Đánh giá mức độ bị bệnh do nấm Ceratocystis sp gây hại trên Keo lai (Acacia hybird) theo cấp tuổi tại xã An Khánh, huyện Đại Từ , tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÊ CÔNG HUY

ÁNH GIÁ M C

B B NH DO N M Ceratocystis

sp GÂY H I TRÊN KEO LAI (Acacia hybrid) THEO
C P TU I T I XÃ AN KHÁNH, HUY N
IT ,
T NH THÁI NGUYÊN

KHOÁ LU N T T NGHI P
H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khoá h c
Gi ng viên h ng d n

IH C

: Chính quy
: Lâm nghi p
: Lâm nghi p
: 2011 – 2015

: 1. ThS. Nguy n Vi t H ng
2. ThS. Tr n Th Thanh Tâm

Thái Nguyên, n m 2015


L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân
tôi. Các s li u và k t qu nghiên c u là quá trình i u tra trên th c

a hoàn

toàn trung th c, ch a công b trên các tài li u, n u có sai tôi xin hoàn toàn
ch u trách nhi m.

Thái Nguyên, ngày
XÁC NH N C A GVHD

Ng

tháng n m 2015

i vi t cam oan

ng ý cho b o v k t qu
tr

cH i

ng khoa h c

ThS. Nguy n Vi t H ng

Lê Công Huy

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
ã s a ch a sai sót sau khi H i

ng ch m yêu c u

(Ký, ghi rõ h tên)


L IC M

N

Sau m t th i gian h c t p và nghiên c u t i tr

ng

i h c Nông lâm

Thái Nguyên, tôi ã trang b cho mình ki n th c c b n v chuyên môn d
s gi ng d y và ch b o t n tình c a toàn th th y cô giáo.

i

c ng c l i

nh ng ki n th c ã h c c ng nh làm quen v i công vi c ngoài th c t thì
vi c th c t p t t nghi p là m t giai o n r t quan tr ng.
Xu t phát t nguy n v ng c a b n thân,
ch nhi m khoa Lâm nghi p và s h

c s nh t trí c a nhà tr

ng, ban

ng d n tr c ti p c a th y giáo ThS.

Nguy n Vi t H ng và cô giáo ThS. Tr n Th Thanh Tâm tôi ti n hành nghiên
c u

tài: “ ánh giá m c

b b nh do n m Ceratocystis sp gây h i trên

Keo lai (Acacia hybird) theo c p tu i t i xã An Khánh, huy n

iT ,

t nh Thái Nguyên ”
Trong th i gian nghiên c u

tài,

c s giúp

, ch b o t n tình c a

th y giáo ThS. Nguy n Vi t H ng và ThS. Tr n Th Thanh Tâm, các th y cô
giáo trong khoa cùng v i s ph i h p giúp
ng

i dân

a ph

c a UBND xã An Khánh và

ng tôi ã hoàn thành khóa lu n úng th i h n. Qua ây tôi

xin bày t lòng c m n sâu s c nh t
Nghi p, th y giáo h

n các th y cô giáo trong khoa Lâm

ng d n Th.S Nguy n Vi t H ng và ThS. Tr n Th

Thanh Tâm, xin c m n UBND xã An Khánh và ng

i dân

a ph

ng ã

t o i u ki n giúp tôi hoàn thành khóa lu n.
Do trình

chuyên môn và kinh nghi m th c ti n còn h n ch do v y khóa

lu n không tránh kh i nh ng thi u sót. Tôi kính mong nh n
các th y cô giáo cùng toàn th các b n

khóa lu n này

c s giúp

c hoàn thi n h n.

Tôi xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, n m 2015
Sinh viên
Lê Công Huy

c a


DANH M C CÁC B NG TRONG KHÓA LU N
Trang

B ng 3.1. B ng phân c p m c

b b nh..................................................... 23

Bi u m u 3.2: Phi u i u tra b nh h i Keo do n m ceratocystis sp. ............. 23

B ng 4.1: K t qu phân l p n m b nh
B ng 4.2: K t qu

m t s vùng sinh thái ..................... 28

ánh giá ho t tính gây b nh c a các ch ng Ceratocystis . 31

B ng 4.3: T l b b nh

Keo lai c p tu i 1................................................. 33

B ng 4.4: T l b b nh

Keo lai c p tu i 2................................................. 33

B ng 4.5: T l b b nh

Keo lai c p tu i 3................................................. 33

B ng 4.6: Trung bình t l b b nh

Keo lai các c p tu i ............................ 34

B ng 4.7: M c

b b nh

Keo lai c p tu i 1............................................. 35

B ng 4.8: M c

b b nh

Keo lai c p tu i 2............................................. 35

B ng 4.9: M c

b b nh

Keo lai c p tu i 3............................................. 36

B ng 4.10: Trung bình m c

b b nh

Keo lai các c p tu i ..................... 36


DANH M C CÁC HÌNH TRONG KHÓA LU N
Trang

Hình 2.1: Cây b b nh ch t héo ..................................................................... 7
Hình 2.2: V t en trên thân ............................................................................ 7
Hình 2.3: N m b nh th

ng xâm nh p vào cây qua v t c t t a cành ............... 7

Hình 2.4: N m phát tri n trong thân cây làm g bi n màu .............................. 7
Hình 3.1: Cách ki m tra tình tr ng m c b nh c a t ng cây ........................... 22
Hình 4.1: Cây b b nh.................................................................................. 27

Hình 4.2:

c i m hình thái bào t n m Ceratocystis sp............................. 30

Hình 4.3: Bi u

so sánh t l b b nh (P%) gi a các c p tu i .................... 34

Hình 4.4 Bi u

so sánh m c

b b nh (R%) gi a các c p tu i ................ 37


DANH M C
CÁC C M T

VI T T T TRONG KHOÁ LU N

Tên vi t t t

Ý Ngh a

OTC

: Ô tiêu chu n

PDA

: Potato Dextro Agar – Môi tr

TB

: Trung bình

UBND

: y ban nhân dân

ng nuôi c y


M CL C
Trang

PH N 1: M
1.1.

