Đánh giá hiện trạng sử dụng và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Minh Xuân Huyện Lục Yên Tỉnh Yên Bái (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NGUY N TH D A
tài:
N TR NG S
NÂNG CAO HI U QU S

D

XU T CÁC GI I PHÁP

D

T S N XU T NÔNG NGHI P

A BÀN XÃ MINH XUÂN - HUY N L C YÊN
T NH YÊN BÁI

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Qu

L p

: 43A -

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi ng viên h

ng d n : TS. Nguy

THÁI NGUYÊN 2015

c Nhu n


i

L IC
c s nh t trí c a Ban giám hi
Qu

ng, th y cô giáo Khoa

i H c Nông Lâm Thái Nguyên, sau khi hoàn

thành khóa h c

n hành th c t p t t nghi p t i xã Minh

Xuân, huy n L c Yên, t nh Yên Bái v

tài:

n tr ng s d ng

xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu s d
nghi

t s n xu t nông
.

a bàn xã Minh Xuân - Huy n L c Yên - T
Khóa lu

c hoàn thành nh s

c

ng.
Tôi xin chân thành c

i H c Nông Lâm Thái Nguyên,

o, gi ng d
t

tôi trong su t quá trình h c t p, nghiên c u

ng.
Tôi vô cùng c

y giáo - cán b gi ng d y TS: Nguy

Nhu n, gi ng viên khoa Qu
ch b

c ti

tôi trong su t th i gian nghiên c
Tôi xin chân thành c
om

s

tài.

ng th i, tôi xin chân thành c

c a UBND xã Minh Xuân, cán b

a chính xã Minh Xuân, các
om

Tôi xin bày t lòng c
ng viên, c

ng d n,

y cô giáo trong Khoa Qu n Lý Tài

u ki n

trong quá trình nghiên c

c

u ki

tài.
ib
tôi th c hi

ng nghi
tài này.

Sinh viên
Nguy n Th D a

tôi


ii

DANH M C CÁC B NG
d ng c a Vi t Nam.................... 16

B ng 2.1.
B ng 2.2.

us d

................... 17

B ng 4.1. Tình hình dân s c a xã Minh Xuân .............................................. 38
B ng 4.2. Tình hình s n xu t ngành tr ng tr t c a xã t n
B ng 4.3. Hi n tr ng s d
B ng 4.4. Hi n tr ng s d

B ng 4.6. M t s

a xã Minh Xuân. .................. 43
t nông nghi

B ng 4.5. Các lo i hình s d

-2013..... 39

a xã Minh Xuân. ... 46

t c a Xã Minh Xuân ............................... 48

m c a các LUT tr

..................... 49

B ng 4.7. Hi u qu kinh t c a các lo i cây tr ng chính. .............................. 55
B ng 4.8. Hi u qu kinh t trên 1ha c a các công th c luân canh................. 56
B ng 4.9. Hi u qu kinh t các lo i hình s d
B ng 4.10. Phân c p hi u qu các lo i hình s d
lo i hình s d

t. ................................... 57
t nông nghi p c a các

t/ ha. ................................................................................ 58

B ng 4.11. Hi u qu xã h i c a các LUT....................................................... 59
B ng 4.12. Hi u qu

ng c a các LUT .............................................. 62


iii

DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T

Ch vi t t t
BVTV

B o v th c v t

tính

LUT
FAO
TB
UBND
STT

Land Use Type ( Lo i hình s d

t)

Food And Agriculture Organization - T
ch
Trung bình
y ban nhân dân
S th t

p Qu c


iv

M CL C
Trang

PH N 1:

................................................................................. 1

TV

1.1. Tính c p thi t c

tài ............................................................................. 1

1.2. M

u.................................................................................. 2

1.2.1. M c tiêu t ng quát .................................................................................. 2
1.2.2. M c tiêu c th ........................................................................................ 2
1.3. Yêu c u c

tài ...................................................................................... 2
tài .......................................................................... 3
c t p và nghiên c u khoa h c. ..................................... 3

1.4.2. Ý n

c ti n ........................................................................... 3

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................... 4
lý lu n .............................................................................................. 4
2.1.1. Khái ni m v

t ..................................................................................... 4

