Nghiên cứu một số đặc điểm tái sinh rừng tự nhiên trạng thái iia tại xã Suối Giàng huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

MÙA A T NG

“NGHIÊN C U M T S
R NG T

C I M TÁI SINH

NHIÊN TR NG THÁI IIA T I XÃ SU I GIÀNG
HUY N V N CH N, T NH YÊN BÁI”

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Qu n lý tài nguyên r ng

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 – 2015

THÁI NGUYÊN – 2015


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

MÙA A T NG

“NGHIÊN C U M T S
R NG T

C I M TÁI SINH

NHIÊN TR NG THÁI IIA T I XÃ SU I GIÀNG
HUY N V N CH N, T NH YÊN BÁI”

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Qu n lý tài nguyên r ng

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 – 2015

Gi ng viên h

ng d n : PGS.TS. Tr n Qu c H ng

THÁI NGUYÊN – 2015


i

L I CAM OAN

Em xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân
em, công trình nghiên c u

c th c hi n d

i s

h

ng d n c a th y

PGS.TS. Tr n Qu c H ng trong th i gian t tháng 8 n m 2014

n tháng 12

n m 2014. Các s li u và k t qu nghiên c u trình bày trong khóa lu n là quá
trình i u tra th c a hoàn toàn trung th c, n u có gì sai sót em xin ch u trách nhi m.

Thái Nguyên, ngày 29 tháng 05 n m 2015
Gi ng viên h

ng d n

Ng

PGS.TS. Tr n Qu c H ng

Gi ng viên ch m ph n bi n

i vi t cam oan

Mùa A T ng


ii


iii
L IC M

N

Th c t p t t nghi p là giai o n m i sinh viên có i u ki n c ng c và h
th ng l i toàn b ki n th c ã h c. ây là giai o n không th thi u
v i m i sinh viên c a các tr

ng

i h c, Cao

c

i

ng, Trung h c chuyên

nghi p và d y ngh .
cs
nghi p, tr

ng ý c a Ban giám hi u nhà tr
ng

ng, Ban ch nhi m khoa Lâm

i h c Nông Lâm Thái Nguyên. Trong th i gian th c t p t t

nghi p em ã ti n hành “NGHIÊN C U M T S
R NG T

C

I M TÁI SINH

NHIÊN TR NG THÁI IIa T I XÃ SU I GIÀNG HUY N

V N CH N T NH YÊN BÁI.”
Sau th i gian th c t p em ã có

c k t qu ngày hôm nay, em xin bày

t lòng bi t n sâu s c t i Ban giám hi u nhà tr
cùng toàn th

các th y cô giáo.

PSG.TS. Tr n Qu c H ng ng

ng, Ban ch nhi m khoa

c bi t, em xin c m

i ã ch b o h

n th y giáo

ng d n em trong su t th i

gian th c hi n khóa lu n.
Em xin chân thành c m n các cán b t i xã Su i Giàng ã t o i u giúp
em trong su t th i gian em th c t p t i

a ph

ng.

Do th i gian th c t p còn ng n và n ng l c b n thân còn h n ch .M dù
ã c g ng nh ng khóa lu n khó có th tránh kh i nh ng thi u sót, nên em r t
mong nh n
c a em

c nh ng ý ki n óng góp c a các th y cô giáo

khóa lu n

c hoàn thi n h n.

Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, ngày 29 tháng 05 n m 2015
Sinh viên

Mùa A T ng


iv
DANH M C B NG

B ng 2.1: Ký hi u

nhi u c a th c bì theo Drude ...................................... 23

B ng 4.1: Hi n tr ng tr ng phân b r ng và

t r ng

t i khu v c nghiên c u ................................................................................... 28
B ng 4.2: T thành và m t
B ng: 4.3: M t

t ng cây g tr ng thái IIa t i Su i Giàng ....... 29

t ng cây g tr ng thái IIA t i Su i Giàng ............................ 31

B ng 4.4: Công th c t thành cây tái sinh t i Su i Giàng ................................. 34
B ng 4.5: M t
B ng 4.6: Ch t l

cây tái sinh, t l cây tri n v ng t i Su i Giàng .................... 35
ng và ngu n g c cây tái sinh tr ng thái IIA t i Su i Giàng.. 37

B ng 4.7: Phân b s cây tái sinh theo c p chi u cao........................................ 39
B ng 4.8: Phân b loài cây tái sinh theo c p chi u cao ..................................... 41
B ng 4.9: K t qu

i u tra cây tái sinh theo m t ph ng n m ngang............... 42

B ng 4.10: nh h

ng c a cây b i, th m t

B ng 4.11: nh h

ng c a

B ng 4.12: nh h

ng c a con ng

B ng 4.15: nh c a

n tái sinh t nhiên ................. 45

ng v t t i kh n ng tái sinh ................................ 46

B ng 4.13. Hình thái ph u di n
B ng 4.14: nh h

i

t................................................................... 47

ng c a a hình
tàn che

i t i kh n ng tái sinh.............................. 46

n cây tái sinh t i Su i Giàng ................. 49

n tái sinh t nhiên t i Su i Giàng ................. 50


v
DANH M C HÌNH

Hình 2.1: Ph

ng pháp nghiên c u khái quát ................................................... 20

Hình 2.2: Hình d ng b trí ô tiêu chu n d ng b n (ODB) ................................ 22
Hình 4.1: M t

trung bình (cây/ha)................................................................ 33

Hình 4.2: M t

cây tái sinh và t l cây tái sinh tri n v ng ........................ 36

Hình 4.3: T l s cây tái sinh theo c p chi u cao.......................................... 40
Hình 4.4: T l loài cây theo c p chi u cao .................................................... 42

vi
DANH M C CÁC C M T

T vi t t t
OTC

VI T T T

Ý ngh a
Ô tiêu chu n

D1.3

ng kính ngang ng c

Hvn

Chi u cao vút ng n

Hdc

Chi u cao d

Gi%

Theo t ng ti t di n ngang c a loài i trong qu n xã th c v t

ODB

Ô d ng b n

Ni%

Ph n tr m theo s cây c a loài i trong qu n xã th c v t

TB

Trung bình

Dt

i cành

ng kính tán

Ni

S l

ng cá th loài th i

n%

T l t thành

N/ha

S cây trên ha

CTV

Cây tri n v ng


vii
M CL C

PH N 1.M
1.1.

