Nghiên cứu một sô đặc điểm cấu trúc trạng thái rừng phục hồi IIA tại xã La Bằng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------

PH M

NGHIÊN C U M T SÔ

C HI N

C I M C U TRÚC TR NG THÁI

R NG PH C H I IIA T I XÃ LA B NG, HUY N

IT ,

T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Qu n lý tài nguyên r ng

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi ng viên h

ng d n : 1. TS. Nguy n Thanh Ti n
2. ThS.

Thái Nguyên – 2015

ng V n C

ng


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân
tôi. Các s li u và k t qu nghiên c u là quá trình i u tra trên th c

toàn trung th c khách quan và ch a t ng

a hoàn

c ai công b trong b t kì nghiên

c u khoa h c nào.

Thái Nguyên, ngày 05 tháng 05 n m 2015
XÁC NH N C A GVHD
ng ý cho b o v k t qu
tr

cH i

Ng

i vi t cam oan

ng khoa h c

TS. Nguy n Thanh Ti n

Ph m

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
ã s a ch a sai sót sau khi H i
(Ký, h và tên)

ng ch m yêu c u.

c Hi n


ii

L IC M

N

Trong su t th i gian h c t p và rèn luy n t i tr
Thái Nguyên em ã nh n

nh ng ki n th c c b n giúp em có lòng tin b

ng, ã t o d ng cho em

c vào cu c s ng.

c k t qu nh ngày hôm nay em xin chân thành c m n các th y

cô giáo trong khoa Lâm Nghi p,
tình giúp

i h c Nông lâm

c s d y b o ân c n c a các th y cô trong khoa

Lâm Nghi p và các th y cô giáo khác trong tr

Có

ng

em trong

c bi t là TS. Nguy n Thanh Ti n ã t n

t th c t p v a qua.

Em xin chân thành c m n gia ình bác Liên n i em th c t p. Kính chúc
gia ình bác luôn m nh kh e và thành

t.

Em xin c m n t i UBND xã La B ng, huy n
ã t o i u ki n giúp

i T , t nh Thái Nguyên

trong quá trình em th c hi n khóa lu n.

Cu i cùng em xin kính chúc toàn th các th y cô giáo s c kh e, h nh
phúc và thành

t trong công tác gi ng d y, nghiên c u khoa h c.

Thái Nguyên, ngày 05 tháng 05 n m 2015
Sinh viên

Ph m

c Hi n


iii

DANH M C CÁC B NG
B ng 4.1. T thành t ng cây g tr ng thái r ng IIA t i xã La B ng, huy n
i T , t nh Thái Nguyên ............................................................. 26
B ng 4.2. M t

t ng cây g

tr ng thái r ng IIA t i xã La B ng, huy n

i T , t nh Thái Nguyên ............................................................. 28
B ng 4.3. Ch s

a d ng sinh h c c a t ng cây g

xã La B ng, huy n

i T , t nh Thái Nguyên .............................. 30

B ng 4.4. Phân b s cây g theo c p
La B ng, huy n

ng kính

tr ng thái r ng IIA t i xã

i T , t nh Thái Nguyên .................................. 32

B ng 4.5. Phân b loài cây theo c p
La B ng, huy n

tr ng thái r ng IIA t i

ng kính

tr ng thái r ng IIA t i xã

i T , t nh Thái Nguyên .................................. 34

B ng 4.6. M t s loài ch y u

các c p

ng kính theo các ô tiêu chu n

tr ng thái r ng IIA t i xã La B ng, huy n

i T , t nh Thái

Nguyên .......................................................................................... 35
B ng 4.7. Phân b s cây theo c p chi u cao
B ng, huy n

tr ng thái r ng IIA t i xã La

i T , t nh Thái Nguyên ........................................ 36

B ng 4.8. Phân b s loài cây theo c p chi u cao t ng cây g tr ng thái r ng
IIA t i xã La B ng, huy n

i T , t nh Thái Nguyên .................. 38


iv

DANH M C CÁC HÌNH
Hình 3.1. Cách b trí các ô o

m trong ô tiêu chu n di n tích 2500 m2 ... 19

Hình 3.2. X lý các cây trên

ng ranh gi i ô o

Hình 4.1. Bi u

s loài u th

m............................... 20

tr ng thái r ng IIA t i xã La B ng, huy n

i T , t nh Thái Nguyên ............................................................. 27