2.1.2. Khái ni m v

t nông nghi p và

2.1.3. Phân lo

t .................... 5

t s n xu t nông nghi p......................................................... 6

th c ti n c
2.3. S d

tài........................................................................... 7

t và nh ng nhân t

2.4. Tình hình s d

ns d

t....................... 8

t nông nghi p trên th gi i và vi t nam ................. 15

2.4.1. Tình hình s d

t nông nghi p trên th gi i.................................. 15

2.4.2. Tình hình s d

t nông nghi p

2.4.3. Tình hình s d

t nông nghi p c a xã Minh Xuân........................ 16

2.5. Hi u qu và tính b n v ng trong s d
2.5.1. Khái quát v hi u qu s d n
2.5.2. Tiêu chu

t .......................................... 18

t........................................................ 18

u qu s d

ng s d

Vi t Nam................................... 15

t............................................ 21

t nông nghi p...................................................... 21

khoa h c và th c ti
m nâng cao hi u qu s d

xu t s d

t........................ 21

t nông nghi p ...................... 22


v

ng s d

t........................................................................ 23

................................................................................................................. 25
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 25
ng nghiên c u............................................................................ 25
3.1.2. Ph m vi nghiên c u............................................................................... 25
m và th i gian nghiên c u. ........................................................... 25
m ................................................................................................ 25
3.2.2. Th i gian nghiên c u ............................................................................ 25
3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 25
3.3.1.Khái quát v

u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã Minh Xuân,

huy n L c Yên, t nh Yên Bái ................................................................. 25
3.3.2. Hi n tr ng s d

t nông nghi p c a xã Minh Xuân - huy n L c

Yên - t nh Yên Bái .................................................................................. 26
c tr ng s d

t nông nghi p c a xã Minh Xuân -

huy n L c Yên - t nh Yên Bái ................................................................ 26
3.3.4. L a ch n các lo i hình s d

t s n xu t nông nghi p b n v ng ... 26

xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d
nông nghi

t

a bàn xã Minh Xuân - huy n L c Yên - t nh Yên Bái .. 26
u.......................................................................... 26
u tra s li u th c p.................................................... 26
u tra s li

p ..................................................... 26
u..................................................... 27
c tính c

.................................... 27

u qu c a lo i hình s d

t ................. 27

n v ng ................................................... 29
o ý ki n chuyên gia .......................................... 29
3.4.8

li u............................................... 29


vi

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................... 30
4.1.

u ki n t nhiên - kinh t - xã h i ........................................................ 30

4.1.1.

u ki n t nhiên................................................................................. 30
u ki n kinh t - xã h i...................................................................... 36

4.2. Hi n tr ng s d

a xã Minh Xuân - huy n L c Yên - t nh Yên

Bái ........................................................................................................... 43
n tr ng các lo i hình s d

t nông nghi p c a Xã Minh

Xuân ........................................................................................................ 47
4.3.1.Th c tr ng các lo i hình s d
4.3.2. Mô t các lo i hình s d
u qu s d

t c a Xã Minh Xuân ..................... 47

t. ........................................................... 49

t s n xu t nông nghi

a bàn xã Minh

Xuân. ....................................................................................................... 53
4.4.1. Hi u qu kinh t .................................................................................... 53
4.4.2. Hi u qu xã h i ..................................................................................... 58
4.4.3. Hi u qu

ng ............................................................................. 62

4.5. L a ch n các lo i hình s n xu

t nông nghi p cho xã Minh Xuân..... 63

4.5.1. Nguyên t c l a ch n.............................................................................. 63
m khai thác s d
4.5.3. L a ch

t.......................................................... 64

ng l a ch n các lo i hình s d

xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu s d

t nông nghi p... 65
t nông nghi p trên

a bàn xã Minh Xuân............................................................................. 67
4.6.1. Gi i pháp chung .................................................................................... 67
4.6.2. Gi i pháp c th .................................................................................... 70
PH N 5: K T LU

NGH .......................................................... 71

5.1. K t lu n .................................................................................................... 71
5.2. Ki n ngh .................................................................................................. 72


1

PH N 1
TV
1.1. Tính c p thi t c

tài

t

u s n xu t

nông nghi

u s n xu t không th thay th

ngành nông - lâm -

c c a các

p, là thành ph n quan tr ng c

là y u t quan tr ng trong quá trình phát tri n c a xã h
b

- xây d

phòng [9]

chín

a bàn phân

kinh t

i, an ninh qu c

i v i s n xu t nông nghi

th thay th

ng

u s n xu t không

t thì không th s n xu t nông nghi p [2]
c a s n xu t nông nghi p, là y u t

m nh m

nuôi s

t
ng

n hi u qu s n xu t nông nghi p t

c, th c ph m

i.
Ngày nay, xã h i phát tri n, dân s

h

c, th c ph m, ch

u

v

m
ng nh ng nhu c

c bi

s n xu t nông nghi p v n có gi i h n v di n tích, nay l

t
c nguy

ng c a t nhiên và quá trình khai thác và s d ng
t nông nghi p thi u ý th c c

i, trong khi kh

d ng l i r t h n ch . Vì v y vi
s d
qu kinh t
s

t nông nghi p t

u qu

l a ch n các lo i hình s d

s d ng h

t hi u

m sinh thái h c và t

phát tri n b n v ng là r t c n thi t. Vi

c có n n nông

nghi p là ch y u thì vi c nghiên c

u qu s d

nông nghi p càng tr nên là v

h t.