U ............................................................................................ 1

tv n

.................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu

tài ............................................................................................ 3

1.3. Ý ngh a ....................................................................................................... 3
1.3.1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u khoa h c ................................................ 3
1.3.2. Ý ngh a th c ti n s n xu t....................................................................... 3
PH N 2. T NG QUAN CÁC V N
2.1. T ng quan v n

NGHIÊN C U ................................ 4

nghiên c u .................................................................... 4

2.1.1. C s khoa h c c a v n

nghiên c u................................................... 4

2.1.2. Nh ng nghiên c u trên th gi i .............................................................. 5
2.1.3. Nh ng nghiên c u

vi t nam ................................................................. 7

2.2. T ng quan khu v c nghiên c u ................................................................ 11
2.2.1. i u ki n t nhiên ................................................................................. 11
2.2.2. i u ki n kinh t xã h i ........................................................................ 13
PH N 3.

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .. 18

3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 18

3.2.

a i m và th i gian nghiên c u ............................................................ 18

3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 18
3.3.1. Nghiên c u hi n tr ng phân b và các

c i m ch y u

c a tr ng thái IIa t i Su i Giàng V n Ch n .................................................... 18
3.3.2. Nghiên c u

c i m c u trúc t ng cây cao

các tr ng thái r ng IIa .. 18

3.3.3. Nghiên c u

c i m tái sinh t nhiên tr ng thái IIa ............................ 18

3.3.4. Nghiên c u nh h ng c a m t s nhân t sinh thái
3.3.5.

n tái sinh t nhiên ..... 19

xu t m t s bi n pháp k thu t lâm sinh cho các tr ng thái r ng ph c h i

IIa ...................................................................................................................................19
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u ........................................................................... 19

viii
3.4.1. Ph

ng pháp t ng quát ........................................................................... 19

3.4.2. Ph

ng pháp thu th p s li u .................................................................. 21

PH N 4. K T QU NGHIÊN C U ............................................................. 28
4.1. Hi n tr ng phân b và các

c i m ch y u c a tr ng thái IIa t i Su i

Giàng ............................................................................................................... 28
4.2.
4.2.1.

c i m c u trúc t ng cây g ................................................................... 29
c i m c u trúc t thành t ng cây g ................................................... 29

4.2.2. C u trúc m t
4.3.

t ng cây g .................................................................... 31

c i m tái sinh t nhiên ....................................................................... 33

4.3.1. C u trúc t thành cây tái sinh ................................................................ 33
4.3.2. M t

4.3.3. Ch t l

cây tái sinh và t l cây tái sinh tri n v ng. .................................. 35
ng và ngu n g c cây tái sinh ................................................... 37

4.3.4. Phân b s cây, loài cây tái sinh theo c p chi u cao ............................ 38
4.3.5. Phân b cây tái sinh theo m t ph ng n m ngang .................................. 42
4.4. nh h

ng c a m t s nhân t sinh thái

4.4.1. nh h

ng c a cây b i th m t

4.4.2. nh h

ng c a

4.4.3. nh h

ng c a con ng

4.4.4. nh h

ng c a y u t l p a. ................................................................ 47

4.4.5. nh h

ng c a y u t

4.4.6. nh h

ng c a

4.5.

i

n tái sinh t nhiên ................... 43

n tái sinh ........................................ 44

ng v t t i kh n ng tái sinh. ....................................... 46
i t i kh n ng tái sinh ...................................... 46

a hình

tàn che

n tái sinh r ng .................................... 48

n tái sinh t nhiên ...................................... 49

xu t m t s bi n pháp k thu t lâm sinh tác

ng

n tái sinh t nhiên

r ng ph c h i IIA t i xã Su i Giàng ................................................................. 50
PH N 5.K T LU N VÀ KI N NGH .......................................................... 54
5.1. K t lu n .................................................................................................... 54
5.2. Ki n ngh .................................................................................................. 55
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................... 57


1

PH N 1
M

1.1.

U

tv n
R ng là tài nguyên quý giá và có th tái t o

vai trò to l n

i v i con ng

i không ch

cc an

c ta. R ng có

Vi t Nam mà toàn th gi i nh

cung c p ngu n g , c i, i u hoà khí h u, t o ra oxy, i u hoà n
xói mòn, r a trôi... B o v môi tr

ng, là n i c trú c a

c, ch ng

ng th c v t và tàng

tr các ngu n gen quý hi m. M t r ng gây ra h u qu nghiêm tr ng, nh ng
di n tích

t tr ng

i núi tr c t ng, là nguyên nhân gây ra hi n t

r a trôi, l l t, h n hán, m t di n tích canh tác, m t i s

ng xói mòn,

a d ng sinh h c. M c

dù di n tích r ng tr ng c ng t ng trong nh ng n m g n ây, song r ng tr ng
th

ng có c u trúc không n

nh, vai trò b o v môi tr

H u h t, r ng t nhiên c a Vi t Nam
h

ng, s tác

ng theo hai

ng chính ó là: Ch t ch n (ch t cây áp ng yêu c u s d ng). ây là l i

khai thác hoàn toàn t do, ph bi n
sinh s ng (l y g v làm nhà, làm
Phá r ng làm n

v n còn tính ch t
ng và ch t l

các vùng có

ng bào dân t c thi u s

Th hai là khai thác tr ng nh :

ng r y, khai thác tr ng cây công nghi p, phá r ng t

nhiên tr ng r ng công nghi

l

u b tác

ng, phòng h kém.

