Nghiên cứu ứng dụng GIS trong phân hạng thích nghi đất lúa xã Cù Vân huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUN
I H C NƠNG LÂM

HỒNG TH TH O CHINH
tài:

NGHIÊN C U NG D NG GIS TRONG PHÂN H NG THÍCH NGHI
T LÚA XÃ CÙ VÂN HUY

I T T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Qu

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

L p

: K43 -

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi

- N01

ng d n : Th.S Tr n Th Mai Anh

THÁI NGUYÊN

2015


i

L IC
Trong th i gian h c t p, rèn luy n, nghiên c u, th c hi n lu
nghi

cs

ng viên, ch b o t n tình, s

quý báu c a nhi u cá nhân và t p th
thành bài lu

i:
i h c Nông Lâm Thái Nguyên

o trong su

c a gi

u ki n thu n l i cho tơi hồn

lịng bi

Th y cô giáo gi ng d
yd

t

c bi t là s

ng d n Th.S Tr n Th Mai Anh

trong su t q trình th c hi

ng d n tơi

tài.

Khoa Qu

i h c Nông Lâm Thái Nguyên,

y

Ban Nhân Dân xã Cù Vân cùng toàn th các ban ngành và nhân dân trong xã
u ki

tôi trong th i gian nghiên c u th c hi

Xin g i l i c

tài.
ng viên, giúp

tôi trong su t quá trình h c t p và hồn thành khóa lu n t t nghi p.
M

g ng hoàn thi

u ki n nghiên c u nên lu
r t mong nh
b

c nh ng ý ki

n ch v th i gian và
s không tránh kh i nh ng thi u sót,
a q th y cơ và các

lu
Xin chân thành c
Thái Nguyên, ngày 24 tháng 4

Sinh Viên

Hoàng Th Th o Chinh


ii

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1 Phân h ng thích nghi v nhi

c a cây lúa ................................. 15

B ng 2.2 Phân h ng thích nghi v

ánh sáng c a cây lúa ................ 16

B ng 2.3 Phân h ng thích nghi v thành ph
B ng 2.4 Yêu c u s d

i c a cây lúa ................ 17

t tr ng lúa. ....................................................... 18

B ng 3.1 Ch s pH ......................................................................................... 21
B

nh thành ph

ic

t. .............................................. 23

B ng 4.1 T ng h

..................................... 27

B

............................................ 28

B ng 4.3 T ng h p di

t, s

ng m t s cây tr ng ch y u

n 2009 - 2011.............................................................................. 32
B

m và th y s

n........... 33

2009-2011........................................................................................................ 33
B ng 4.5 Hi n tr ng s d

.................................................... 38

B ng 4.6 Hi n tr ng s d

t nơng nghi

B ng 4.7 Tình hình bi

a xã Cù Vân

............................... 40
n 2011 - 2013 41

B ng 4.8 Phân lo

t vùng nghiên c u ........................................................ 43

B ng 4.9 Phân c p

ng

B ng 4.10 Phân c

vùng nghiên c u ............................................ 45
ng mùn vùng nghiên c u .................................. 46

B ng 4.11 Phân c p pHKCl vùng nghiên c u................................................... 47
B ng 4.12 Phân c p thành ph n
B ng 4.13 Phân c p ch
B ng 4.14 Phân c

i vùng nghiên c u.............................. 49
c vùng nghiên c u ........................................ 50

a hình vùng nghiên c u............................................... 52

B ng 4.15 t ng h p các ch tiêu phân c p

xây d ng b

B

..... 54
u ................................ 55

B ng 4.17 Y u t chu

i hình s d

t tr ng lúa ................ 58

B ng 4.18 K t qu phân h ng thích nghi hi n t i lo i hình s d

t tr ng

lúa............................................................................................................ 60


iii

DANH M C CÁC HÌNH
c xây d ng b

.................................................10

Hình 2.2. Mơ hình ch ng ghép b

......................................................................11

Hình 2.3. Các thành ph n chính c a GIS ..................................................................13
Hình 4.1. V

a lý xã Cù Vân, huy

Hình 4.2 Bi

i T , t nh Thái Nguyên........................24

ng xã Cù Vân...........................................................28

Hình 4.3 Bi

bi

...................................34

Hình 4.4 Bi

hi n tr ng s d

Hình 4.5 Bi

hi n tr ng s d

.................................................39
t nơng nghi

.............................40

Hình 4.6 B

t xã Cù Vân ................................................................................44

