Nghiên cứu tính đa dạng thực vật trạng thái rừng phục hồi tự nhiên tại xã Hoàng Nông, huyện Đại Từ, Tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM
---------------

NGUY N THÀNH LUÂN

NGHIÊN C U TÍNH A D NG TH C V T C A TR NG THÁI
R NG PH C H I T NHIÊN (IIB) C A XÃ HOÀNG NÔNG
HUY N
T , T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P
H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

IH C

: Chính quy
: Qu n lý tài nguyên r ng
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015

Thái Nguyên - 2015


TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM
---------------

NGUY N THÀNH LUÂN

NGHIÊN C U TÍNH A D NG TH C V T C A TR NG THÁI
R NG PH C H I T NHIÊN (IIB) C A XÃ HOÀNG NÔNG
HUY N
T , T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi ng viên h ng d n
Khoa Lâm Nghi p - Tr

ng

IH C

: Chính quy
: Qu n lý tài nguyên r ng
: 43-QLTNR

: Lâm nghi p
: 2011 – 2015
: TS.
Hoàng Chung
ThS. Tr nh Quang Huy
i h c Nông Lâm Thái Nguyên


L I CAM OAN

Tôi xin cam oan khóa lu n t t nghi p: “Nghiên c u tính a d ng th c
v t tr ng thái r ng ph c h i t nhiên t i xã Hoàng Nông, huy n

iT ,

T nh Thái Nguyên” là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân tôi, công
trình

c th c hi n d

is h

ng d n c a TS.

Hoàng Chung và ThS.

Tr nh Quang Huy trong th i gian t . . . . . Nh ng ph n s d ng tài li u tham
kh o trong khóa lu n ã

c nêu rõ trong ph n tài li u tham kh o. Các s li u

thô và k t qu nghiên c u trình bày trong khóa lu n là quá trình i u tra th c
a hoàn toàn trung th c, n u có sai sót gì tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m
và ch u m i hình th c k lu t c a khoa và nhà tr

XÁC NH N C A GVHD
(

ng ý cho b o v k t qu

tr

ch i

ng

ra.

Thái Nguyên, ngày tháng n m
Ng

i vi t cam oan

ng khoa h c)

Nguy n
Thành Luân

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Xác nh n ã s a ch a sai sót sau khi h i

(Kí, h và tên)

ng ánh giá ch m


L IC M

N

Trong quá trình làm khoá lu n, tôi ã nh n
c a TS

cs h

ng d n, giúp

Hoàng Chung và Th.S. Tr nh Quang Huy Nhân d p này tôi xin bày

t lòng bi t n sâu s c

n các th y.

Tôi xin chân tr ng c m n UBND xã Hoàng Nông cùng t p th cán b
tr m ki m lâm Hoàng Nông ã t o m i i u ki n thu n l i và t n tình giúp
tôi trong su t quá trình nghiên c u.
Trong quá trình th c hi n

tài tôi còn nh n

ch c và cá nhân trong và ngoài tr

ng

i dân xã Hoàng Nông.

oc s giúp

c a nhi u t

ng. Nhân d p này tôi xin chân tr ng c m n

c bi t là s giúp

,

ng viên c a gia bác Tr n

V n Phúc trong su t th i gian tôi h c t p và nghiên c u.
M t l n n a tôi xin trân tr ng c m n!
Thái Nguyên28 , tháng 05 n m 2015
Sinh viên

Nguy n Thành Luân



DANH M C CÁC T

DSH

VI T T T

: a d ng sinh h c

TN

: T nhiên

CBD

: Hi p

OTC

: Ô tiêu chu n

IUCN

: Hi p h i qu c t và b o v thiên nhiên

UNEF

: Tr

WWF

: Qu qu c t v b o v thiên nhiên

HN

: Hoàng Nông

nh Qu c t v b o t n a d ng sinh h c

ng trình môi tr

ng liên h p qu c


M CL C
U.......................................................................................... 1

PH N 1: M
1.1.

tv n

................................................................................................... 1

1.2. M c ích nghiên c u .................................................................................. 2
1.3. M c tiêu nghiên c u................................................................................... 2
1.4. Ý ngh a nghiên c u .................................................................................... 3
PH N 2: T NG QUAN V N

NGHIÊN C U ...................................... 4

2.1. C s khoa h c ........................................................................................... 4
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c ................................................ 5

2.2.1. M t s k t qu nghiên c u v

a d ng sinh h c trên th gi i ................ 5

2.2.2. M t s k t qu nghiên c u v

a d ng sinh h c

2.2.3. Nh ng nghiên c u t i xã Hoàng Nông, huy n

Vi t Nam ................. 7

i T , t nh Thái Nguyên .... 11

2.3. T ng quan khu v c nghiên c u ................................................................ 11
PH N 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .14

3.1.