Trong hai cách này, cách th nh t r ng

t r ng, k t c u r ng b phá v , r ng nghèo ki t v tr
ng, nh ng v n còn kh n ng ph c h i. V i cách khai thác

th hai, r ng hoàn toàn b m t tr ng, khó có kh n ng ph c h i.
Vai trò c a r ng là r t to l n, th nh ng trong nh ng n m v a qua di n
tích r ng t nhiên c a chúng ta ngày càng gi m sút c v s l
l

ng và ch t

ng. Theo th ng kê c a Liên H p Qu c, hàng n m trên th gi i có 11 tri u

ha r ng b phá hu , riêng khu v c Châu Á Thái Bình D
tri u ha r ng b phá h y, t

ng

ng hàng n m có 1,8

ng m i ngày m t i 5000 ha r ng nhi t


2

i.

Vi t Nam, trong vòng 50 n m qua, di n tích r ng b suy gi m nghiêm

tr ng. N m 1943

che ph c a r ng là 43%,

Nguyên nhân ch y u d n
tn

ng làm r y (chi n l

n n m 1993 ch còn 26%.

n m t r ng là do chi n tranh, khai thác b a bãi,
c phát tri n lâm nghi p).

V n Ch n là m t huy n thu c t nh Yên Bái.

ây là m t vùng c a ngõ

c a vùng Tây B c Vi t Nam. N i ây r ng ã b thoái hóa nghiêm tr ng do
tác

ng c a con ng

i và thiên nhiên, hi n tr ng r ng ã thay

Nh ng n m g n ây r ng và
r ng ph c h i ã
c ng

tr

t r ng ã

i nhi u.

c giao cho h gia ình. Do ó,

c t ng d n v di n tích và bên c nh ó ch t l

ng r ng

c c i thi n. Chúng gi vai trò quan tr ng trong quá trình b o v môi

ng, là n i c trú c a

ng th c v t và l u tr các ngu n gen quý hi m.

Chính vì v y c n có nh ng gi i pháp thích h p nh m ph c h i l i r ng,
r ng có th phát huy t i a nh ng vai trò c a nó
sinh thái môi tr

ng và kinh t cho ng

các nhà Lâm nghi p có th ch
pháp k thu t tác

c l i ích v m t

i dân s ng quanh khu v c.

c i u này thì chúng ta ph i hi u bi t
sinh thái r ng. Do ó c u trúc r ng

mb o

y

làm

nh ng quy lu t s ng c a h

c xem là c s quan tr ng nh t giúp

ng trong vi c xác l p các k ho ch và bi n

ng chính xác vào r ng

qu n lý, kinh doanh r ng

c

tài: “Nghiên c u m t s

c

lâu b n h n.
Tr

c th c ti n ó, chúng tôi ti n hành

i m tái sinh r ng t nhiên tr ng thái iia t i xã Su i Giàng huy n V n
Ch n, t nh Yên Bái” làm c s khoa h c cho vi c nghiên c u v di n th và
a d ng sinh h c. T

ó

xu t m t s gi i pháp nh m ph c h i r ng ph c

v cho công tác nghiên c u khoa h c, b o t n tài nguyên, a d ng sinh h c và
phát tri n s n xu t lâm nghi p

a bàn nghiên c u.


3

1.2. M c tiêu

tài

- ánh giá

c

c i m c u trúc t ng cây cao

- Nghiên c u
-

xu t

c kh n ng tái sinh t nhiên trong tr ng thái IIA
c m t s bi n pháp k thu t lâm sinh nh m thúc

quá trình di n th

i lên ph c h i r ng

y nhanh

xã Su i Giàng, huy n V n Ch n,

t nh Yên Bái.
1.3. Ý ngh a
1.3.1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u khoa h c
- Qua quá trình th c hi n
ph

tài t o c h i cho sinh viên ti p c n

ng pháp nghiên c u khoa h c, gi i quy t v n
- Làm quen v i m t s ph

ng pháp

khoa h c ngoài th c ti n

c s d ng trong nghiên c u

tài c th
- H c t p và hi u bi t thêm v kinh nghi m, k thu t trong th c ti n t i
a bàn nghiên c u
- B sung nh ng hi u bi t v

c c u trúc và tái sinh t nhiên tr ng thái

IIA t i xã Su i Giàng Huy n V n Ch n T nh Yên Bái góp ph n vào nghiên
c u a d ng sinh h c
1.3.2. Ý ngh a th c ti n s n xu t
- Trang b cho sinh viên cách ti p c n nông thôn, th c ti n nh ng v n
trong s n xu t, kinh doanh r ng, qu n lí ngu n tài nguyên r ng hi n nay,
nâng cao tính b n v ng c a h sinh thái r ng.
- Trên c s các quy lu t câú trúc

xu t m t s gi i pháp nh m ph c

h i r ng ph c v cho công tác nghiên c u khoa h c và qu n lí ngu n tài
nguyên r ng t i xã Su i Giàng huy n V n Ch n t nh Yên Bái góp ph n vào
nghiên c u a d ng sinh h c.


