Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế hộ trên địa bàn xã Hương Cần huyện Thanh Sơn Tỉnh Phú Thọ (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
-----------------

C LINH

KHÓA LU N T T NGHI

H
o:
Chuyên ngành:
Khoa:
Khoa h c:

IH C

Chính quy
Kinh t nông nghi p
Kinh t & phát tri n nông thôn
2011-2015

Thái nguyên -


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
-----------------

C LINH

KHÓA LU N T T NGHI

H
o:
Chuyên ngành:
L p:
Khoa:
Khoa h c:
Gi
ng d n:

IH C

Chính quy
Kinh t nông nghi p
K43 - KTNN
Kinh t & phát tri n nông thôn
2011-2015
ng Th Thái

Thái nguyên -


i

Sau th i gian g n b

ct

c a th

c s ch d n nhi

iH

c bi t là các th y

cô Khoa Kinh T - Phát tri

v i th

th c t p t

c nh ng bài h c kinh nghi m

quý báu t th c ti n giúp ích cho b

nay tôi có th

Nghiên c u các nhân t
xã

a bàn

nh Phú Th

Tôi xin chân thành bi
Kinh t - Phát tri

nhi

c a các th y cô Khoa

c bi t tôi xin g i l i bi
c ti

n cô

ng d n tôi trong su t th i gian

Tôi xin chân thành c
Th

tài

n phát tri n kinh t h

n, huy

ng Th

n tháng

tài.

n

c bi t tôi xin c

Phú

t tình tr l i các câu h

cung c p nh ng ki n th

tài.

Tuy nhiên, ki n th c và kinh nghi m còn h n ch
c nh ng sai sót, khuy

tài khó tránh

m. Tôi r t mong s

n c a các

th y cô.
Cu i cùng tôi xin kính chúc quý th y cô Khoa kinh t - Phát tri n nông
n, cùng toàn th bà con nông dân

n

d i dào s c kh e và luôn thành công trong công vi c.

Tôi xin chân thành c

Thái Nguyên,25
Sinh viên

c Linh

ii

Trang
B ng 4.1: Hi n tr ng s d
B ng 4.2: Tình hình dân s
B ng 4

tc

-2014).......347
ng c

...................37

u thành ph n dân s và dân t

n ...........38

B ng 4.4: Giá tr s n xu t các ngành c

- 2014) .......41

B ng 4.5 Các ngành s n xu t công nghi p, ti u thu công nghi p, d ch v

a

n.....................................................................................................41
B ng 4.6: Kh o sát thu nh p c a các h

u tra ......................................................45

B ng 4.7: Phân nhóm thu nh p .................................................................................47
B ng 4.8: Công c s n xu

..................................................51

B ng 4.9: Chi ti t chi phí c a 1 sào Lúa theo nhóm h ............................................52
B ng 4.10: Chi ti t chi phí c a 1 sào Ngô theo nhóm h .........................................53
B ng 4.11: Chi ti

nuôi cho 1 con c a các nhóm h ...........................54

B ng 4.12: H s co dãn (h i quy) gi a t ng thu v i các y u t b
thu nh p c a h

n

........................................................................................61


iii

Hình4.1: Phân b thu nh p c a h

u tra ...............................................................46

Hình4.2: Ngu n l c tài chính c a các h

n ........49

t s n xu t c a h ....................................................................................50


iv

T vi t t t
BQ

Bình quân

BVTV

B o v th c v t

CN- TTCN- DV

Công nghi p- ti u th công nghi p- d ch v

CP

Chi phí
ih

THCS

Trung h
Tri

UBND

ng

ng

y ban nhân dân


v

M CL C
L IC

............................................................................................................ i

DANH M C B NG ................................................................................................. ii
DANH M C HÌNH................................................................................................. iii
DANH M C CÁC T
M

VI T T T........................................................................ iv

U ....................................................................................................................1

1.1. Tính c p thi t c a vi c nghiên c

tài.............................................................1

1.2. M c tiêu nghiên c u.............................................................................................2
1.2.1 M c tiêu chung...................................................................................................2

1.2.2. M c tiêu c th ..................................................................................................2
tài.................................................................................................3
c t p và nghiên c u khoa h c.................................................3
c ti n .....................................................................................3
1.4. B c c c a khóa lu n ...........................................................................................3
Ph