Hình 4.7 B

....................................................................45

Hình 4.8 B

ng mùn xã Cù Vân............................................................46

Hình 4.9 B

pH xã Cù Vân ................................................................................48

Hình 4.10 B
Hình 4.11 B

i xã Cù Vân .....................................................49
ch

c xã Cù Vân................................................................51

Hình 4.12 B

a hình xã Cù Vân ......................................................................53

Hình 4.13 B

.............................................................56

Hình 4.14 B

phân h

t lúa xã Cù Vân......................................61


iv

DANH M C CÁC T
a

t cát

b

t cát pha

c

t th t nh

d

t th t trung bình

e

t th t n ng

FAO
g
GIS

: T ch

VI T T T

c và Nông nghi p Liên Hi p Qu c

t sét
: H th

a lý

LMU

b

LUM

: Land Unit Map (B

LUT

: Land Unit Type (Lo i hình s d

N

: H ng khơng thích nghi.

N1

: Khơng thích nghi hi n t i.

N2

n.

S

: H ng thích nghi.

S1

: Thích nghi nh t.

S2

: Thích nghi trung bình.

S3

: Ít thích nghi.

t)


v

M CL C
PH N 1: M

U....................................................................................................1

TV

..................................................................................................1

1.2. M

- YÊU C U .................................................................................2
TÀI ..................................................................................2
u khoa h c ........................................................................2
c ti n............................................................................................2

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U.........................................................................3
2.1. KHÁI NI

.......................................3
......................................................................................................3

2.1.2. Phân lo

...........................................................................3
T THEO FAO.........................................................................3

2.2.1. Các khái ni m s d

t ....................................................3

2.2.2. M

t .............................................................................4
t theo FAO ..................................................................4
T TRÊN TH GI I..............................5
M ..................................................................................5
Li

2.3.3.

giá

t

n

....................................................................6
..............................................................................6

t c a t ch c FAO ......................................................................7
T

VI T NAM................................................7
D NG K THU T GIS .............8

2.5.1.

ng d

gi i ......................8

2.5.2.

ng d

Vi t Nam.......................8

2.6. B

THÍCH NGHI VÀ C U TRÚC

PHÂN H NG THÍCH NGHI THEO FAO .............................................................9
b

- LMU)....................................9

2.6.2. Nguyên t c xây d ng b

..................................................9

2.6.3. quy trình xây d ng b

....................................................10


vi

2.6.4. Phân h ng thích nghi/h

................................................................11

2.7. GI I THI U V H TH

A LÝ (GIS)........................12

............................................................................................12
2.7.2. Các thành ph n c a GIS ..............................................................................13
2.8. YÊU C U SINH THÁI C A CÂY LÚA......................................................15
2.8.1. Yêu c u v khí h u ......................................................................................15
2.8.2. u c u v

........................................................................................16

2.8.3. Gió ...............................................................................................................17
c tính c
2.9 U C U S
PH

t lúa .....................................................................................17
D

T C A CÂY LÚA. ..............................................18

NG - N

U ..19

NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U ...............................................19
3.2. N I DUNG NGHIÊN C U...........................................................................19
u ki n t nhiên - kinh t xã h i xã Cù Vân ............................................19
3.2.2.Th c tr ng s d

t nông nghi p c a xã Cù Vân ...................................19

3.2.3. Xây d ng các lo i b
3.2.4. Xây d ng b
c

,b

phân h

.......................19
thích nghi

xu

ng phát tri n tr ng lúa ...........................19
U ..................................................................19

u tra thu th p tài li u ..............................................................................19
3.3.2. Phân tích th ng kê, x lý s li u..................................................................19

3.3.

u tra th

a ......................................................................20

3.3.4.

t......................................................22
ng các b
ng ghép b

PH N 4: D

................................................23
b ng công ngh GIS...............................23

KI N K T QU NGHIÊN C U ..................................................24

U KI N T

NHIÊN, KINH T - XÃ H I .............................................24

u ki n t nhiên........................................................................................24
4.1.2. Tài nguyên ...................................................................................................25


vii

u ki n kinh t - xã h i c a xã Cù Vân....................................................26

u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã ...................................34
N TR NG S
4.2.1. Hi n tr ng s d