4

PH N 2
T NG QUAN CÁC V N

2.1. T ng quan v n

NGHIÊN C U

nghiên c u

2.1.1. C s khoa h c c a v n

nghiên c u

- Tái sinh r ng: Là m t quá trình mang tính
r ng. Bi u hi n

c thù c a h sinh thái

c tr ng c a tái sinh r ng là s xu t hi n m t th h cây con

c a nh ng loài cây g

các n i có hoàn c nh r ng: D

trong r ng, r ng sau khi khai thác, trên át r ng làm n

i tán r ng, l tr ng
ng r y... Vai trò c a

th h cây con là thay th th h cây g già c i. Vì v y tái sinh r ng theo
ngh a h p là quá trình ph c h i l i thành ph n c b n c a r ng, ch y u là
t ng cây g . S xu t hi n c a l p cây con là nhân t m i làm phong phú thêm
s l

ng và thành ph n loài trong qu n l c sinh v t óng góp vào vi c hoàn

thành ti u hoàn c nh r ng làm thay
l

i quá trình trao

i v t ch t và n ng

ng di n ra trong h sinh thái. Do ó tái sinh r ng có th hi u theo ngh a

r ng là s tái sinh c a m t h sinh thái r ng. Tái sinh r ng thúc
thành cân b ng sinh h c,
s d ng r ng th

m b o cho r ng t n t i liên t c,

tích r ng ã b m t.

c hi u là quá trình tái t o l i r ng trên nh ng di n

ó là m t quá trình sinh

a ph c t p và nhi u giai o n

k t thúc b ng s xu t hi n c a m t th m th c v t cây g .
r ng có r t nhi u cách khác nhau ph thu c vào m c
i mà ng

m b o cho vi c

ng xuyên.

- Ph c h i r ng:

ng

y vi c hình

tái t o ph c h i
tác

ng c a con

i ta có th phân ra là: Ph c h i t nhiên, ph c h i nhân t o,

ph c h i t nhiên có s tác

ng c a con ng

i.

- C u trúc r ng: Là s s p x p t ch c n i b c a các thành ph n sinh
v t trong h sinh thái r ng mà qua ó các loài có

c i m sinh thái khác

nhau có th cùng sinh s ng hòa thu n trong m t kho ng không gian nh t

nh

5

trong m t giai o n phát tri n c a r ng. C u trúc r ng v a là k t qu v a là
s xu t hi n các m i quan h

u tranh sinh t n và thích ng l n nhau gi a

các thành ph n trong h sinh thái. C u trúc r ng bao g m c u trúc sinh thái,
c u trúc hình thái và c u trúc tu i.
- Loài a th : Là m t loài ho c m t nhóm có nh h
qu n xã, quy t

nh s l

ng, kích th

nh trên

c, n ng su t và các thông s c a

chúng. Loài u th tích c c tham gia vào s
ch t và n ng l

ng xác

ng gi a qu n xã và môi tr

i u ch nh quá trình trao

iv t

ng xung quanh.

2.1.2. Nh ng nghiên c u trên th gi i
Tái sinh r ng, ph c h i r ng là m t trong nh ng n i dung quan trong
nh t c a ngành lâm nghi p. L ch s nghiên c u tái sinh r ng trên th gi i ã
tr i qua hàng tr m n m nh ng v i r ng nhi t
ch y u t nh ng n m 30 c a th k tr

iv n

này

c ti n hành

c tr l i ây. Nghiên c u v tái sinh

r ng là nh ng nghiên c u r t quan tr ng làm c s cho các bi n pháp k thu t
lâm sinh xây d ng và phát tri n r ng. Tái sinh r ng là m t quá trình sinh h c
mang tính

c thù c a h sinh thái, nó

n ng tái s n xu t m r ng n u con ng

m b o cho ngu n tài nguyên có kh
in mb t

c quy lu t tái sinh và

i u khi n nó ph c v cho kinh doanh r ng. Vì v y, tái sinh r ng tr thành
v n

then ch t trong vi c xác

nh các ph

ng th c kinh doanh r ng. K t

qu nghiên c u có th tóm t t nh sau:
V n

tái sinh t nhiên r ng nhi t

hi u qu c a các ph

i

c th o lu n nhi u nh t là

ng th c x lý lâm sinh

n tái sinh r ng c a các loài

cây có m c ích trong các ki u r ng.
Khi nghiên c u tái sinh t nhiên
(1938) ã

r ng nhi t

i Châu Phi, A.Ôbrêvin

a ra b c kh m tái sinh (còn g i là lí lu n tu n hoàn tái sinh), (d n

theo Phùng Ng c Lan, 1986 [6].
Baur G.N.(1976) [19] ã nghiên c u các v n

v c s sinh thái h c

nói chung và v c s sinh thái h c trong kinh doanh r ng m a nói riêng,


6

trong ó ã i sâu nghiên c u các nhân t c u trúc r ng, các ki u x lý v m t
lâm sinh áp d ng cho r ng m a t nhiên.
Odum E.P (1971) [22] ã hoàn ch nh h c thuy t v h sinh thái trên c
s thu t ng h sinh thái (ecosystem) c a Tansley A.P, n m 1935. Khái ni m
h sinh thái

c làm sáng t là c s

nghiên c u các nhân t c u trúc trên

quan i m sinh thái h c.
Catinot.R (1965) [23] ã bi u di n c u trúc hình thái r ng b ng các
ph u

r ng, nghiên c u các nhân t c u trúc sinh thái thông qua vi c mô t

phân lo i theo các khái ni m d ng s ng, t ng phi n …
Lamprecht H. (1989) [21] C n c vào nhu c u ánh sáng c a các loài
cây trong su t quá trình s ng

phân chia cây r ng nhi t

i thành nhóm cây

u sáng, nhóm cây bán ch u bóng và nh ng cây ch u bóng. K t c u c a qu n
th có nh h

ng

n tái sinh r ng. I.D. Yurkevich (1960) ã ch ng minh

tàn che t i u cho s phát tri n bình th ng c a a s các loài cây g là 0,6 – 0,7.
P.W.Richards (1952) [23] ã
bi u

