Nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp giảm nghèo trên địa bàn xã Xuân Trường huyện Bảo Lạc tỉnh Cao Bằng (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NÔNG TH LAN

NGHIÊN C U

XU T M T S

A BÀN XÃ XUÂN TR

GI I PHÁP GI M NGHÈO
NG, HUY N B O L C,

T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Kinh t nông nghi p

Khoa

: KT&PTNT

Khoá h c

: 2011 - 2015


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NÔNG TH LAN

NGHIÊN C U

XU T M T S

A BÀN XÃ XUÂ

GI I PHÁP GI M NGHÈO
NG, HUY N B O L C,

T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Kinh t nông nghi p

L p

: K43 - KTNN

Khoa

: KT&PTNT

Khoá h c

: 2011 - 2015

Gi

ng d n : ThS. Nguy n Th Châu


i

L IC
c s nh t trí c a Ban Giám Hi
Kinh t và phát tri

ng, Ban ch nhi m Khoa
i H c Nông Lâm Thái Nguyên, sau

khi hoàn tành khóa h c

n hành th c t p t t nghi p t i xã

ng, huy n B o L c, t nh Cao B ng v

tài:

xu t m t s gi i pháp gi

ng, huy n

B o L c, t nh Cao B
Khóa lu

c hoàn thành nh s

c a th y cô,

ng.
Tôi xin chân thành c

i H c Nông Lâm Thái Nguyên

o, gi ng d
c ut

tôi trong su t quá trình h c t p và nghiên

ng.
Tôi xin c

ThS. Nguy n Th Châu gi ng viên khoa Kinh

T và Phát Tri n Nông T

c ti

t n tình trong su t th i gian th c hi
Tôi xin c
Nông Thôn
s
xã t o m

ng d n, ch d y,

tài.

y cô giáo trong khoa Kinh T và Phát Tri n
om

c

u ki n thu n l

ng th i tôi xin c

ng, các ban nghành cùng nhân dân trong
u ki

tôi trong quá trình th c hi

tài.

Thái nguyên, tháng 05
Sinh viên

Nông Th Lan


ii

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: Chu

nh qua các th i k t

n 2015 ..11

B ng 4.1: Tình hình s d

.................28

B ng 4.2: K t qu s n xu t m t s cây tr ng chính c

n

2012 - 2014 ..................................................................................................29
B ng 4.

ng...........................................31

B ng 4.4: B

u Dân s

ng c

......33

B ng 4.5: Tình hình nghèo t
B

n 2012 - 2014..............39

u các nhóm h

................................42

B ng 4.7: Thông tin chung v nhóm h
B

u tra..................................................43

ng và nhân kh u c a nhóm h

B ng 4.9: Tình hình s d

t c a các h

B ng 4.10: Tài s n c a nhóm h

u tra .....................45

u tra phân theo nhóm h .................46

u tra.............................................................47

B ng 4.11: Tình hình thu nh p t tr ng tr t c a nhóm h
B ng 4.12: B ng k t qu

u tra .....................49

p c a nhóm h

B ng 4.13: Tình hình thu nh p t tr ng tr

u tra...............49

a nhóm h

u tra

............................................................................................51
B ng 4.14: Chi phí cho s n xu t và chi phí ph c v
nhóm h

i s ng hàng ngày c a

u tra ..........................................................................................53

B ng 4.15: T ng h p thu nh p và chi phí trong s n xu t và sinh ho t c a nhóm
h

u tra ....................................................................................................54

B ng 4.16: T ng h p nguyên nhân d
B ng 4.17: Tình hình vay v n c a các h

a nhóm h

u tra...........56

u tra...............................................57


iii

DANH M C CÁC HÌNH
Hình 4.1: T l h nghèo c a
Hình 4.2: T l

n 2012 - 2014 ..............40

h c v n c a nhóm h nghèo..........................................59

iv

DANH M C CÁC T

VI T T T

BHXH
ng
ng
LHQ

: Liên h p qu c

THCS

: Trung h

KTXH
KHKT

XHCN

: Xã h i ch

i


v

M CL C
U.......................................................................................... 1

PH N 1: M

1.1. Tính c p thi t c a vi c nghiên c

tài ............................................... 1

1.2. M c tiêu nghiên c u ............................................................................... 3
c c a khóa lu n............................................................. 3
1.4. B c c c a khóa lu n .............................................................................. 4
LÝ LU N VÀ TH C TI N ............................................ 5