T NÔNG NGHI P...................38

t c a vùng nghiên c u ..............................................38

hi n tr ng s d
4.2.3. Tình hình bi
4.3. XÂY D NG B

D

t nơng nghi p c a vùng nghiên c u...........40
.........................................................................41

...................................................................................43

4.3.1. Xây d ng b

...........................................................................43

4.3.2. Xây d ng b

...................................................................54

4.4. PHÂN H

.......................................................58

nh các y u t ch

....................................................................58

4.4.2. X p h ng các y u t ch

...................................................................58

4.4.3. Xây d ng b

phân h

...........................................59

xu t phát tri n lo i hình s d
xu t các gi

t tr ng cây lúa t i vùng nghiên c u.........62

phát tri n lo i hình s d

t tr ng lúa t i vùng

nghiên c u..............................................................................................................63
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................64
5.1. K T LU N.....................................................................................................64
5.2. KI N NGH ....................................................................................................64
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................66

1

PH N 1
M

U

TV
n qu
ng th
uc

u s n xu t ch y u, v
n ph

ng s

ng, nó là thành ph n quan tr ng hàng
t nhiên và ti

Nông nghi

iv

i dân. Tuy

c nhi u áp l

c bi t v vi c dân s n

càng t o áp l

cho m i quá trình s n xu t.

t s c quan tr

nhiên ngành nông nghi
h

ng lao

cùng v i s c ép c

i v i nơng nghi p c

nghiên c u ti

ch
hóa

t hi n tr ng nêu trên, vi c

u m t s lo i hình s d

t nơng nghi p,

thích h p c a các lo i hình s d
vi

xu t s d
có tính chi

t h p lý, hi u qu

cho

m b o s phát tri n b n v ng là v n

c và c p thi t c a qu c gia và t

Vi c lai t o ra các gi

t cao, ph m ch t t t là yêu

c u c p thi t và xuyên su t trong quá trình nghiên c u và lai t o ra các gi ng
lúa m

c yêu c u c

c nói chung và xã Cù Vân nói riêng.

c nh ng gi

t yêu c u thì vi c l a ch n

c t là khâu cu i cùng và h t s c quan tr ng. Do
là m t công c hi u qu

trong vi

nh ph m vi thích nghi c a các gi

iv

u ki n t

ic
Xu t phát t th c ti n nêu trên
Mai Anh, tôi ti n hành nghiên c
phân h

is

ng d n c a Th c s : Tr n Th

tài: Nghiên c u ng d ng GIS trong

t lúa xã Cù Vân huy

iT t


2

1.2. M

- YÊU C U
c tr

a xã Cù

i v i lo i hình s d

t tr ng lúa.

ng d ng ph n m m Arcgis xây d ng b
tr ng lúa

xã Cù Vân, huy

phân h

t

i t , t nh Thái Ngun.

1.3.

TÀI

1.3.1.

u khoa h c
Góp ph n c th
i hình s

t
d

t l a ch n c a FAO (Food Agriculture

Organnization - T ch
c th c

p Qu c) trong t
m cung c

s d li u cho

nh ng nghiên c u khác v quy ho ch s d
1.3.2.

t.

c ti n
- Cung c

hình s d

t tr

n và kh

i

a bàn xã nh

u

p hi u rõ v ti
phát tri n lo i hình s d

l a ch

t này.

- K t qu nghiên c u s góp ph n cung c p nh
cho chính quy n xã
s d

ra các ch

t hi u qu tro
-

s d

u ki n

cho vi c s d
t.

khoa h c giúp
i pháp

n t i.
t hi u qu và l p quy ho ch, k ho ch

3

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. KHÁI NI
2.1.1.
hd
i

d ng cho các m

ng c a m

th hay d

i v i m i lo i hình s d

t. (Lê C nh

nh, 2008) [4]
2.1.2. Phân lo
Có hai lo i thích nghi trong h th

a

FAO: thích nghi t nhiên và thích nghi kinh t - xã h i.
d

nhiên: Ch ra m
iv

thích h p c a lo i hình s

u ki n t

V i các lo i hình s d

u ki n kinh t - xã h i.
c thù thì n u khơng thích nghi v m t t nhiên,

v n ph i cân nh

xu t phát tri n.