Hình 4.2. Bi u

phân b m t

B ng, huy n
Hình 4.3. Bi u

t ng cây g

i T , t nh Thái Nguyên ........................................ 29

phân b s cây g theo c p

IIA t i xã La B ng, huy n
Hình 4.4. Bi u

ng kính

tr ng thái r ng

tr ng thái r ng IIA

i T , t nh Thái Nguyên......................... 35

phân b s cây theo c p chi u cao

xã La B ng, huy n
Hình 4.6. Bi u

ng kính

i T , t nh Thái Nguyên .................. 33

phân b s loài theo c p

t i xã La B ng, huy n
Hình 4.5. Bi u

tr ng thái r ng IIA t i xã La

tr ng thái r ng IIA t i

i T , t nh Thái Nguyên .............................. 37

phân b s loài cây theo c p chi u cao tr ng thái r ng IIA

t i xã La B ng, huy n

i T , t nh Thái Nguyên......................... 39


v

DANH M C CÁC KÝ HI U, CH
Hvn

VI T T T

Chi u cao vút ng n
ng kính thân cây t i ví trí 1,3m

D1.3
OTC

Ô tiêu chu n

ODB

Ô d ng b n

O

Ô o

m

N/ha

M t

cây/ha

N%

T l m t

G/ha

Ti t di n ngang/ha

G%

% ti t di n ngang

IVI

Ch s m c

Shanon

Ch s

C

Các bon níc

QL

Qu c l

[1]

Trích d n tài li u

quan tr ng

a d ng sinh h c


vi

M CL C
U ............................................................................................ 1

Ph n 1: M
1.1.

tv n

................................................................................................... 1

1.2. M c ích nghiên c u .................................................................................. 2
1.3. M c tiêu nghiên c u................................................................................... 3
1.4. Ý ngh a c a chuyên

............................................................................... 3

1.4.1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u khoa h c ................................................ 3
1.4.2. Ý ngh a th c ti n s n xu t....................................................................... 3
Ph n 2: T NG QUAN NGHIÊN C U ......................................................... 4
2.1. T ng quan v n

nghiên c u .................................................................... 4

2.1.1. Các khái ni m có liên quan ..................................................................... 4
2.1.2 Nh ng nghiên c u trên th gi i ............................................................... 6
2.1.3. Nh ng nghiên c u

Vi t Nam ............................................................... 7

2.1.4. Khái quát r ng ph c h i .......................................................................... 9
2.1.5. ánh giá chung ..................................................................................... 10
2.2. T ng quan khu v c nghiên c u ................................................................ 10
2.2.1. i u ki n t nhiên khu v c nghiên c u ................................................ 10
2.2.2. Tình hình kinh t - xã h i khu v c nghiên c u ..................................... 12
2.2.3. Ti m n ng phát tri n v v n hóa - xã h i.............................................. 14
2.2.4. Ti m n ng phát tri n du l ch ................................................................. 15
2.2.5. V phát tri n qu c phòng, an ninh ..................................................... 15
Ph n 3:

IT

NG,

A I M, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U ............................................................................................... 16
3.1.
3.1.1.

it
it

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 16
ng nghiên c u............................................................................ 16

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................... 16
3.2.

a i m và th i gian ti n hành ............................................................... 16


vii

3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 16
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u.......................................................................... 17

3.4.1. Nghiên c u tài li u ................................................................................ 17
3.4.2. Ph

ng pháp ngo i nghi p.................................................................... 17

3.4.3. Ph

ng pháp n i nghi p ....................................................................... 21

Ph n 4: K T QU
4.1.

NGHIÊN C U ........................................................... 25

c i m c u trúc t thành sinh thái và m t

ph c h i IIA t i xã La B ng, huy n

cây g c a tr ng thái r ng

i T , t nh Thái Nguyên......................... 25

4.1.1. K t qu nghiên c u v c u trúc t ng cây g ...................................... 25
4.1.2. K t qu nghiên c u m t
B ng, huy n
4.2.

i T , t nh Thái Nguyên .......................................................... 28

c i m c u trúc ngang .......................................................................... 31

4.2.1. Phân b s cây theo c p
4.2.2. Phân b loài cây theo c p
4.3.

t ng cây g tr ng thái r ng IIA t i xã La

c i m c u trúc

ng kính..................................................... 31
ng kính .................................................. 33

ng ........................................................................... 36