m tc t

pháp có hi u qu
pháp này có nh

ng c a r ng l n

x

ng và s d ng ph

u tiên

n nay v n là ph

ng

nghiên c u c u trúc t ng th c a r ng. Tuy nhiên ph

ng

c i m là ch minh h a

Guam

ng pháp v

c cách s p x p theo chi u th ng

ng c a các loài cây g trong di n tích có h n. Cusen (1953) ã kh c ph c
b ng cách v m t s gi i k bên nhau và

a l i m t hình t

ng v không

gian ba chi u.
Baur G.N.(1976) [19] cho r ng s thi u h t ánh sáng nh h
s phát tri n c a cây con còn
nh h
sinh tr

ng này th

i, t thành và m t

ng

n

nh ng qu n th kín tán, th m c và cây b i

kém phát tri n nh ng chúng v n có nh h
r ng nhi t

n

i v i s n y m m và phát tri n c a cây m m

ng không rõ ràng và th m c , cây b i có nh h

ng c a cây tái sinh.

ng

ng

cây tái sinh th

n cây tái sinh. Nhìn chung
ng khá l n nh ng s l

ng


7

loài cây có giá tr kinh t th

ng không nhi u và

cây có giá tr kinh t th p th
sinh

ng ít

c chú ý h n, còn các loài

c nghiên c u,

các tr ng thái r ng ph c h i sau n

c bi t là

i v i tái

ng r y.

Tóm l i các công trình nghiên c u v tái sinh r ng trên ây ã làm sáng
t ph n nào v các nhân t

nh h

i u tra ánh giá tái sinh r ng t
pháp k thu t lâm sinh
nh ng nghiên c u

ng

n tái sinh r ng, các ph

ó s làm c s cho vi c

xu t các gi i

c bi t là khoanh nuôi xúc ti n tái sinh. Tuy nhiên

các n

c trên th gi i cho th y còn thi u nh ng nghiên

c u c th v tái sinh cho t ng tr ng thái th c v t khác nhau,
khác nhau mà nh ng bi n pháp k thu t lâm sinh th
ho c

ng pháp

c áp d ng m t cách hình th c và không

ng không

t

v trí

a lý

c áp d ng

c hi u qu nh mong

mu n. Bên c nh ó, các y u t v kinh t - xã h i nh y c m nh t v i các gi i
pháp ph c h i r ng th

ng liên quan

n chính sách v quy n s h u và s

d ng r ng, chia s l i ích t r ng, thu tài nguyên, s tham gia c a c ng
trong qu n lý r ng, vì v y, trong m t s tr

ng

ng h p, ng

i ta ã coi tr ng

nh ng gi i pháp kinh t - xã h i h n là các nghiên c u v

c i m t nhiên

c a th c v t...
2.1.3. Nh ng nghiên c u

Vi t Nam

Vi t Nam, tái sinh r ng ã

c quan tâm nghiên c u t nh ng th p

k 60 c a th k tr

c, các nghiên c u này ch a th c s

giá

y

c m t cách

ban

a d ng, ch a ánh

và toàn di n v sinh kh i nh ng nh ng nghiên c u

u này có ý ngh a r t quan tr ng , làm n n t ng ph c v cho vi c xây

d ng các bi n pháp, nh h

ng phát tri n r ng,

ra bi n pháp lâm sinh h p lí.

Theo k t qu nghiên c u c a tác gi Tr n Ng Ph
ra nh ng

c i m c u trúc c a th m th c v t r ng mi n B c Vi t Nam trên

c s k t qu
1961

ng (1970) [9] ã ch

i u tra t ng quát v tình hình r ng mi n B c Vi t Nam t n m

n 1965. Nhân t c u trúc

u tiên mà ông nghiên c u là t thành và


8

thông qua ó m t s quy lu t phát tri n c a h sinh thái r ng

c phát hi n

và ng d ng ngoài th c ti n s n xu t. Ngoài ra tác gi còn nh n xét: “ R ng
t nhiên d

i tác

ng c a con ng

i khai thác n

l n thì k t qu cu i cùng là s hình thành
ta

ng r y l p i l p l i nhi u

t tr ng,

i núi tr c. N u chúng

th m th c v t hoang dã t nó phát tri n l i thì sau m t th i gian dài

tr ng cây b i, tr ng c s chuy n d n lên nh ng d ng th c bì cao h n thông
qua quá trình tái sinh t nhiên và cu i cùng r ng s có th ph c h i g n
gi ng d ng ban
V

u”.

ình Hu (1969) [4] ã phân chia kh n ng tái sinh r ng thành 5

c p: R t t t, t t, trung bình, x u, r t x u v i m t

tái sinh t

ng ng là trên

12.000 cây/ha, 8.000 – 12.000 cây/ha, 4.000 – 8.000 cây/ha, 2.000 – 4.000
cây/ha. Nhìn chung nghiên c u này m i ch
c p t i ch t l

c pt is l

ng mà ch a

ng.

V Ti n Hinh (1991) [3] khi nghiên c u

c i m tái sinh t nhiên t i

H u L ng (L ng S n) và Ba Ch (Qu ng Ninh) ã nh n th y r ng, h s t
thành tính theo ph n tr m s cây c a t ng tái sinh và t ng cây cao có liên
quan ch t ch v i nhau. Các loài có h s t thành
h s t thành

t ng cây cao càng l n thì

t ng cây tái sinh c ng v y.