c n thi

t


2

p khác, xã Minh Xuân - Huy n L c Yên T

i m t v i hàng lo t các v

manh mún, công nghi p l c h u, ch

ng nông s n th p, kh

liên doanh c nh tranh còn y u, s chuy n d
th

n xu t nh ,

s d ng h p lý và có hi u qu

u còn ch
t nông nghi p là v

c p chính quy n quan tâm nghiên c

c u cây tr ng m t cách h p lý nh
Xu t phát t th c t

p
c các

i pháp chuy
t hi u qu kinh t cao nh t.
cs

nhi m khoa qu

ng ý c a ban giám hi u, ban ch
ih

tài :

ti n hành nghiên c

gi i pháp nâng cao hi u qu s d

n tr ng s d ng

xu t các

t s n xu t nông nghi

a

bàn xã Minh Xuân - Huy n L c Yên - T

1.2. M

u

1.2.1. M c tiêu t ng quát
n tr ng s d
qu

xu t các gi i pháp nâng cao hi u

t s n xu t nông nghi p cho khu v c nghiên c u.

1.2.2. M c tiêu c th
-

c th c tr ng s d

t nông nghi

u ki n

t nhiên, kinh t - xã h i c a xã Minh Xuân - Huy n L c Yên - T nh Yên Bái.
-

u qu s d ng c a m t s lo i hình s d

- L a ch n m t s lo i hình s d
-

xu t các gi i pháp s d

hi u qu s d
1.3. Yêu c u c
-

t

t có hi u qu
t có hi u qu , h p lý nh m nâng cao

t
tài

u tra, thu th

u ki n t nhiên - kinh t - xã h i

c a xã Minh Xuân, huy n L c Yên, t nh Yên Bái.
-

c tr ng s d

huy n L c Yên, t nh Yên Bái

t nông nghi p c a xã Minh Xuân,


3

-

xu t các gi i pháp nh m góp ph
cs d

i dân l a ch

t phù h p và nâng cao hi u qu s d

c
ng

nhu c u phát tri n nông nghi p b n v ng.
tài
c t p và nghiên c u khoa h c.
- C ng c ki n th

c h c nghiên c

ng và v n

d ng nh ng ki n th c lý thuy t vào th c t cho sinh viên trong quá trình th c
t pt

.
- Nâng cao kh

p c n, thu th p s li u và x lý thông tin c a
tài.
c ti n
n tr ng s d ng

xu

c các gi i pháp s d

th c t c

t hi u qu cao, phù h p v
cho quy ho ch s d

chính sách phát tri n s n xu t nông nghi p nh
trong th i gian t i.

t nông nghi p t
u ki n
ng
i s ng nhân dân


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
lý lu n
2.1.1. Khái ni m v

t

Theo ngu n g

c coi là m t v t th t

hình thành do s
và th

ng t ng h p c
t

u t là khí h

t cá th s ng, nó luôn v
u s n xu

c a s n xu t nông nghi

a hình
ng và phát tri n.

n và ph bi n, quý báu nh t

u ki n không th thi

tái sinh c a hàng lo t th h

c

c c a s t n t i và

i k ti

- Các nhà kinh t , th

ng và quy ho ch Vi t Nam cho r

n trên v c a b m

t mà

t

i có th m

- Trong ph m vi nghiên c u v s d

c nhìn nh n

t nhân t sinh thái ( FAO, 1976 ). Trê

m nhìn nh n c a FAO

m t t c các thu c tính sinh h c và t nhiên c a b m t trái
t có

ng nh

n ti

c hi
a m o, th
nh ng bi

ng, th

m th c v t t
ng c

ng v t t nhiên,

y có r t nhi u khái ni

theo chi u th
và khoáng s

ng không gian có gi i h n,

ng bao g m : khí h u c a b u khí quy n, l p ph th

ng, th m th c v

ng v t, di n tích m
t. Theo chi u ngang, trên m

a hình, th
c s ng xã h

c ng m
t là s k t h p

m th c v t v i các thành ph n khác,

ng gi vai trò quan tr
xu

a hình\

i) [12].

