Đánh giá mức độ bệnh do nấm Ceratocytis sp gây hại trên cây Keo tai tượng (Acacia mangium Will) theo cấp tuổi tại huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
----------------------------

TÔ TRUNG HI N
Tên

tài :
ÁNH GIÁ M C
B NH DO N M CERATOCYTIS SP GÂY
H I TRÊN CÂY KEO TAI T
NG (ACACIA MANGIUM WILL)
THEO C P TU I T I HUY N
I T T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: Chính quy
: Lâm nghi p
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
----------------------------

TÔ TRUNG HI N
Tên

tài :
ÁNH GIÁ M C
B NH DO N M CERATOCYTIS SP GÂY
H I TRÊN CÂY KEO TAI T
NG (ACACIA MANGIUM WILL)
THEO C P TU I T I HUY N
I T T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c
Gi ng viên h ng d n

IH C

: Chính quy
: Lâm nghi p
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015
: Th.S Tr n Th Thanh Tâm

Thái Nguyên, n m 2015


i

L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân.
Các s li u và k t qu nghiên c u là quá trình i u tra trên th c

a hoàn toàn

trung th c và khách quan, n u có gì sai xót tôi xin ch u hoàn toàn trách
nhi m!
Thái Nguyên, ngày
Xác nh n c a GVHD

Ng

ch i

n m 2015

i vi t cam oan

(Ký, ghi rõ h và tên)

ng ý cho b o v k t qu
Tr

tháng

ng khoa h c!

(Ký, ghi rõ h và tên)

Ths. Tr n Th Thanh Tâm

TÔ TRUNG HI N

XÁC NH N C A GIÁO VIÊN CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
ã s a ch a sai sót sau khi h i
(Ký, h và tên)

ng ch m yêu c u!


ii

L IC M

N

Th i gian th c t p t t nghi p là kho ng th i gian h t s c quan tr ng
v i m i sinh viên tr

c khi ra tr

ng. Th c t p ngh nghi p nh m giúp sinh

viên c ng c l i nh ng ki n th c ã h c và b

c

u làm quen v i công tác

nghiên c u, tìm hi u th c t s n xu t giúp sinh viên nâng cao trình
môn, bi t
s n xu t.

c ph

i

chuyên

ng pháp nghiên c u và ng d ng khoa h c k thu t vào

ây là hành trang sinh viên v ng b

c khi ra tr

ng, t o l p s

nghi p cho riêng mình.
Xu t phát t
tr

nguy n v ng c a b n thân,

ng,ban ch nhi m khoa Lâm Nghi p, tr

c s

ng ý c a nhà

ng

i h c Nông Lâm Thái

Nguyên, tôi ã ti n hành th c t p t t nghi p huy n

i T - t nh Thái Nguyên

v i

tài “ ánh giá m c

Keo tai t

b nh do n m Ceratocytis sp gây h i trên cây

ng (Acacia mangium Will) theo c p tu i t i huy n

i T t nh

Thái Nguyên’’.
Nhân d p này tôi xin
tr

c bày t lòng bi t n t i ban giám hi u nhà

ng, ban ch nhi m khoa Lâm Nghi p và toàn th các th y cô giáo trong

khoa,

c bi t tôi xin g i l i c m n sâu s c t i cô giáo Ths. Tr n Th

Thanh Tâm ng

i ã tr c ti p h

ng d n t n tình

tôi hoàn thành khóa

lu n t t nghi p này.

Thái nguyên, tháng 5 n m 2015
Sinh viên

Tô Trung Hi n

iii

DANH M C CÁC B NG
B ng 3.1. B ng phân c p m c

b b nh..................................................... 22

B ng 3.2: B ng phân chia c p tu i............................................................. 22
B ng 4.1: T l b b nh (P%) và m c
B ng 4.2: T l b b nh và m c

b b nh(R%) c a t ng OTC..... 29

b b nh trung bình các OTC trong

khu v c nghiên c u ...................................................................................... 30
B ng 4.3: Giá tr trung bình t l b b nh n m Ceratocystis sp gây h i
Keo tai t

ng theo c p tu i .......................................................................... 32

B ng 4.4: B ng k t qu phân tích ph

b b nh n m Ceratocystis sp

B ng 4.5: Giá tr trung bình m c
gây h i Keo tai t

ng sai t l b nh gi a các c p tu i ... 34

ng theo c p tu i .............................................................. 35

B ng 4.6: B ng k t qu phân tích ph

ng sai m c

b b nh gi a

các c p tu i .................................................................................................. 36
B ng 4.7: Giá tr trung bình t l b b nh do n m h i Keo tai t

ng

t i khu v c nghiên c u ................................................................................ 37
B ng 4.8: K t qu phân tích ph

ng sai t l b b nh gi a các

khu v c nghiên c u ...................................................................................... 39
B ng 4.9: Giá tr trung bình m c
Keo tai t

b b nh do n m h i

ng t i khu v c nghiên c u ........................................................... 40

B ng 4.10: K t qu phân tích ph

ng sai m c

b b nh gi a

các khu v c nghiên c u ................................................................................ 41


iv

DANH M C CÁC HÌNH
Hình 4.1: Bi u

th hi n giá tr trung bình t l b b nh c a n m

Ceratocystis sp gây h i trên cây Keo tai t
Hình 4.2: Bi u

th hi n giá tr trung bình m c

Ceratocystis sp gây h i trên cây Keo tai t
Hình 4.3: Bi u

ng ............................................. 31
b b nh c a n m

ng ............................................. 31

th hi n trung bình t l b b nh do

n m Ceratocystis sp gây h i theo c p tu i. ................................................... 33