4.3.1. Phân b s cây theo c p chi u cao ........................................................ 36
4.3.2. Phân b loài cây theo c p chi u cao ..................................................... 38
4.4.

xu t gi i pháp k thu t lâm sinh nh m nâng cao hi u qu r ng ph c

h i IIA t i xã La B ng,huy n

i T , t nh Thái Nguyên ............................... 40

Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................ 42
5.1. K t lu n .................................................................................................... 42
5.2. Ki n ngh .................................................................................................. 43
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 44


1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
R ng là h sinh thái óng vai trò quan tr ng trong cu c chi n ch ng bi n

i khí h u toàn c u, cung c p ôxy cho khí quy n và gi l i l

ng l n CO2

th i ra ngoài khí quy n. Là h sinh thái có kh n ng t tái t o, t ph c h i và
luôn v n

ng phù h p v i i u ki n ngo i c nh. N

km2 v i 2/3 di n tích

t là

ngu n tài nguyên r ng n

c ta có trên 330 nghìn

i núi l i n m trong vùng nhi t

i gió mùa nên

c ta r t giàu có, a d ng và phong phú.

R ng là tài s n quý báu b c nh t mà thiên nhiên ã ban t ng cho con
ng

i. R ng còn

c ví nh lá ph i xanh c a trái

t, cung c p các d ch v

thi t y u và duy trì s s ng trên hành tinh. R ng mang l i nhi u l i ích to l n
nh : Cung c p g , lâm s n ngoài g và d
Ngoài ra r ng có vai trò i u ti t ngu n n
i u ch nh tác

c li u quý c n thi t cho cu c s ng.

c, duy trì

phì nhiêu c a

t;

ng tiêu c c c a thiên tai nh l l t, h n hán... T m quan

tr ng c a r ng còn th hi n

ch , r ng là h sinh thái có giá tr

nh t và là n i sinh s ng c a h n m t n a các loài

a d ng l n

ng v t, th c v t và côn

trùng trên c n. Tuy nhiên trên th c t thì r ng ang trong tình tr ng “ki t
qu ”, ch t l
ch t l

ng cây r ng,

ng c ng nh s l

ng v t r ng vv.. ang b suy gi m m nh c v
ng. Theo s li u th ng kê c a Vi n i u tra quy

ho ch r ng, n m 1945 t ng di n tích r ng t nhiên c a n

t

ng

ng v i

che ph là 43%,

ta ch còn là 9,175 tri u ha, t
nhân ch y u d n
n

ng

c ta là 14 tri u ha,

n n m 1990 t ng di n tích r ng n
ng v i

c

che ph là 27,2%. Nguyên

n m t r ng là do chi n tranh, khai thác b a bãi,

t

ng làm r y. T khi Chính ph có ch th 286/TTg (n m 1996) c m khai

thác r ng t nhiên, t c

ph c h i r ng ã tr nên kh quan h n. N m


2

2003 t ng di n tích r ng n

c ã là 12 tri u ha, t ng

ng v i và

che ph

là 36,1%, trong ó r ng t nhiên chi m 10 tri u ha và r ng tr ng chi m 2 tri u ha.
Nh ng do tình tr ng khai thác và s d ng r ng m t cách b a bãi nên
th m th c v t ã và ang b suy thoái nghiêm tr ng. C m i 1 phút trôi i thì
có t i h n 22ha r ng nhi t

i b phá h y.

ó là s m t mát quá l n t r ng

cùng v i ó kéo theo là s nghèo ki t c a
ng v t quý hi m, trái

t ai và s bi n m t d n các loài

t nóng d n lên do hàm l

ng cacbonic trong khí

quy n t ng cao – m t trong nh ng ch t gây ra “hi u ng nhà kính”. M t khác,
r ng sau khai thác h u nh b

o l n toàn b v c u trúc, quá trình tái sinh

di n th theo chi u h

ng thoái b so v i

khi khai thác, nh t là

các lâm ph n không

tình tr ng nguyên sinh ho c tr

c

c qu n lý t t.