-

- xã h i: Các quy

ng cân nh c v m t kinh t - xã h
d

t có cùng m

nh s d

so sánh các lo i hình s

thích nghi v m t t nhiên. Tính thích nghi v m t

kinh t - xã h i có th

nh b ng các y u t : s d

t, t ng giá tr

s n xu t, lãi ròng, t xu t chi phí/l i nhu
S n ph m cu i cùng c
Map).
2.2.

]

T THEO FAO

2.2.1. Các khái ni m s d

t

2.2.1.1.
ng t nhiên bao g m khí h
c v t, nh ng y u t

n kh

a hình, th
d

ng, th y
t.

4

2.2.1.2.

t ( Land Evaluation - LE)
i chi u

nh ng tính ch t v n có c a khoanh/v

tc

i nh ng tính ch t

i yêu c u s d ng c n ph i có.
2.2.1.3. Lo i hình s d

t ( Land Use Type - LUT)

LUT là b c tranh mô t th c tr ng s d
nh

c qu n lý s n xu

thu

tc am

tv i

u ki n kinh t - xã h i v

nh.

2.2.1.4. H th ng s d

t (Land Use System - LUS)

LUS là s k t h p c a LMU và LUT (hi n t
s d

t riêng bi

c th c hi n trên m t v

p và kh

i
t nh

c it

nh k t h p v i
i, tiêu

(Nguy n

Ng c Nông và cs, 2011) [9]
2.2.2. M

t

Nh

ng d

ho ch s d

t và phát tri

th c cho m t s
hóa, s d

t trong khuôn kh quy

c trên th gi i và gi ngu

t khơng b thối

t lâu b n.
m b o tính h p lý và b n v ng trong vi c quy ho ch s d

cho vi c b trí s d

th

m sinh thái và phát

tri n b n v ng. (Nguy n Ng c Nông và cs, 2011) [9]
2.2.3.

t theo FAO
c ti n hành và mô t

i. Xây d

b

k t qu

kh o sát các ngu
c ng m. M
khác so v i nh

c sau:
u tra

c, th c v t,
b
b

có nh
n.


5

ii. Ch n l c và mô t ki u s d

i phù h p và liên

n m c tiêu chính sách và phát tri
ho

c xây d ng b i các nhà quy

i phù h p v i nh
ng trong khu v
iii. Chuy

c hi n.
i nh

am

thành các ch
tr c ti

u ki n v kinh t , xã h i và môi

ng ch

ng

n các ki u s d

iv.

c ch n l c.

nh yêu c u v

us d

hay g i là yêu c u s d
v.

b

c a các ch

i chi u gi a yêu c u s d

c di n t

n l c,

a các ki u s d

i d ng phân c p y u t v i các ch

b

c di n t

ng trong m

i d ng y u t ch

phân h ng kh

t qu

am

b

cs
i t ng

ki u s d ng. (Lê Quang Trí, 2005) [12]
2.3.

T TRÊN TH GI I

2.3.1.

M
giá

t

K hi n nay

theo phân lo i
ng d ng r ng rãi 2

tiêu chu n và chú ý vào phân h ng
Trong khi ti n hành

giá

t cho t ng lo i cây tr ng
thu t làm

ng (Soil Taxonomy) c a Hoa
pháp sau:

pháp t ng h p : L y

-

su t cây tr ng trong nhi u
t

là

cho t ng lo i cây tr ng chính.

t, các nhà nơng h c
c bi t là cây lúa m ,

chú ý vào phân h ng
ra nh ng bi n pháp k

su t
pháp y u t : b ng cách th ng kê các y u t t nhiên, xác

nh tính ch t
d a trên

nh

t

và

s th ng kê các

ng c i t o.
c tính t nhiên,

giá phân h ng

t

dày t ng canh tác, thành


6

ph n

gi i,

m

a hình

c,

l n

i, m c

s i, hàm

ng các mu i

c trong

t,

xói mịn và y u t khí h u

2.3.2.
là

ng phái theo quan

ng phái này cho r ng
và ch t

giá

ng t nhiên c a

tin c y. Ông
các y u t

m phát sinh, phát tri n c a Docutraiep.
t

c h t ph i

t ph i n

nh và nh n bi t

c các y u t m t cách khách quan và có
nâng cao s c s n xu t. Ph i có s
t

m i có giá tr trong vi c

2.3.3.

