tảng để xây
dựng đất nước ta vững mạnh dưới triều Lý - Trần.
* Củng cố: Em làm hướng dẫn viên du lịch
Bước 1: GV gọi 3 đại diện của 3 nhóm lên bốc thăm câu hỏi
- Em hãy giới thiệu đôi nét về cảng Vân Đồn thời Lý - Trần?
- Em hãy giới thiệu đôi nét về Thăng Long thời Lý - Trần?
- Em hãy giới thiệu về nghề gốm Chu Đậu quê em?
Bước 2: HS thảo luận trong nhóm, cử đại diện lên trình bày
- Các nhóm khác nhận xét.
- Bước 3. GV nhận xét, kết luận.
- GV chiếu một thước phim về gốm Chu Đậu, giới thiệu về làng gốm
- Gv cho HS liên hệ về bài học giữ gìn di sản.
* Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc bài
- Tìm tư liệu liên quan đến xã hội thời Lý-Trần. Tập vẽ sơ đồ về các tầng lớp xã hội
Tiết 3 . Ngày dạy 27/11/2017
XÃ HỘI THỜI LÝ - TRẦN
I. Mục tiêu tiết học
1. Kiến thức:
-HS biết: Những nét chính về tình hình xã hội thời Lý - Trần sau chiến tranh.
-HS hiểu: Sự phân hóa trong xã hội ngày càng sâu sắc đặc biệt dưới thời Trần.
-HS vận dụng: Biết vận dụng kiến thức đã học liên hệ với xã hội ngày nay để
thấy xã hội ngày càng phân hóa sâu sắc.
2. Kĩ năng
- Rèn cho HS kĩ năng tư duy, phân tích, tổng hợp.
- Rèn kỹ năng khai thác tư liệu lịch sử, các sơ đồ, bảng biểu...để tìm ra nội
dung bài học.
3. Thái độ.

-Học sinh nhận thức được vị trí, vai trò của các giai cấp trong xã hội thời Lý Trần và liên hệ với ngày nay.
4. Định hướng các năng lực hình thành.
- Năng lực chung: Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực phát hiện và giải
quyết vấn đề,năng lực tự học...
- Năng lực chuyên biệt: Phân tích, nhận xét, đánh giá tình hình các giai cấp,
tầng lớp trong xã hội thời Lý - Trần từ đó rút ra nét khác biệt trong xã hội thời Trần so
với thời Lý.
II. Chuẩn bị
1. GV: Tư liệu liên aun đến bài học. Máy chiếu
2. HS: Vẽ sơ đồ theo yêu cầu của GV, chuẩn bị bài thuyết trình
III. Hoạt động dạy học
Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ, sự chuẩn bị của HS
- Trình bày sự phát triển kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp thời LýTrần và so sánh với thời Đinh- Tiền Lê?
- Giới thiệu về một làng nghề thủ công mà em biết.


- GV kiểm trá sự chuẩn bị bài về nhà của HS
Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung bài học
1. Nét chính về xã hội thời Lý - Trần.
- Bước 1 : GV nêu vấn đề:
? Xã hội thời Lí – Trần gồm các tầng lớp cư dân nào?
- Bước 2 : Chuyển giao nhiệm vụ :
+ GV chuyển giao nhiệm vụ cho 3 nhóm theo phiếu học tập có nội dung như sau :
Triều đại
Giai cấp,tầng lớp
Nghề nghiệp
Đời sống
Thời Lý
Thời Trần
-Bước 3 : HS giải quyết vấn đề.