U ....................................................................................... 1

tv n

............................................................................................... 1

1.2. M c tiêu và yêu c u c a

tài ................................................................. 3

1.2.1. M c ích nghiên c u ............................................................................ 3

1.2.2. M c tiêu ............................................................................................... 3
1.3. Ý ngh a vi c th c hi n

tài ................................................................... 3

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U ............................................................ 4
2.1. C s khoa h c ........................................................................................ 4
2.1.1. Thông tin v Keo lai ........................................................................... 4
2.1.2. Thông tin v n m Ceratocystis sp ...................................................... 5
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c .............................................. 8

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i ........................................................ 8
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c .......................................................... 9

2.3. T ng quan khu v c nghiên c u.............................................................. 11
2.3.1. Ð a hình,
2.3.2.

a th ................................................................................. 11

c i m khí h u ................................................................................ 12

2.3.3. Ch
2.3.4.

th y v n ................................................................................... 13

a ch t, th nh

2.3.5. Hi n tr ng

ng .......................................................................... 14

t ai và tài nguyên r ng ................................................. 14

2.3.6. i u ki n kinh t - xã h i ................................................................... 15
2.3.6.3. C s h t ng ................................................................................... 16
PH N 3:

I T

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN

C U ............................................................................................................ 18
3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u.......................................................... 18

3.2.

a i m và th i gian ti n hành ............................................................. 18

3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................. 18
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi .................................. 19


3.4.1. Ph

ng pháp xác

nh nguyên nhân gây b nh ch t héo Keo lai tr ng t i

Thái Nguyên................................................................................................. 19
3.4.2. Ph

ng pháp mô t các tri u ch ng b nh .......................................... 19

3.4.3. Ph

ng pháp phân l p n m Ceratocystis sp .................................... 19

3.4.4. Ph

ng pháp nghiên c u

môi tr

ng dinh d

c i m hình thái c a h s i n m trên

ng ............................................................................... 20

3.4.5. Ph

ng pháp ánh giá ho t tính gây b nh c a n m Ceratocystis sp .... 20

3.4.6. Ph

ng pháp ánh giá thi t h i c a b nh

3.4.6.1. Ph

i v i r ng tr ng Keo lai .. 21

ng pháp l p ô tiêu chu n .......................................................... 21

3.4.6.2. Phân c p tu i cho cây Keo lai trong r ng tr ng ............................... 21
3.4.6.3. i u tra trong OTC, phân c p b nh cho t ng cây ............................ 21
3.4.5.4. ánh giá t l b b nh và m c
3.4.7. Ph

b b nh theo

a i m gây tr ng .. 24

ng pháp n i nghi p ..................................................................... 25

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ......................... 26
4.1. Nguyên nhân gây b nh ch t héo Keo lai ................................................ 26

4.2. Các tri u ch ng b nh ............................................................................. 26
4.3. Phân l p n m Ceratocystis sp ............................................................... 28
4.4.
4.5.

c i m hình thái c a h s i n m trên môi tr

ng dinh d

ng ....... 29

ánh giá ho t tính gây b nh c a các ch ng n m gây b nh ............... 31

4.6. ánh giá thi t h i c a b nh

i v i r ng tr ng Keo lai .......................... 33

4.6.1. ánh giá t l b b nh (P%)
4.6.2. ánh giá m c

các c p tu i ......................................... 33

b b nh (P%)

PH N 5: K T LU N VÀ

các c p tu i .................................... 35

NGH ........................................................ 38

5.1. K t lu n ................................................................................................. 38
5.2.

ngh .................................................................................................. 39

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 41


PH N 1
M
1.1.

U

tv n
R ng là tài nguyên quý giá c a nhân lo i, là b ph n quan tr ng c a

môi tr

ng s ng và có nh h

ng r t l n

n

i s ng s n xu t c a xã h i

loài ng

i. Trong th c t , ngoài vi c cung c p g , c i và các lo i lâm s n cho

n n kinh t qu c dân thì nó còn em nhi u l i ích to l n khác v m t xã h i
và b o v môi tr

ng sinh thái. Bên c nh ó, r ng còn gi vai trò i u hòa

khí h u, ch ng xói mòn r a trôi và là n i b o t n các ngu n gen

ng th c v t

quý giá.
Không có m t qu c gia, dân t c nào không bi t rõ vai trò quan tr ng
c a r ng trong cu c s ng. Tuy nhiên có m t th c tr ng áng bu n là không
ch

Vi t Nam mà

h u h t các n

c trên th gi i thì vi c khai thác r ng

b a bãi, thi u quy ho ch ang di n ra m t cách

t, r t khó ki m soát ã làm

cho tài nguyên r ng ngày càng b suy gi m c v s l
nh h

ng nghiêm tr ng

sinh tr
Tr

n

i s ng c a con ng

ng , phát tri n c a các loài sinh v t trên trái

ng và ch t l

i và tác

ng, gây

ng x u

ns

t.

c th c tr ng ó b o v tài nguyên r ng ã tr thành m t yêu c u, m t

nhi m v không th trì hoãn

i v i t t c các qu c gia trên th gi i.