LÝ LU N VÀ TH C TI N ..........................................................4
lý lu n ........................................................................................................4

2.1.1. Khái ni m h .....................................................................................................4
2.1.2. H nông dân ......................................................................................................7
2.1.3. Kinh t h nông dân ..........................................................................................9
2.1.4. Vai trò c a kinh t h ......................................................................................13
a kinh t h ...........................................................................13
2.1.6. Nhóm y u t thu

u ki n t nhiên ............................................................14

2.1.7.Nhóm nhân t thu c kinh t và t ch c, qu n lý .............................................15
2.1.8.Nhóm nhân t thu c khoa h c k thu t và công ngh .....................................16
2.1.9.Nhóm nhân t thu c qu

c ..........................................17

2.1.10. Phân lo i h nông dân ...................................................................................17
th c ti n ...................................................................................................19
2.2.1. Kinh nghi m phát tri n kinh t h nông dân

m ts

c trên th gi i ......19


vi

2.2.2. Kinh nghi m phát tri n kinh t h nông dân

m ts

Vi t Nam

...................................................................................................................................24
2.2.3. Nh ng bài h c kinh nghi m rút ra t t ng quan .............................................27
Ph

NG, N

HIÊN C U .......28

ng và ph m vi nghiên c u......................................................................28
ng nghiên c u......................................................................................28
3.1.2. N i dung nghiên c u .......................................................................................28
3.1.3. Ph m vi nghiên c u.........................................................................................28
u....................................................................................28
p s li u..........................................................................28
-

p s li u th c p.....................................................................28
phân tích và x lý s li u ..........................................................29

n m u....................................................................................31

Ph n 4 K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ........................................32
a bàn nghiên c u.............................................................................32
u ki n t nhiên ...........................................................................................32
4.1.2. Các ngu n tài nguyên......................................................................................33
4.1.3.

u ki n kinh t xã h i. .................................................................................37

4.1.3.1. Tình hình dân s

ng c a xã............................................................37

4.1.4. Tình hình kinh t .............................................................................................39
4.1.4.1. S n xu t nông nghi p lâm nghi

y s n..............................39

4.1.4.2. S n xu t công nghi p, ti u th công nghi p, d ch v , ngành ngh và ch
bi n. ...........................................................................................................................41
h t ng...................................................................................................42
n c a các h

u tra .................................................................45

4.2.1. Kh o sát thu nh p và phân nhóm h nghiên c u ............................................45
4.2.2. Phân tích ngu n l c c a các h
4.3. Th c tr ng s n xu t c a các nhóm h

u tra..........................................................47
u tra...................................................52

4.3.1. Chi phí tr ng tr t c a các nhóm h .................................................................52


vii

a các nhóm h ................................................................54
4.4. Các nhân t

n phát tri n kinh t h ..............................................55

4.4.1. Y u t khách quan...........................................................................................55
4.4.2. Y u t ch quan ..............................................................................................57
4.5. M i quan h gi a t ng thu và các nhân t

n phát tri n kinh t h ..58

Ph n 5 CÁC GI I PHÁP .......................................................................................64
ng.......................................................................................64
5.1.1. Xây d
5.1.2. K ho ch h

ng k ho ch chi

..................................64
n kinh t nông nghi p c a

.................................................................................................................64

5.1.3. M c tiêu ..........................................................................................................65
5.2. Các gi i pháp.....................................................................................................65
5.2.1. Gi i pháp c

...............................................................................65

5.2.2. Gi i pháp c a h ..............................................................................................69
KI N NGH .............................................................................................................72
K T LU N ..............................................................................................................74


1

Ph n 1

1.1. Tính c p thi t c a vi c nghiên c

tài

n là xã mi n núi c a huy
huy n 25 km v

i t ng di n tích t nhiên là 6.610,38 ha.
i núi chi

a hình c a xã phân b

i

2

ph c t
nghi

ng không t p chung, di
i s ng c a nhân dân còn g p r t nhi

Có th nói vi c xem xét các y u t
c n thi t tháo g nh ng b t c
ngu n l
dân

t s n xu t nông

ng kinh t gia
có hi u qu s d ng t

thành m i quan tâm chung c a m

nông thôn, nh ng ch th tr c ti p ch u s

1.2. M c tiêu nghiên c u

1.2.1 M c tiêu chung
-

1.2.2. M c tiêu c th
-

c bi

i


3

-

tài

c t p và nghiên c u khoa h c

Rèn luy n k

ng thu th p thông tin và x lý s li u, vi t báo cáo giúp

hi u thêm v tình hình kinh t c a h và các nhân t
kinh t h t

n, huy
c ti n

c s d ng làm tài li u tham kh
phát tri n kinh t h nông dân trong th i gian t i.
1.4. B c c c a khóa lu n

n phát tri n
nh Phú Th .