it

ng, ph m vi nghiên c u ............................................................... 14

3.2.

a i m và th i gian ti n hành ............................................................... 14

3.3.2. a d ng v thành ph n loài ................................................................... 14
3.3.3.

xu t m t s gi i pháp....................................................................... 15

3.4. Ph

ng pháp ti n hành ............................................................................. 15

3.4.1. Ph

ng pháp lu n.................................................................................. 15

3.4.2. Ph

ng pháp thu th p s li u ................................................................ 15

3.4.2.1. Tính k th a ....................................................................................... 15
3.4.2.2. Ph

ng pháp i u tra ô tiêu chu n..................................................... 16

3.4.2.3. Ph

ng pháp nghiên c u th c v t h c ............................................... 17

3.4.2.4. Ph

ng pháp phân tích và x lý s li u ............................................. 18

3.4.2.5. ánh giá ch s quan tr ng IVI .......................................................... 18


3.4.2.6. Tính toán các ch s

a d ng sinh h c ............................................... 20

PH N 4: K T QU VÀ PHÂN TÍCH K T QU NGHIÊN C U ....... 23
4.1. Các

c i m c u trúc c a r ng t nhiên t i xã Hoàng Nông ................. 23

4.2. ánh giá ch s quan tr ng ...................................................................... 24
4.2.1. R ng cây g

ai cao d

i 200m ........................................................... 24

4.2.2. R ng cây g h n giao v i tre n a ......................................................... 27
4.2.3 R ng cây g

ai cao h n 200m.............................................................. 31

4.3. a d ng v thành ph n loài cây g .......................................................... 35
4.3.1. Xây d ng danh l c các loài cây g ....................................................... 35
4.3.2. So sánh các ch s

4.4.

a d ng sinh h c trong các qu n xã ........................ 46

xu t m t s gi i pháp qu n lí, s d ng và phát tri n b n v ng tính a

d ng sinh h c t i xã Hoàng Nông ................................................................... 48
PH N 5: K T LU N, T N T I VÀ KI N NGH ................................... 50
5.1. K t lu n .................................................................................................... 50
5.2. T n t i ...................................................................................................... 51
5.3. Ki n ngh .................................................................................................. 52
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 53


DANH M C B NG
B ng 2.1. a d ng loài sinh v t trên th gi i .................................................. 6
B ng 2.2. a d ng các nhóm sinh v t

Vi t Nam ......................................... 9

B ng 2.3. a d ng các taxon c a các ngành th c v t b c cao

Vi t Nam .... 9

B ng 2.4. Các h th c v t a d ng nh t c a h th c v t Vi t Nam ............. 10
B ng 4.1. M t s

c i m c a r ng t nhiên t i xã Hoàng Nông, huy n

i

T , t nh Thái Nguyên. ........................................................................... 23
B ng 4.2. ánh giá ch s quan tr ng c a các loài trong r ng Hoàng Nông 1.... 25
B ng 4.3. ánh giá ch s quan tr ng c a các loài trong r ng Hoàng Nông 02 28
B ng 4.4. ánh giá ch s quan tr ng c a các loài trong r ng Hoàng Nông 03 .. 31
B ng 4.5. Danh m c các loài cây g

các h sinh thái r ng t nhiên t i xã

Hoàng Nông........................................................................................... 36
B ng 4.6. B ng th ng kê 10 h

a d ng nh t trong qu n xã nghiên c u ..... 41

B ng 4.7. Th ng kê các chi a d ng nh t trong khu v c nghiên c u ........... 44
B ng 4.8. Ch s

a d ng Shannon (H) và ch s

a d ng Simpson c a các lo i

hình r ng nghiên c u............................................................................. 46
B ng 4.8. Ch s m c

t ng

ng c a các các lo i hình r ng nghiên c u ... 47


1

PH N 1: M
1.1.

U

tv n
Hi p nh Qu c t v b o t n a d ng sinh h c (CBD) ã

c 179 n

c

trên th gi i thông qua, trong ó có Vi t Nam. Tài nguyên a d ng sinh h c
ang thu hút s quan tâm c a toàn nhân lo i b i giá tr và t m quan tr ng c a
nó. Th gi i sinh h c tr i qua hàng tri u n m phát tri n

c nh ngày nay

v i kho ng 10 – 100 tri u loài sinh s ng, trong ó kho ng 1,7 tri u loài ã

c

nh tên (Hawksworth và Ritchie, 1998), ang b tàn phá nghiêm tr ng. Kho ng
20% s loài ã b bi n m t trong vòng 30 n m qua và 50% ho c h n n a s ra
i vào cu i th k 21 (Myers, 1993; Sharma, 2004). Nguyên nhân suy thoái gây
nên b i con ng

i do s tàn phá các khu v c sinh s ng t nhiên, canh tác, khai

thác b a bãi, ô nhi m, du nh p

t cây tr ng và v t nuôi vv...