ó là

m t thách th c vô cùng to l n òi h i m i cá nhân, t ch c ph i có trách

nhi m trong vi c ph c h i và phát tri n r ng. Và m t trong nh ng gi i pháp
h u hi u

ph c h i và phát tri n r ng ó là tr ng r ng. Hi n nay có r t

nhi u lo i cây

c l a ch n

ph c v cho công tác tr ng r ng

i n hình là

cây Keo.
Keo

c coi là cây tr ng ch l c

nhi u n

c trên th gi i trong ó

có Vi t Nam. Keo là ngu n nguyên li u có t m quan tr ng
tri n kinh t xã h i và môi tr

ng.

n

c ta Keo

i v i s phát

c tr ng r t ph bi n,


di n tích r ng tr ng các lo i Keo

n

c ta hi n nay kho ng 900.000 hecta,

cung c p 90% trong t ng s 5,4 tri u t n g d m xu t kh u, tr giá kho ng
650 tri u USD, trong ó 300 tri u USD là l i nhu n c a ng

i tr ng r ng

(Nguy n Hoàng Ngh a, 2003) [5].
Qua ó ta có th nh n th y r t nhi u l i ích cây Keo mang l i tuy nhiên
trong quá trình gây tr ng lo i cây này thì không th tránh kh i vi c m c m t
s b nh h i làm nh h
l

ng

n s sinh tr

ng, phát tri n và n ng xu t ch t

ng c a cây.

i n hình nh th i gian g n ây

m t s vùng tr ng Keo tr ng i m

ã xu t hi n nh ng cây Keo b loét thân gây nên tri u ch ng héo tán lá, sau
ó g b bi n màu en và cây b nhi m b nh xu t hi n
b nh r t khó phát hi n

giai o n

nhi u vùng sinh thái,

u. Các m u b nh ã

c phòng b o v

r ng vi n khoa H c Lâm Nghi p giám

nh nguyên nhân là do n m

gây ra. ây là lo i n m m i

c phát hi n gây bênh trên cây

Keo

Vi t Nam. Ngu n g c lo i n m này ch a
Hi n nay trên

c xác

nh.

a bàn T nh Thái Nguyên, Keo lai và Keo tai t

nh ng loài cây tr ng chính,

c tr ng v i di n tích l n và t p trung.

ng là
góp

ph n ng n ch n d ch b nh phát tri n và lan r ng gi m nguy c thi t h i v
kinh t và môi tr

ng thì vi c nghiên c u, phát hi n s m b nh và

pháp phòng tr b nh h i trên cây Keo là không th thi u

xu t bi n

c, v a có ý ngh a

khoa h c và có ý ngh a th c ti n cao.
Xu t phát t th c t trên và nguy n v ng mu n tìm ra các bi n pháp
phòng tr m t s lo i b nh h i cho cây Keo nói chung c ng nh cây Keo lai
nói riêng, tôi ti n hành nghiên c u
“ ánh giá m c

tài:

b b nh do n m Ceratocystis sp gây h i trên Keo lai

(Acacia hybrid) theo c p tu i t i xã An Khánh, huy n
Nguyên ”

i T , t nh Thái


1.2. M c tiêu và yêu c u c a

tài

1.2.1. M c ích nghiên c u
D a trên c s i u tra v tình hình b h i do n m Ceratocystis sp gây
ra trên cây Keo lai

các c p tu i khác nhau t

ó ánh giá m c

b b nh do

n m Ceratocystis sp gây h i trên Keo lai (Acacia hybrid) theo c p tu i t i xã
An Khánh, huy n

i T , t nh Thái Nguyên.

1.2.2. M c tiêu
- Xác nh

c nguyên nhân gây b nh ch t héo

- Nghiên c u
-

Keo lai.

c i m sinh thái c a n m

ánh giá thi t h i c a b nh

i v i Keo lai theo c p tu i t i

a i m

i u tra.
1.3. Ý ngh a vi c th c hi n

tài

* Ý ngh a trong khoa h c:
- C ng c ki n th c ã h c, b sung ki n th c chuyên môn.
- Vi c nghiên c u

tài là c s

xu t bi n pháp phòng tr b nh

h i cây Keo.

- Bi t cách t ng h p, phân tích

vi t m t báo cáo nghiên c u khoa h c.

* Ý ngh a trong th c ti n:
- Qua quá trình thu th p s li u giúp tôi h c h i và làm quen v i th c t
s n xu t.
- Làm c s và tài li u cho nh ng
-

tài th c hi n nh m xác

tài và nghiên c u có liên quan.
nh

gây h i trên Keo lai t i các

c m c

a i m i u tra , t

c nguyên nhân gây b nh do n m
i u ki n sinh thái c a n m

b b nh do n m
ó xác

gây ra, làm rõ
Qua ó có th

nh ng ánh giá c th và thi t th c v lo i b nh n m

a ra

nh
c
c


PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. C s khoa h c
2.1.1. Thông tin v Keo lai
Keo (Acacia) là m t chi th c v t thu c h

u (Legumisosae), h ph

trinh n (Mimosoideae). Theo ánh giá hi n nay trên toàn th gi i chi Keo
Acacia có kho ng 1200 loài. Trong ó Keo tai t

ng (Acacia mangium), Keo

lá tràm (Acacia auriliformis) và Keo lai (Acacia hybrid)
y u

Vi t Nam. Di n tích tr ng Keo tính

công v n c a 42 t nh trên c n
trong các loài cây

n nay theo s li u t ng h p t các

c là h n 990 nghìn ha, d n

u v di n tích

c ch n trong tr ng r ng. (Nguy n Hoàng Ngh a, 2003)

[5]. Keo là loài cây
sinh tr

c gây tr ng ch

c u tiên l a ch n b i nhi u

ng nhanh, biên

sinh thái r ng, c i thi n

c tính v

t tr i nh

c tính ch t c a

t…

c bi t g Keo r t phù h p cho s n xu t nguyên li u gi y, ván nhân t o, s
d ng trong xây d ng, óng

ta Keo

c tr ng

m c m ngh , hàng hóa xu t kh u….