Th c ti n ã ch ng minh r ng các gi i pháp nh m ph c h i r ng, qu n
lý r ng b n v ng ch có th gi i quy t tho

áng m t khi có s hi u bi t

y

v b n ch t quy lu t s ng c a h sinh thái r ng. Do ó nghiên c u c u trúc
r ng

c xem là c s quan tr ng nh t, giúp các nhà lâm nghi p có th ch

ng trong vi c xác l p các k ho ch và bi n pháp k thu t tác

ng chính

xác vào r ng, góp ph n qu n lý và kinh doanh r ng lâu b n.
Vì lý do

ó,

c s

ng ý c a tr

ng

i h c Nông Lâm Thái

Nguyên, Ban ch nhi m khoa Lâm Nghi p tôi ti n hành nghiên c u
“Nghiên c u m t sô
La B ng, huy n

tài:

c i m c u trúc tr ng thái r ng ph c h i IIA t i xã

i T , t nh Thái Nguyên”.

1.2. M c ích nghiên c u
ánh giá

c c u trúc c a tr ng thái r ng ph c h i IIA và

s bi n pháp k thu t nh m
La B ng, huy n

y nhanh quá trình di n th

i T , t nh Thái Nguyên.

xu t m t

i lên ph c h i t i xã


3

1.3. M c tiêu nghiên c u
-

i u tra và phân tích

cm ts

c a r ng ph c h i tr ng thái IIA

c i m c u trúc t thành, m t

xã La B ng, huy n

i T , t nh Thái

Nguyên.
huy n

xu t

c m t s gi i pháp nh m ph c h i r ng

xã La B ng,

i T , t nh Thái Nguyên.

1.4. Ý ngh a c a chuyên
1.4.1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u khoa h c
Quá trình nghiên c u

tài giúp cho sinh viên có th c ng c l i ki n

th c ã h c trên l p và v n d ng vào trong quá trình th c ti n s n xu t.
ti p c n v i m t s ph

ng pháp m i s d ng trong quá trình nghiên c u

tài. Nâng cao k n ng c ng nh kinh nghi m th c t
ti n t i

c

c áp d ng trong th c

a bàn nghiên c u.

1.4.2. Ý ngh a th c ti n s n xu t
Vi c nghiên c u giúp chúng ta có cái nhìn khái quát h n v quá trình
ph c h i t nhiên c a r ng, t

ó làm c s

ra các bi n pháp k thu t

lâm sinh phù h p cho vi c khoanh nuôi ph c h i r ng, làm giàu r ng nh m
t n d ng t i a các l i ích t r ng, nâng cao
t o môi tr

ng, t ng m c

a d ng sinh h c.

i s ng ng

i dân c ng nh c i


4

Ph n 2
T NG QUAN NGHIÊN C U

2.1. T ng quan v n

nghiên c u

2.1.1. Các khái ni m có liên quan
H sinh thái r ng: Là h sinh thái mà thành ph n nghiên c u ch y u là
sinh v t r ng (Các loài cây g , cây b i th m t
r ng) và môi tr

ng v t lý c a chúng (Khí h u,

i, h

ng v t và vi sinh v t

t). N i dung nghiên c u h

sinh thái r ng bao g m c cá th , qu n th , qu n xã và h sinh thái, v m i
quan h

nh h

ng l n nhau gi a các cây r ng và gi a chúng v i các sinh v t

khác trong qu n xã ó, c ng nh m i quan h l n nhau gi a nh ng sinh v t
này v i hoàn c nh xung quanh t i n i m c c a chúng.
Ph c h i r ng: Có th

c hi u m t cách khái quát là quá trình ng

c

l i c a s suy thoái. Theo quan i m sinh thái h c thì ph c h i r ng là m t
quá trình tái t o l i m t h sinh thái mà trong ó cây g là nhân t c u thành
ch y u.

ó là m t quá trình sinh

a ph c t p g m nhi u giai o n và k t

thúc b ng s xu t hi n m t th m th c v t cây g b t
Lý; 1995), [8]. Tùy vào m c

tác

ng c a con ng

u khép tán (Tr n ình
i mà vi c tái t o l i

r ng có th s d ng các gi i pháp khác nhau là: Ph c h i t nhiên và ph c h i
t nhiên có tác

ng c a con ng

i (Xúc ti n tái sinh), ph c h i nhân t o

(Tr ng r ng).
C u trúc r ng: Là s s p x p t ch c n i b c a các thành ph n sinh v t
trong h sinh thái r ng mà qua ó các loài có

th chung s ng hài hòa và
phát tri n nh t

tt is

n

nh t

c i m sinh thái khác nhau có
ng

i trong m t giai o n

nh c a t nhiên.