Nghiên c u ánh giá tài nguyên a d ng sinh h c là m t ho t

ng h t

s c c n thi t nh m t o nên c s d li u cho các gi i pháp b o t n, ho ch

nh

chính sách và k ho ch phát tri n s d ng b n v ng tài nguyên. Khái ni m ánh
giá a d ng sinh h c có th hi u v i 2 ho t

ng khác nhau, nh ng có liên quan

quy t

nh l

nh l n nhau, th nh t là phân tích

ng các ch s

a d ng sinh

h c (biodiversity measurement) (IVI- Importance Value Index; H- Shannon Weiner’s Index, Cd- Simpson’s index,...) th hai là ánh giá giá tr c a tài
nguyên a d ng sinh h c (biodiversity valueing) bao g m giá tr s d ng tr c
ti p, gián ti p và giá tr không s

d ng, giá tr

(Vermeulen và Izabella, 2002). Nghiên c u phân tích
h c nói chung mang tính t

ng

ng và toàn c u

nh l

ng a d ng sinh

i, không gian và th i gian. Theo l t nhiên

thì tính a d ng sinh h c cao s có giá tr
nhi u ngu n l i. Tuy nhiên các ho t
d ng

a ph

a d ng sinh h c cao và s mang l i

ng nghiên c u này còn r t h n ch , áp

Vi t Nam, trong khi ó chúng ta l i ang có r t nhi u các ch

b o t n và phát tri n b n v ng.

ng trình

2
Xã Hoàng Nông – huy n
mc aV

n qu c gia Tam

i T - t nh Thái Nguyên n m trong vùng
o. ây là vùng

i núi khá cao n m

ông

B c Vi t Nam n i r ng ã b phá h y m t cách nghiêm tr ng do nh ng tác
ng c a con ng

i nh :

tn

c i…. Tuy nhiên sau 10 n m

ng làm r y, ch n th gia súc, khai thác g
c khoanh nuôi b o v r ng t i n i ây d n

c h i ph c c v c u trúc nói chung và a d ng sinh h c nói riêng. Vi c
nghiên c u xây d ng c s khoa h c cho công tác qu n lý, b o v , ph c h i và
s d ng h p lý r ng ph c h i t nhiên là r t c n thi t trong ó ánh giá a d ng

sinh h c c a các th m th c v t r ng là m t khâu c b n không th thi u.
Bên c nh ó, vi c áp d ng nh ng ki n th c h c
quy t nh ng v n
hành nh ng ph

c

áp d ng gi i

th c ti n c th là r t quan tr ng, qua ó tôi có th th c
ng pháp ã

c h c, c ng nh b

c

u làm quen v i ho t

ng nghiên c u khoa h c trong l nh v c lâm nghi p.
Tr

c th c ti n ó, chúng tôi ti n hành th c hi n

tài: Nghiên c u tính

a d ng th c v t c a r ng ph h i t nhiên t i xã Hoàng Nông, huy n

i

T , t nh Thái Nguyên”.

1.2. M c ích nghiên c u
Khoá lu n cung c p c s khoa h c cho vi c nghiên c u v

a d ng sinh

h c c ng nh c ng c p m t s gi i pháp nh m ph c h i r ng ph c v cho công
tác nghiên c u khoa h c và b o t n các loài th c v t nh m làm t ng tính a
d ng sinh h c c a t nh Thái Nguyên nói chung và r ng c a xã Hoàng Nông,
huy n

i T , t nh Thái Nguyên nói riêng.

1.3. M c tiêu nghiên c u
- Xác

nh thành ph n và m i quan h c a nh ng loài cây trong khu v c

nghiên c u.
- Xác nh các loài chi m u th và phát hi n
thái quý hi m trong qu n xã cây g c a r ng c n

c m t s loài, nhóm sinh
c b o t n.


3
-

xu t các gi i pháp qu n lý, s d ng và phát tri n b n v ng tính a

d ng sinh h c c a xã Hoàng Nông, huy n

i T , t nh Thái Nguyên.

1.4. Ý ngh a nghiên c u
K t qu vi c ánh giá tính a d ng các loài th c v t trong các th m th c
v t t i xã Hoàng Nông, huy n

i T , t nh Thái Nguyên làm c s cho vi c

qu n lý, s d ng và phát tri n b n v ng tính a d ng th c v t n i này.