n

c

h u h t các t nh t Mi n B c, Mi n Trung, Tây Nguyên

và ông Nam B v i m c ích ch y u làm nguyên li u cho công nghi p s n
xu t gi y. Tuy nhiên g n ây t i m t s vùng tr ng Keo tr ng i m trên c
n

c ã xu t hi n nh ng cây Keo b ch t héo t trên ng n xu ng hay còn g i

là hi n t

ng cây ch t ng

m u b nh ã

c, b nh r t khó phát hi n

giai o n

u. Các

c phòng B o v r ng Vi n Khoa h c Lâm Nghi p giám

nh

nguyên nhân là do loài n m Ceratocystis sp gây ra [7].
*

c i m hình thái
Keo lai (Acacia hybrid) là cây g nh , cao t i 20-30m,

30-40cm, cao to h n Keo tai t

ng và Keo lá tràm, các

ng kính t i

c tính khác có d ng


trung gian gi a 2 loài b m . Thân th ng, cành nhánh nh , t a cành khá, tán
dày và r m.
T khi n y m m t i h n 1 tháng hình thái lá c ng bi n

i theo 3 giai

o n lá m m, lá th t và lá gi . Lá gi m c cách t n t i mãi. Chi u r ng lá h p
h n chi u r ng lá Keo tai t

ng nh ng l n h n chi u r ng lá Keo lá tràm.

Hoa t bông 5-6 hoa, 1 hoa t vàng m c t ng ôi

nách lá. Qu

u d t, khi

non th ng khi già cu n hình xo n c. M i qu có 5-7 h t màu nâu en, bóng.
M t kg h t có 45.000-50.000 h t thu

c t 3-4 kg qu ( Lê

ình Kh ,

1999) [2].
*

c i m sinh thái
Keo lai có s c sinh tr

ng nhanh h n rõ r t so v i loài Keo b m . V i

m t s dòng Keo ã ch n l c tr ng thâm canh 3 tu i
v chi u cao 9,8-11,4 cm v
tr

ng và 50-77 m3/ha v s n l

t trung bình 8,6-9,8 m

ng kính 19,4-27,2 m3/ha/n m v l

ng g . R ng Keo lai 7-8 tu i

g /ha, có nhi u h n 1,5-2 l n r ng Keo tai t

ng sinh

t 150-200 m3

ng và Keo lá tràm.

Keo lai có nhi u h t và kh n ng tái sinh t nhiên b ng h t r t m nh.
R ng tr ng 8-10 tu i sau khi khai thác tr ng,

t th c bì và cành nhánh, h t

n y m m và tái sinh hàng v n cây trên 1 ha. Tuy nhiên không tr ng r ng Keo
lai b ng cây con t h t mà ph i b ng cây hom [1].
2.1.2. Thông tin v n m Ceratocystis sp
Ceratocystis sp là nh ng loài n m gây h i nguy hi m cho nhi u loài
cây, là nguyên nhân gây nên b nh th i r , g c, loét thân cành và gây th i qu
trên nhi u lo i cây tr ng nhi t

i.

c bi t là loài Ceratocystis fibriata ellis

& Halst sensu lato gây ch t hàng lo t b ch àn
(Roux et al, 2000) [12], cây cà phê
[11].

c ng hòa Công gô và Braxin

Colombia và venezuela (Pontis, 1951)

ây c ng chính là loài gây b nh trên cây xoài

Braxin (Ploetz, 2003)

[10] và là m t trong nh ng b nh nguy hi m nh t trong nghành nông nghi p


và cây tr ng

nam m .

Indonesia Ceraticystis sp. L n

nhân khi Ceratocystis fimbriata

u tiên

c ghi

c công b n m 1900 trên cây cà phê

o Java (Zimmerman, 1900) [14]. Sau ó nhi u loài Ceratocystis sp ã
tìm th y trên nhi u cây ch khác nhau trên nhi u nhi u hòn

o

c

Indonesia.

G n ây nh t là phát hi n 5 loài n m Ceratocystis sp m i gây h i trên cây
Keo (Tarigan, 2010) [13].
Cây b nhi m b nh có d u hi u sinh tr
vàng, th i gian ng n sau ó là b t

ng kém và h i chuy n màu

u xu t hi n tri u ch ng héo toàn b

phi n lá, lá không r ng ngay mà còn l i

trên thân cây. Quan sát trên

thân, th y v ngoài c a thân cây b bi n màu, th

ng màu nâu en ch y

d c thân cây, m t s cây t i các v t en, thân cây xì nh a. Dùng dao v c
vào l p v b nâu en th y v t b nh th

ng xu t phát t g c cành b c t

ho c b g y do gió ho c nguyên nhân khác làm t n th
trùng hay

ng nh : v t côn

ng v t c n, v t n t t v cây. V t b nh này ngày càng lan r ng và

kéo dài theo chi u dài c a thân. C t ngang thân cây b b nh ch t héo, ph n g
c ng b bi n màu do s i n m xâm chi m phân g dác và s i n m b t t t c các
m nh d n làm cây không v n chuy n
lá nên d n
Con

ng n m xâm nh p vào cây

ng t v t th

ra

i v i cây nh ho t
ng

c và dinh d

ng khoáng lên tán

n tán lá b héo.

th

t n th

cn

ng c a cây

gây b nh

trên thân và cành. V t th

ng c t t a cành, ho t

c xác

nh

ng có th t o

ng làm c ch m sóc gây

n thân và r cây vào mùa m a, m là i u ki n t i u cho s

phát sinh phát tri n c a n m b nh. N m c ng có th xâm nh p t v t t a
cành t nhiên ho c v t tr y x
ch m sóc tránh làm t n th
vào mùa khô và v t c t nên

c do côn trùng gây h i. Vì v y, trong khi

ng cây và ho t

ng t a cành nên th c hi n

c bôi các thu c ch ng n m.