Thái V n Tr ng (1978) [12] trong “Sinh thái phát sinh qu n th ” trong
th m th c v t r ng nhi t

i và v n d ng

xây d ng bi u phân lo i th m

th c v t r ng Vi t Nam. Theo tác gi m t công trình nghiên c u v th m th c
v t mà không

c p

n hoàn c nh thì ó là m t công trình hình th c, không

có l i ích th c ti n. Trong các nhân t sinh thái thì ánh sáng là nhân t quan
tr ng kh ng ch và i u khi n quá trình tái sinh t nhiên c

r ng nguyên

sinh và r ng th sinh. M t khác theo Thái V n Tr ng m t ki u th m th c v t
có xu t hi n hay không tr
ki n khí h u th nh

c h t ph thu c vào khu h th c v t

ó và i u

ng thích h p. Vi c tái sinh ph c h i l i r ng trên

t


9

ch a có r ng ngoài vi c b chi ph i b i khu h th c v t thì nó còn ch u nh
h

ng b i kho ng cách t n i ó

n các khu r ng lâm c n. Th c v t có kh

n ng t phát tán ho c gieo gi ng nh gió, nh n
ph m vi phát tán

c, nh

ng v t. Tuy v y,

gieo gi ng c a b t k cách nào c ng không ph i là vô

h n, nên kho ng cách càng xa thì kh n ng gieo gi ng tái sinh càng kém vì
càng xa thì m t

gi ng

a

n càng th p. Ph m Ng c Th

ng ã nghiên

c u m i liên quan gi a kho ng cách t ngu n gi ng t nhiên t i khu v c tái
sinh trên

t sau canh tác n

ng r y và k t lu n: “ Kho ng cách t n i tái sinh

n ngu n cung c p gi ng càng xa thì m t

và loài cây tái sinh càng th p” .

Khi nghiên c u vai trò c a tái sinh r ng

các vùng Tây B c,

B c, B c Trung B Tr n Xuân Thi p (1996) [10] ã nh n
ông B c có 16 n ng l c tái sinh khá t t v i s l
t l cây có tri n v ng cao áp ng

ông

nh r ng vùng

ng t 8000-12000 cây/ha,

c cho vi c ph c h i r ng.

Ph m ình Tam (2001) [7] nghiên c u kh n ng tái sinh ph c h i r ng
sau khai thác t i Kon Hà N ng. Nghiên c u ti n hành xác
thác h p lý nh m thúc
thi n ch t l

yl

ng t ng tr

nh c

ng

ng hàng n m c a lâm ph n, c i

ng c a r ng và xúc ti n quá trình tái sinh t nhiên. T

d ng quy ph m khai thác
xanh, khai thác v i c

ng

khai

ó xây

m b o tái sinh áp d ng cho r ng lá r ng th
30 – 50% tr l

ng

ng r ng, s loài cây gi m i t

7 – 10 loài, tuy nhiên trong t thành v n còn nhi u loài kén giá tr kinh t c n
ch t b .

c hai c

lâm ph n t ng tr
t ng tr
sinh

ng

ng

khai thác 30 và 50% tr l

ng c v s l

ng và tr l

công th c khai thác 50% l n h n

ng

u

m b o cho

ng r ng. Sau 20 n m, l

côn th c 30%. Tình hình tái

công th c 50% có nhi u tri n v ng h n.
Lâm Phúc C (1994) [2] nghiên c u di n th r ng th sinh sau n

r y

ng

ng

Pú Luông, Mù Cang Ch i, T nh Yên Bái ã phân chia thành 5 giai o n

và k t lu n: Di n th th sinh sau n

ng r y theo h

ng i lên ti n t i r ng


10

cao

nh. T thành loài t ng d n theo các th i gian phát tri n t 4 loài (d

i5

n m) t ng d n lên 5 loài (trên 25 n m). R ng ph c h i có m t t ng cây g
giao tán

th i gian 10 tu i và

Nguy n V n Tr

t

tàn che 0,4.

ng (1983) [14] ã nghiên c u m i quan h gi a l p

cây tái sinh v i t ng cây g và quy lu t ào th i t nhiên d

i tán r ng.

Tr n C m Tú (1998) [15] khi nghiên c u tái sinh t nhiên sau khai thác
ch n t i Lâm Tr

ng H

ng S n – Hà t nh. Cho r ng áp d ng ph

xúc ti n tái sinh t nhiên có th

ng th c

m b o khôi ph c v n r ng, áp ng m c

tiêu s d ng tài nguyên r ng b n v ng. Tuy nhiên các bi n pháp k thu t tác
ng ph i có tác d ng thúc
t t, khai thác r ng ph i

ng và phát tri n

ng ngh a v i tái sinh r ng và ph i chú tr ng i u

ti t t ng tán c a cây r ng,
tích r ng, tr

y cây tái sinh m c ích sinh tr

m b o cây tái sinh phân b

u trên toàn b di n

c khi khai thác c n th c hi n các bi n pháp m tán r ng , ch t

gieo gi ng, phát d n dây leo cây b i và sau khai thác ph i ti n hành v sinh r ng.
Tác gi

ào Công Khanh (1996) [5] trong công trình nghiên c u ông

ã ti n hành nghiên c u m t s
xanh

H

c i m c u trúc c a r ng lá r ng th

ng S n, Hà T nh làm c s

v khai thác và nuôi d

xu t các bi n pháp lâm sinh ph c

ng r ng.

ng Kim Vui (2002) [17] nghiên c u
sau n
huy n

ng r y

ng

làm c s

c i m c u trúc r ng ph c h i

xu t gi i pháp khoanh nuôi, làm giàu r ng

ng H , t nh Thái Nguyên,v i

it

ng là r ng ph c h i t nhiên

các giai o n tu i khác nhau, ã nghiên c u v c u trúc t thành loài, c u trúc
d ng s ng, c u trúc hình thái, m t