C u trúc t ng th : Là s phân b theo không gian c a t ng cây g theo
chi u th ng

ng, ph thu c vào

c tính sinh thái h c, nhu c u ánh sáng c a


5

các loài tham gia t thành. M t s cách phân chia t ng tán; T ng v
Các loài cây v

t tán:

n cao tr i h n lên, không có tính liên t c; T ng chính tán

(T ng u th sinh thái): C u t o nên t ng r ng chính, có tính liên t c; T ng
d

i tán: G m nh ng cây tái sinh và nh ng cây g

a bóng; T ng th m t

i:

Ch y u là các loài th m t i và th c v t ngo i t ng: Ch y u là các loài thân dây leo.
C u trúc t thành:
T thành là nhân t di n t s loài tham gia và s cá th c a t ng loài
trong thành ph n cây g c a r ng.
T thành c a các khu r ng nhi t
thành các loài cây c a r ng ôn

i th

ng phong phú v loài h n là t

i.

Trong m t khu r ng n u m t loài cây nào ó chi m trên 95% thì r ng ó
c coi là r ng thu n loài, còn r ng có t 2 loài cây tr lên v i t l s p x
nhau thì

c g i là r ng h n loài.

C u trúc m t
m c tác

: Ph n ánh s cây trên m t

n v di n tích. Ph n ánh

ng gi a các cá th trong lâm ph n. M t

nh h

ng

n ti u

hoàn c nh r ng, kh n ng s n xu t c a r ng. Theo th i gian, c p tu i c a
r ng thì m t

luôn thay

i, là c s cho vi c áp d ng các bi n pháp lâm

sinh trong kinh doanh r ng.
C u trúc tu i: C u trúc v m t th i gian, tr ng thái tu i tác c a các loài
cây tham gia h sinh thái r ng, s phân b này có m i liên quan ch t ch v i
c u trúc v m t không gian. Trong nghiên c u và kinh doanh r ng ng
th

ng phân tu i lâm ph n thành các c p tu i. Th

i ta

ng thì m i c p tu i có

th i gian là 5 n m, c ng có th là 10 n m, 15 n m ho c 20 n m tùy theo
t

i

ng và m c ích s d ng r ng.
Loài u th : Là m t loài ho c các nhóm có nh h

xã, quy t

nh s l

ng, kích th

ng xác

nh lên qu n

c, n ng su t và các thông s c a chúng.

Loài u th tích c c tham gia vào s

i u ch nh, vào quá trình trao

iv t

6

ch t và n ng l
nó có nh h

ng gi a qu n xã v i môi tr
ng

n môi tr

ng, t

ng xung quanh. Chính vì v y,

ó nh h

ng

n các loài khác trong

qu n xã.
2.1.2 Nh ng nghiên c u trên th gi i
Trên th gi i, có r t nhi u nhà khoa h c n i ti ng nghiên c u v t t c các
v n

v r ng, trong ó ã có nh ng công trình nghiên c u v c u trúc r ng

nh m xác

nh c s khoa h c cho vi c

xu t các bi n pháp k thu t tác

vào r ng, góp ph n nâng cao hi u qu kinh t và môi tr

ng

ng c a r ng.

Odum E.P (1971) [19] ã hoàn ch nh h c thuy t h sinh thái trên c s
thu t ng h sinh thái (Ecosystem) c a Tansley A.P (1935). Khái ni m h
sinh thái làm sáng t là c s

nghiên c u các nhân t c u trúc trên quan

i m sinh thái h c.
Baur G.N.(1976) [1] ã nghiên c u các v n

v c s sinh thái h c nói

chung và v c s sinh thái h c trong kinh doanh r ng m a nói riêng, trong
ó ã i sâu nghiên c u các nhân t c u trúc r ng, các ki u x lý v m t lâm
sinh áp d ng cho r ng m a t nhiên.
Richards P.W (1970) [11] ã phân bi t t thành r ng m a nhi t
hai lo i là r ng m a h n h p và r ng m a
gi n. C ng theo tác gi thì r ng m a th

i làm

n u có t thành loài cây

ng có nhi u t ng (Th

tr t ng cây b i và t ng cây c ).Trong r ng m a nhi t

n

ng có 3 t ng,

i, ngoài cây g l n,

cây b i và các loài thân th o còn có nhi u lo i dây leo cùng nhi u loài th c
v t ph sinh trên thân ho c cành cây.
H. Lamprecht (1969) [20] mô t chi ti t v ph
sinh. Các tác gi nghiên c u r ng t nhiên vùng nhi t
ph

ng pháp này và m r ng thêm nh ng ch tiêu

ng pháp phân tích lâm
i sau ó ã v n d ng
nh l

tích c u trúc r ng t nhiên nh Kammesheidt, L.(1994) [21].