PH

lý lu n ........................................................................................... 5
2.1.1. M t s quan ni m v nghèo ................................................................. 5
2.1.2. Khái ni m v

Vi t Nam. .................................................. 7

2.1.3. Nguyên nhân c
2.1.4. H

................................................................. 8
nh chu n nghèo c

m nghèo qu c gia ............................................................................... 10
th c ti n ...................................................................................... 13

2.2.1. Th c tr ng nghèo trên th gi i và khu v c hi n nay ......................... 13
2.2.2. Th c tr ng nghèo t i Vi t Nam ......................................................... 13
2.2.3. M t s

t công tác gi m nghèo và xây d ng nông

thôn m i. ...................................................................................................... 13
PH N 3:

NG, N

C U ................................................................................................................ 21
3

ng và ph m vi nghiên c u ........................................................ 21

3

ng nghiên c u ........................................................................ 21

3.1.2. Ph m vi, th i gian nghiên c u ........................................................... 21
3.2. N i dung nghiên c u............................................................................. 21
3.3. Câu h i nghiên c u ............................................................................... 21
3
3.4.1

u ...................................................................... 22
p s li u............................................................. 22

vi

ng h p, x lý và phân tích s li u ......................... 24
3.5. H th ng ch tiêu nghiên c u ................................................................ 25
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N........................... 26
4.1. Khái quát v

u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c

m kinh t

a bàn nghiên c u .... 26

i...................................................... 28
a bàn nghiên c u.............................................. 35

4.2. Phân tích th c tr ng và nguyên nhân d

n nghèo c a các h dân trên

a bàn nghiên c u ....................................................................................... 38
4.2.1. Th c tr ng nghèo c

n 2012 - 2014......... 38

4.2.2. Tình hình chung c a nhóm h
4.2.4. Nguyên nhân d

u tra .............................................. 43

n nghèo c a nhóm h

u tra........................... 55
c th c hi n

t

............................................................................................... 61

PH N 5: CÁC GI I PHÁP ......................................................................... 65
5.1. M t s gi i pháp gi m nghèo t

....................................... 65

ng....................................................................... 65
5.1.2. M c tiêu c

n t i:........ 67

5.2. M t s gi i pháp gi m nghèo ch y

iv

ng, huy n

B o L c, T nh Cao B ng.............................................................................. 67
5.2.1. Gi i pháp chung ................................................................................. 67
5.2.2. Gi i pháp c th ................................................................................. 72
5.3. K t lu n ................................................................................................. 74
5.4. Ki n ngh ............................................................................................... 75

iv

c................................................................................ 75

i v i chính quy n xã...................................................................... 76
iv ih
TÀI LI U THAM KH O

......................................................................... 76


1

PH N 1
M

U

1.1.
mang tính ch t toàn c u luôn t n t i trong xã h i.
n kinh t ch m phát tri n, gi i quy t v
ng l

phát tri n kinh t xã h i. Ngay c nh

có tình tr

c phát tri

t giàu nghèo.

im

qu n lý, Vi

thành t u l n trong t t c

c nh ng

c kinh t -

- an ninh - qu c

phòng. N n kinh t

is

c c i thi n rõ r t. Tuy nhiên trong quá trình chuy
kinh t th

ng,

i b ph n
i sang n n

ng c a quá trình phát tri n kinh t xã h

nt tc

y, m t s b ph n dân
t kpv i s

i s ng, s n xu t và tr

i, g p nh ng

i nghèo.

ng kinh t ph i g n li n v i ti n b xã h và môi
ng, v i ch

n m t n n kinh t th tru

XHCN có s

u ti t c

c ta tr
a là m t nhi m v chi

KT-XH, v

c công nghi p

c c a công cu c phát tri n

cm

công b

cm

nghèo và l c h

c m nh, xã h i
c h t ph i xoá b

t trách nhi m h t s c n ng n c

c ta, b i

c không ch b

xoà b t n g

ng và Nhà

m nhu c u t i thi u cho dân mà còn
t p trung các

ngu n l c và tri

ng b , th ng nh t và hi u qu các gi i pháp, chính

m nghèo ph i tr thành
v

ng

ng phát tri n kinh t xã h i c

c tiêu qu c gia phù h p
c, nh m h tr tr c ti p các


2

xã nghèo, h

u ki n c n thi

phát tri n s n xu

i s ng, t

v

nh

ih i8c a

m nghèo là m t trong nh

tri n kinh t xã h i v a c

c m t, v

Vi t Nam là m t trong nh
ng

p,

n lâu dài".