khái ni m chung nh t có th hi

gi a th

y,

t t ng th có nhi u y u t bao g m: ( khí h
i ch t do ho

-

n tr ng s d

i v i ho
i [7].

ng s n


5

2.1.2. Khái ni m v
-

t nông nghi p và quá trình hình

t nông nghi

t s d ng vào m

t

n xu t, nghiên c u,

thí nghi m v nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng th y s n, làm mu i và
m

o v , phát tri n r ng, bao g

nghi

t nuôi tr ng th y s
-

t làm mu

t s n xu t nông nghi

xu t nông nghi p bao g

t s n xu t nông nghi

t lâm

t nông nghi p khác

t nông nghi p s d ng vào m

t cây tr

n

t tr

t
Quá trình

M u ch t

Phá h y

Quá trình

t

Hình thành

Hình 2

t

i tác d ng c a các y u t ngo i c nh b phá h y t o thành
m u ch t, m u ch

t vì còn thi u m t h p ph n vô cùng quan

tr ng là ch t h

c khi có sinh v

i tác d ng c
th

bao g m l p v

n ph m v v n c

ng

c

v

t có th làm n i nh
i ta g

trôi xu
ng c a v trái

i ti p t
i tu

a ch

t quá trình t o l

n và x y ra theo m t chu trình khép kín và r ng kh p.
t xu t hi n sinh v t, sinh v
nh ng m u ch

v

ch t h

ng t

sinh s ng và khi ch

y sinh v t ngày càng phát tri

ngày càng nhi

n m u ch

o lên m

ng

ng ch t h
i ta g

u tu n

hoàn sinh v t.
y, s

th ng nh t gi

tu n hoàn sinh v

i tu

a ch t và Ti u
n ch t c a

t [10].


6

2.1.3. Phân lo

t s n xu t nông nghi p

Theo lu

t nông nghi

c phân thành

các lo i sau:
t tr

tr ng các lo i cây

ng n ngày, có chu k

ng không quá m

t tr ng cây

m:
t 3 v là lo

t tr ng và thu 3 v

i các công th c 3

v lúa ho c 2 lúa -1 màu ho c 1 lúa- 2 màu.
t 2 v v i công th c 2 lúa ; 1 lúa- màu ho c 2 màu .
*

t 1 v

là lo

t ch tr

c 1 v

t tr
chu k

tr ng các lo i cây có
ng kéo dài trong nhi

thi

lúa ho c

nm

i tr i qua th i k ki n
ng m t l

thu ho ch

trong nhi
t r ng s n xu t là di
các lo i cây v i m

n xu t.

t r ng phòng h là di
m

chuyên tr ng
c tr ng các lo i cây v i

.
tr

c d ng là di

c Nhà n

c quy ho ch,

d ng v i m
t nuôi tr ng th y s n là di

nuôi

tr ng th y s
t làm mu i là di

ph c v cho quá

trình s n xu t mu i.
2.2.
2.2.1. C
- Lu

nh trong qu n lý và s d
c Qu c H

t


7

-

-

-

-CP ngày 19 tháng 10

-

-

- Ngh nh s
v thi hành Lu

2.3

-

th c ti n c

a chính ph

tài

*Vai trò c

n xu t nông nghi p
nh s t n t i và phát tri n c a xã h i loài
t nhiên, là ti

nh n m

cho m i quá trình s n xu t.

ng ch là cha c a c i v t ch

cho th y, trong quá trình phát tri n c a xã h
phát tri n c a m i n
khoa h c công ngh

t ch
c xây d ng trên n n t

Trong s n xu t nông - lâm nghi
ch y

c bi t không th thay th
t còn có hai ch
-

s n xu t.

ng ch u s

t là m

3].Th c t

i, s hình thành và
n, các thành t u
n-s d

t.

u s n xu t
không

c bi t quan tr ng.
ng tr c ti p c

i trong quá trình


8

-

i th c hi n các ho

tr ng v

ng c

ng vào cây

t o ra s n ph m.

-

t tham gia tích c c vào quá trình s n xu t, cung c p cho cây tr ng

c, không khí và các ch

ng c n thi t cho cây tr

và phát tri

tg

su t và ch

ng c a s n ph m ph thu

t tc

u s n xu t dùng trong nông nghi p ch

ng

thành m t công c s n xu
phì nhiêu c

t. Trong

t m i có ch c

[5].
2.4. S d

t và nh ng nhân t

2.4.1.1. S d

t

t là gì ?