Hình 2.1: Cây b b nh ch t héo

Hình 2.3: N m b nh th

ng xâm

nh p vào cây qua v t c t t a cành

Hình 2.2: V t en trên thân

Hình 2.4: N m phát tri n trong thân
cây làm g bi n màu


2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i
* Nghiên c u v b nh h i Keo
N m 1961 - 1968 John Boyce, nhà b nh cây r ng ng

iM

ã mô t

m t s b nh cây r ng, trong ó có b nh h i Keo.
N m 1953 Roger ã nghiên c u m t s b nh h i c ng

c p

n m t s b nh

h i Keo (Kile, G.A., 1993) [9].
Trong th c t có m t s n m b nh ã
n m Glomerella cingulata gây b nh
robinsonii gây b nh g s t

c phân l p t m t s loài Keo. ó là
m lá

A. simsii; n m Uromycladium

lá gi loài A. melanoxylon; n m Oidium sp. Có

trên các loài A. mangium và A. auriculiformis
confusa

a ph

Trung Qu c nh ng loài A.

ng l i không b b nh [4].

* Nghiên c u v n m Ceratocystis sp
Ceratocystis sp là nh ng loài n m gây h i nguy hi m cho nhi u loài
cây, là nguyên nhân gây nên b nh th i r , g c, loét thân cành và gây th i qu
trên nhi u lo i cây tr ng nhi t

i.

c bi t là loài Ceratocystis fibriata ellis

& Halst sensu lato gây ch t hàng lo t b ch àn
(Roux et al, 2000) [12], Cà phê

c ng hòa Công gô và Braxin

Colombia và venezuela (Pontis, 1951) [11].

ây c ng chính là loài gây b nh trên cây xoài

Braxin (Ploetz, 2003) [10] và

là m t trong nh ng b nh nguy hi m nh t trong nghành nông nghi p và cây
tr ng

nam m .

Indonesia Ceraticystis sp l n

Ceratocystis fimbriata

u tiên

c ghi nhân khi

c công b n m 1900 trên cây cà phê

(Zimmerman, 1900) [14]. Sau ó nhi u loài Ceratocystis sp ã
trên nhi u cây ch khác nhau trên nhi u nhi u hòn

o

o Java
c tìm th y

Indonesia. G n ây

nh t là phát hi n 5 loài n m Ceratocystis sp m i gây h i trên cây Keo
(Tarigan, 2010) [13].


2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n
* Nghiên c u v b nh h i Keo

c

Di n tích gây tr ng Keo ã t ng lên áng k (g n 230000 ha vào cu i
n m 1999) thì c ng ã xu t hi n r ng tr ng. T i
th

T h (Lâm

ng) Keo tai

ng thu n loài tr ng trên di n tích 400 ha trong ó ã có 118,5 ha v i t l

b b nh t 7-59% trong ó có m t s di n tích b khá n ng. T i B u Bàng
Bình D

ng m t s dòng Keo lai ã m c b nh ph n h ng (Pink Disease) v i

t l b b nh và m c

b b nh khá cao gây thi t h i cho s n xu t. t i Kom

Tum n m 2001 có kho ng 1000 ha r ng Keo lai 2 tu i b m c b nh loét thân,
th i v và d n
Tum) lên

n khô ng n. T l n ng nh t là

Ng c Tú, Ng c h i (Kom

n 90% s cây b ch t ng n (Ph m Quang Thu, 2002) [6].

* Nghiên c u v n m Ceratocystis sp
n

c ta v i i u ki n khí h u nóng m t o i u ki n cho nhi u

loài n m phát tri n

c bi t là Ceratocystis sp ã b t

cây Keo t i m t s n i nh
Thiên Hu , Lâm

ng Nai, Bình D

u xu t hi n trên

ng, Bình Ph

c, Th a

ng, Tuyên Quang và Qu ng Ninh. Nh ng cây b b nh,

g b bi n màu, xì nh a m

v , toàn b nh ng cây b nhi m b nh ch

sau m t th i gian ng n là ch t nh h
r ng tr ng Keo. Theo k t qu

ng

n n ng su t và ch t l

i u tra b nh h i r ng tr ng m i

ng

c th c

hi n n m 2010 và n m 2011 t i Th a Thiên Hu cho th y trên các di n tích
r ng tr ng Keo tai t

ng, Keo lá tràm và Keo lai

T nh ã xu t hi n hi n t
Th a Thiên Hu

a ph

ng c a

ng cây Keo ch t héo v i t l 5-7 %.B nh h i Keo

c xác

nh là m t loài n m thu c chi Ceratocystis. Các

loài n m thu c chi này không ph i m i xu t hi n
nghiên c u tr

m ts

Vi t Nam, các k t qu

c ây ã ghi nh n loài n m Ceratocystis fimbriata gây b nh

th i m c m t c o cây Cao su [3].