Hình 4.4: Bi u

th hi n trung bình m c

b b nh do

n m Ceratocystis sp gây h i theo c p tu i. ................................................... 35
Hình 4.4: Bi u

th hi n t l b b nh do n m Ceratocystis sp

theo giá tr trung bình t ng khu v c i u tra ................................................. 38
Hình 4.5: Bi u

th hi n m c

b b nh do n m Ceratocystis sp

theo giá tr trung bình t ng khu v c i u tra ................................................. 40


v

DANH M C CÁC T

VI T T T

STT

S th t

OTC

Ô tiêu chu n


vi

M CL C

PH N 1. M
1.1.

tv n

U ........................................................................................ 1
............................................................................................... 1

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
1.3. Ý ngh a c a

tài ................................................................. 2

tài .................................................................................... 3

1.3.1. Ý ngh a khoa h c .................................................................................. 3
1.3.2. Ý ngh a th c ti n .................................................................................. 3
PH N 2. T NG QUAN V N

NGHIÊN C U ........................................ 4

2.1 C s khoa h c ......................................................................................... 4
2.2. Tình hình nghiên c u trên th gi i và trong n

c .................................... 5

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i ....................................................... 5
2.2.2. Tình hình nghiên c u

Vi t Nam ........................................................ 8

2.3. Thông tin chung v keo tai t

ng .......................................................... 10

2.4. T ng quan v khu v c nghiên c u ......................................................... 11
2.4.1. i u ki n t nhiên .............................................................................. 11
2.4.2. Tình hình Kinh t - Xã h i .................................................................. 15
PH N 3.

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U ............................................................................................. 19
3.1.

it

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u ....................................... 19

3.2.

a i m và th i gian ti n hành ............................................................. 19

3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................. 19
3.3.1. Xác

nh nguyên nhân gây b nh ch t héo Keo tai t

3.3.2. Mô t các tri u ch ng
3.3.3. Xác

ng..................... 19

c i m nh n bi t n m b nh........................... 19

nh t l b b nh (P%), m c

bình c a b nh do n m gây ra trên Keo tai t
3.3.4. ánh giá thi t h i c a b nh

b b nh (R%) trung
ng ....................................... 19

i v i cây Keo tai t

ng theo

vii

t ng khu v c nghiên c u ............................................................................. 19
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u ....................................................................... 19

3.4.1. Xác
huy n

nh nguyên nhân gây b nh ch t héo Keo tai t

ng t i

i T t nh Thái Nguyên ................................................................... 19

3.4.2. Ph

ng pháp ánh giá thi t h i c a b nh

i v i r ng tr ng

Keo tai t

ng................................................................................................ 20

3.5. Ph

ng pháp n i nghi p và ngo i nghi p........................................... 23

3.5.1. Ph

ng pháp n i nghi p ................................................................... 23

3.5.2. Ph

ng pháp ngo i nghi p ............................................................... 24

PH N 4. K T QU NGHIÊN C U ........................................................... 25
4.1. Nguyên nhân gây b nh ch t héo Keo tai t

ng t i huy n

i T t nh Thái

Nguyên ......................................................................................................... 25
4.1.1. Nguyên nhân gây b nh ch t héo Keo tai t
4.1.2. Mô t tri u ch ng

c i m nh n bi t c a n m b nh .......................... 25

4.2. T l b b nh (P%) và m c
Keo tai t
4.2.1. Xác

ng ................................... 25

b b nh (R%) do n m Ceratocystis cây

ng t i khu v c nghiên c u ........................................................ 28
nh t l b b nh (P%), m c

b nh n m gây h i trên cây Keo tai t

ng

b b nh (R%) trung bình c a
r ng tr ng ............................. 30

4.3. ánh giá giá thi t h i c a b nh v i cây Keo tai t

ng ........................... 32

4.3.1. ánh giá thi t h i c a b nh

i v i cây Keo tai t

ng theo c p tu i ... 32

4.3.2. ánh giá thi t h i c a b nh

i v i cây Keo tai t

ng

t ng khu v c

nghiên c u.................................................................................................... 37

4.4. Gi i pháp ............................................................................................... 42
PH N 5. K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................... 43
5.1. K t lu n ................................................................................................. 43
5.3. Ki n ngh ............................................................................................... 44


1

PH N 1
M
1.1.

U

tv n
R ng là ngu n tài nguyên quý giá và có th tái t o

m i sinh v t trên trái
c a con ng

t. R ng có vai trò r t quan tr ng

i c ng nh môi tr

oxy, i u hòa n

c ban t ng cho

ng: Cung c p ngu n g , c i, i u hòa, t o ra

c, là n i c trú

ng th c v t và tàng tr các ngu n gen quý

hi m, b o v và ng n ch n gió bão, ch ng xói mòn
b o v s c kh e c a con ng

i v i cu c s ng

t,

m b o cho s s ng,

i.

M i quan h c a r ng và cu c s ng ã tr thành m t m i quan h h u
c . Không có m t dân t c, m t qu c gia nào không bi t rõ vai trò quan tr ng
c a r ng trong cu c s ng. Tuy nhiên, ngày nay, nhi u n i con ng
b ov

i ã không

c r ng, còn ch t phá b a bãi làm cho tài nguyên r ng khó

c

ph c h i và ngày càng b c n ki t, nhi u n i r ng không còn có th tái sinh,
t tr thành
dinh d

i tr c, sa m c, n

c m a t o thành nh ng dòng l r a trôi ch t

ng, gây l l t, s t l cho vùng

s n, tính m ng ng
tr thành v n

ng b ng gây thi t h i nhi u v tài

i dân. Vai trò c a r ng trong vi c b o v môi tr

ng ang

th i s và lôi qu n s quan tâm c a toàn th gi i.