S d
i-

ns d

t là h th ng các bi n pháp nh

t trong t h p các ngu

u hòa m i quan h
ng.

vào quy lu t phát tri n kinh t xã h i cùng v i yêu c u không ng ng
nh và b n v ng v m t sinh thái, quy
m c tiêu s d

nh

ng chung và

t h p lý nh

d ng c

t nh

t t i hi u ích sinh thái, kinh t , xã h i cao nh t. Vì v y,

s d

t thu c ph m trù ho
th c s n xu t nh
i s ng c

ng kinh t c a nhân lo i. Trong m i

nh, vi c s d

t theo yêu c u c a s n xu t

vào thu c tính t nhiên c

t c a s c s n xu t, các nhi m v và n i dung s d

i vai trò là nhân
c th hi n

các khía c nh sau :
-S d
gian s d

t h p lý v không gian, hình thành hi u qu kinh t không
t.

- Phân ph i h

c s d ng,

u kinh t s d
- Quy mô s d
mô kinh t s d

t.

t c n có s t p chung thích h p, hình thành quy
t.


9

- Gi m

s d

p, hình thành vi c s d

m t cách kinh t , t p chung, thâm canh.
2.4.1.2. Nh ng nhân t
+Y ut

n vi c s d

t là:

u ki n t nhiên.

u ki n t nhiên có r t nhi u y u t

ng

cs d

t v a b chi ph i b

ki n và quy lu t sinh thái t nhiên, v a b ki m ch b

u ki n, quy lu t

kinh t - xã h i và các y u t k thu t. Vì v y, nh
ng ch y

ch y

u ki

ng và các nhân t khác.

u ki n khí h

n s n xu t nông nghi
nhi u hay ít, nhi

ut

ng r t l n, tr c ti p

u ki n sinh ho t c

i. T ng tích ôn

cao hay th p, s sai khác v nhi

v th i gian và

t i cao hay t i th p gi
n s phân b
hay ít, b

c ti p nh

ng và phát tri n c a cây tr
nh y

c
u ki

m

c bi

t

khác nhau gi
d

ng d c

ng
u

ng trong vi c gi nhi
m b o cung c

-

nh

trong các y u t

u c a vi c s d

a hình, th
-

u ki n và nhân t

n vi c s d ng th

h u là nhân t

u

và m

c.
a hì

am

ng d

cao so v i
u khác nhau,

n s n xu t và phân b các ngành nông nghi p, lâm nghi p.
d c
cho vi c l a ch

cs d

t nông nghi p, là

u cây tr ng, xây d

ng ru ng, th y l i

a lý khác nhau có s khác bi t v

u ki n ánh sáng, nhi t

i hóa.
M
, ngu
l

n kh

u ki n t nhiên khác. Các y u t này
, công d ng và hi u qu s d

ng r t

t. Vì v y c n tuân theo


10

các quy lu t c a t nhiên, t n d ng các l i th
nh t v kinh t , xã h

c hi u qu cao

ng.

- Y u t v kinh t - xã h i.
Bao g m các y u t

xã h i, dân s và la

thông tin và qu
kinh t

ng,

phát tri n c a kinh t

và phân b

s n xu

u ki n v

u
nông nghi p, công

nghi p, giao thông, v n t i, s phát tri n c a khoa h c k thu t công
ngh

qu n lý, s

d

u t

nh, ch
Th c v

ng s

xã h i và m c tiêu kinh t

i v i vi c s

d

c quy

c a ng

i s

c s

nhiên t i vi c s

d

t.

d

u ki n
d ng và kinh

ng c

u ki n t

ng hi u qu s

d ng

t

u

t n u có chính

ki n c i t o và h n ch s d
M t khác, s

nh b i yêu c u

nh kh

d

t. Th c tr ng s

d

h u, s

nhiên c

ng v

- xã h i

trong t ng th i k nh

n l i ích kinh t
t. t

kinh t

t theo ki u bóc l

quan tâm quá m

n tình tr

n l i nhu n t

ng b s

n

d ng không h p lý mà còn

b h y ho i.
y, các nhân t
h i t o ra nhi u t

h p

nhiên m i y u t gi

v

vào y u t t
t

u ki n t

u ki n kinh t - xã
n vi c s

ng khác nhau. Vì v y, c n d a

nhiên và kinh t - xã h

cs

a nh ng nhân t thu n l
u cây tr ng trong s d

d
s

t hi u qu cao.
2.4

d

t.