4

lý lu n

2.1.1. Khái ni m h
Giá

c Vi n nghiên c u Châu á thu c
i h c T ng h p Britiah Columbia, khi kh

quá trình phát tri
Châu á h u h

m ts

h trong
c

i ta quan ni m h là m t nhóm

t c, hay không cùng chung huy t t c

chung m

i cùng chung huy t
t

t ngân qu

tình
cùng
4]
-


5

không

-

vì

mái

Trong t

n ngôn ng c a M (Oxford -

nh

i cùng s ng chung trong m

nh

i cùng chung huy t t c và nh
H nông dân là m

kinh t

v a là m
kinh t

là t t c
m
16]

, v a là m

s n xu t

y, h nông dân không th là m
c l p tuy

kinh t l

i ph thu c vào các h th ng

a n n kinh t qu

c a công nghi p hóa, hi

i hóa, th

phát tri n lên m c cao
ng xã h i càng m r

chi u sâu, thì các h nông dân càng ph thu c nhi

th ng

kinh t r ng l n không ch trong ph m vi m t vùng, m
i v i các h
H

c ta trong tình hình hi n nay. [6]
n c a xã h

xe

u này càng

n s n xu t tiêu dùng,

kinh t . [9]
Các nhà kinh t

Vi

là m

i có

cùng huy t t c hay không cùng huy t t c, cùng s ng chung m
chung m
qu

n hành s n xu t chung và có chung m t ngân
9]

Theo PGS.TS Tr n Qu

i h c kinh t Qu c

dân thì: Nông h là nh ng h nông dân làm nông nghi p, lâm nghi
nghi p và d ch v

c làm k t h p nhi u ngành ngh , s d

ng,


6

ti n v n c

y

s n xu t kinh doanh. Nông h ti n hành

s n xu t nông, lâm -

ph c v cu c s ng, do cá nhân làm ch

h và t ch u trách nhi m toàn b k t qu

c g i là kinh t

h

Kinh t h luôn g n li n và ch

ng m nh m c a nh ng y u t và

u ki n t nhiên, kinh t

am

i vùng

lãnh th . S khác nhau v
s n xu t và t p quán sinh s ng gi a các vùng v a t o
ng trong n n kinh t h
khác bi

ng th

o ra nh ng nét

c thù v quy mô, c u trúc l

Trong th

phát tri n.

u cu c th o lu n nghiên c u nghiêm túc

v khái ni m h gi a các nhà nghiên c

o th c ti n.

T i cu c h i th o Qu c t l n 2 v qu n lý nông tr i t
i bi u nh t trí cho r

là m

n c a xã h i có liên

n s n xu t, tái s n xu

n tiêu dùng và các ho

y h là m

i cùng huy t t
i chung ngu n thu nh p

mà các thành viên c a h sáng t o ra trong m t kho ng th i gian nh
Trên m

khác nhau thì có nh ng quan ni m khác nhau v h ,

tuy nhiên có th k t lu n h
- Là t p h p nh

nh.

m sau:
i cùng huy t th ng và m t s

i không

cùng huy t th ng, s ng chung m t mái nhà.
- Cùng ti n hành s n xu t chung, có ngu

ng, có v n và k

ho ch s n xu t kinh doanh chung.
- Có ngân qu
-

c phân ph i theo l i ích th a thu n c a các thành

n c a xã h i.


7

2.1.2. H nông dân
nhà

" [5].

n

Cúc,

" [6

" [2].

-

-

thu


8

S

nh ho

trong các ho

n nông nghi p

ng phi nông nghi p là khó do v y n y sinh khái ni

Theo Ellis -

nông dân là các nông h , thu ho ch các

n s ng t ru

t, s d ng ch y

n

xu t nông tr i, n m trong m t h th ng kinh t r
c

ng vi c tham gia m t ph n th

hoàn ch nh không cao

n
ng ho

ng v i m t

7]

y, h nông dân khác v i các h khác và khác v i doanh nghi p
nông nghi p

quy mô s n xu t, ngu

ng và m c tiêu s n xu t.