4
PH N 2: T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

2.1. C s khoa h c
*

a d ng sinh h c
Trong công

dùng

cv

a d ng sinh h c, thu t ng “ a d ng sinh h c”

c

ch s phong phú và a d ng c a gi i sinh v t t m i ngu n trên trái

t, nó bao g m s

a d ng trong cùng m t loài, gi a các loài và s

a d ng h

sinh thái (Gaston and Spicer, 1998).
- “ a d ng di truy n” là ph m trù ch m c

a d ng c a bi n d di

truy n, ó chính là s khác bi t v di truy n gi a các xu t x , qu n th và gi a
các cá th trong m t loài hay m t qu n th d

i tác d ng c a

t bi n, a b i

hóa và tái t h p.
-“
ho c s l

a d ng loài” là ph m trù ch m c

phong phú v s l

ng các phân loài (loài ph ) trên trái

t, trong m t vùng

qu c gia hay trong m t sinh c nh nh t

c trên trái

t t o nên m t s l

d ng c a các h sinh thái

a lý, m t

nh.

- “ a d ng h sinh thái” s phong phú c a môi tr
n

ng loài

ng trên c n và d

i

ng l n các h sinh thái khác nhau. S

c th hi n qua s

a

a d ng v sinh c nh, c ng nh

m i quan h gi a các qu n xã sinh v t và các quá trình sinh thái trong sinh
quy n [3].
a d ng sinh h c Alpha, beta và gamma ( ; ,

- diversity):

Whittaker (1975) và Sharma (2003) phân bi t 3 lo i a d ng sinh h c
loài khác nhau ó là ,

và . [ 16]

- a d ng sinh h c alpha liên quan
loài c a m t khu v c, hi n tr
chu n là 20m x 50m (quadrat).

n thông tin thành ph n s l

ng

ng nghiên c u c th , ch ng h n nh m t ô tiêu


5
- a d ng sinh h c beta mô t cho bi t s khác nhau v thành ph n loài
gi a 2 hi n tr

ng nghiên c u g n k d c theo m t lát c t; ch s beta th p khi

thành ph n loài c a 2 hi n tru ng nghiên c u có tính t
l i. Giá tr này

t t i a khi gi a 2 hi n tr

m t loài xu t hi n (t

ng

i

ng cao và ng

c

ng nghiên c u không h có chung

ng là zero).
c

- a d ng sinh h c gamma
xung khi thay

ng

nh ngh a là m c

g p m t loài b

a lý trong các khu v c khác nhau c a m t ki u c trú. a

d ng này cho bi t s khác nhau v thành ph n loài và các ch s

a d ng sinh

h c c a 2 khu h sinh s ng c trú l n cách xa g n k nhau.
* Ph c h i r ng
Ph c h i r ng

c hi u là quá trình tái t o l i r ng trên nh ng di n tích

ã b m t r ng. Theo quan i m sinh thái h c thì ph c h i r ng là m t quá trình
tái t o l i m t h sinh thái mà trong ó cây g là y u t c u thành ch y u. ó
là m t quá trình sinh

a ph c t p g m nhi u giai o n và k t thúc b ng s xu t

hi n m t th m th c v t cây g b t
tái t o l i r ng ng
m c

tác

u khép tán [13].

i ta có th s d ng các gi i pháp khác nhau tu theo

ng c a con ng

i là: ph c h i nhân t o (tr ng r ng), ph c h i t

nhiên và ph c h i t nhiên có tác

ng c a con ng

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n
2.2.1. M t s k t qu nghiên c u v
V n

i (xúc ti n tái sinh).

c

a d ng sinh h c trên th gi i

a d ng sinh v t và b o t n ã ch thành m t chi n l

th gi i. Nhi u t ch c qu c t

ã ra

i

h

ng d n,giúp

c trên toàn

và t ch c ánh

giá, b o t n và phát tri n sinh v t trên ph m vi toàn th gi i, ó là Hi p h i
qu c t v b o v thiên nhiên (IUCN), Ch

ng trình Môi tr

ng liên h p qu c

(UNEP), Qu qu c t v b o v thiên nhiên (WWF),… N m 1992-1995
WCMC công b m t cu n sách t ng h p ( ánh gia a d ng sinh v t toàn c u)


6
các t li u v

a d ng sinh v t c a các nhóm sinh v t khác nhau các vùng khác

trên toàn th gi i làm c s cho vi c b o t n chúng có hi u qu .
Trên th gi i hi n nay ng

i ta ã bi t h n 1,4 tri u loài

còn ít nh t g p 2 l n con s này ch a
loài côn trùng s ng

c con ng

vùng khí h u nhi t

i bi t

n, ch y u là nh ng

i. Theo s li u do Wilson cung c p

(1992) có kho ng 1.413.000 loài sinh v t ã d

c các nhà khoa h c xác

và mô t , ch y u là côn trùng và th c v t. M t s l
và n m v n ch a d

c mô t và

nh

ng côn trùng, vi khu n

c mô t . Con s cu i cùng v các loài

c mô t có th

lên t i 5 tri u ho c h n n a.
B ng 2.1. a d ng loài sinh v t trên th gi i
TT

Nhóm sinh v t S loài

1

Vi khu n

2

Th c v t

TT

1.000 10
n

4.760 11

Nhóm sinh v t
V thân m n

S loài
30.000

Côn trùng

751.000

bào
3

N m

70.000 12

V không x

ng

238.761

s ng
4

T o

26.000 13

ay

5
6

Rêu

7

D

18.000 14

Cá

190.656

ách, nhái

4.184

22.000 15

Bó sát

6.300

ng x

12.000 16

Chim

99.060

8

H t tr n

750 17

9

H t kín

ng v t có vú

250.000
(Ngu n: Theo Walters và Hamilton)