d

t


11

Trong l ch s phát tri
th

i c a s n xu t nông nghi p thì các h

c hình thành, phát tri n thay th l n nhau. Có nh ng

h th ng canh tác hi u su t r t th

n t n t i, có nh ng h th ng

canh tác hi

ng s n xu t không

thích h p nên ph

ng ch cho nh ng h th

n nay, các h

th ng này t n t i xen k nhau và m i m t h th ng phù h p v i t

u

ki n c a m i vùng.
u cây tr ng là thành ph n c

u s n xu t nông - lâm nghi p

và là gi i pháp kinh t quan tr ng c a phân vùng s n xu t nông - lâm nghi p.
Nó là thành ph n các gi ng là lo

c b trí trong không gian và th i

gian c a các lo i cây tr ng trong m i h sinh thái nông nghi p, nh m t n d ng
h p lý nh t các ngu n l i t nhiên - kinh t - xã h i.
u cây tr ng ph

c yêu c u phát tri

k t h p ch t ch v i lâm nghi p, nuôi tr ng th y s

i

ng th i t

cho

ngành ngh khác phát tri n. S n xu t nông nghi p có tính th i v cao, n u b
trí m

u thích h p s gi m b t s

ng nhàn r i theo các chu k

ng th i v và h n ch lao
ng khác nhau, không trùng nhau theo

cây tr ng v t nuôi v i các hình th

luân canh, tr

m: tr ng xen, tr ng g i.
i h p, mô hình nông - lâm k t h p.

u cây tr ng v di n tích là t l các lo i cây trên m t di n tích
canh tác. T l này m t ph
t ng vùng. T l

thâm canh s n xu t c a
c cao, t l cây công nghi p, cây th c ph m

th p ph

phát tri n nông nghi p th p. T l các lo i cây tr ng có

s n ph m tiêu th t i ch cao, các lo i cây tr ng có s n ph m có giá tr và
xu t kh u th p ch ng t s n xu t
2.4

ms d

c l i.

t b n v ng.

T khi bi t s d
c n thi t cho s s ng và

nc

nc

i.


12

Khi dân s

ng nhu c u v

c th c ph m c a mình

t khá d dàng và không gây ra nh ng
l

dân s
n thì v

ng

c bi t là các

mb

c cho s

thành s c ép ngày càng m nh m

t thích h p cho s n

xu t nông nghi p ngày càng b thu h

i m mang thêm di n

t nông nghi p trên nh

t không thích h p cho s n xu t, h u qu

t di n ra m t cách khá nghiêm tr ng.
ng c

phì nhiêu c

suy gi m và d

t. Vi c ph c h

t ngày càng b

phì v n có c

t là

không h d dàng và n u mu n ph c h i l i thì c n ph i chi phí r t l
nh ng ch

n hoàn sinh hoá h

h c, phân ph

ph

c, tích tr và phân ph i v t ch
ng. Các ch

a hoá
m và phân

t là nh ng tr giúp c n thi t cho

các h sinh thái. S d

t cách hi u qu và b n v ng luôn là mong

mu n cho s t n t
nh ng bi n pháp s d

t có

nc

i. Vì v y tìm ki m

t thích h p, b n v

c nhi u nhà khoa

h c và các t ch c qu c t quan tâm. Và thu t ng

d

nên thông d ng trên th gi
Nông nghi p b n v

tb nv
n nay.

c t nh ng kinh nghi m

truy n th ng mà ph i ph i h p, l ng ghép nh ng sáng ki n m i t các nhà
khoa h c, t nông dân ho c c

u tr

ng v i nh ng

i nông dân, b n v ng là vi c s d ng nh ng công ngh và thi t b m i
v

c phát ki n, nh ng mô hình canh tác t ng h p
ng công ngh v
qu n lý sâu h

gi

u

ng v t, nh ng ki n th c v sinh
ch.

13

nông nghi p b n v ng c

u ki

b ot n

tài nguyên, nh ng t ch c t bên ngoài và nh ng t ch c v

a

c cho r ng xu th phát tri n nông nghi p b n v ng
c phát tri n kh
nhi

c nghiên c

ng và hi

ng mà

ng k th a, ch t l c cái tinh tuý c a n n nông

nghi p ch không ch y theo cái hi

bác b nh ng cái thu c v truy n

th ng. Trong nông nghi p b n v ng vi c ch n cây gì, con gì trong m t h

ng không th
nghiên c

t theo ý mu n ch quan mà ph

hi u bi t t nhiên.

