Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm nghèo bền vững theo tiêu chí nghèo đa chiều tại xã Động Đạt Phú Lương Thái Nguyên. (Khóa luận tốt nghiệp)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
------------  -------------

DƢƠNG VĂN ANH
Tên đề tài:
“ NGHIÊN

CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP

GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG THEO TIÊU CHÍ NGHÈO
ĐA CHIỀU TẠI XÃ ĐỘNG ĐẠT - PHÚ LƢƠNG - THÁI NGUYÊN”

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo
:
Chuyên ngành:
Khoa
:
Khoá học
:

Chính quy
Phát triển nông thôn
Kinh tế & Phát triển nông thôn
2012 - 2016

Thái Nguyên, năm 2016

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
------------  -------------

DƢƠNG VĂN ANH
Tên đề tài:
“ NGHIÊN

CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP

GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG THEO TIÊU CHÍ NGHÈO
ĐA CHIỀU TẠI XÃ ĐỘNG ĐẠT - PHÚ LƢƠNG - THÁI NGUYÊN”

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo
: Chính quy
Chuyên ngành
: Phát triển nông thôn
Lớp
: 44 - PTNT
Khoa
: Kinh tế & Phát triển nông thôn
Khoá học
: 2012 - 2016
Giảng viên hƣớng dẫn: ThS. Bùi Thị Thanh Tâm

Thái Nguyên, năm 2016

i

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, trước tiên tôi xin trân trọng
cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa Kinh Tế & Phát
Triển Nông Thôn, cảm ơn các quý Thầy, Cô giáo đã truyền đạt cho tôi
những kiến thức quý báu trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại
Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
Tôi đặc biệt xin trân trọng cảm ơn sự hướng dẫn nhiệt tình của Th.S
Bùi Thị Thanh Tâm - Giảng viên khoa Kinh Tế & Phát Triển Nông Thôn
đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực tập
để hoàn thành tốt Khóa luận tốt nghiệp này.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các đồng chí cán bộ, Đảng viên,
UBND xã Động Đạt cùng các hộ nông dân xã Động Đạt đã tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi hoàn thành công việc trong thời gian thực tập tại địa phương.
Cuối cùng tôi xin bày tỏ sự biết ơn tới gia đình, bạn bè và người thân
đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực tập.
Trong quá trình nghiên cứu vì nhiều lý do chủ quan và khách quan cho
nên Khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tôi rất mong
nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và các bạn sinh viên.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày .. tháng …năm 2016
Sinh viên

Dƣơng Văn Anh


ii

DANH MỤC BẢNG

Trang
Bảng 2.1: Quy định về chuẩn nghèo đói (theo tiêu chuẩn quốc gia) ................ 9
Bảng 2.2: Bảng chỉ số nghèo đa chiều ............................................................ 17
Bảng 4.1. Kết quả giảm nghèo của xã Động Đạt qua 3 năm .......................... 36
Bảng 4.2. Tỷ lệ hộ nghèo phân bố trên toàn xã giai đoạn 2015 ..................... 37
Bảng 4.3. Kết quả điều tra hộ nghèo, cận nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa
chiều giai đoạn 2016 – 2020 ........................................................... 39
Bảng 4.4. Phân tích hộ nghèo theo mức độ thiếu hụt các dịch vụ cơ xã hội
cơ bản .............................................................................................. 41
Bảng 4.5. Bảng phân tích hộ nghèo theo nhóm đối tượng.............................. 43
Bảng 4.6. Tình hình chung của xã Động Đạt .................................................. 45
Bảng 4.7. Tình hình chung của các hộ điều tra ............................................... 46
Bảng 4.11. Ngưỡng thiếu hụt về điều kiện sống của các hộ điều tra.............. 51
Bảng 4.12. Tình hình về nhà ở và diện tích của các hộ điều tra ..................... 53
Bảng 4.13. Tình hình tiếp cận thông tin của các hộ điều tra .......................... 54
Bảng 4.14. Bảng trình độ văn hóa của chủ hộ ................................................ 56
Bảng 4.15. Bảng cơ cấu dân tộc các hộ điều tra ............................................. 56
Bảng 4.16. Bảng quy mô hộ gia đình .............................................................. 57


iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BQ
CC
CN - XD
CNH - HĐH
ESCA
GD - ĐT

HDI
LĐ
LĐ - TB&XH
MPI
NN
NN&PTNN
SX
THCS
THPT
UBND
UN
UNDP
WB
XĐGN

: Bình quân
: Cơ cấu
: Công nghiệp - Xây dựng
: Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
: Uỷ ban kinh tế xã hội Châu Á - Thái Bình Dương
: Giáo dục - Đào tạo
: Chỉ số phát triển con người
: Lao động
: Lao động - Thương binh và Xã hội
: Chỉ số nghèo đa chiều
: Nông nghiệp
: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
: Sản xuất
: Trung học cơ sở
: Trung học phổ thông