4.170


7
Cá loài t p trung ch y u
có 90.000 loài ã

vùng nhi t

i ã nói nh trên cho

c xác nh, trong lúc toàn b vùng ôn

n nay ã

i B c M và Châu

Âu ch có 50.000 loài.
Vùng nhi t

i Nam M là n i giàu nh t có th ch a 30% s loài trên

toàn th gi i và c ng là n i ít
nh t là vùng nhi t

c nghiên c u v th c v t. N i a d ng

i n m trên dãy Ang

v phía Tây.

Brazil có th

có t i 55.000 loài cây có hoa, Côlômbia 35.000 loài và Vênêzuêla 15.00025.000 loài.
S

a d ng

Châu Phi th p h n có th do s bi n

i khí h u trong quá

kh . Các vùng giàu nh t: Tanzania 10.000 loài, Cam run 8.000 loài, Gabon
6.000- 7.000 loài.
ông Nam Châu Á là vùng trung gian gi a Châu Phi và Châu M : vùng
Malaisia có ít nh t 40.000 loài trong ó 15.000- 20.000 Ghinêa, In ônêxia 20.000
loài, Malaisia và Thái Lan 12.000 loài, ông D ng s
Tuy nhiên c ng còn r t nhi u loài ch a
s ng ch a
nhi t

c bi t

n 15.000 loài.
n, nhi u môi tr

c nghiên c u i u tra nh vùng bi n sâu, vùng san hô,

i và vùng savan… D a vào s l

r ng th gi i

t

ng th c v t c a Trái

ng

t vùng

ng các loài ã có, có th suy oán

t ph i bao g m t 5 tri u

n 10 tri u

loài th m chí có th t i 30 tri u loài. Nh v y có th nói r ng nh ng bí n v th
gi i sinh v t mà con ng i ph i nghiên c u là vô t n.
2.2.2. M t s k t qu nghiên c u v
Vi t Nam n m

bán

o

a d ng sinh h c

ông D

ng, có ph n

Vi t Nam
t li n kho ng 330.000

km2, ph n n i thu và lãnh h i g n v i b bi n r ng kho ng h n 22.600 km.
Vi t Nam có

ng biên gi i

t li n giáp v i 3 n

c láng gi ng dài kho ng

h n 6.300km, trong ó có 1.463 km giáp v i Trung Qu c, 2.067 km giáp v i
Lào và trên 1.100 km v i Campuchia: 3/4 di n tích c a c n

c là

i núi. M c


8
dù c n

c n m g n trong n i vùng nhi t

nh ng vùng nhi t

i m

i, nh ng khí h u l i thay

it

các vùng th p phía Nam.

T nh ng n m 1960, Vi t Nam ã ti n hành nh ng b

c chính th c

tiên nh m b o t n thiên nhiên thông qua vi c ban hành nh ng Ngh

u

nh v b o

v m t s khu r ng và m t s loài quý hi m nh H và Voi, c ng nh c m các
ph

ng th c s n b n phá ho i n i c trú c a chúng. N m 1972 m t s s c l nh

v b o v r ng

c ban hành d n

biên ch vào m i c p

g ng chung
Qu c gia

kh p

c ti n hành
c kh i

u

n vi c tuy n 10.000 ki m lâm viên,

tn

c

c. Trong nh ng n m 1980 có nh ng c

b o t n trên c s khoa h c. M t ch
nghiên c u vào nhi u l nh v c liên quan

ng trình
n công

tác b o t n và s d ng h p lý các ngu n tài nguyên.
N m 1993 Vi t Nam kí công
trào th gi i v b o t n. Công
Nam cùng các c ng

cv

c

a d ng sinh h c, cam k t h tr phong
c phê chu n vào tháng 10/1994 và Vi t

ng tham gia công

c ang v n

ng góp ph n b o v

a d ng sinh h c khu v c.
Vi t Nam có s khác bi t l n v khí h u t vùng g n xích
c n nhi t

i, cùng v i s

a d ng v

a hình, t o nên s

o t i giáp vùng
a d ng v thiên

nhiên, do ó t o tính a d ng sinh h c cao. M c dù có nh ng t n th t r ng trong
m t th i kì kéo dài nhi u th k , h th c v t v n còn phong phú v ch ng lo i.
Cho