Không ai hi u bi t h sinh thái nông nghi p
nh

u tra

i sinh ra và l n lên

y, xây d ng nông nghi p b n v ng

nh t thi t c n ph i có s tham gia c

i dân trong vùng nghiên c u. Phát

tri n b n v ng là vi c qu n lý và b o t
ng nh

m t vùng b ng chính

tài nguyên t

nh

i công ngh th ch theo m

n s th a mãn m t cách liên t c nhu c u c

t
i, c a nh ng th h

hôm nay và mai sau. S phát tri n nông nghi p b n v ng chính là s b o t n
c, các ngu

ng th c v t, không b

kinh t và ch p nh

ng, sinh l i

c v m t xã h i.
c nh ng ch tiêu c th cho nông

nghi p b n v ng là:
- Th a mãn nhu c
ch

thu nh

u ki n s ng t t cho

i tr c ti p làm nông nghi p.
- Duy trì và có th

thiên nhiên, kh

v ch

ng,

ng và các s n ph m nông nghi p khác.
- Cung c p vi

nh

iv s

ng kh

n xu t c a các tài nguyên

n xu t c a các tài nguyên tái t

c không phá

và cân b ng t nhiên, không


14

phá v b n s

- xã h i c a c

ho c không gây ô nhi

i dân s ng

nông thôn

ng.

- Gi m thi u kh

t n

p, c ng c lòng

tin cho nông dân.
- Nh ng nguyên t

c coi là tr c t trong s d

và là nh ng m c tiêu c

n v ng

c:

-

ng (Hi u qu s n xu t).

- Gi m t i thi u m c r i ro trong s n xu t (An toàn).
-B ov

ns

c.

- Có hi u qu lâu dài.
-

c xã h i ch p nh

Th c t n u di
v ng s

ng b v i nh ng m c tiêu trên thì kh

c, n u ch

thì kh

n

c m t hay vài m c tiêu mà không ph i t t c

n v ng ch mang tính b ph n.
V n d ng các nguyên t

d

Vi t Nam m t lo i hình s

c coi là b n v ng ph

c 3 yêu c u:

- B n v ng v kinh t : Cây tr
c th

t cao, ch

ng t t,

ng ch p nh n.

B n v ng v m t xã h

i s ng nhân dân, thu hút

ng, phù h p v i phong t c t p quán c
- B n v ng v

ng: Các lo i hình s d

màu m c

n s tho

t và b o v

i dân.
t ph i b o v
t.

Ba yêu c u trên là tiêu chu
s d

t

th

m hi n t i. Vi
có nh

Tóm l i:

i hình
u trên
ng phát tri n nông nghi p t ng vùng [10].

i v i s n xu t nông nghi p vi c s d
duy trì các ch

t b n v ng ch
m b o kh


15

s n xu t c a cây tr ng m t cách

nh, không làm suy gi

theo th i gian và vi c s d
nh

ng s ng c

t không gây

i v i tài
ng x u

i.

2.5. Tình hình s d

t nông nghi p trên th gi i và vi t nam

2.5.1. Tình hình s

d

t nông nghi p trên th gi i

T ng di n tích b m t c a toàn th gi i là 510 tri u Km2
m 361 tri u Km2 (71%), còn l i là di n tích l
tri u Km2 (29%). B c bán c u có di n tích l
Toàn b qu

t có kh

c phân b

u so v i Nam bán c u.

t li n. Di

t nông nghi p trên

u: Châu M chi m 35%, Châu á chi m 26%,

Châu âu chi m 13%, Châu Phi chi
gi i là 12.000 m2

a ch chi m 149

n xu t nông nghi p trên th gi i là 3.256 tri u

ha, chi m kho ng 22% t ng di
th gi

i

t nông nghi p trên th

t tr ng tr t trên toàn th gi i m

t ng di

t có kh
t có kh

t 1,5 t chi m 10,8%

n xu t nông nghi

n xu

c khai thác). Di

gi i ch chi m 10% t ng di

y còn
t

t t nhiên (kho ng

1.500 tri
-

t cao: 14%

-

t trung bình: 28%

-

t th p: 58%

Ngu

t trên th gi

t nông nghi p m

n sang m c

dân s
tri

gi

d ng khác. M t khác

c tính m

th gi

y, v i m
t nông nghi p m

u qu s d

c nh
tc

t nông nghi p là h t

s c c n thi t.
2.5.2. Tình hình s

d

80 - 85

i c n ph i có 0,2 - 0,4 ha
c, th c ph

r tl

c bi t là

t nông nghi p

Vi t Nam


16

n ngày 01/01/2009, Vi t Nam có t ng di n tích t nhiên là
t nông nghi p là 25.127,3 nghìn ha chi m
75,9% t ng di

tt

t phi nông nghi p là 3469,2 nghìn ha,

chi m 10,48% di n tích t

d ng là 4508,6 nghìn ha,

chi m 13,62% t ng di n tích t nhiên. Hi n tr ng s d

a Vi t

c th hi n qu b ng 2.1.
B

d ng c a Vi t Nam

STT
1
1.1
1.1.1
1.1.1.1
1.1.1.2
1.1.1.3
1.1.2
1.2
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.3
1.4
1.5
2
3