: Ủy ban nhân dân
: Liên hiệp quốc
: Phát triển liên hợp quốc
: Ngân hàng thế giới
: Xóa đói giảm nghèo


iv

MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i
DANH MỤC BẢNG ......................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. iii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iv
Phần 1: MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
1.1. Tính cấp thiết.............................................................................................. 1
1.2. Mục tiêu đề tài nghiên cứu ......................................................................... 3
1.3. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................... 3
Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU...................................... 5
2.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 5
2.1.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 5
2.1.1.1. Khái niệm nghèo .................................................................................. 5
2.1.1.2. Chuẩn mực xác định nghèo đói............................................................ 7
2.1.2. Nghèo đa chiều ...................................................................................... 12
2.1.2.1. Khái niệm nghèo đa chiều .................................................................. 12
2.1.2.2. Chỉ số nghèo đa chiều ........................................................................ 16
2.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 20
2.2.1. Các bài học về giảm nghèo trên Thế giới và Việt Nam ........................ 20
2.2.2. Đặc điểm tình trạng nghèo đói của nước ta .......................................... 23

2.2.3. Ảnh hưởng của đói nghèo đế sự phát triển của xã hội và con người.... 25
2.3. Giảm nghèo bền vững .............................................................................. 26
Phần 3: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ............................................................................................... 28
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 28
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 28


v

3.1.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 28
3.1.2.1. Phạm vi không gian nghiên cứu ......................................................... 28
3.1.2.2. Phạm vi và thời gian nghiên cứu........................................................ 28
3.1.2.3. Phạm vi nội dung nghiên cứu ............................................................ 28
3.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 28
3.3. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................... 29
3.3.1. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 29
3.3.2. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 30
3.4. Phương pháp đo lường nghèo đa chiều .................................................... 30
Phần 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................. 33
4.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................... 33
4.1.1. Nhân tố liên quan đến điều kiện tự nhiên ............................................. 33
4.1.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................... 33
4.1.1.2. Địa hình .............................................................................................. 33
4.1.1.3. Khí hậu thủy văn ................................................................................ 34
4.1.1.4. Các nguồn tài nguyên ......................................................................... 34
4.2. Nghiên cứu thực trạng nghèo đa chiều và đơn chiều tại xã Động Đạt huyện Phú Lương - tỉnh Thái Nguyên ............................................................ 35
4.2.1. Các giải pháp giảm nghèo đã thực hiện tại xã Động Đạt...................... 35
4.2.2. Thực trạng nghèo đơn chiều xã Động Đạt ............................................ 35
Số hộ ................................................................................................................ 36

4.3. Tình hình chung của các hộ điều tra ........................................................ 45
4.4. Thực trạng nghèo đa chiều của các hộ nghiên cứu tại xã Động Đạt ....... 47
4.4.1. Thực trạng nghèo đa chiều – Giáo dục ................................................. 47
4.4.2. Thực trạng nghèo đa chiều – Y tế ......................................................... 49
4.4.3. Thực trạng nghèo đa chiều – Điều kiện sống ....................................... 51
4.4.4. Thực trạng nghèo đa chiều – Nhà ở ...................................................... 53


vi

4.4.5. Thực trạng nghèo đa chiều - Tiếp cận thông tin ................................... 54
4.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới nghèo đa chiều .............................................. 56
4.5.1. Trình độ văn hóa của chủ hộ ................................................................. 56
4.5.2. Thành phần dân tộc ............................................................................... 56
4.5.3. Quy mô hộ gia đình ............................................................................... 57
4.5.4. Nguyên nhân ảnh hưởng tới nghèo ....................................................... 58
4.6. Giải pháp giảm nghèo bền vững tại xã Động Đạt, huyện Phú Lương, tỉnh
Thái Nguyên .................................................................................................... 59
4.6.1. Định hướng giảm nghèo tại xã Động Đạt, huyện Phú Lương,
tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................. 59
4.6.2. Giải pháp giảm nghèo bền vững nâng cao chất lượng đối với các nhóm
hộ và các chiều nghèo ..................................................................................... 60
4.6.2.1. Giải pháp giảm nghèo đối với các nhóm hộ ...................................... 60
4.6.2.2. Giải pháp giảm nghèo đối với các chiều nghèo. ................................ 62
Phần 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................ 65
5.1. Kết luận .................................................................................................... 65
5.2. Kiến nghị .................................................................................................. 65
TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tài liệu tiếng Việt
II. Tài liệu Internet-