c nghèo trên th gi i, v i g n 80% dân

khu v c nông nghi p và 70% l

c

nông nghi p. Do s phát tri n ch m c a l

ng s n xu t, s l c h u v kinh t

ng xã h i kém, d n t
m

ng xã h i th p. T l

vùng mi n, b t k

phân b

thành ph

u gi a các
ng b

vùng xâu vùng xa v n t n t i các h
quá trình xây d

ng xã h i và

i nghèo, xã nghèo. Chính vì v y

im

gi

n mi n núi,

t m c tiê

u góp ph

i hi u qu thi t th

nh thu nh p nâng cao ch

i s ng và t o m

nhu c u và nguy n v ng c

i nghèo
u ki

ng
ti p c n

các d ch v xã h i, phát tri n s n xu
m

n

c m nh, xã h i công b
Cao B ng là m t t

cu c s

u ki n kinh t , xã h còn nhi u h n ch ,

i dân còn g p nhi

L c t nh B ng là m t xã ph
y u d a vào nông nghi
n s n xu t

ng huy n B o
ng b ng ngh nông nghi p thu nh p ch

i u ki n s n kinh t xã h
i s ng c

i dân. T l h nghèo còn cao nên

m nghèo là m t v
u b c thi t c

nh

c p thi t và nan gi i. T nh ng

i dân, nh

ng công tác xóa

m nghèo và nâng cao cu c s ng c
tôi ch

tài: Nghiên c

xu t m t s gi i pháp gi m nghèo trên

ng, huy n B o L c, t nh Cao B


3

1.2.
- M c tiêu chung
c tr ng, tìm hi u nguyên nhân và nh ng y u t chính nh
n nghèo c a các h
thi

i pháp gi m nghèo c i

i s ng nhân dân trong xã.
- M c tiêu c th
+ Tìm hi
+

u ki n t nhiên, kinh t xã h i c

a bàn nghiên c u.

và phân tích th c tr

+ Nh ng nguyên nhân d n t i nghèo t i
+ Tìm hi

a bàn nghiên c u.

m ng

n khai t

a

ng bài h c c th rút ra t
xu

c các bi n pháp gi m nghèo phù h p và th t s thi t th c

giúp các h

, nh m gi m t l h nghèo và xây

d

ày càng phát tri n.

1.3.

-

c t p và nghiên c u khoa h c

Nghiên c u khoa h
th

cho sinh viên th c hành nh ng ki n

c, áp d ng các ki n th

c vào th c t , giúp sinh viên nâng

cao ki n th c và kinh nghi p th c t , các k

t câu h i, khai thác thông
lý s li u, kh

nh theo các nguyên lý phát tri n nông thôn, s t ng h
lu n t nh ng v

n
ng lý

th c ti

tài là ngu n tài li u b s

vi n ph c v cho công tác

nghiên c u h c t p c a các b n sinh viên khóa sau.
-

c ti n
m nghèo là m
a toàn th

uc

c nói
ng nói riêng. Nghiên c u


4

tài s góp ph n vào vi

c tr ng

hi u nh ng nguyên nhân ngh

tìm

u qu c
ng c a nh

sinh ho t và s n xu t c
s

i dân t

i s ng
t qu nghiên c

giúp chính quy

c

bi n pháp gi m nghèo và tri n khai m t cách có hi u qu
1.4.
B c c c a khóa lu n bao g m nh ng ph n sau:
Ph n 1: M

u

Ph n 2

lý lu n và th c ti n

Ph n 3

u

Ph n 4: K t qu nghiên c u và th o lu n
Ph n 5: K t lu n và ki n ngh

tài
ng

5

PH N 2
LÝ LU N VÀ TH C TI N
2.1.
2.1.1.

hèo
Nghèo di n t s thi

có th s ng m t cu c s

v i các tiêu chu n t i thi u nh

ng
n này và các

nguyên nhân d

i

gian. T ch c y t th gi i

nh ngh a nghèo theo thu nh

i là nghèo khi thu nh

t

t n a m c thu nh p bình

a qu c gia [11].