Lo

Di n tích

(ha)
33105,1
25127,3
9598,8
6282,5
4089,1
58,8
2134,6
3316,3
14757,8
6578,2
6124,9
2054,7
738,4
14,1
18,2
3469,2
4508,6

t

T ng di n tích t nhiên
t nông nghi p
t s n xu t nông nghi p
t tr
t tr ng lúa
tc
t tr
t tr
t lâm nghi p

R ng s n xu t
R ng phòng h
R
c d ng
t nuôi tr ng th y s n
t làm mu i
t nông nghi p khác
t phi nông nghi p
d ng

u
(%)
100,0
75,9
29,0
19,0
12,4
0,2
6,4
10,0
44,6
19,9
18,5
6,2
2,2
0,0
0,1
10,5
13,6

(Ngu n: T ng c c th ng kê)
Di

i

Vi t Nam thu c lo i th p nh t th

gi i. Ngày nay v i áp l c v dân s và t
c ta ngày càng gi
mb

c bi t là di

hóa di
t nông nghi p. Vì v y, v

c, th c ph m trong khi di

càng gi

t áp l c r t l
t nông nghi p càng tr nên quan tr

2.5.3. Tình hình s

d

t nông nghi p ngày
c s d ng hi u qu ngu n tài
iv

c ta.

t nông nghi p c a xã Minh Xuân


17

Theo s li u th ng kê

n tr ng s d

a

c th hi n qua b ng 2.2.

B

us d

STT

M

d

T ng di n tích t nhiên

t

Di n tích

u

(ha)

(%)

2810.50

100,00

1

t nông nghi p

2499.28

88.93

1.1

t s n xu t nông nghi p

743.42

26.45

1.1.1

t tr

514.35

18.30

1.1.1.1

t tr ng lúa

294.49

10.48

1.1.1.2

t chuyên tr

c

248.95

8.86

1.1.1.3

t chuyên tr

c còn l i

45.54

1.62

1.1.1.4

t tr ng c

13.81

0.49

1.1.1.5

t tr

206.05

7.33

1.1.1.6

t b ng tr

76.34

2.72

129.71

4.61

1.1.1.7

y tr

1.1.2

t tr

229.07

8.15

1.1.2.1

t tr ng cây công nghi

75.34

2.68

1.1.2.2

t tr

5.39

0.19

1.1.2.3

t tr

148.34

5.3

1.2

t lâm nghi p

1742.72

62.01

1.2.1

t r ng s n xu t

1407.72

50.09

1.2.2

t r ng phòng h

335.00

11.92

1.2.3

tr

1.2.4

t nuôi tr ng th y s n

13.14

0.47

1.3

t nông nghi p khác

2

t phi nông nghi p

202.69

7.21

2.1

t

69.18

2.46

2.1.1

t

t i nông thôn

69.18

2.46

2.1.2

t

t

c d ng


18

2.2

t chuyên dùng

78.67

2.80

2.2.1

t tr s

0.37

0.1

2.2.2

t qu c phòng

30.08

1.07

2.2.3

t an ninh

2.2.4

t s n xu t kinh doanh phi nông nghi p

0.97

0.03

2.2.5

t có m

47.25

1.68

2.2.6

t giao thông

30.47

1.08

2.2.7

t th y l i

10.92

0.39

0.30

0.01

0.04

0.001

0.30

0.01

0.06

0.002

5.16

0.18

a

1.12

0.04

c chuyên dùng

53.72

1.91

nghi p

ng

2.2.8

ng

2.2.9

n thông

2.2.10
2.2.11

yt

2.2.12

giáo d c -

o

2.3
2.4

t sông su i và m

2.4.1

t sông ngòi,kênh, r ch, su i

36.77

1.31

2.4.2

t có m

16.95

0.6

108.53

3.86

3

c chuyên dùng
d ng

3.1

tb

d ng

3.2

d ng

4.19

0.15

3.3

ng cây

104.34

3.71

(Ngu

ng huy n L c Yên )

2.6. Hi u qu và tính b n v ng trong s d
2.6.1. Khái quát v hi u qu s d

t
t

Mâu thu n gi a ngu n tài nguyên h u h n v i nhu c u ngày càng cao c a
i mà ta ph i xem xét k t qu ph i t
ra k t qu

to

i k t qu h u ích không? Chính vì th khi
ng s n xu t không ch d ng l i

ph

nào? Chi phí b

á ch

ng các ho

vi

t qu mà còn

ng s n xu t kinh doanh t o ra s n ph