Vi t Nam có t ng di n tích t nhiên là 33,12 tri u ha trong ó 14,3
tri u ha r ng,

che ph là 47% n m 1943 và

che ph r ng suy gi m

xu ng còn 27,2% trong th p niên 90 c a th k XX. Tr
và Nhà N

c ã

a ra nhi u ch ch

c tình hình ó

ng

ng, chính sách nh m b o v , phát

tri n, gây tr ng, s d ng tài nguyên r ng m t cách b n v ng nh các d án
PAM, 327, chi n l

c phát tri n lâm nghi p (2006 - 2020) nh m

a

che

ph r ng lên 47% n m 2020 (B NN & PTNN 2005).
n

c ta keo

Trung, Tây Nguyên và

c tr ng

h u h t các t nh t Mi n B c, Mi n

ông Nam B v i m c ích ch y u làm nguyên

2

li u cho công nghi p s n xu t gi y. Tuy nhiên g n ây t i m t s vùng
tr ng keo tr ng i m trên ã xu t hi n nh ng cây keo b ch t héo t trên
ng n xu ng hay còn g i là hi n t
hi n

giai o n

ng cây ch t ng

u. Các m u b nh ã

c, b nh r t khó phát

c phòng B o v r ng Vi n

nh nguyên nhân là do loài n m Ceratocystis

Khoa h c Lâm nghi p giám

sp. gây ra. V i i u ki n khí h u nóng m c a n

c ta t o i u ki n cho

c bi t là Ceratocystis sp ã b t

nhi u loài n m phát tri n

ng Nai, Bình D

u xu t hi n

trên cây keo t i m t s

n i nh

ng, Bình Ph

Th a Thiên Hu , Lâm

ng, Tuyên Quang và Qu ng Ninh. Nh ng cây b

b nh, g b bi n màu, ch sau m t th i gian ng n là ch t nh h
n ng su t và ch t l
s m b nh

ng

c,

n

ng r ng tr ng keo. Vi c nghiên c u và phát hi n

m t s vùng tr ng keo tr ng i m n

c ta là r t quan tr ng

nh m l p k t ho ch ng n ch n b nh d ch phát tri n và lan r ng gi m nguy

c thi t h i v kinh t và môi tr
Keo là loài cây thu c h
doanh ng n, do v y là loài cây
Nam

ng.
u, có kh n ng c i t o
c u tiên

t, chu k kinh

tr ng r ng trên

tn

c Vi t

c bi t là t nh Thái Nguyên. V i di n tích tr ng trong c t nh Thái

Nguyên nh v y thì x y ra r t nhi u b nh h i khác nhau,

c bi t là n m

Ceratocystis sp gây ra.
1.2. M c tiêu và yêu c u c a
- Xác

nh,

tài

c nguyên nhân gây b nh h i

i v i cây Keo tai t

ng

trên khu v c tr ng.
- ánh giá
sp

c t l b b nh và m c

i v i cây Keo tai t
-

ánh giá

ng theo c p

tu i.

c t l b b nh và m c

sp trên khu v c nghiên c u.

b nh h i c a n m Ceratocystis

b b nh c a n m Ceratocystis

3

t

xu t

ng t i

c m t s bi n pháp phòng tr b nh h i

i v i cây Keo tai

a bàn nghiên c u.

1.3. Ý ngh a c a

tài

1.3.1. Ý ngh a khoa h c
Nghiên c u
th c ã h c, t

tài giúp cho h c sinh c ng c và h th ng l i nh ng ki n
ó v n d ng vào th c ti n s n xu t.

quen v i m t s ph

ng th i có c h i làm

ng pháp s d ng ngoài th c t , c ng nh trong nghiên

tài i u tra ánh giá b nh h i do n m Ceratocystis sp gây ra

c u
tr ng.

ng th i ây c ng là c h i

r ng

giúp chúng em h c t p tích l y kinh

nghi m, nâng cao rèn luy n k n ng cho b n thân.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n
Thông qua vi c nghiên c u b nh h i, trên c s

ó xác

nh các bi n

pháp gi m thi u ng n ng a d ch b nh, b o v cây tr ng r ng, không làm nh
h

ng

n n ng su t c a ng

i tr ng Keo tai t

ng.


4

PH N 2
T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

2.1 C s khoa h c
Khoa h c b nh cây

c hình thành và phát tri n do òi h i c a nhu

c u c u s n xu t cây nông nghi p và do quá trình
nhiên và con ng

u tranh gi a thiên

i, gi a ý th c h duy tâm và duy v t. Ngay t

l ch s tr ng tr t, nhân dân lao

uc a

ng thông qua th c t s n xu t và nh ng

kinh nghi m c a mình ã phát hi n và phòng tr m t s b nh h i nguy
hi m ( ào H ng Thu n) [7].