giá
T i

n

t

n th

ng

t, là nh ng ch tiêu mang tính khách quan và

ra các nguyên t c trong

giá

c p

giá

t

là xác

nh

c rõ ràng, ph i phân bi t
s khoa h c, ph i tìm tịi

giá kinh t và th ng kê nơng h c c a
ra nh ng bi n pháp s d ng

tt i

n

, m t s bang

ti n hành

giá

t

pháp tham bi n, bi u th m i quan h gi a các y u t

áp d ng các
i d ng

trình toán h c sau:
Y = F(A).F(B).F(C).F(X)
Trong
Y - Bi u th s c s n xu t c a
A-

dày và c tính t ng t.

B - Thành ph
C-

t.

il

t m t.

d c.

X - Các y u t bi

ng dinh

ng, xói mịn.
K t qu phân h
M iy ut

c th hi

i d ng ph

c phân thành nhi u c p và tính b ng %.

c

m.


7

2.3.4.

t c a t ch c FAO
c

t theo FAO là d a trên phân h ng

t thích h p. N n t ng c

i chi u m

thích h p gi a yêu c u c a các lo i hình s d
c tính v n có c

b

t v i ch

t, k t h p v i vi c phân tích các khía

c nh kinh t , xã h
d

t và

ns d

l a ch n

t t t nh t. (Nguy n Ng c Nông và cs, 2011) [9]

2.4.

T

VI T NAM

Khái ni

lâu. Trong th i k

phong ki n th

thu thu

phân chia

h

c nhi

h ng th
h c nghiên c u và th c hi

uan khoa

n Nơng hóa - Th

ho ch và Thi t k nơng nghi p, T ng c

n, l c

ng, Vi n Quy

a chính (nay là B Tài ngun và

i h c Nơng nghi p và các t nh thành.
Nh

t

Vi

c nghiên c u và tri n khai nh m ph c v cho quy ho ch s d
ng chuy
nghiên c

t theo

u kinh t và phát tri n nông nghi p b n v ng. Các nhà
ov

a Vi

ih pv

ng

th i m r ng m i quan h h p tác v i các t ch c và nhà khoa h c Qu c t
nhanh chóng ti

t c a FAO.
n Quy ho ch và thi t k nông nghi

hi

t trên c 9 vùng sinh thái c a c

l
kh
tiêu chu

c ti

nh vi c v n d ng n

o th c
cv ib

t

a các vùng và
t c a FAO theo

u ki n c th c a Vi t Nam là phù h p trong hoàn c nh hi n
k p th i t ng k t và v n d ng các k t qu


8

xu t s d

t phát tri n nông nghi p b n v ng

th i kì 1996 Có th kh
k t qu

nh: n

có

Vi t Nam, ph c v hi u qu

tri n kinh t , xã h

ch t ng th phát

nm

án quy ho ch v n

d ng

ti p t c nghiên

c uv nd
b

pháp này cho phù h p v

thích h

u ki n c th và v i các t l

nhanh chóng ti n t i hồn thi n n

nh giá phân h

t cho toàn lãnh th

n

xu t khác nhau trên tồn qu c. (Nguy n Ng c Nơng và cs, 2011) [9]
2.5.

D NG K THU T GIS

2.5.1.

ng d

gi i

Vi c ng d

c ti n hành

t nhi

gi i, nh t là

c phát tri

,

Cannada, Australia, các t ch c Liên h p qu
2.5.2.

ng d

Vi t Nam
t Nam mu n và ch th c s phát tri n m nh
l

cho vi

ng t là m t gi i pháp h u hi u

, phân tích và qu n lý d li u khơng gian, ph c v thi t

th c cho công tác qu

ng. Nhìn chung vi c ng

d ng GIS trong cơng tác qu

ng còn khá h n ch ,

các ng d ng GIS hi u qu nh t l i

, in n b

. Riêng

i có m t s ít ng d ng
c tri n khai

p b (b

b Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn, c c Ki
i h c, Vi n nghiên c u, các S
Công ngh . (Tr n Xuân Thành, 2008) [11]

ng,

ng
ng, s Khoa h c


9

2.6. B

THÍCH NGHI VÀ C U

TRÚC PHÂN H NG THÍCH NGHI THEO FAO
2.6.1.

b

t

Land Mapping Unit - LMU)

Theo FAO (1983): LMU là khoanh/v
i nh

nh c th trên b n

c tính và tính ch

ng nh t cho t ng LUT (lo i hình s d
t, cùng m t kh

t thích h p

t), có cùng m

n xu t và c i t

u ki n qu n lý

t. M

ng

c tính và tính ch t) riêng và nó thích h p v i m t LUT nh

nh.