n nay ã th ng kê

c 10.484 th c v t b c cao có m ch (Ph m Hoàng

H 1991- 1993), kho ng 800 loài rêu và 600 loài n m. Theo d
nhà th c v t h c, s loài th c v t b c cao ít nh t lên
có kho ng 2.300 loài ã

oán c a các

n 12.000 loài, trong ó

c nhân dân s d ng làm ngu n l

ng th c, th c

ph m thu c ch a b nh, th c n cho gia súc, l y g , tinh d u và nhi u nguyên
li u khác.
Theo Nguy n Ngh a Thìn (2000) ã th ng kê

c 11.373 loài thu c 2524

chi, 378 h c a nghành, các nhà phân lo i th c v t d
t m thì thành ph n th c v t Vi t Nam có th lên

oán r ng, n u i u tra

n 15.000 loài.[6]


9
Công tác b o t n t n m 1986

n nay h th ng các khu b o t n

r ng thêm và hi n nay danh sách các khu b o t n ã lên
có 30 v

cm

n 164 khu, trong ó

n Qu c gia, 58 khu b o t n (b o v h sinh thái), 56 khu b o t n loài

và c nh quan, 20 khu b o t n c nh quan. Trong th i gian t i s m r ng thêm
m t s khu ã có th

t di n tích kho ng 2,373 tri u ha.

B ng 2.2. a d ng các nhóm sinh v t
TT

Nhóm sinh v t

1

N m

2

S loài

TT

Vi t Nam

Nhóm sinh v t

S loài

600

1

T o

1.000

2

3

Rêu

793

3

Bò sát

189

4

Th c v t có m ch

10.580

4

Chim

826

Cá
ch, nhái

80

ng v t có vú

5
i v i th c v t b c cao

2.471

273

Vi t Nam, t ng s các h , chi, loài th hi n s

a d ng nh sau:
B ng 2.3. a d ng các taxon c a các ngành th c v t b c cao

TT

Ngành

1

Rêu (Bryophyta)

2

Lá thông (Psilotophyta)

3

Thông

Loài

Chi

Vi t Nam
H

793

182

60

2

1

1

t

57

5

3

4

C tháp bút (Equisetophyta)

2

1

1

5

D

669

137

25

6

H t tr n (Gymnospermae)

63

23

8

(Lycopodiophyta)

ng x (Polypodiophyta)


10
7

H t kín (Angiospermae)

9.812

2.175

299

B ng 2.4. Các h th c v t a d ng nh t c a h th c v t Vi t Nam

TT

H

S loài TT

H

S loài

1

Lan (Orchidaceae)

800

13

Dâu t m (Moraceae)

140

2

Th u d u

422

14

Hoa h ng (Rosaceae)

140

120

(Euphorbiaceae)
3

u (Leguminosae)

400

15

D (Fagaceae)

4

Hoà th o (Poaceae)

400

16

Hoa

mõm

chó

120

(Scrophulariaceae)
5

Cà phê (Rubiaceae)

400

17

C

roi

ng a

120

(Verbenaceae )
6

Cúc (Asteraceae)

336

18

Ráng

113

(Polypodiaceae)
7

Cói (Cyperaceae)

300

19

Nhân

sâm

110

(Araliaceae)
8

Ô rô (Acanthaceae)

175

20

Ráy (Araceae)

9

Trúc ào

171

21

Thiên

(Apocynaceae)
10 Long não

lý

100

nem

100

(Asclepiadaceae)
160

22

(Lauraceae)
11 Na (Annonaceae)

100

n
(Myrsinaceae)

149

23

Cam (Rutaceae)

100


11
12 B c hà (Lamiaceae)

144

24

Gai (Uticaceae)

100

2.2.3.
T i xã Hoàng Nông ã có m t s
xã Hoàng Nông nh : Nghiên c u
t i xã Hoàng Nông, huy n

tài nghiên c u v r ng t nhiên c a

c i m c u trúc c a r ng ph c h i t nhiên

i T , T nh Thái Nguyên, Nghiên c u

c i m

c u trúc sinh kh i và tích l y các bon c a r ng ph c h i t nhiên t i xã Hoàng
Nông, huy n

i T , T nh Thái Nguyên, Nghiên c u giá tr tài nguyên th c v t

c a r ng ph c h i t nhiên t i xã Hoàng Nông, huy n

i T , T nh Thái

Nguyên.
2.3. T ng quan khu v c nghiên c u
* V trí

a lý

Hoàng Nông là m t xã thu c huy n

i T , t nh Thái Nguyên. Xã n m

phía tây c a huy n và thu c vùng núi Tam

o, ti p giáp v i

nh cao nh t

c a dãy núi này (1591 mét).
V trí ti p giáp:
Xã Hoàng Nông giáp v i xã La B ng
Xã B n Ngo i và Tiên H i
Xã Khôi K

phía ông

Xã M Yên

phía ông nam

*

a hình, a m o khu v c quy ho ch có

a hình xã nghiêng d n t Tây sang

Nông có
vùng

phía ông b c

a hình

-

du.