H nông dân là các h g
trên m

p, t ki m k sinh nhai

t c a mình, s d ng ch y u s

ng c

s n

xu t.[15]
H

s n xu

n, v

i s n xu t v a là

s n xu t v

tiêu dùng.

i tiêu dùng nông s n. [8]
m c a h nông dân:
-L

kinh t

,v

- Quan h gi a tiêu dùng và s n xu t bi u hi n
h t t c

n s n xu

nh quan h gi a h nông dân v i th
- Các h nông dân ngoài ho

ng phi nông nghi p v i các m
là m t h nông dân.

phát tri n c a
này quy t

ng.
ng nông nghi p còn tham gia vào ho t
khác nhau làm cho khó gi i h n th nào


9

2.1.3. Kinh t h nông dân
thôn,

nông thôn.

nông dân.

hoá

ti

mà là

c ah
mà ph i tôn tr ng s h u cá nhân c a h , khuy n khích h liên k t v i

10

nhau m t cách t

nguy

t

c achính h

u ki n thu n l i cho s

t c u xã h

c Nga, V.I.Lênin

nông dân khai thác tri
nhu c

phát tri n

c s n xu

ng c

ng nh ng
l c t quy t

nh c a quá trình s n xu t c a h nông dân trong n n kinh t t cung t
c p, là m m m ng c a nh ng chi

ng phát tri n hàng hoá khác nhau,

chính nó s t phá v các quan h khép kín c a h d n

n nh ng quá

trình s v k t c u kinh t [1].
n xét r ng, ch
s n xu t ti u nông, n n kinh t này có "
tr i l

n không làm phá s n n n
", "

nh", n u so v i các nông

n ch
Theo Tchayanov (1924), lu

kinh t h nông dân là m

xã h i. M

n nh t c a Tchayanov là coi

c s n xu t t n t i trong m i ch

c s n xu t có nh ng quy lu t phát tri n
kinh t hi n

hành. M c tiêu c a h nông dân là có thu nh p cao không k thu nh p y
do ngu n g c nào, tr ng tr
c

7,4].

t qu chung


11

J.Harris (1982) trong bài gi i thi u cho cu n sách "Phát tri n nông thôn"
phân lo i các công trình nghiên c u v nông thôn, nông dân, nông nghi p ra ba
ng ti p c n h th ng, mô hình ra quy

nh và ti p

c n c u trúc l ch s .
V

c tranh lu n ch y u là, trong quá trình phát tri n s n xu t hàng hoá,

xã h

n nông nghi

nghi

i làm thuê nông

i nông dân s n xu t nh

doanh b
tr

nt nt

u s n xu t kinh
c nông s n r

n ch
Tóm l i, có th th y kinh t nông h là m t hình th

nông nghi

n và t ch trong

c hình thành và phát tri n m t cách khách quan, lâu dài, d a

trên s

u các y u t s n xu t, là lo i hình kinh t có hi u qu , phù h p v i

s n xu t nông nghi p, thích ng, t n t i và phát tri n trong m i ch

kinh t xã

h i.
Traianop cho r

xu t t n t i trong ch

h

cs n

xã h i, t nô l qua phong ki

n ch

c này có nh ng quy lu t phát tri n riêng c a nó, và trong m i ch
nó tìm cách thích ng v

kinh t hi n hành.[10]

Kinh t h nông dân là hình th c t ch c kinh t
nl cc
là c

ng, ti n v

c a xã h i, trong
u s n xu

c coi

ti n hành s n xu t. Có chung ngân qu , ng chung m t nhà,
i quy

vào ch h

nh trong s n xu

i s ng là tùy thu c

c th a nh n, h tr vào t

u ki n phát tri n.[6]

Có ý ki n l i cho r ng, kinh t nông h bao g m toàn b các khâu c a
quá trình tái s n xu t m r ng: S n xu t, phân ph
t h th hi

c các lo i h ho

ng kinh t

i, tiêu dùng. Kinh


12

nông nghi p, h nông - lâm -

p, ti u th công nghi p, d ch v ,

p.[6]
Theo Hemery, Margolin (1988) thì
thi t ph

i nông dân l c h u không nh t

n, mà có th phát tri n lên ch

b

n ch

xã h i khác

5]