2.6.2. Nguyên t c xây d ng b
xây d ng b

n ph i tuân th các ch d n sau:

b

mb

phân c p dùng

nh chúng. N

c lên b

các ch tiêu

b

hi n

i mô t chi ti t.

s d

ng nh t t

b
ts

c ti n cho các lo i hình
xu t l a ch

-

b

-

b

trên nh

m quan sát tr c ti

iv

c trên b

.

nh m

nd a

ng ru ng ho c qua s d ng k

thu t nh máy bay,vi n thám.
-

c tính và tính ch t c

và tính ch t khá
thích h p cho các lo i hình s d
và cs, 2011) [9]

b

c tính
nh nhu c u s d

t

. (Nguy n Ng c Nông

10

2.6.3. quy trình xây d ng b
Quy trình xây d ng b

mb

c sau

c xây d ng b
c 1. L a ch n và phân c p ch tiêu b
l a ch n các ch tiêu phân c p xây d ng b
thu c vào ph m vi, m

u c th c

t,

trong ph m vi tồn lãnh th thì l a ch n các ch tiêu phân c p theo vùng sinh
thái nơng nghi p (hình d

u ki n thu

p ph th

ng...).

c 2. Xây d ng các b
B

th hi

m c khác nhau c

a ch
i k t h p thu th

các b

nh các ch tiêu xây d ng b n
u tra và kh o sát th

th
c th hi

c tính, tính ch t riêng r theo các

a lý (GIS) thì các b

i d ng b

s

m t s ph n m

c xây d ng v i s k t h p c a
n, Mapinfo và ArcView.

c 3. Xây d ng b

Vi c xây d ng b
ch ng x p các b

xây d ng

c ti n hành b
t


11

B

thành ph
gi i

B

PH

B

t

B

t

B
B

a hình

B

ng mùn

B

ch

i

Hình 2.2. Mơ hình ch ng ghép b
c 4. Mô t b
Vi c mô t

b

m th hi

c nh ng thu c

n trong m
nh n bi

i s d ng

c nh ng sai khác chi ti t v m t ch

ng gi

b n

trong toàn vùng nghiên c u.
2.6.4. Phân h ng thích nghi/h
2.6.4.1. Khái ni m
Phân h

i chi u so sánh gi a các

yêu c u c a lo i hình s d
nh m c

mc
thích nghi ho

c l i là m

h n ch .

2.6.4.2. H ng thích nghi (S), v i 3 h ng S1,S2, S3
Lo i thích h
không ch u

ng c a các r i ro ho c gây thi t h

S1: r t th
hi n
thu n l

m

t.

hi n nh ng h n ch ho c ch th
nh , r t d kh c ph c. S n xu t trên h
t cao.

t này d dàng,


12

hi n các h n ch
trung bình có th kh c ph

m c

c b ng các bi n pháp khoa h

t

ho
u y u t h n ch ho c m t y u t h n
ch nghiêm tr ng khó kh c ph c, tuy nhiên nh ng y u t h n ch
n n i ph i t b lo i s d

có.

2.6.4.3. H ng khơng thích nghi (N) v i 2 h ng N1 và N2
Lo i không thích h

t có các y u t h n ch kh c nghi t

mà lo i S khơng có, r t khó ho c khơng th kh c ph
N1: khơng thích nghi hi n t
d ki

i v i các LUT.

t khơng thích nghi v i lo i s d

t

u ki n hi n t i vì có y u t h n ch r t nghiêm tr ng. Tuy

nhiên có th kh c ph c b ng các bi n pháp c i t o l

tr

thành h ng thích nghi.
t khơng thích nghi v i lo i s d ng
t d ki n c trong hi n t

ng y u t h n ch r t

nghiêm tr ng không th kh c ph

c, n

hi u qu ho c gây tác h

n xu t s không cho

ng sinh thái.