B nh cây là tình tr ng sinh tr
cây d

i tác

ng c a

ng c a m t hay nhi u y u t ngo i c nh ho c là v t ký sinh

nào ó gây nên nh ng thay
thay

ng và phát tri n không bình th

i trong quá trình sinh lý. T

ód n

n nh ng

i trong ch c n ng c u trúc, gi i ph u hình thái c a m t b ph n nào ó

trên cây ho c toàn b cây làm cho cây sinh tr

ng và phát tri n kém, th m chí

có th ch t gây nên nh ng thi t h i v kinh t (
Theo th ng kê k t qu

ng Kim Tuy n, 2005) [8].

i u tra các nguyên nhân gây b nh

r ng nhi t

i c a Brown n m 1968 thì trong t ng s 772 loài cây r ng nhi t

i khi

i u tra t l m c b nh cho th y: B nh do n m gây ra chi m t i 83%, b nh do
cây kí sinh 12%, b nh do Vi khu n chi m 3,4%, b nh do Virus chi m 1% và
còn l i là các nguyên nhân khác.

i v i r ng ôn

i có khí h u l nh t l

m c b nh do n m chi m t 95% - 97%, còn l i là các nguyên nhân khác. Nh
v y b nh cây r ng nói chung ch y u do n m gây nên (

ng Kim Tuy n,

2005) [8].
Theo cách hi u thông th
b b nh, sinh tr

ng, b nh cây là khoa h c nghiên c u v cây

ng và phát tri n không bình th

ng vì nh ng lý do sinh v t

c ng nh không ph i sinh v t. B nh cây là k t qu tác

ng c a 3 y u t :

ngu n b nh, cây tr ng và i u ki n bên ngoài. Cách hi u trên giúp chúng ta


5

n m

c n i dung và th c ch t c a b nh cây

m c

t ng cá th . Tuy

nhiên trong th c t s n xu t cách hi u trên ây ch a cho phép gi i quy t m t
cách có c s nh ng tr
c a mình, ng
quan

ng h p c th v b nh cây. Trong ho t

ng th c t

i làm công tác b nh cây ph i gi i quy t các nhi m v có liên

n nh ng t p oàn có cây l n, vi sinh v t gây b nh, trong nh ng

kho ng không gian nh t
y u t khí h u,

nh, th

ng là khá r ng l n, v i tác

ng c a nhi u

t ai khác nhau ( ào H ng Thu n) [7].

Phòng tr b nh cây bao g m nhi u bi n pháp khác nhau. Có nh ng
bi n pháp có tác d ng phòng, b o v cây, có bi n pháp có tác d ng tr
m t lo i b nh c th . Chúng bao g m 6 bi n pháp ch y u: K thu t lâm
nghi p (g m các bi n pháp canh tác, t ch c và qu n lý kinh doanh r ng),
ch n gi ng cây ch ng ch u b nh, ki m d ch th c v t, sinh v t h c, v t lý
c gi i và hoá h c ( ào H ng Thu n) [7].
2.2. Tình hình nghiên c u trên th gi i và trong n

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i
2.2.1.1. Nghiên c u v gây tr ng Keo tai t
Keo tai t
tai t
t

ng là loài cây m c nhanh có biên

ng r t kén

t òi h i

sinh thái khá r ng. Keo

t ph i t t và sâu m. Là cây h

ng không ch là cây kinh t mà còn là cây che ph c i t o
i u ki n môi tr

n

ng

c,

ng, ngày nay loài cây này ang

i n hình nh

u nên Keo tai
t và c i thi n

c m r ng

In ônêxia, Malaixia, Philippin,Thái Lan,

nhi u

n

,

Nigiêria, Tanzania, B ng-la- ét, Trung qu c, M . Ngay c Papua Niu Ghine,
n i có Keo tai t

ng phân b t nhiên

hành d n gi ng lên phía B c
hóa sau n

phía ông và phía Nam c ng ã ti n

ph xanh

t tr ng

i tr c, c i t o

t thoái

ng c ng

c tr ng t nh ng n m 1940.

ng r y [10].

In ônêxia Keo tai t
Thái Lan, Keo tai t

ng ã

c

a vào tr ng t n m 1935, nh ng mãi

n


6

n m 1964 tr l i ây m i

c phát tri n m nh. N m 1961 Trung Qu c ã

nh p kho ng 50 loài t Ôxtrâylia vào tr ng th nghi m, song ch có m t s
loài có tri n v ng và

c gây tr ng trên di n r ng, trong ó có Keo tai t ng [10].

Tình hình sinh tr
n

ng c a Keo tai t

ng trên các

c c ng r t khác nhau, tùy thu c vào i u ki n

gây tr ng. Nh ng nhìn chung
gi u dinh d
th

t trên 2,5m/n m.

nh ng n i

r t kém, chi u cao bình quân ch
Bengan c a

n

ch

td

kính và chi u cao nh v y,
k kinh doanh d

t ai và khí h u c th n i

nh ng n i có l

ng thì kh n ng sinh tr

ng m a trên 2000mm,

t

ng khá nhanh, trung bình chi u cao có
t ai x u kh n ng sinh tr

ng th

ng

t kho ng 1,0m/n m, nh t là vùng mi n tây
i 0,5m/n m. V i m c t ng tr

nh ng n i

i 10 n m, n ng su t bình quân v tr l

h p các bi n pháp thâm canh nh làm

ng v

ng

t ai và khí h u thu n l i trong chu

kho ng t 10-15m/ha/n m. Tuy nhiên, b ng con

phân và t ng c

a i mc a m i

ng g c ng ch

t

ng c i thi n gi ng k t

t toàn di n b ng b ng c gi i, bón

ng các bi n pháp ch m sóc, m t s n

c ã

a n ng su t

r ng tr ng lên trên 30m/n m [10].
2.2.1.2. Nghiên c u v b nh h i keo
N m 1961 - 1968 John Boyce, nhà b nh cây r ng ng

iM

ã mô t

m t s b nh cây r ng, trong ó có b nh h i Keo [13].
N m 1953 Roger ã nghiên c u m t s b nh h i trên cây b ch àn và
keo. GF.Brown (ng

i Anh, 1968) c ng

c p

Trong th c t có m t s n m b nh ã

c phâ l p t m t s loài keo.