T i h i ngh bàn v ch

y ban kinh t xã h i khu v c

Châu Á -

ch c t i Bangkok Thái Lan tháng

9/

mv

ng

m t b ph

ng và tho mãn nh ng nhu c

c

c xã h i th a nh n tu theo trìn

h i và phong t c t p quán c a t

n

phát tri n kinh t xã

c xã h i th a nh

nh

c khác nhau là khác nhau. Theo s
li u c a ngân hàng th gi i thì hi n nay trên th gi i có kho ng 1,3 t
s n

i m c nghèo kh

i

n l n là ph n và tr em.

Theo khái ni m trên không có chu n nghèo chung cho m i qu c gia,
chu n nghèo cao hay th p ph thu

u ki n c th c a t ng qu c gia

i theo không gian và th i gian.
Chu n nghèo

phân bi t ai nghèo ai không nghèo t

các bi n pháp tr giúp phù h
H i ngh

nh th

ng.

gi i v

phát tri n xã h i t

ch c t i
th

i nghèo là nh ng ai có thu nh p th

USD m i


6

ngày cho m
y

i, s ti

mua nh ng s n ph m thi t

t nt

, Robert McNamara

sau:

/ngày theo

ranh

và Carribean
.(
1997).[10]


7

xem n
0]
2.1.2.

.
vào tình hình kinh t xã h i và m c thu nh p c a nhân

dân trong nh

sau:

Nghèo là tình tr ng m t b ph
mãn nh ng nhu c u t i thi
th

ch có nh

u ki n tho

b n nh t trong cu c s ng và có m c s ng

c s ng c a c

ng xét trên m

n.

M t cách hi u khác: Nghèo là m t b ph
nh c a s

có m c s

ng nghèo còn ph thu

m c th c a t

ng th i k c th hay t

tri n kinh t xã h i c th c a t

i
c
n phát

ng qu c gia.

Vi

c chia thành các m c khác nhau: nghèo tuy t
i, nghèo có nhu c u t i thi u.

- Nghèo tuy

i: Là tình tr ng m t b ph

nghèo không có kh
m c,

mãn nhu c u t i thi u c a cu c s

i...
-

i: Là tình tr ng m t b ph

nghèo có m c s

m b o t i thi

s sinh ho
- Khái ni m v h
m c t i thi

thu c di n

i m c s ng trung bình c a c

- Nghèo có nhu c u t i thi
nh

thu c di n

a

ng m t b ph

duy trì cu c s

m

có
và m t

m c t i thi u.
t b ph
m b o nhu c u v v t ch

có m c s

i

duy trì cu c s ng hay


8

t b ph

t b a,

xuyên ph i vay n và thi u kh

ng

n .

- Khái ni m v h nghèo: H nghèo là tình tr ng c a m t s h
ch tho

mãn m t ph n nhu c u t i thi u c a cu c s ng và có m c s ng th p
c s ng trung bình c a c

ng xét trên m

di n.

Ngoài ra còn có khái ni m xã nghèo và vùng nghèo.
- Xã nghèo là xã có nh

sau:

-T l h

h c a xã.

- Không có ho c thi u r t nhi u nh
i n sinh ho

s h t

ng h c, tr m y t

-

dân trí th p, t l

c sinh ho t.

i mù ch cao.

- Khái ni m v vùng nghèo:
Vùng nghèo là ch
nhau ho c m

n m

không thu n ti
xu

i r ng có th là m t s xã li n k
v trí r

s h t ng thi u th

m tr , giao thông
u ki n phát tri n s n

m b o cu c s ng và là vùng có s h nghèo và xã nghèo cao.[10]
- Khái ni

u
N

.

[12]
Thay vì ch xét thu nh p, B Lao

i trình Th
nh h nghèo trên 5 khía c nh y t , giáo

d c, nhà

u ki n s ng và ti p c n thông tin.