phía tây b c và b c

c tr ng c a vùng

ông, do ki n t o

a hình khá ph c t p, hình thành nh ng s

ng b ng.

n

i núi trung

a ch t xã Hoàng

i, mông bâc thang và


12
c i m a hình a d ng là ti n
s

phát sinh nhi u lo i

t khác nhau và

a d ng hóa các lo i cây tr ng.
Tuy nhiên, a hình ph c t p c ng gây khó kh n không nh

n kh n ng

s d ng ât cho m c ích nông nghi p nh h n hán, úng l t c c b , thiêt kê ông
ru ng, c gi i hóa s n xu t nông nghi p, c i t o

ng m ng.. .khó kh n trong vi c

b trí các công trình quy ho ch, xây d ng giao thông th y l i.
*

i u ki n
V

V

a ch t – th nh

ng

a ch t.
t xã Hoàng Nông, huy n

c a dãy núi Tam

i T , t nh Thái Nguyên là m t b ph n

o nên có c u t o a ch t ch y u là t ng phun trào acid g m

các l p Rionit, Daxit k t tinh xen k nhau, có tu i kho ng 260 tri u n m.
V th nh

ng.

Nhìn chung các lo i á m khá c ng, thành ph n khoáng có nhi u th ch
anh, Muscovit, khó phong hóa, hình thành nên các lo i

t thành ph n c gi i

nh , c p h t thô, d b r a trôi và xói mòn, nh ng n i

t cao (Khu v c có có

cao 300 – 400m)

t b xói mòn m nh nhi u n i tr ph n á c ng.

Theo ngu n g c phát sinh trong vùng có hai lo i
- Trên
do

cao 300m là

m cao, hàm l

t Feralit mùn

ng s t di

vàng,

t chính nh sau:
t th

ng và nhôm tích l y t

ng có màu vàng
ng

i nhi u.

t

phát tri n trên á Mácma acid k t tinh chua: Rhyonit, Daxit, Granit nên t ng
t m ng, thành ph n c gi i nh , t ng mùn m ng, không có t ng th m m c.
ál

u nhi u > 35%.
-

cao d

i 300m là

t Feralit vàng phát tri n trên á sa th ch cu i

k t ho c d m k t, thành ph n

t có nhi u khoáng sét (ph bi n là Kaolinit,

ngoiaf ra có khoáng Hydroxit s t, nhôm l n trong

n ng h p ph c a

t không cao.

cao d

t và Silic b r a trôi). Kh

i 100m ven các con su i l n có


13
t t phù sa, thành ph n c gi i c a lo i
m cao, màu m , ã

t này là trung bình, t ng

c khai phá tr ng lúa và hoa màu.

pH t 3,5 - 5,5, thành ph n c gi i trung bình,

dày t ng

t dày,

t chua, có
t m t trung bình

t 30cm – 50 cm.
*

i u ki n khí h u

Có 2 mùa rõ r t; mùa m a t tháng 4
m a nhi u; mùa khô t tháng 11
m a ít, th i ti t hanh khô.
các ch s : nhi t
không

n tháng 10, khí h u nóng m và

n tháng 3, gió ông B c chi m u th , l

c tr ng khí h u nhi t

i nóng m th hi n rõ qua

trung bình hàng n m kho ng 22,9°c. L

ng m a phân b

u có chênh l ch l n gi a mùa m a và mùa khô. v mùa m a c

m a l n, chi m t i g n 80% t ng l

ng

ng

ng m a trong n m.

* Kinh t - v n hóa - xã h i
Theo thông kê n m 2012 toàn xã có 1395 h , t ng s nhân kh u là 5269
ng

i, Trong khu v c nghiên c u không có ng

t p quán canh tác c a nh ng ng

i dân sinh s ng tuy nhiên do

i dân sinh s ng g n khu v c nên các ho t

ng nh : Ch n th gia súc, l y c i, m ng …, v n di n ra trong khu v c nghiên
c u.
Trong nh ng n m g n ây do có s
xã h i c a nhà n

c nên ã có nh ng tác

trong xã nên ã ph n nào c i thi n
do nh h

i m i các chính sách v kinh t ,
ng tích c c

n

i s ng nhân dân

c cu c s ng c a ng

i dân. Tuy nhiên

ng c a t p quán sinh s ng c a nhân dân quanh khu v c là nh vào

khai thác các lâm s n trong r ng ã có t lâu
dân v n ch a cao r ng b ch t

i nên ý th c b o v c a ng

l y g , c i, s n b t các loài thú,

tl

i

ng làm

r y…, ây là nh ng nguyên nhân làm cho ngu n tài nguyên c a khu v c b
gi m sút.