1

Phần 1
MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết
Ngày nay nhân loài đã bước sang thế kỷ 21 và đã đạt được nhiều tiến
bộ vượt bậc trên nhiều lĩnh vực như khoa học công nghệ, phát triển kinh tế
nhưng vẫn phải đối mặt với một thực trạng nhức nhối đó là đói nghèo. Đói
nghèo xuất hiện và tồn tại như một thách thức lớn đối với sự phát triển bền
vững của mỗi quốc gia nếu không giải quyết được nạn nghèo đói đất nước
sẽ rơi vào cảnh lạc hậu, tụt dần so với các nước trên thế giới. Do đó công
cuộc xoá đói giảm nghèo là vấn đề cấp thiết cần được giải quyết hàng đầu
của mỗi quốc gia.
Tuy nhiên những năm qua, nghèo đói tại Việt Nam được đo lường
thông qua thu nhập. Chuẩn nghèo được xác định dựa trên mức chi tiêu đáp
ứng những nhu cầu tối thiểu và được quy ra bằng tiền. Người nghèo hay hộ
nghèo là những đối tượng có mức thu nhập thấp hơn chuẩn nghèo.Với cách
xác định hộ nghèo dựa trên thu nhập như hiện nay thì các hộ cận nghèo
được xem như thoát nghèo, tuy nhiên, trên thực tế thì các hộ này vẫn còn
rất nhiều khó khăn như việc làm không ổn định, thu nhập bấp bênh, rủi ro
về bệnh tật, tai nạn, thiên tai, mất mùa... đa phần họ mới thoát nghèo vẫn
chưa thực sự bền vững nên khả năng tái nghèo cao. Thậm chí còn có những
người tuy không nghèo về thu nhập nhưng lại không tiếp cận được một số
nhu cầu cơ bản về y tế, giáo dục, thông tin...Một phần vì khoảng cách giữa
nghèo và cận nghèo khá mong manh nên thoát nghèo và tái nghèo như một
vòng luẩn quẩn. Bên cạnh đó, thì vẫn còn tồn tại một bộ phận người dân có
tư tưởng không muốn thoát nghèo trông chờ, ỷ lại vào chính sách hỗ trợ

của Nhà nước, sự giúp đỡ của cộng đồng, chưa thực sự phấn đấu nỗ lực
vươn lên đó là một nghịch lý giảm nghèo. Càng nhiều chính sách hỗ trợ thì


2

tỉ lệ giảm nghèo càng thấp do nhiều chính sách khiến nguồn lực bị phân
tán, hiệu quả tác động đến đối tượng thụ hưởng chưa cao. Vì vậy, nếu chỉ
dùng thước đo duy nhất dựa vào thu nhập sẽ dẫn đến tình trạng bỏ sót đối
tượng, nhận diện nghèo và phân loại đối tượng chưa chính xác, từ đó chính
sách hỗ trợ mang tính cào bằng và chưa phù hợp với nhu cầu. Đồng thời
các chương trình và chính sách hỗ trợ giảm nghèo bị chồng chéo về đối
tượng và nội dung hỗ trợ, phân tán và manh mún, gây kém hiệu quả.
Để khắc phục những nhược điểm đó Việt Nam đã nghiên cứu và áp
dụng phương pháp đo lường nghèo đa chiều và chuẩn nghèo mới dự kiến sẽ
xem xét dựa trên 5 chiều gồm: Y tế, giáo dục, điều kiện sống, tiếp cận
thông tin và nhà ở. Kết quả đo lường nghèo đa chiều này sẽ cho thấy sự
thiếu hụt các chiều của từng cộng đồng, khu vực để các nhà hoạch định
chính sách có thể thiết lập thứ tự ưu tiên trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng, y
tế, giáo dục, điều kiện sống, tiếp cận thông tin nhằm đáp ứng những nhu
cầu cơ bản của con người. Các nhu cầu cơ bản này được coi là quan trọng
ngang bằng nhau và con người có quyền được đáp ứng tất cả các nhu cầu
này để có thể đảm bảo một cuộc sống bình thường và các chính sách đưa ra
hỗ trợ nghèo sẽ chính xác hơn đối với từng đối tượng.
Hiện nay Động Đạt là một xã của huyện Phú Lương với tỉ lệ hộ
nghèo còn cao, các điều kiện cơ sở vật chất và cơ sở hạ tầng còn gặp nhiều
khó khăn, trình độ dân trí cò thấp, tài chính thiếu thốn… Qua đó việc
nghiên cứu, chuyển đổi phương pháp tiếp cận đo lường nghèo từ đơn chiều
dựa vào thu nhập sang đa chiều để đáp ứng các nhu cầu cơ bản tối thiểu
của người dân là một đòi hỏi mang tính khách quan để thực hiện mục tiêu

giảm nghèo bền vững trong giai đoạn tới. Xuất phát từ thực tiễn trên tôi
tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp
giảm nghèo bền vững theo tiêu chí nghèo đa chiều tại xã Động Đạt - Phú
Lương - Thái Nguyên”.


Khóa luận đầy đủ ở file: Khóa luận full