* Nghiên c u v bi n pháp phòng tr b nh
Bi n pháp canh tác: Ch m sóc cây

cho v

y

, cung c p dinh d

ng h p lý

n cây; Sau khi thu ho ch, ti n hành c t t a và tiêu hu nh ng cành

sâu b nh, cành vô hi u bên trong tán, v sinh v

n s ch s .; B nh có th lây

lan qua d ng c c t t a, do ó sau m i l n c t t a c ng nh khi s d ng d ng
c t cây b b nh sang cây kho nên kh trùng d ng c b ng cách ngâm d ng
c trong dung d ch c n 900 trong 10 phút nh m tiêu di t m m b nh c ng nh
tránh s lây lan; C t b cành, cây b b nh n ng. Tiêu hu t p trung. Quét
thu c tr
th

n m ho c n

c ngay v t c t

tránh nhi m b nh ngay v t

ng. L u ý: n u v t c t v n còn a ra l p nh a en có ch a bào t n m thì

ti p t c c t sâu vào và ti p t c quan sát cho

n khi v t c t khô h n

R i vôi xung quanh tán cây, 2 l n/n m ( u mùa m a và
n ng); Không

u muà

c chi t cành ho c s d ng m t ghép (bo) trên cây nhi m

b nh làm v t li u ghép vì có n m có kh n ng lây nhi m qua cách nhân gi ng
b ng ph

ng pháp vô tính.

Bi n pháp sinh h c: Bón phân h u c , phân chu ng ã
v in m

i kháng Trichoderma

c i thi n h vi sinh v t

làm gi m m m b nh l u t n trong

t

hoai k t h p
ng góp ph n

t.

Bi n pháp hoá h c: Phun thu c di t tr ki n en, m i và b cánh c ng
trên cây;
l n và n u
v t khoanh

i v i vi c khoanh v x lý ra hoa: không nên m v t khoanh quá
c có th dùng thu c tr n m (Coc 85, Mancozeb) quét quanh
h n ch s t n công cu b nh.

Phun ng a thu c tr n m có ph r ng nh : Coc 85, Norshield, Zineb,
Mancozeb hay Gomi, Pysaigon, Topsin-M, Agotop . Cây b b nh x lý b ng
Mancozeb (Dithane M45, Pencozeb), Carbendazim (Bavistin, Benzimidine).
Chú ý: C n h n ch gây v t h

ng trên cây

c bi t là vào mùa m a, khi khai

thác ch t h n ch gây t n h i cho cây ch a khai thác, khi c t t a cành nên


dùng Keo hay m bò bôi kín v t c t. Có th s d ng Norshield 86.2 WG, 50
g/30 lít n

c phun k trong tán cây, cành, thân chính

Khoa h c công ngh và ch t l

phòng b nh (V

ng s n ph m, B Nông nghi p và phát tri n

nông thôn, 2002) [8].
2.3. T ng quan khu v c nghiên c u
Thái Nguyên là m t t nh trung tâm c a vùng mi n núi phía B c, là
trung tâm kinh t chi n l
Nguyên có to

c vô cùng quan trong c a các t nh phía B c. Thái

a lý nh sau:
T 20020'
T 105028'

V m t

n 22003' v tuy n B c.
n 106014' kinh tuy n Ðông.

a gi i hành chính, Thái Nguyên giáp các t nh sau:
Phía B c ti p giáp t nh B c K n.
Phía Tây giáp các t nh V nh Phúc, Tuyên Quang.
Phía ông giáp các t nh L ng S n, B c Giang.
Phía Nam ti p giáp v i th

ô Hà N i.

T ng di n tích t nhiên là 3.541 km². V i v trí chi n l
quan tr ng nên

c

ng và Nhà n

c ta xác

nh là t nh chi n l

c vô cùng
c cho s

phát tri n kinh t - xã h i các t nh phía B c.
2.3.1. Ð a hình,

a th

M c dù là m t t nh trung du mi n núi nh ng Thái Nguyên có các i u
ki n t nhiên r t thu n l i cho phát tri n kinh t .

ây là nh ng thu n l i c a

t nh cho vi c canh tác nông, lâm nghi p và phát tri n kinh t - xã h i nói
chung so v i các t nh trung du mi n núi khác.Di n tích vùng núi chi m
kho ng 90,73%; di n tích vùng trung du là chi m 9,27%. Ð a hình ch y u là
i núi th p. Thái Nguyên có nhi u dãy núi cao ch y theo h

ng B c Nam và

th p d n xu ng phía Nam. C u trúc vùng núi phía B c ch y u là á phong

hóa m nh, t o thành khá nhi u hang

ng và thung l ng nh . Phía Tây Nam


có dãy Tam

o (v i

kéo dài theo h

nh cao nh t là 1.590 m), các vách núi d ng

ng Tây B c -

u t B c K n ch y theo h
núi B c S n ch y theo h
Ngân S n và B c S n
2.3.2.

ông Nam. Ngoài ra, dãy núi Ngân S n b t
ng

ông B c - Tây Nam

ng Tây B c -

n Võ Nhai và dãy

ông Nam. C ba dãy núi Tam

o,

u là nh ng dãy núi cao che ch n gió mùa ông B c

c i m khí h u
Theo s li u hàng n m c a Trung tâm Khí t

Nguyên, nhi t
biên

nhi t

trung bình hàng n m trên

(tháng 1). Nhi t
nhi t

a bàn t nh là 22,50C - 23,20C,

trung bình tháng cao nh t t p trung vào các tháng 6, 7, 8,
n tháng 1, tháng 2 n m sau. i u áng

trung bình hàng n m

phía B c và phía Nam c a t nh ch

chênh nhau kho ng 0,50 -1,00C, song nhi t
chênh l ch nhau khá nhi u (

th p tuy t

ng

Mùa ông th

i

ng chia thành 3 vùng rõ r t: Vùng l nh nhi u (n m
nh Hóa, Phú L

ng và

i T , thành ph Thái

ng H , Phú Bình, Ph Yên và th xã Sông Công).

ng m a trung bình hàng n m

t kho ng 2.000- 2.500 mm (cao nh t vào

tháng 8 và th p nh t vào tháng 1). M a th
ng m a trong th i gian này

ng t p trung t tháng 5

t 1,471 mm

thành ph Thái Nguyên, chi m kho ng 85-87% t ng l
s li u th ng kê theo dõi c a Tr m khí t

riêng l

n 1.750 gi

u cho các tháng trong n m.