,

che ph , ...c a các tr ng thái r ng và

k t lu n: T ng s loài cây c a h sinh thái r ng ph c h i gi m d n khi giai
o n tu i t ng lên,

ng th i s loài cây g t ng d n, s loài cây b i, cây c

gi m nhanh. Theo quá trình ph c h i tr ng thái r ng có s thay
th và thành ph n th c v t

các t ng

i v t ng

giai o n cu i c a quá trình ph c h i


11

( t 10 - 15 tu i ) r ng có c u trúc 5 t ng rõ r t. Trên c s
m t s gi i pháp nâng cao hi u qu ph c h i r ng sau n
Nh v y có nhi u tác gi trong n
vi c phân chia lo i hình r ng

c c ng nh n

các

ng pháp phân chia khác nhau nh ng

xu t

ng r y.
c ngoài

Vi t Nam là r t c n thi t

c ng nh trong s n xu t. Nh ng tùy theo các m c tiêu
ph

ó tác gi

u cho r ng

i v i nghiên c u
ra mà xây d ng các

u nh m m c ích là làm rõ thêm

c i m c a t ng loài mà mình c n nghiên c u. Ngoài ra các nghiên c u

này còn có ý ngh a quan tr ng trong vi c b o v và ph c h i r ng
ti n

cho các nghiên c u khoa h c v c u trúc r ng sau này

ng th i là

Vi t Nam.

2.2. T ng quan khu v c nghiên c u
2.2.1. i u ki n t nhiên
2.2.1.1. V trí

a lí

Su i Giàng là m t xã vùng cao c a huy n V n Ch n, n m cách trung
tâm huy n l V n Ch n 12 km v phía B c, v i di n tích t nhiên là 5922 ha.
Ranh gi i
- Phía B c giáp xã An L

ng

- Phía Nam giáp xã S n Th nh
- Phía Tây giáp xã Su i Quy n
- Phía ông giáp huy n Tr n Yên
Toàn xã có 8 thôn
2.2.1.2.

a hình,

t ai, tài nguyên

-

a hình:

a hình núi á b chia c t hi m tr ,

t 30 – 40

, có nhi u

i núi nh phân b không

d c bình quân cao
u. V i

a hình không

thu n l i nên r t khó kh n cho công tác qu n lí b o v r ng, phòng cháy ch a
cháy r ng và qu n lí lâm s n.
-

t ai:

+

t mùn xám á sâu phát tri n trên á m Gnai, Phi n sét, Feralit.

t c a xã Su i Giàng ch y u có các lo i

t sau:


12

+

t mùn Alít trên núi cao i n hình á sâu trên á m Feralit.

+

t xám c gi i nh

+

t mùn Alít trên núi cao i n hình giàu mùn phát tri n trên á m

i n hình trên á m Gnai.

Feralit.
+

t mùn xám á nông phát tri n trên á m Gnaí.

Các lo i

t trên thu c nhóm Mác ma axít và m t s lo i á m khác

nh Phi n xét, Ph n xa ang

th i k phong hoá m nh. N u có th m th c v t

che ph t t thì tính ch t lý hoá h c ngày m t giàu thêm,

t

i ngày càng

màu m .
-

ng th c v t:

t ai là nhân t tr c ti p làm cho h th c v t và

ng v t trong khu v c nghiên c u r t phong phú và a d ng do
y u là

t có t ng

v th c v t và
Nghi p.

t ai ch

t mùn phát tri n trên á m nên r t phong phú và a d ng
ng v t, thích h p v i nhi u loài cây trong Nông – Lâm

a d ng v các lo i cây tr ng, a d ng v các lo i th c n nên c ng

a d ng v các loài

ng v t nh Sóc, Hoãng, Nhím, Dúi, C y và các loài bò sát...

2.2.1.3. Khí h u th y v n
Su i Giàng có khí h u mang

c i m chung c a khí h u nhi t

i gió

mùa, hàng n m chia thành hai mùa rõ r t là mùa m a và mùa khô, có

c

i m c b n nh sau:
- Mùa m a: B t
1200

n 1400mm.

tháng 6, 7, 8 l
ng m a ít

khi có rét

n tháng 10, l

m trung bình 85%, l

ng m a chi m 80% l

- Mùa khô: B t
l

u t tháng 4

ng m a t p trung vào các

ng m a c n m.

u t tháng 11

m 79%. Mùa này th

ng m a trung bình

n h t tháng 5 n m sau mùa này
ng khô hanh, n ng nóng nh ng nhi u

m vào bu i t i và bu i sáng s m, c ng th

ng xu t hi n s

ng

mù vào bu i sáng và chi u t i.
- Ch
tháng 11

gió: Luân phiên thay
n cu i tháng 1. Gió lào th

i theo mùa gió mùa
ng xu t hi n t

ông B c t

u tháng 2

n cu i

13

tháng 4, ây là th i gian d x y ra cháy r ng nh t vì gió khô hanh và mang
h i nóng.
- Th y v n: Do nh ng

c i mc ut o

a hình nên su i giàng ch có

duy nh t m t nhánh c a Su i Thia ch y qua
- Nhi t

: Su i Giàng n m

cao g n 1.400 m so v i m t n

bi n, do v y n i ây có khí h u mát m quanh n m. Nhi t
th

c

trung bình

ng th p h n khu v c huy n V n Ch n, th xã Ngh a L t 80C – 90C. N u

nh mùa hè

Ngh a L , V n Ch n nhi t

ch kho ng t 250C – 260C .
ti m n ng

t 340C – 350C thì

Su i Giàng

ây chính là s khác bi t t o cho Su i Giàng có

tr thành khu du l ch- ngh mát, du l ch sinh thái c a vùng phía

Tây nói riêng và t nh Yên Bái nói chung.
2.2.2. i u ki n kinh t xã h i
2.2.2.1. Ho t

ng s n xu t nông lâm nghi p

* Tr ng tr t : Phát tri n cây l

ng th c tr ng tâm là t ng c

ng vi c áp

d ng các ti n b khoa h c k thu t gi ng, thâm canh n ng su t cao, t ng v
t ng s n l

ng và t ng hi u qu kinh t .