ó là n m Glomerella cingulata gây b nh
Uromycladium robinsonii gây b nh g s t

n m t s b nh h i Keo[13].

m lá

A. simsii; n m

lá gi loài A. melanoxylon; n m

Oidium sp gây b nh ph n tr ng. Có trên các loài keo (Acacia mangium)
Trung Qu c nh ng loài keo

a ph

ng l i không b b nh [13].


7

Roger L. (1954) ã nghiên c u m t s b nh h i cây Keo. Cây Keo khô
héo làm lá r ng và tàn l i t trên xu ng d

i (ch t ng

c) do loài n m h i lá

Glomerella cingulata ó là nguyên nhân ch y u c a s thi t h i v i loài Keo
ng (Acacia mangium) trong v

tai t

n gi ng

Papua New Guinea (FAO,

1981). T i Malaysia, theo nghiên c u c a Lee (1993) loài n m này còn gây
h i v i các loài Keo khác [2].
2.2.1.3. Nghiên c u v n m Ceratocystis
Inonexia Ceratocystis spp. l n

u tiên

c ghi nh n v i tên là

Ceratocystis fimbriata (còn có tên là Rostrella cofeae Zimm)

c công

n m 1900 trên cây Cà phê (Coffea arabica L.)

o Java

b

(Zimmerman, 1900). N m Ceratocystis

c xác

nh là m t m i e d a

m i cho r ng tr ng Keo

Châu Á và Úc (Wingield et al. 2009). G n ây

nh t, Tarigan và c ng s

(2011) ã phát hi n ba loài n m Ceratocystis

m i gây h i trên Keo tai t

Indonexia ó là các loài Ceratocystis

ng

inquinans, C. sumatrana và C. Microbasis [5].
N m 2011 Tarigan et al. ã phát hi n thêm hai loài n m m i gây
b nh cho Keo tai t

ng

Indonesia và

t tên là Ceratocystis

manginecans và C. Acaciivora [5].
2.2.1.4. Nghiên c u v bi n pháp phòng tr b nh

N m 1885 Mila ê (P. M. A. Millardet) ã phát minh ra dung d ch
boocdo

phòng tr b nh h i

Khi b nh

cây tr ng do n m và vi khu n [1].

c phát hi n s m, vi c phòng tr b nh c ng

t

c hi u

qu cao b ng vi c ch n úng thu c di t n m. Theo k t qu nghiên c u c a
Lim và Khoo n m 1985

Malaysia, s d ng dung d ch Bordeaux có thành

ph n và t l nh sau: CuSO4:CaO:H2O = 1:2:10 r t có hi u qu khi r ng cao
su, v

n xoài b nhi m b nh ph n h ng [1].


8

Tuy nhiên vi c phòng tr các lo i d ch b nh nói chung và b nh ph n
h ng nói riêng cho các cây r ng th

ây có th

ng có chi phí l n. M t s gi i pháp sau

c áp d ng:

i u tra th

ng xuyên phát hi n s m các tri u ch ng c a b nh. Khi

b nh m i xu t hi n, t l b b nh còn ít, x d ng thu c Bordeaux n ng

1%

phun.
Ch t toàn b cây b ch t ho c nhi m b nh n ng

a ra kh i r ng

tiêu di t b nh.
Không tr ng các dòng quá m n c m v i b nh g n các lô tr ng cây công
nghi p nh

i u và cao su.

Chi n l

c lâu dài và mang l i hi u qu kinh t cao là tuy n ch n các

dòng, xu t x có kh n ng kháng b nh tr ng trên các l p

b nh cao,

c bi t nh ng vùng có l

2.2.2. Tình hình nghiên c u

ng m a trên 2000 mm n m [1].

Vi t Nam

2.2.2.1. Nghiên c u v gây tr ng Keo tai t
Vào

a có nguy c m c

ng

u nh ng n m 80 c a th k tr

c

c s tài tr c a m t s t

ch c qu c t , cùng v i m t s loài keo vùng th p khác, Keo tai t
a vào gây tr ng kh o nghi m

ng ã

m t s vùng sinh thái chính c a n

c
c ta

(Vi n Khoa h c Lâm nghi p Vi t Nam) [2].
N m 2008, Nguy n V n Th ng và Ngô
h

ng c a m t s

i u ki n l p

a

t

ng t i vùng Trung Tâm nh m góp ph n s

ình Qu

n sinh tr

ã nghiên c u nh

ng c a r ng tr ng Keo tai

d ng

t m t cách h p lý

t o ra các r ng tr ng có n ng su t cao, phòng h và b o v môi tr

ng (Vi n

Khoa h c Lâm nghi p Vi t Nam) [2].
2.2.2.2. Nghiên c u v b nh h i Keo
Sâu b nh cây r ng là m t thành viên c a h sinh thái r ng, sâu b nh có
tác d ng quan tr ng trong vi c làm suy thoái cây r ng; Sâu b nh óng vai trò


9

c a m t v t tiêu th và phân gi i. Song sâu b nh c ng là
h

ng

n

i s ng c a cây, gi m kh n ng sinh tr

ng không nh

ng làm nh

ng c a cây, gi m n ng

su t r ng, th m chí ã có nh ng tr n d ch làm nh h
nh h

it

ng ch t hàng lo t cây

n s n xu t lâm nghi p [8].