2.1.3.
Vi t N

phân theo 3 nhóm:


9

-

u ki n t nhiên: khí h u kh c nghi t, thiên tai,

bão l t, h n hán, sâu b

nc

a hình ph c t p, giao thông khó

n xu t, gây ra tình tr

m t

vùng, khu v c.
- Nhóm nguyên nhân ch quan c
uv

i nghèo: thi u ki n th c làm

ng, không có vi c làm, m c các t n n xã

h

ng,

i ro...

- Nhóm các nguyên nhân thu c v
+ Thi u ho

ng b v

xây d

cho các khu v
d

ch chính sách:

s h t ng

n khích s n xu t, v n tín d
n nông, khuy n lâm, chính sách trong giáo d

t , gi i quy
ch

m i và ngu n l
ng b . Chính sách nhi u r

ng
o, y
còn h n

p trung.

+ C

. [11]
K t qu

u tra v xã h i h c cho th y:

- Thi u v n: 70-90% t ng s h

u tra.

-

u tra.

- R i ro,

-60% t ng s h
-15% t ng s h

- Thi u kinh nghi m
-

u tra.

-50% t ng s h
ng: 6-15% t ng s h

u tra.
u tra.


10

-

-6% t ng s h

- M c t n n xã h i: 2-3% t ng s h
- 300.000 h thi

u tra.

u tra.

t s n xu t.[8]

2.1.4.1.
Ngày 30/01/2011,
-TTg
- 2015.
-

háng.
[5]
2.1.4.2.
-


11

2
5
nghèo

- 1994

2. Giai

8

15

-

13

20

-

- 1997

13

15

-

13

20

-

13

25

-

- 2000

45

55

-

45

70

-

45

90

-

- 2005

-

80

-

-

10

-

-

150

-

- 2010

-

200

-

-

260

-

-2015

-

-

400

520

500

650


12

V

nm

có ti n b

nh m c thu nh

c quy thành giá tr , d

còn m t s h n ch là: Không ph
i nghèo (
m

gv n

c chi tiêu, t ng h p m c s ng c a

ng nhà c a, ti n nghi sinh ho t, y t , giáo d c và

ng th các d ch v

n khác), không ph

i gi a chu n m c so v i cu c s ng th c c
m

c s m t cân

i nghèo.

nh chu n nghèo khác nhau tùy thu c vào

u ki n, hoàn c nh c th c

i th

m nh

nh.

2.1.4.3.
c 1: T ch c l

ng và xây d

u tra

nh h

nghèo, h c n nghèo.

c 2: T p hu n ngi p v

nh h ngèo, h c n nghèo các c p.

c 3: Tuyên truy n t

n truy n thông v

m c tiêu, ý

a vi

nh h nghèo và trách nhi m tham

gia c a các bên liên quan.
c 4: L p danh sách các h

p thôn.

c 5: Phân lo i h

p thôn.

c 6: T ng h p k t qu phân lo i h
c 7: Th ng nh t s

p xã/huy n/t nh.

ng và t l h nghèo, h c n nghèo c p

huy n, xã, c a t nh.
c 8: Bình xét danh sách các h nghèo c n nghèo.
c 9: L p danh sách h nghèo và h c n nghèo chính th c.
c 10: T ng h p thông tin v
c 11: Báo cáo k t qu

m h nghèo, h c n nghèo.
nh hô nghèo, h c n nghèo.

c 12: L p s h nghèo, h c n nghèo c p xã.


13

2.2.
2.2.1. T
Theo

n LHQ (PUND) g n1/2 dân s th gi i s ng

i m c s ng t i thi u, t

i 2 dola/ngày. Theo th ng kê, m

kho ng 448 tri u tr

tr

phát tri n s tr em ch
tri

c 5 tu i l

ng.

n 1/10. Hi n nay th gi i có 42

i s ng chung v i b

i thu

phát tri n. Riêng châu Phi, theo d
m t s qu c gia s m
n 876 tri

c

a các nhà khoa h

dân s
i b mù ch

theo

c

nh này. Hi n nay, trên th gi i
n chi

n 2/3.

-

inh và

Xã H
.
%

bình

.

2.2.3.

2
Hà Giang

.


14

-

Qu

-

20

15

i cây

-

thay

-

-


16

-

9]

g.

-


17

tham gia xây

-

huy