phía nam huy n Võ Nhai); vùng m (g m các huy n

10, l

thành ph Thái

ng t 1.300

huy n Võ Nhai); vùng l nh v a (g m các huy n

Nguyên,

i trong mùa ông

nh Hóa là 0,40C còn

Nguyên là 30C). T ng s gi n ng trong n m dao
và phân ph i t

trung bình t i

i là 40,30C, trung bình t i th p là 70C

tháng th p nh t t tháng 12

l u ý là nhi t

ng th y v n t nh Thái

ngày và êm khá cao t 7,0 - 7,30C. Nhi t

a là 370C (tháng 7, 8), cao tuy t

L

ng và

n tháng

nh Hóa và 1,726 mm
ng m a c n m. Theo

ng th y v n t nh Thái Nguyên,

ng m a tháng 8 chi m g n 30% t ng m a c n m nên th

ng gây ra


l l t. Vào mùa khô, l

ng m a trong tháng ch b ng 0,5% l

ng m a c

n m.
T n su t s

ng mu i th

n m. Khu v c th
Bình.

ng x y ra vào cu i tháng 12 và tháng 1 hàng

ng hay xu t hi n th i ti t s

m không khí trung bình t

ng mu i là Võ Nhai, Phú

80-85%.

2.3.3. Ch
th y v n
Thái Nguyên có hai sông chính ch y qua là Sông Công và sông C u.
Hai sông này là ngu n c p n

c chính cho n n kinh t , dân sinh c a t nh.

Sông Công có l u v c 951 km2, b t ngu n t vùng núi Ba Lá huy n
hoá, ch y d c theo chân núi Tam
t o thành H Núi C c có m t n
175 tri u m3 n

c, ch

ng t

công nghi p và cung c p n

o. Dòng sông ã

c ng n l i

nh
iT ,

c r ng kho ng 25 km2. H này ch a

c

i tiêu cho 12,000 ha lúa 2 v , hoa màu, cây

c sinh ho t cho thành ph Thái Nguyên và th xã

Sông Công.
Sông C u n m trong h th ng sông Thái Bình, có l u v c 3.480 km2,
b t ngu n t Ch

n ch y theo h

ng B c-

ông Nam. L u l

ng n

c

mùa m a là 3500 m3/s, mùa ki t là 7,5 m3/s. Trên sông này có h th ng thu
nông sông C u (trong ó có

p dâng thác Hu ng) t

i cho 24,000 ha lúa 2

v c a huy n Phú Bình (Thái Nguyên) và Hi p Hoà, Tân Yên (B c Giang).
Mùa l trên các sông trong t nh b t
10,

u t tháng 5 và k t thúc vào cu i tháng

u tháng 11, t l xu t hi n l nhi u vào các tháng 6- 9. S tr n l trung

bình/n m t 1,5- 2,0 tr n, n m nhi u có t i 4 tr n l . Mùa khô b t
tháng 11 và k t thúc vào cu i tháng 4. L

ng n

c trên sông trong các tháng

này bình quân m i tháng ch b ng 0,5- 2,0% t ng l
n m. Do l

ng m a phân b không

nh ng tháng mùa c n n
c u dùng n

u vào

ng n

c trên sông c

u gi a các tháng trong n m nên vào

c trên sông su i th

ng không áp ng

c cho s n xu t và sinh ho t c a nhân dân.

c cho nhu


2.3.4.

a ch t, th nh ng
Theo tài li u th nh ng và k t qu

i u tra b sung nh ng n m g n

ây cho th y t nh Thái Nguyên có nhi u lo i

t khác nhau

c hình thành

b i quá trình feralit.
-

t feralit núi chi m 48,1% di n tích t nhiên, phân b

-

t feralit

-

t d c t và

cao trên 200 m.

i chi m 31,1% di n tích t nhiên.
t

ng b ng trên th m phù sa c , phù sa sông su i

chi m 12,4% di n tích t nhiên.
i u này cho th y tài nguyên

t c a t nh Thái Nguyên khá a d ng, ph n l n

t ai thích h p cho phát tri n nông, lâm nghi p.
2.3.5. Hi n tr ng t ai và tài nguyên r ng
T ng di n tích t t nhiên toàn t nh là 354.150,15 ha, trong ó di n
tích

t cho s n xu t nông nghi p chi m kho ng 23%, di n tích

chi m g n 48%, còn l i là di n tích

t phi nông nghi p ( t ,

t có r ng
t chuyên

dùng, …).
Theo s li u c a B NN & PTNT tính

n ngày 31/12/2008, di n tích có

r ng c a t nh Thái Nguyên là 167.904 ha v i

che ph là 45,3%, trong ó di n

tích r ng t nhiên là 99.922 ha (chi m g n 59,5%), di n tích r ng tr ng là 67.982
ha (chi m 40,5%) và di n tích m i tr ng là 7.571 ha, trong ó r ng t nhiên phân
b t p trung các huy n: Võ Nhai,
*H

ng th c v t r ng: Theo

nh Hóa,

iT ,

ng H , Phú L ng.

c tính, h th c v t toàn t nh có kho ng 490

loài thu c 344 chi, 130 h c a 8 ngành th c v t b c cao có m ch, trong ó, có
207 loài cây g nh và l n thu c 60 h (có 117 loài chi m u th trong các
loài cây r ng), các loài dây leo thu c 17 h . Ngoài ra, còn có 20 loài th c v t
b c cao th y sinh thu c các h Hòa th o, Cói, Rong tóc tiên,… H

ng v t

r ng c a t nh có kho ng 213 loài, trong ó l p thú có 51 loài thu c 19 h , l p


chim có 140 loài thu c 45 h , l p bò sát 5 loài thu c 15 h , l

ng c 17 loài

thu c 5 h .
2.3.6. i u ki n kinh t - xã h i
T nh Thái Nguyên có 9 n v hành chính: Thành ph Thái Nguyên;
Th xã Sông Công và 7 huy n: Ph Yên, Phú Bình,
Hóa,

i T , Phú L

ng H , Võ Nhai,

nh

ng. T ng s g m 180 xã, trong ó có 125 xã vùng cao

và mi n núi, còn l i là các xã

ng b ng và trung du.