2.7. GI I THI U V H TH NG THƠNG TIN

A LÝ (GIS)

2.7.1.
Có nhi

ng nh t quan

ni m: GIS là m t h th ng k t h p gi
các thi t b ngo

i và h th ng máy tính cùng

, x lý, phân tích, hi n th

ph c v m t m

u, qu n lý nh
là công c

a lý

nh.
thu th

hi n th các thông tin không gian nh m th c hi n các m

, bi

i,

th .

là ph n m m: GIS làm vi c v i các thông tin không
gian, phi không gian, thi t l p quan h không gian gi

ng.


13

ng d ng trong qu
hi

c: GIS có th

t cơng ngh x lý các d li u có t

các thơng tin tr giúp quy

c

bi n chúng thành

nh ph c v các nhà qu n lý.

h th ng, GIS là m t h th ng g m các h p ph n:
ph n c ng, ph n m

d li

Xét theo ch

tri th c chuyên gia
t h th ng bao g m 3 h con: d li u

vào, qu n tr d li u (qu n lý và phân tích d li u) d li u ra. (Nguy n Huy
Trung, 2013) [13]
2.7.2. Các thành ph n c a GIS
Các thành ph
h c (ph n c ng c a h th

t o nên m t h GIS bao g m các thi t b tin
n tr d li u (ph n m m c a

h th ng), ngu n nhân l c s d ng h th ng, ngu n d li
s d ng h th ng.

Hình 2.3. Các thành ph n chính c a GIS


14

-

i (chuyên viên): Là thành ph n quan tr ng nh t. Công

ngh GIS s b h n ch n

i tham gia qu n lý h th ng và

phát tri n nh ng ng d ng GIS trong th c t .
nh ng chuyên gia k thu t,
i dùng GIS

i s d ng GIS có th là

i thi t k và duy trì h th ng, ho c nh ng

gi i quy t các v

trong công vi c.

- D li u: GIS ph i bao g m m

d li u ch a các thông tin

không gian và các thông tin thu
ch t ch v

i d ng b

c liên k t

c t ch c theo m t chuyên ngành nh

c mô t

t ki u thu c tính quan h

c bi

nh. Th i
c bi u di n

thông qua thông tin không gian và/ ho c thu c tính. Trong GIS có kh
ph i h p nhi u ngu n d li u khác nhau và có kh

i h p v i nhi u

c u trúc khác nhau.
- Ph n c ng: G m các thi t b h tr trong quá trình qu n lý và x lý các d
li u c

(server), thi t b thu nh p d li u, thi t b

.

- Ph n m m: Ph n m m GIS cung c p các ch
c n thi

, phân tích và hi n th

Các thành ph n

chính trong ph n m m GIS là: (1) Công c nh p và thao tác trên các l p
a lý; (2) H qu n tr
n th

d li u (DBMS); (3) Công c h tr h i

a lý; (4) Giao di

h

i-

truy c p các cơng c d dàng.
- Chính sách và qu n lý:
kh

p ph n r t quan tr

ng c a h th ng, là y u t quy

phát tri n công ngh GIS. H th ng GIS c
lý, b ph
có hi u qu

c b nhi
ph c v

t ch c ho

mb o

nh s thành công c a vi c
u hành b i b ph n qu n
ng h th ng GIS m t cách

i s d ng thông tin. (Nguy n Th Lý, 2013) [7]


15

2.8. YÊU C U SINH THÁI C A CÂY LÚA
2.8.1. Yêu c u v khí h u
Khí h u

ns

ng lúa, chúng có tác d ng h tr nhau,

m tác d ng c a nhau, các y u t
nhi

ng

m:

ng vùng, t ng mi n

khí h u khác nhau mà vai trị c a t ng y u t
Yêu c u v nhi

:
ng

0

nào.

nhi

250C - 280C. N u nhi
0

ng c a lúa ch m l i, n u th

ng, n u nhi

C thì lúa ng ng sinh

kéo dài lúa có th ch t. N u nhi

280C - 350

ng nhanh, n y m

kém. Khi nhi

0

th p

cao, ph m vi t
ng

C vào lúc phân bào gi m nhi m ho c kéo dài

m t gi vào lúc n hoa thì t l lép c
B ng 2.1 Phân h ng thích nghi v nhi
u ki n (0C)