+ Các nhón thảo luận giải quyết Vấn đề,thư kí ghi kết quả vào phiếu học tập.
+ Các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
+ GV đặt câu hỏi khắc sâu kiến thức :
? Em hãy chỉ ra điểm giống nhau và khác nhau về tình hình các giai cấp, tầng lớp tron
thời đại Lý – Trần?
- Bước 4 : GV nhận xét hoạt động các nhóm,kết luận vấn đề
*Gv chốt kiến thức :
- Giống nhau : đều có các giai cấp địa chủ, nông dân,thợ thủ công,thương nhân,nô tì.
- Khác nhau : Đời sống ở mức độ khác nhau.
Hoạt động 3 : Thực hành
2. Sự phân hóa về xã hội thời Lý – Trần.
- Bước 1 : GV nêu vấn đề
? Vẽ sơ đồ phân hóa các giai cấp trong xã hội Lý -Trần? Nhận xét sự pphân hóa giai
cấp của thời Lý và thời Trần ?
- Bước 2 : Chuyển giao nhiệm vụ : GV chia lớp thành 3 nhóm giao nhiệm vụ :
+ Từ thông tin ở phiếu học tập trên hãy vễ sơ đồ phân hóa giai cấp trong xã hội Lý
-Trần và nhận xét về sự phân hóa giai cấp đó ?
-Bước 3 : HS trải nghiệm (7 phút ).
+ HS dựa vào thông tin phiếu học tập ẽ sơ đồ phân hóa xã hội.
+ Sau khi vẽ xong các nhóm lên trình bày sản phẩm của mình.
+ HS các nhóm khác nhận xét bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn.
- Bước 4 : GV nhận xét hoạt động trải nghiệm của HS theo quy trình: 3 lời khen, 2
góp ý, 1đề xuất thấy được mức độ phân hóa xã hội khác nhau trong thời Lý và thời
Trần
+ Xã hội đã có sự phân hoá sâu sắc hơn, địa chủ ngày càng đông, nông dân tá điền
ngày càng nhiều bị bóc lột nhiều
+ Các tầng lớp trong xã hội là như nhau nhưng mức độ tài sản và cách thức bóc lột thì
khác nhau phân hóa giàu nghèo ngày càng sâu sắc hơn,mâu thuẫn xã hội gay gắt hơn
+ Thời Trần mức độ phân hóa xã hội sâu sắc hơn thời Lý.
*Củng cố và ra bài tập về nhà.

- GV hệ thống lại kiến thức bằng sơ đồ tư duy.


- Em hãy viết một đoạn văn ngắn mô tả đời sống của tầng lớp nô tì ở thời Lý và thời
Trần.
- Tìm hiểu những nét chính về tình hình văn hóa thời Lý - Trần sau chiến tranh.
- Chuẩn bị tranh ảnh về văn hóa thời Lý Trần
Tiết 4- Ngày dạy 1/12/2017
VĂN HÓA THỜI LÝ - TRẦN. TỔNG KẾT CHỦ ĐỀ
I. Mục tiêu tiết học
1. Kiến thức:
-HS biết: Những nét chính về tình hình văn hóa thời Lý - Trần sau chiến tranh.
-HS hiểu: Đời sống văn hóa phong phú, đa dạng của nhân dân ta.
-HS vận dụng: Phân tích được những nét nổi bật về giáo dục, tư tưởng, văn
học, nghệ thuật ... nhân dân ta đã đạt được dưới thời Lý - Trần mà đến ngày nay vẫn
còn giá trị.
- Tích hợp giảng dạy lịch sử địa phương tỉnh Hải Dương.
2. Kĩ năng
- Rèn cho HS kĩ năng tư duy, phân tích, tổng hợp.
- Rèn kỹ năng khai thác tư liệu lịch sử, các tranh ảnh liên quan đến nội dung
bài học như hình ảnh về văn miếu, tranh rồng thời Lý, thời Trần...
3. Thái độ.
- Bồi dưỡng cho HS lòng yêu nước, yêu quê hương niềm tự hào dân tộc và
biết ơn tổ tiên.
- HS có ý thức trách nhiệm trong việc giữ gìn những thành tựu văn hóa của dân
tộc còn tồn tại đến ngày nay.
- Giáo dục ý thức bảo vệ di sản địa phương: Di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc.
4. Định hướng các năng lực hình thành.
- Năng lực chung: Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực phát hiện và giải
quyết vấn đề,năng lực tự học...

- Năng lực chuyên biệt: Phân tích, nhận xét, đánh giá về các thành tựu văn hóa
thời Lý - Trần từ đó thấy được vai trò của những thành tựu văn hóa thời này đối với
quá trình phát triển đất nước và làm phong phú nền văn hóa Việt Nam.
II. Chuẩn bị
1. GV: Tư liệu thuộc nội dung tiết học. Máy chiếu
2. HS: Sơ đồ tư duy, tài liệu
III. Hoạt động dạy - học
Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ, sự chuẩn bị bài của HS
- Xã hội thời Lý- Trần được phân hóa như thế nào? Vì sao?
- Vẽ sơ đồ phân hóa các giai cấp trong xã hội Lý –Trần? Nhận xét sự pphân hóa giai
cấp của thời Lý và thời Trần ?
Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung
1. Những nét chính về tình hình văn hóa thời Lý - Trần sau chiến tranh.
-Bước 1: GV nêu vấn đề:
? Thời Lý – Trần đạt được những thành tựu gì về văn hóa,giáo dục ? Dẫn chứng
minh họa ?
-Bước 2 : Chuyển giao nhiệm vụ: GV phát phiếu học tập cho HS