2.2.2.3. Nghiên c u v n m Ceratocystis sp
Trong th i gian v a qua, m t b nh m i h i các loài Keo ã xu t hi n
v i tri u ch ng héo lá, loét thân, n m làm g b bi n màu và cu i cùng cây
ch t. Phân l p n m b nh b ng ph
b b nh

ng pháp nuôi c y

c c t thành các m u nh , m t s m u

s m u k p vào gi a 2 lát cà r t m ng và
ngày

hình thành bào t ho c cho

n bào t , các m u g
trong h p l ng m, m t

t trong túi bóng gi

n khi th qu c a n m

m trong 3 - 5
c hình thành

(Moller và De Vay, 1968) [5].
N m gây b nh ã

c xác

nh là Ceratocystis sp. N m Ceratocystis

sp là n m gây b nh nguy hi m cho nhi u loài cây g , có phân b toàn th gi i
nh ng gây h i n ng

các n

c nhi t

i (Kile, 1993). Loài n m này

c xác

nh là m t m i e d a m i cho r ng tr ng các loài keo [5].
2.2.2.4. Nghiên c u v bi n pháp phòng tr b nh
N m 1966, Nguy n S Giao ã phát hi n b nh r m lá thông và s d ng
dung d ch booc ô

phòng tr b nh này [3].

Phòng tr b nh c n theo ph

ng châm "Phòng là chính, tr k p th i,

toàn di n và t ng h p", luôn luôn ph i th c hi n các bi n pháp phòng tr theo

h

ng cân b ng sinh thái luôn gi m c

b h id

i ng

ng kinh t [12].

Áp d ng t t các bi n pháp ch m sóc, c t t a cành, tr ng úng m t
úng l p

a

t o i u ki n cho cây sinh tr

ng và phát tri n t t, ch ng l i

s xâm nhi m c a b nh. Vi c c t t a cành không
n thân cây, vi c c t cành
nhi m c a v t gây b nh [4].

,

c gây t n th

c th c hi n vào mùa khô

ng n ng

tránh s xâm


10

Báo cáo nghiên c u khoa h c tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên:

‘‘Kh o nghi m hi u l c c a m t s lo i thu c hóa h c phòng tr b nh g s t
lá keo

r ng m i tr ng t i xã V n Th -

i T - Thái Nguyên” (

ng Kim

Tuy n, 2005) [4].
Khi th c hi n phòng tr hóa h c, nghiêm c m dùng các lo i thu c
không

c phép s d ng

d ng

Vi t Nam, ch s d ng các lo i thu c h n ch s

Vi t Nam khi th y th t c n thi t. Khi s d ng thu c hóa h c ph i theo

nguyên t c 4 úng " úng thu c, úng lúc, úng n ng
k thu t". C n chú ý ch n các lo i thu c có

- li u l

ng và úng

c tính th p, có tính ch n l c,

hi u qu tr b nh cao theo danh m c thu c b o v th c v t
d ng

c phép s

Vi t Nam [4].

2.3. Thông tin chung v Keo tai t
Keo tai t

ng

ng (Acacia mangium) còn có tên khác là Keo lá to, Keo

Keo m , là m t cây thu c h Trinh n (Mimosaceae). Keo tai t
t nhiên

phía B c Australia, ông Indonesia. Loài này ã

thành công
Ng

ng

b o v c nh quan môi tr

Là loài cây a m c ích, thu c loài cây c
t o

c em tr ng

nh

Châu Á.

ng và l y g .

m, có tác d ng c i

t.
Là cây g trung bình,
ng kính 40 - 50cm.

d

ng phân b

Philippines, Hawaii, Costa Rica và nhi u n i khác

i ta s d ng Keo tai t

i,

n i

tu i thành th c th
t x u th

ng có

cao trên 15m,

ng không quá 10m,

ng kính

i 20cm.
Cây con lúc m i m c (1- 2 tu n tu i) có lá kép lông chim, sau ó m i

ra lá th t: Lá

n màu xanh th m, lá to, r ng 10cm, dài 20cm, hoa màu tr ng

vàng, qu v n xo n.


11

Là loài cây a tác d ng nh c i t o
phòng ch ng xói mòn, gi n
óng

t tr ng

i núi tr c,

c. Cung c p g làm nhiên li u b t gi y, ván ép,

m c.
Keo tai t

n

t, ph xanh

ng sinh tr

c bi n, n i có l
giai o n v

ng thích h p

cao d

i 800m so v i m c

ng m a trung bình t 1.500 - 2.500mm/n m.
n

m Keo tai t

ng th

ng m c các b nh: Ph n tr ng,

cháy lá, g s t… Trong giai o n r ng tr ng th

ng m c các b nh g s t,

kh m lá, n m Ceratocystis sp,…
2.4. T ng quan v khu v c nghiên c u
2.4.1. i u ki n t nhiên
i T là m t huy n mi n núi c a t nh Thái Nguyên.
tr ng r t nhi u cây Keo tai t
h i, và n
ph

nh

2.4.1.1 V trí

ng t o i u ki n cho s phát tri n kinh t - xã

i s ng nhân dân t i

ng áp ng

a ph

ng. Vì v y i u ki n

c n i dung nghiên c u c a chuyên

a

.

a lý

i t là Huy n mi n núi n m
n m trong t a

a bàn huy n

t 21 30

phía Tây b c c a t nh Thái Nguyên,

n 21 50 v

B c

n 105 42

kinh ông,

cách thành ph Thái Nguyên 25 Km.
Phía B c giáp huy n

nh Hoá

Phía ông Nam giáp huy n Ph Yên và Thành Ph Thái Nguyên
Phía ông B c giáp huy n Phú L

ng

Phía Tây B c giáp t nh Tuyên Quang và t nh V nh Phúc.
Phía ông Nam giáp t nh Phú Th
Huy n
t ng di n tích

i T có nhi u

n v hành chính nh t t nh: 31 xã, th tr n,

t t nhiên toàn Huy n là 57.848 ha (chi m 16.58% di n tích

t t nhiên c a toàn t nh Thái Nguyên). Trong ó, t ng di n tích

t ang s

d ng vào m c ích là 93.8%, còn l i 6.2% di n tích t nhiên ch a s d ng.