H ng
S1

25-28

S2

17-25

S3

13-17

N2

<13

c a cây lúa

Kh

ng c a cây
ng t t
ng
ng ch m l i

Không th

ng

Yêu c u v ánh sáng:
ng l
cây lúa 2 m

cây xanh quang h p, ánh sáng

ánh sáng

ng t i

n quang h p và s gi chi u

sáng trong ngày làm lúa tr bông s m hay mu n.
ánh sáng: trong b c x m t tr i chi u xu ng m
ph n ánh sáng nhìn th
tác d

t ch có

c sóng t 380 - 720 nm (1nm = 10-7cm) m i có

n quang h p c a cây. Chúng chi

ng b c x t ng s .


16

B ng 2.2 Phân h ng thích nghi v
H ng

u ki n (nm)

S1

380-720

S3

>380, <720

N2

>290

ánh sáng c a cây lúa
Kh

ng c a cây

Tác d ng t

n quang h p c a cây
ng c a cây

Có h i t i cây

dài chi u sáng trong ngày: Lúa thu c nhóm cây ph n ng v i ánh
sáng ngày ng

i 13 gi /ngày), n u gieo c y

gi /ngày) s

ng mà m

ánh sáng dài ngày (24
ph n ng có khác nhau.
ng ít có

n

ng sinh th c thì có nh
n s h t. N u thi u ánh sáng vào th i k chín thì s làm
gi

t h t rõ r t do gi m t l h t ch c.
Yêu c u v

Lúa yêu c u nhi

i cây tr ng khác

cho cây lúa trung bình t 6-

n thi t

-9mm/ngày trong mùa

khơ. M t tháng cây lúa c n kho ng 200mm và 1 v lúa 5 tháng c
kho ng 1000mm. Vào th

c tr bông ch c n b h n 3
t nghiêm tr ng và làm t l h t lép cao. Thi u h

c

ng có th làm gi m chi u cao c a cây, gi m
s

và làm gi m di

nhi u, n

t s không b

c cung c p k p th i trong th i kì b thi
c lúc tr hoa thì ít làm gi

ng

cây h i ph c

t lúa.

2.8.2. u c u v
Ru ng lúa c n b ng ph ng, gi
nh

nh, thành ph
ng N,P,K t ng s

thích h p v
t feralit bi

th m

i t th

n th

m n nh
t phù sa sông su

ng dinh

ng s mu i tan. Lo
tg

i do tr ng lúa. (Nguy n Th L m, 1999) [6]

t


17

2.8.3. Gió
, gió m nh
hình thành và phát tri n c

ng x

n q trình

tr bơng, th ph n, th tinh và s

t khô trong h t b tr ng i
y v tr u) làm gi

l h t lép, h t l ng (g o

t lúa. Tuy nhiên, gió nh giúp cho q

i khơng khí trong qu n th ru ng lúa t

u ki n thu n

l i cho quá trình quang h p và hô h p c a ru ng lúa góp ph

t.

(Tr n Ng c Ngo n và cs, 2004) [8]
c tính c

t lúa

2.8.4.1. Thành ph

i

u ki
lo

c, cây lúa có th

ng phát tri n trên các

t có thành ph

nh

i thích h p

c là th t (có th th t trung bình, th t nh , th t n ng). Vì v y lúa
cc

t có tính gi

n có tính th

c nh

B ng 2.3 Phân h ng thích nghi v thành ph
H ng

u ki n

S1

d

S2

c, e

S3

b, g

N2

a

nh.

i c a cây lúa

Kh

ng c a cây
ng r t t t
ng
ng ch m l i
ng

2.8.4.2. Tr ng thái pH
c có th

ng pH bi

ng
pH= 6 -7.
Th

pH = 5 -

Vi t Nam pH xung quanh 5 -

ng t 4 -9,

ng thích h p nh t
t cao nh t. (Nguy n

ng và cs, 1999) [3]

2.8.4.3. Tính th

c

t lúa c n có tính th
m i hồn c

ng cho t

ct

n có tính th
ch t c a t

i