ng m i cho phân

7

Catinot (1965) [2] ã bi u di n c u trúc hình thái r ng b ng các ph u
r ng, nghiên c u các tác nhân t c u trúc sinh thái thong qua vi c mô t phân
lo i theo các khái ni m d ng s ng, t ng phi n…
Tóm l i, trên th gi i các công trình nghiên c u v
r ng nói chung và r ng nhi t

c i m c u trúc

i nói riêng r t phong phú, có nhi u công trình

nghiên c u công phu ã em l i hi u qu cao trong b o v r ng.
2.1.3. Nh ng nghiên c u

Vi t Nam

Nghiên c u c u trúc r ng là c s

nh h

ng phát tri n r ng và

ra

bi n pháp lâm sinh h p lý. B i v y, trong nh ng n m g n ây, vi c nghiên
c u c u trúc r ng

c các tác gi

c bi t quan tâm nghiên c u.

ánh giá vai trò tái sinh và ph c h i r ng t nhiên

các vùng mi n

B c, Tr n Xuân Thi p (1995) [13] nghiên c u t p trung vào s bi n
l

ng, ch t l

iv

ng c a tái sinh t nhiên và r ng ph c h i. Qua ó, tác gi k t 7

8 lu n: r ng ph c h i vùng ông B c chi m trên 30% di n tích r ng hi n có,
l n nh t so v i các vùng khác. Kh n ng ph c h i hình thành các r ng v

n,

trang tr i r ng ang phát tri n

các t nh trong vùng. R ng Tây B c ph n l n

di n tích r ng ph c h i sau n

ng r y, di n th r ng

nhóm cây a sáng ch u h n ho c r ng lá, kích th

nhi u vùng xu t hi n

c nh và nh là ch y u và

nhóm cây lá kim r t khó tái sinh ph c h i tr l i do thi u l p cây m .
Thái V n Tr ng (1978) [16] khi nghiên c u ki u r ng kín th
m a m nhi t
sinh thái, t ng d

in

c ta ã

a ra mô hình c u trúc v

ng xanh

t tán, t ng u th

i tán, t ng cây b i và t ng c quy t.

V Ti n Hinh (1991) [4] khi nghiên c u

c i m tái sinh t nhiên t i

H u L ng (L ng S n) và vùng Ba Ch (Qu ng Ninh) ã nh n th y r ng, h
s t thành tính theo % s cây c a t ng tái sinh và t ng cây cao có liên quan
ch t ch v i nhau. Các loài có h s t thành
t thành

t ng tái sinh c ng v y.

t ng cây cao càng l n thì h s


8

Lê Sáu (1996) [12] d a vào h th ng phân lo i c a Thái V n Tr ng k t
h p v i h th ng phân lo i c a Loeschau, chia r ng

khu v c Kon Hà N ng

thành 6 tr ng thái.
Tr n Ng Ph
mùa lá r ng th
ng

ng (1970) [9] khi nghiên c u v ki u r ng nhi t

ng xanh ã có nh n xét: “R ng t nhiên d

i khai thác ho c làm n

là s hình thành

t tr ng,

i tác

im a

ng c a con

ng r y l p i l p l i nhi u l n thì k t qu cu i cùng
i núi tr c. N u chúng ta

th m th c v t hoang dã

t nó phát tri n l i thì sau m t th i gian dài tr ng cây b i, tr ng c s chuy n d n
lên nh ng d ng th c bì cao h n thông qua quá trình tái sinh t nhiên và cu i
cùng r ng khí h u s có th ph c h i d
V Ti n Hinh (1992) [5] ph

i d ng g n gi ng r ng khí h u ban

ng pháp phân chia các lo i

hi n tr ng th m che hi n ang áp d ng trong phân lo i r ng
Tr n Ng Ph

n

u”.

t, r ng theo
c ta.