14

PH N 3:
PH
3.1.

IT

NG, N I DUNG VÀ

NG PHÁP NGHIÊN C U

it

ng, ph m vi nghiên c u

it

ng nghiên c u là các tr ng thái r ng ph c h i t nhiên t i xã Hoàng

Nông, huy n

i T , t nh Thái Nguyên

Ph m vi nghiên c u: ch các loài th c v t b c cao có m ch là cây g , b i.
3.2.

a i m và th i gian ti n hành
a i m: xã Hoàng Nông, huy n

-

- Th i gian: T 5 tháng 1

i T ,t nh Thái Nguyên

n 2 tháng 5 n m 2011

3.3. N i dung nghiên c u
3.3.1. ánh giá ch s quan tr ng
Trong m i ô tiêu chu n, các thông tin s li u c n thi t
thu th p ó là (i) loài và s l
n u c n thi t (ii) s l
và cây th o,

c o

ng loài, thu m u (specimen) cho

ng cá th ,

m và

nh tên loài

ng kính c a m i cá th (g c cho cây b i

ng kính ngang ng c cho cây g ), và

tàn che c a t ng s các

cá th tính riêng cho m i loài trong m i ô tiêu chu n; (iii) các s li u hi n
tr

ng

c s d ng

tính toán các giá tr t
ng

i nh t n xu t xu t hi n

t

ng

i, (relative frequency), m t

t

ng

i (relative cover) và t ng di n tích m t c t ngang m i loài (basal area),

và cu i cùng tính toán

t

ng

i (relative density),

tàn che

c Ch s Giá tr quan tr ng IVI (Importance Value

Index).
3.3.2. a d ng v thành ph n loài


15
L p các b ng danh sách các loài th c v t d a trên c s các ô i u tra, o
m.
nh l

ng a d ng sinh h c cho qu n xã. Tính toán các ch s

a d ng

sinh h c, so sánh a d ng sinh h c c a các ô tiêu chu n.
3.3.3.

xu t m t s gi i pháp
xu t m t s gi i pháp

b o t n a d ng sinh h c cho khu v c nghiên

c u.
3.4. Ph
3.4.1. Ph

ng pháp ti n hành
ng pháp lu n

H u h t các nghiên c u phân tích ánh giá th m th c v t (Phytosociological study)

u áp d ng ph

ng pháp Quadrat (Mishra, 1968; Rastogi,

1999 và Sharma, 2003).
Quadrat là m t ô m u hay m t

c xác

nh

và có th có nhi u hình d ng khác nhau nh tròn, vuông, ch nh t. Có 4 ph

ng

pháp quadrat có th
ph

ng pháp

ph

ng pháp ô c

n v l y m u có kích th

c áp d ng ó là ph

m (Count), ph

ng pháp

nh. Thông th

ng pháp li t kê (List quadrat),

m và phân tích (Chart quadrat) và

ng ô tiêu chu n có kích c 1m x 1m

c

áp d ng cho nghiên c u th c v t thân th o (Herbaceous species), 5m x 5m áp
d ng cho nghiên c u th m cây b i (Bushes) và 10m x 10m áp d ng cho nghiên
c u th m th c v t cây g l n (Trees). Tuy nhiên, kích th

c và s l

các ô tiêu chu n s tu thu c vào i u ki n c th c a th m th c v t

ng c a
các khu

v c nghiên c u khác nhau. Vi c b trí các ô tiêu chu n ph thu c vào yêu c u
c th c a các nghiên c u.
3.4.2. Ph

ng pháp thu th p s li u

3.4.2.1. Tính k th a

tài có k th a m t s t li u:


16
- Nh ng t li u v

i u ki n t nhiên, khí h u, thu v n,

t ai,

a hình,

tài nguyên r ng c a xã Hoàng Nông.
- T li u v

i u ki n dân sinh, kinh t , xã h i c a xã Hoàng Nông.

- Nh ng k t qu nghiên c u có liên quan

n

tài nh : K t qu

h th c v t và th m th c v t r ng t i xã Hoàng Nông, huy n

i u tra

i T , t nh Thái

Nguyên.

3.4.2.2. Ph
Ô o
40m) dùng

ng pháp i u tra ô tiêu chu n
m

c thi t l p v i di n tích ô tiêu chu n là 2000 m2 (50m x

o cây g , và cây b i và th m m c

b n nh h n 1m2 (Hình 3.1). Ô m u
ng ranh gi i, tr khi

c xác

Hình 1. S
Ô d ng b n o

c o

m t i các ô d ng

c l a ch n trong ph m vi 0.5 ha, tránh
nh tr

c.

b trí các ô o

m cây b i th m t

m

i

Cây g v i dbh >30 cm (chu vi 95cm) trong ho c ngoài ô tiêu chu n