- Lúa.

+ Lúa ru ng: Gieo c y

c 57,7ha. N ng su t

t 48 t /ha. S n l

ng

t 259,65 t n
+ Lúa ru ng
t /ha. S n l

ng

+ Lúa n

ông - Xuân: Gieo c y

c 30 ha. N ng su t

t 50

t 150 t n
ng: Gieo tr ng

c 50 ha. N ng su t

t 9 t /ha. S n l

ng

t 28 t /ha. S n l

ng

t 45 t n
- Ngô.
+ Ngô v mùa: Tr ng

c 175 ha. N ng su t

t 490 t n
+ Ngô v thu ông: Tr ng
l

ng

t 375 t n

c 150 ha. Nang su t

t 25 ta/ha. S n


14

- S n: Tr ng

c 90 ha. N ng su t

c

t 250 t /ha. S n l

ng

t

2375 t n
- Rau các lo i: Gieo tr ng
l

ng

c 30 ha. N ng su t

t 63 t /ha. S n

t 189 t n
- Chè: T ng di n tích là 423 ha. Trong ó di n tích thu hái là 394 ha.

S nl

ng thu hái

t 500 t n. Giá bình quân

xã, BC tr ng chè xã ã ch

t 11.000 /kg búp t

i. UBND

o nhân dân tr ng m i theo k ho ch c a huy n

t 12,7/20 ha chè n m 2013. Do h t gi ng nên tr ng không

t k ho ch giao.

* Ch n nuôi
Trong n m 2013 àn trâu, àn bò và àn ng a gi m v s l

ng so v i

n m 2012. Nguyên nhân do bãi c n th b thu h p, d ch b nh x y ra trên di n
r ng,

c bi t là l m m long móng. àn gia súc t ng so v i n m 2012
+ àn trâu hi n có 569 con gi m 16 con so v i cùng k n m 2012
+ àn bò còn 327 con gi m 23 con so v i cùng k n m 2012
+ àn ng a còn 30 con gi m 32 con so v i cùng k n m 2012
+ àn l n 1456 con t ng 868 con cùng k n m n m 2012
+ àn Dê 397 con t ng 267 con so v i cùng k n m 2012
+ àn Gà, V t 62430 t ng 670 con so v i cùng k n m 2012
+ Di n tích nuôi tr ng th y s n thì r t ít, di n tích không áng k .

Nguyên nhân do ng

i dân ch a quan tâm s n xu t theo h

a hình không thu n l i nên di n tích các ao nh và thi u n
a ph

ng ã ch

o và tri n khai

ng thâm canh,
c.

ng b các bi n pháp phòng

ch ng và h n ch d ch b nh lây lan nh : T ch c tuyên truy n cho ng

i dân

các bi n pháp phòng ch ng d ch, v sinh chu ng tr i, kh trùng tiêu

c và

tiêm phòng

y

cho gia súc, gia c m.

* Lâm Nghi p
Tri n khai th c hi n t t k ho ch qu n lí, b o v di n tích r ng trên
bàn xã,

c bi t là r ng t nhiên và r ng khoanh nuôi b o v . Ch a có tr

a
ng


15

h p nào vi ph m gây thi t h i l n v tài nguyên r ng trên

a bàn xã. Xã ã

hoàn thành ch tiêu tr ng r ng lâm nghi p xã h i huy n giao là 20/20 ha

t

100% k ho ch.
H t ki m lâm ã t ng c
a ph

ng l c l

ng lên ph i h p v i chính quy n

ng làm công tác tu n tra qu n lí b o v r ng. Trong ó t ch c 15

bu i tu n tra ã phát hi n , b t x lý 02 v khai thác, v n chuy n g trái phép,
ph t vi ph m hành chính 02 v thu n p ngân sách 1,7 tri u
Ban ch

ng.

o phòng cháy ch a cháy r ng xã ã ti n hành tri n khai k

ho ch phòng ch ng ch a cháy r ng trong mùa khô cho các c s trên
c

i di n các c s

chu n b các ph

a bàn,

i t p hu n v công tác phòng cháy ch a cháy r ng và

ng án tr c s n sàng ng phó khi x y ra cháy r ng.

2.2.2.2. Dân s , dân t c
Su i Giàng có 579 h v i 2903 nhân kh u. Trong ó có 275 h

ói

nghèo, chi m 47,5% gi m 34 h , 57 h c n nghèo, chi m 9,84% t ng 16 h ,
213 h trung bình chi m 36,8% t ng 14 h , 34 h khá chi m 5,9% t ng 4 h
so v i n m 2012.
Thành ph n dân t c g m 4 dân t c anh em cùng chung s ng: Mông,
Kinh, Dao, Tày, trong ó ng

i mông chi m 98% còn l i là các dân t c khác

chi m 2%. Do v y các giá tr v n hóa dân gian v truy n th ng c a
mông n i ây còn l u gi

c nhi u y u t c truy n

ng bào

c áo.

2.2.2.3. V n hóa, giáo d c, y t
- V v n hóa:
s ng v n hóa m i

m b o th c hi n th ng l i m c tiêu xây d ng

ã xây d ng

Nét s ng v n minh trong c
giáo tín ng
t p quán c a

ng ã
a ph

i

c 8/8 thôn có nhà v n hóa m i.
i xin, vi t tang, l h i và các ho t

c xây d ng, th c hi n t ng b

ng tôn

c xóa b các phong t c

ng.

Hi n nay, xã ch a có khu trung tâm v n hóa th d c th thao do ch a có
t quy ho ch , kinh phí

u t còn nhi u h n ch , ho t

ng v n hóa, v n