Nhìn chung kinh t h nông dân có nh

n sau:

+ Kinh t h nông dân là hình th c kinh t
thành viên có m i quan h g n bó v i nhau v kinh t
V m

t th ng.

phát tri n có th tr i qua các hình th c: Kinh t h sinh t n, kinh

t h t c p t túc và kinh t h s n xu t hàng hóa.
u t quan tr ng nh

u s n xu t c a h

nông dân. Cu c s ng c a h g n li n v i ru

t. Gi i quy t m i quan h

gi

n v kinh t h nông h .

i quy t v
c ta, t

c giao quy n s d ng ru

các h nông dân, s n xu t nông nghi p m

ng có v

trong s n xu t. M t v

c bi t là s n xu

t và s

i nông dân ph n kh i

r t quan tr ng

quy n ki m s ng g n bó v i m

t lâu dài cho

c xác nh n h

tc ah .

+ Kinh t h ch y u s d
ng mang tính ch t th i v
nhu c u khác c

c

n lao
ng xuyên ho

ng

t th c t là hi u qu s d

ng trong

nông nghi p r t cao, khác v i ngành kinh t khác.
+ S n xu t c a h nông dân là t p h p các m

c a các

ng n m trong m t h th ng s n xu t l
c a c

ng. Kinh t h nông dân là t bào kinh t c a s n xu t nông

nghi p, t t y u có quan h v i th

g n ch t v i th

ng song m

ng. N u tách h ra kh i th

quan h còn th
ng h v n t n t i.


13

c th c ti n phong phú c a s n xu t hi n nay, kinh t h nông dân
c nghiên c

ng phát tri n. V

tranh lu n v m t lý lu n và th c ti n

này s còn gây nhi u

c ta trong nhi

i.

2.1.4. Vai trò c a kinh t h
Kinh t h

n nay nó v n t n t i và phát tri n. Tr i

qua m i th i k l ch s khác nhau thì kinh t h bi u hi
th c khác nhau, càng ngày nó càng kh

i nhi u hình

c t m quan tr ng và vai trò

c a nó trong n n kinh t qu c dân.
Kinh t h là t bào c a xã h i, s phát tri n c
i s ng c

i dân và góp ph n thúc

Kinh t h

c tiên giúp nâng cao

y s phát tri n c

ng trong vi c góp ph

s n xu t. H

c.
i m i công ngh

m s n xu t truy n th

d ng công ngh m i vào s n xu t. Khi chuy n sang s n xu t hàng hóa, xu t hi n
c nh tranh th

ch

ng, h bu c ph

ng t

i m i công ngh nh m t o ra s n ph m có

i giá r

i m i công ngh

khai thác t t kinh nghi m truy n th ng t
c

i (Nguy

6].

a kinh t h

Kinh t h nông dân m c dù có nh

m song th c t

h nông dân và kinh t h v n t n t i b n v
Các thành viên trong h
th ng, quan h hôn
ch u

c h t ph i nh m

y xã h i phát tri n.

c g n bó ch t ch v i nhau b i quan h huy t
as

u ki

ng c a phong t c t p quán n i ti p t th h này sang th h khác.
- V m t kinh t : Các thành viên trong nông h

d a trên nh ng quan h th t s
quan h phân ph i các ngu n thu nh
v kinh t

c g n bó v i nhau
s h u v tài s n,
ng l i ích

i g n bó và c m thông v i nhau.


14

- V qu

ng: Trong nông h vi c qu n lý và phân

ng khác h n v i các ngành ngh

i qu

i tr c ti

ng h t s c thu n l i,

h p lý vì m

i hi u nhau v

a vì m

c a m i thành viên trong nông h
ng l

ng nh t là làm th
ym

i làm h t mình và có tính t giác

u mà không có hình th
- V tài s

c.

u s n xu t: Các thành viên trong h

d ng chung m i tài s n ph c v cho s n xu

i s ng c

u hi u rõ tính ch t giá tr c a tài s n cho nên h
qu n cao nh t. B
2.1.6. Nhóm y u t thu

ng, s
i

u có ý th c s d ng và b o

ng y u t kinh t c

.