12

2.4.1.2. i u ki n
*V

i núi:

iT

a hình

a hình

i T ch y u là

i núi do v trí

a lý c a Huy n

c bao b c xung quanh b i các dãy núi:
Phía Tây và Tây Nam có dãy núi Tam

t nh V nh Phúc, Phú Th ,

cao t 300

o ng n cách gi a huy n và

n 600m.

Phía B c có dãy Núi H ng và Núi Chúa.
Phía ông là dãy núi Pháo cao bình quân 150

n 300m

Phía Nam là dãy núi Th n L n th p d n t B c xu ng Nam.
* Sông ngòi
- Sông ngòi: H th ng sông Công ch y t
B c Nam v i chi u dài ch y qua huy n

nh Hoá xu ng theo h

ng

i T kho ng 24km. H th ng các

su i, khe su i nh su i La B ng, Quân Chu, Cát Nê ... c ng là ngu n n
quan tr ng cho
-H

i s ng và trong s n xu t c a huy n.

p: H núi C c l n nh t t nh Thái Nguyên v i di n tích m t n

769 ha, v a là

c

a i m du l ch n i ti ng, v a là n i cung c p n

c

c cho các

huy n Ph Yên, Phú Bình, Sông Công, thành ph Thái Nguyên và m t ph n
cho t nh B c Giang. Ngoài ra còn có các h : Ph
Mi u, Phú Xuyên, Na Mao, L c Ba,
bình quân t 40 - 50 ha m i

cL

ng Hoàng,

ng v i dung l

oàn Uy, Vai
ng n

ct

i

p và t 180 - 500 ha m i H .

2.4.1.3. i u ki n khí h u - th y v n
- Huy n

i T khí h u mang tính ch t

mùa, hàng n m

ít thi u n

i gió

c chia thành 2 mùa rõ r t.

- Mùa ông (hanh, khô), t tháng 11
ti t l nh, có nh ng

c thù c a vùng nhi t

t gió mùa

c cho cây tr ng v

n tháng 3 n m sau, mùa này th i

ông B c cách nhau t 07
ông.

n 10 ngày, m a


13

- Mùa hè (mùa m a) nóng n c t tháng 04
l

ng m a l n, th

h ng l n

ng gây ng p úng cho nhi u n i trên

cao,

a bàn huy n, nh

n s n xu t c a bà con nông dân, mùa hè có gió ông Nam th nh hành.

- Nhi t
-L

n tháng 10, nhi t

trung bình trong n m là 23,8 C

ng m a trung bình trong n m kho ng 1800

n 2000 mm. L

ng

m a cao nh t tháng 8 và th p nh t tháng 1 là 1312 mm.
- S gi n ng trong n m rao
t

ng

i
-

ng

ng t 1200

n 1500 gi

c phân b

u cho các tháng trong n m.

m trung bình c n m là 80%,

m cao nh t vào tháng 6,7,8;

m th p nh t vào tháng 11,12 hàng n m.
-S

ng mù bình quân t 20

n 30 ngày trong 1 n m. S

ng mu i su t

hi n ít.
Nhìn chung i u ki n khí h u th y v n c a huy n

iT t

ng

i

thu n l i và phù h p cho phát tri n nông nghi p v i c c u cây tr ng da d ng,
luân canh nhi u v trong n m. Tuy nhiên trong mùa khô l
tr ng th

ng b khô h n,l

ng m a l n vào mùa mùa m a ng p úng nhi u

vùng th p, do v y c n chú tr ng các bi n pháp t
canh cây tr ng,

ng m a ít cây

ng th i có h

i tiêu thích h p trong thâm

ng chuy n d ch c c u cây tr ng và b trí các

công th c luân canh h p lý em l i hi u qu kinh t cao.
V i i u ki n khí h u - th y v n nh v y r t thu n l i cho s phát tri n
s n xu t nông nghi p c a huy n ( c bi t là cây chè).
2.4.1.4. V

t ai th nh

ng

T ng di n tích t nhiên 57.848 ha. Trong ó:

28,3%,

t Lâm nghi p chi m 48,43%,

t nông nghi p chi m

t chuyên dùng 10,7%,

t th c

3,4%. T ng di n tích hi n ang s d ng vào các m c ích là 93,8%, còn l i
6,2% di n tích t nhiên ch a s d ng.
2.4.1.5. V tài nguyên - khoáng s n


14

* Tài nguyên r ng
Di n tích

t lâm nghi p 28020 ha, trong ó r ng t nhiên là 16022 ha

và r ng tr ng t 3 n m tr lên là 11000 ha. Ch y u là r ng phòng h , di n
tích r ng kinh doanh không còn ho c còn r t ít vì nh ng n m tr
khai thác b a bãi và tàn phá
* Tài nguyên
T ng di n tích
chi m 28,3%,

làm n

c ây ã b

ng r y.

t
t t nhiên là 57.848 ha, trong ó

t Lâm nghi p chi m 48,43%;

t nông nghi p

t chuyên dùng 10,7%;

t th

c 3,4%. T ng di n tích hi n ang s d ng vào m c ích là 93,8%, còn l i là
6,2% di n tích t nhiên ch a
Trên
nhóm

a bàn huy n

t chính là:

c s d ng.
t

c hình thành b i 8 nhóm, trong ó có 4

t xám mùn trên núi có: 16.400 ha chi m t l 28,37%;

t Feralit phát tri n trên á bi n ch t: 15.107 ha chi m 26,14%;
phát tri n trên
tri n trên

t phù xa c : 13.036 ha chi m 22,55%;

t Feralit

t phù xa Gley phát

t phù xa c : 13.247 ha chi m 22,94%.