2.3.6.1. Dân t c, dân s và lao

ng

Theo s li u th ng kê tính
Nguyên là 1.137 nghìn ng

n tháng 12 n m 2007, dân s t nh Thái

i thu c trên 30 dân t c cùng sinh s ng, trong ó

có 8 dân t c ch y u ó là Kinh, Tày, Nùng, Sán Dìu, H’mông, Sán Chay,
Hoa và Dao ( ông nh t là dân t c Kinh chi m 75,5%; dân t c Tày chi m
10,7%; dân t c Nùng chi m 5,1%; dân t c Sán Dìu 2,4%; dân t c Sán Chay
chi m 2,79%; dân t c Dao 2,1%; dân t c H’mông và các dân t c thi u s
khác chi m kho ng 1,41%). M t

dân s

ng

i/km2 (t i thành ph Thái Nguyên m t

ng

i/km2, trong khi

ng

i/km2). T c

S ng

i trong

ó

vùng cao nh

trung bình c a t nh là 321
dân c

huy n Võ Nhai ch có 74

t ng dân s hàng n m trong nh ng n m g n ây là 0,9%.
tu i lao

ng kho ng trên 700 nghìn ng

s và bình quân m i n m có thêm kho ng 15 nghìn ng
L cl
ng

ng lao

i

kho ng trên 1260

i

i chi m 58% dân
n tu i lao

ng.

ng d i dào, nh ng ch a s d ng h t. Hi n nay còn r t nhi u

tu i lao

ng ch a có vi c làm th

ng xuyên, con s này còn cao

h n vào nh ng tháng nông nhàn.
i s ng c a ng
bình quân
ng

u ng

i dân g n ây ã

i t ng t

i/n m (2007). S n l

ng l

c c i thi n rõ r t: M c thu nh p

450.000 /ng
ng th c

t ng

i/n m (2005) lên 800.000 /
ng 400 nghìn t n/n m; s n


l

ng chè

t g n 150 nghìn t n/n m, giá tr thu nh p bình quân

t 46 tri u

ng/ha/n m.

2.3.6.2. Giáo d c, y t
* Giáo d c: Thái Nguyên

cc n

c bi t

n là m t trung tâm ào

t o ngu n nhân l c l n th 3 sau Hà N i và thành ph H Chí Minh v i 6
Tr

ng

i h c, 11 tr

ng Cao

d y ngh , m i n m ào t o

ng và trung h c chuyên nghi p, 9 trung tâm

c kho ng g n 100.000 lao

* Y t : Thái Nguyên

ng.

c coi là m t trung tâm y t c a vùng ông B c

v i 01 B nh viên a khoa TW, 9 B nh vi n c p t nh và 14 Trung tâm y t c p
huy n v i h th ng khá hi n
th

i và hoàn ch nh. Ho t

ng xuyên, liên t c, an xen v i các ch
n các tr m y t c s

kh e ng

i dân, t o

ã

ng y t

ng trình qu c gia, t tuy n t nh

y lùi nhi u b nh t t, t ng c

c ni m tin trong

c duy trì

ng ch m sóc s c

ng bào dân t c.

2.3.6.3. C s h t ng

* Giao thông
Thái Nguyên có v trí r t thu n l i v giao thông, cách sân bay qu c t
n i bài 50 km, cách biên gi i Trung Qu c 200 km, cách trung tâm Hà N i 75
km và c ng H i Phòng 200 km. Thái Nguyên còn là i m nút giao l u thông
qua h th ng
t nh thành,

ng b ,

ng s t,

ng sông hình r qu t k t n i v i các

ng qu c l 3 n i Hà N i i B c K n; Cao B ng và c a kh u

Vi t Nam- Trung Qu c; qu c l 1B L ng S n; qu c l 37 B c Ninh, B c
Giang. H th ng

ng sông a Phúc - H i Phòng;

ng s t Thái Nguyên -

Hà N i - L ng S n.
* M ng l

i i n

Thái Nguyên là t nh có l
huy n trong t nh

u có l

i i nt

ng

i hoàn ch nh. Toàn b các

i i n qu c gia, trong ó thành ph Thái Nguyên,


th xã Sông Công và các th tr n, huy n có l

i i n hoàn ch nh, áp ng t t

cho nhu c u sinh ho t và s n xu t.
* H th ng n

c s ch và t

i tiêu

Thái Nguyên có 2 nhà máy n

c là Thành ph Thái Nguyên và Th xã

Sông Công (công su t c a Nhà máy n
êm; nhà máy n

c Thái Nguyên

t 30.000 m3/ngày

c th xã Sông Công v i công su t thi t k 30.000 m3/ngày

êm). M t s th tr n huy n l c a t nh ã có h th ng c p n

c s ch.

Toàn t nh có 1.146 công trình thu l i, h n 1,4 nghìn km kênh m
c kiên c , b o

mt

i tiêu n

nghìn ha lúa v mùa, 5 nghìn ha ngô

nh cho 23 nghìn ha lúa v
ng,...

ng

ông xuân, 34