Thành tựu Giáo dục
Triều đại

KHKT

Tín ngưỡng

Văn học

Nghệ thuật

Thời Lý
Thời Trần
-Bước 3 : HS giải quyết vấn đề:
+ Sau khi thảo luận 5 phút hoàn thiện phiếu học tập mỗi nhóm sẽ cử ra 5 học sinh,ba
nhóm xếp thành 3 hàng.Trong thời gian 3 phút lần lượt 5 HS trong nhóm trình bày 5
thành tựu văn hóa đã nêu trong phiếu học tập.
+Nhóm nào trình bày trong thời gian ngắn và kết quả đúng nhất sẽ thắng cuộc.
+Những HS còn lại sẽ nhận xét bổ sunng.
- Bước 4 :GV nhận xét kết luận.
+ Văn hóa thời Lý - Trần đạt được nhiều thành tựu rực rỡ trên các lĩnh vực giáo
dục,văn học,nghệ thuật,tín ngưỡng,KHKT.
+ Thể hiện sự phong phú đa dạng tạo nền tảng cho sự phát triển văn hóa dân tộc ở
giai đoạn sau.
Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung
2. Những nét nổi bật về giáo dục, tư tưởng, văn học, nghệ thuật ... nhân dân ta
đã đạt được dưới thời Lý-Trần mà vẫn còn giá trị đến ngày nay.
- Bước1: GV nêu vấn đề
? Nếu là hướng dẫn viên du lịch,em sẽ giới thiệu như thế nào về Văn miếu Quốc tử
Giám để cho khách thăm quan biết được nhà Lý – Trần quan tâm đến giáo dục ?Giáo
dục thời Trần quy củ chặt chẽ hơn thời Lý ?
? Em làm thế nào để giải thích cho khách thăm quan hiểu ở thời Trần đạo Nho phát
triển mạnh hơn đạo Phật? Vì sao?
? Là hướng dẫn viên du lịch em có nhận xét gì về thành tựu văn học ,nghệ thuật và
KHKT thời Lý - Trần? Tác dụng của những thành tựu đó đối với đất nước hiện nay ?
-Bước 2 : Các hướng dẫn viên du lịch giải quyết vấn đề.
+ Các hướng dẫn viên du lịch thảo luận cử đại diên trình bày vấn đề cho khách thăm
quan hiểu.
+ Hướng dẫn viên du lịch khác nhận xét bổ sung.
+ Hướng dẫn viên du lịch nào giải thích đúng,hay,sáng tạo sẽ thắng cuộc.
-Bước 3: GV nhận xét, kết luận vấn đề

+9 - 1070 Văn Miếu chính thức được xây dựng. Đây là miếu thờ ông tổ cuả đạo Nho
và là nơ dạy học cho các con của vua.. Văn Miếu dài 350m, ngang rộng 75m
+Năm 1075 mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn quan lại
+ Năm 1076 Quốc Tử Giám được thành lập ....
->Nhà Lý – Trần quan tâm đến giáo dục khoa cử ,song ở nhà Lý chưa thường xuyên
nề nếp, quy củ, khi nào nhà nước có nhu cầu mới m ở khoa thi,còn thời Trần quy củ
hơn 1246 định lệ thi thái học sinh,1247 quy định chọn tam khôi
+ Thời Trần Nho giáo phát triển mạnh hơn Phật giáo do nhu cầu xây dựng bộ máy
nhà nước
+ Văn học, nghệ thuật và KHKT thời Trần phát triển rực rỡ hơn thời Lý,góp phần tô
đậm tính dân tộc vì có tính dân gian sâu sắc tạo nền tảng giáo dục tinh thần yêu


nước,tinh thần sáng tạo cho thế hệ trẻ ngày nay qua các tác phẩm văn học, công trình
kiến trúc còn tồn tại ..
Hoạt động 3. Tổng kết chủ đề.
- GV hệ thống lại kiến thức chủ đề bằng sơ đồ tư duy.

- Trong các thành tựu văn hóa, giáo dục thời Lý – Trần em thích thành tựu nào nhất ?
Giải thích vì sao em thích thành tựu đó ?
- Sinh hoạt văn hóa thời Trần được thể hiện ra sao? Em hãy liên hệ với tình hình hiện
nay ở nước ta với sự du nhập của nhiều luồng văn hóa? Là học sinh em phải làm gì để
giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa thời Lý- Trần?
- Sưu tầm tranh ảnh, phim, tư liệu nói về xã hội, văn hóa thời Lý - Trần.
- Hoàn thiện toàn bộ sản phẩm của HS về nội dung chủ đề
PHÓ HIỆU TRƯỞNG

Người viết chủ đề

Nguyễn Thị Kim Oanh