u ki n t nhiên

-V
V

a lý có

ng tr c ti

n s n xu t nông nghi p và s

phát tri n c a kinh t h nông dân. Nh ng h nông dân có v trí thu n l i
ng giao thông, g

ch bi n nông s n, g n th

ng tiêu th s n ph m, g n trung tâm các khu công nghi
s

u ki n phát tri n kinh t .
S n xu t ch y u c a h nông dân là nông nghi

quan tr ng nh

u s n xu

th trong quá trình s n xu t. Do v
nông hoá th
ng và ch

c bi t và không th thay
a hình và tính ch t

ng có liên quan m t thi t t i t ng lo i nông s n ph m, t i
ng s n ph m, t i giá tr s n ph m và l i nhu

- Khí h u th i ti
Khí h u th i ti t có
ki n th i ti t, khí h

ut

u s n xu t c a h nông dân. Cu c s ng c a h

g n li n v i ru n

s

l n...

c.

ng sinh thái
ng tr c ti
m, nhi

n s n xu t nông nghi

u

, ánh sáng... có m i quan h


15

ch t ch

n s hình thành và s d ng các lo

t. Th c t cho th y nh

th i ti t khí h u thu n l
r

h n ch nh ng b t l i và

phát tri n kinh t .
n phát tri n h nông dân, nh t

là ngu n n

c. B i vì nh ng lo i cây tr ng và gia súc t n t i theo quy lu t

sinh h c, n

ng thu n l i cây tr ng, con gia súc phát tri n t

su

c l i s phát tri n ch

d

t ch

ng gi m t

n hi u qu s n xu t th p kém.

2.1.7.Nhóm nhân t thu c kinh t và t ch c, qu n lý
-

ông dân nói riêng.
ng ph

h c v n và k

ti p thu

nh ng ti n h khoa h c k thu t và kinh nghi m s n xu t tiên ti n. Trong s n
xu t, ph i gi i chuyên môn, k thu

qu n lý m i m nh d n áp d ng

thành t u khoa h c k thu t vào s n xu t nh m mang l i l i nhu
là r t quan tr ng,

ng tr c ti

u này

n k t qu trong s n xu t kinh doanh c a

h , ngoài ra còn ph i có nh ng t ch t c a m

i dám làm kinh doanh [7].

-V n
Trong s n xu t nói chung và s n xu t nông nghi p nói riêng, v n là
u ki

m b o cho các h nông dân v

u s n xu t, v

ti n hành s n xu t. V
thi u, là y u t
- Công c
Công c

u

u ki n không th

n c a quá trình s n xu

ng hóa.

ng có vai trò quan tr

i v i vi c th c hi n các bi n

ng

pháp k thu t s n xu t. Mu n s n xu t có hi u qu

t cao c n ph i s


16

d ng công c phù h p. Ngày nay v i k thu t canh tác tiên ti n, công c s n
xu t nông nghi

c c i ti

s n xu

i hi u qu cao trong

t cây tr ng, v t nuôi không ng

ph m t

s n xu t có

ng s n
ng r t l

n k t qu và

hi u qu trong s n xu t c a các nông h .
-

h t ng
h t ng ch

y u trong nông nghi p nông thôn bao g m:

ng giao thông, h th ng thu l i, h th
b nông nghi

ng, trang thi t

ng y u t quan tr ng trong phát tri n s n xu t

c a kinh t h nông dân. Th c t cho th
tri n thì
c

n xu t phát tri n, thu nh

h t ng phát
i s ng c

i dân

nh và c i thi n.

- Th

ng
Nhu c u th

ng s quy

nh h s n xu t s n ph m gì? V i s

ng bao nhiêu và theo tiêu chu n ch

th

ng, các h nông dân hoàn toàn t do l a ch n lo i s n ph m mà th
ng c

u ki n s n xu t c a h . T

h nông dân m i

u ki n phát tri n.
2.1.8.Nhóm nhân t thu c khoa h c k thu t và công ngh
- K thu t canh tác
u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a m i vùng khác nhau, v i
yêu c u gi ng cây, con gi

i ph i có k thu t canh tác

khác nhau. Trong nông nghi p, t p quán, k thu t canh tác c a t ng vùng,
t

ng tr c ti

nghi p và phát tri n kinh t nông h .
-

ng d ng ti n b khoa h c - công ngh

n hi u qu s n xu t nông