* Tài nguyên khoáng s n
iT

c thiên nhiên u ãi phân b trên

a bàn nhi u tài nguyên

khoáng s n nh t T nh, 15/31 xã, th tr n có m và i m qu ng.

c chia ra

làm 4 nhóm qu ng ch y u sau:
- Nhóm khoáng s n là nguyên li u cháy: Ch y u là than n m
c a Huy n: Yên Lãng, Hà Th

8 xã

ng, Ph c Linh, Na Mao, Minh Ti n, An

Khánh, Cát Nê. Có 3 m l n thu c Trung
H ng, Khánh Hoà, B c làng C m. S n l

ng qu n lý và khai thác: M Núi
ng khai thác hàng n m t 10

n 20

nghìn t n/n m.
- Nhóm khoáng s n kim lo i
+ Nhóm kim lo i màu: Ch y u là thi c và Vônfram. M thi c Hà
Th

ng l n nh t m i

c khai thác t n m 1988, có tr l

ng kho ng 13


15

nghìn t n, m Vonfram

khu v c á li n có tr l

ng l n kho ng 28 nghìn

t n. Ngoài các m chính trên qu ng thi c còn n m r i rác

9 xã khác trong

Huy n nh : Yên Lãng, Phú Xuyên, La B ng, Hùng S n, Tân Thái, V n Yên,
Ph c Linh, Tân Linh, Cù Vân.
+ Nhóm kim lo i en: Ch y u là Titan, s t n m r i rác
thu c các xã phía B c c a Huy n nh Khôi K , Phú L c tr l

các i m

ng không l n

l i phân tán.
- Nhóm khoáng s n phi kim lo i: Pyrit, barit, n m
Huy n, tr l

r i rác các xã trong

ng nh , phân tán.

- Khoáng s n và v t li u xây d ng:

i T là vùng có m

t sét l n

nh t T nh

xã Phú L c, ngoài ra còn có ngu n á cát s i có th khai thác

quanh n m

d c theo các con Sông Công, bãi b i c a các dòng ch y ph c v

v t li u xây d ng t i ch c a Huy n.
2.4.1.6. V du l ch
Khu du l ch H Núi C c v i câu chuy n huy n tho i v Nàng công
chàng C c ã thu hút khách du l ch trong n

c và ngoài n

c, n m

phía

Tây nam c a Huy n, ây c ng là i m xu t phát i th m khu di tích trong
Huy n nh : Núi V n, Núi Võ, khu r ng Qu c gia Tam

o, di tích l ch s

27/7...
Hi n ã hoàn thành xây d ng quy ho ch t ng th phát tri n du l ch sinh
thái s

n ông dãy Tam

o, hoàn thành quy ho ch chi ti t khu du l ch chùa

Tây Trúc xã Quân Chu, C a T xã Hoàng Nông, quy ho ch chi ti t khu di
tích l ch s L u Nhân Chú. Nhìn chung ti m n ng phát tri n d ch v du l ch
iT

ã và ang

c quan tâm phát tri n, ây là ti m n ng l n c a Huy n

c ng nh c a T nh Thái Nguyên.
2.4.2. Tình hình Kinh t - Xã h i
2.4.2.1. Tình hình dân s và lao

ng


16

Dân s huy n

i T hi n có 158.755 nhân kh u (trong ó dân s nông

nghi p chi m 94%; thành th chi m 6%). Dân s trong
56,5%. Lao

tu i lao

ng chi m

ng làm trong các Nghành ngh kinh t chi m 90,8% (trong ó:

Nông lâm nghi p th y s n chi m 94,1%; Công nghi p xây d ng chi m 4,1%;
D ch v chi m 1,2%).
2.4.2.2. Tình hình s n xu t c a huy n

iT

* Tr ng tr t
Do nh ng di n bi n ph c t p nh : V xuân h n hán x y ra c c b
m ts

a ph

ng, v mùa ch u nh h

ng c a m a bão,

ng th i m a n ng

xen kéo dài t o i u ki n cho sâu, b nh phát sinh thành d ch… gây khó kh n
cho s n xu t nông nghi p. Nh ng do s quan tâm ch
o, s n l c c a ng

o c a các c p lãnh

i dân trong s n xu t và ng d ng các ti n b khoa h c

k thu t m i, s d ng các gi ng cây m i…mà n ng su t và s n l
tr ng l

ng th c n

nh và t ng qua các n m.

Cây công nghi p c a huy n ang trên à phát tri n m nh
cây chè. Hàng n m di n tích
l

nghi p hàng n m nh l c,

u

c bi t là

t m i tr ng chè không ng ng t ng lên, ch t

ng t t mang l i hi u qu kinh t cho ng

ch t l

ng cây

i dân. Ngoài ra, các cây công

các lo i c ng t ng v di n tích, n ng su t và

ng.

* Lâm nghi p
Do

c thù c a huy n mi n núi,

a hình ch y u là

i núi nên

iT

có ti m n ng phát tri n Lâm nghi p. Trong nh ng n m g n ây huy n ã t p
trung ch
nghi p,

o th c hi n t t công tác qu n lý nhà n

c

i v i l nh v c Lâm

c bi t là công tác khai thác lâm s n, ch bi n g , công tác phòng

ch ng cháy r ng, cá nhân, h gia ình có kh n ng
xu t theo h

ng thâm canh và hi u qu .

và b o v r ng phòng h

u ngu n.

u t phát tri n r ng s n

ng th i, tích c u tr ng, ch m sóc