ng (2000) [10] khi nghiên c u các quy lu t phát tri n

r ng t nhiên mi n B c Vi t Nam ã nh n m nh quá trình di n th th sinh

c a r ng t nhiên nh sau: “Tr

ng h p r ng t nhiên có nhi u t ng khi t ng

trên già c i, tàn l i r i tiêu vong thì t ng k ti p s thay th ; tr

ng h p n u

ch có m t t ng thì trong khi nó già c i m t l p cây con tái sinh xu t hi n và
s thay th nó sau khi nó tiêu vong ho c c ng có th m t th m th c v t trung
gian xu t hi n thay th , nh ng v sau d

i l p th m th c v t trung gian này

s xu t hi n m t l p cây con tái sinh l i r ng c trong t
th m th c v t trung gian này, lúc b y gi r ng c s
ng Kim Vui (2002) [18], nghiên c u
sau n
huy n

ng r y

làm c s

ng lai và s thay th
c ph c h i”.

c i m c u trúc r ng ph c h i

xu t gi i pháp khoanh nuôi, làm giàu r ng

ng H t nh Thái Nguyên, ã k t lu n

i v i giai o n ph c h i t 1 - 2

(hi n tr ng là th m cây b i) thành ph n th c v t 72 loài thu c 36 h và 8 9 h
Hòa th o (Poaceae) có s l

ng l n nh t (10 loài), sau ó

n h Th u d u

(Euphorbiaceae) 6 loài, h Trinh n (Mimosaceae) và h Cà Phê (Rubiaceae)


9

m i h có 4 loài. B n h có 3 loài là h Long não (Lauraceae), h Cam
(Rutaceae), h Khúc kh c (Smilacaceae) và h C roi ng a (Verbenaceae). Ngoài
ra, c u trúc tr ng thái th m th c v t cây b i này có s cá th trong ô tiêu chu n cao
nh t nh ng l i có c u trúc hình thái

n gi n,

che ph th p nh t 75 - 80 %, ch

y u t p trung vào các loài cây b i.
ào Công Khanh (1996) [7], B o Huy (1993) [6] ã c n c vào t thành
loài cây m c ích

phân lo i r ng ph c v cho vi c xây d ng các bi n pháp

lâm sinh.
Ph m Ng c Th

ng (2001) [14], (2003) [15] nghiên c u quá trình tái

sinh t nhiên ph c h i sau n

ng r y t i hai t nh Thái Nguyên và B c K n ã

cho th y kh n ng tái sinh c a th m th c v t trên
có s l

ng loài cây g tái sinh nhi u nh t, ch s

t r ng còn nguyên tr ng
a d ng loài c a th m cây

g là khá cao.
Bùi Th

i (2001) [3] ã ti n hành nghiên c u m t s

trúc qu n xã th c v t r ng núi á vôi t i ba
Nguy n V n Tr

a ph

ng

mi n b c Vi t Nam.

ng (1983) [17] ã nghiên c u m i quan h gi a l p

cây tái sinh v i t ng cây g và quy lu t ào th i t nhiên d
Nh v y, có nhi u tác gi trong n
vi c phân chia lo i hình r ng

c c ng nh ngoài n

Vi t Nam là r t c n thi t

c ng nh trong s n xu t. Nh ng tùy t ng m c tiêu
ph

ng pháp phân chia khác nhau nh ng

c i mc a

it

c i mc u

i tàn r ng.
c

u cho r ng

i v i nghiên c u

ra mà xây d ng các

u nh m m c ích làm rõ thêm các

ng c n quan tâm.

2.1.4. Khái quát r ng ph c h i
Ph c h i r ng là quá trình hình thành nên r ng th sinh do di n th th
sinh

n i ã b m t r ng. Theo tác gi Tr n

r ng là m t quá trình sinh

ình Lý (1995) [8], ph c h i

a ph c t p g m nhi u th i gian và k t thúc b ng

s xu t hi n m t th m th c v t cây g (Ho c tre n a) b t

u khép tán. Nói


10

m t cách khác, ph c h i r ng là quá trình tái t o l i m t h sinh thái, m t
qu n xã sinh v t mà trong ó cây g là y u t c u thành ch y u, nó chi ph i
các quá trình bi n
sinh ph c h i

là:

i ti p theo. Ch tiêu

nh l

ng xác

nh r ng non th

i v i r ng g s d ng quan i m c a Tr n

tàn che c a cây g có chi u cao t 3m tr lên

ình Lý (1995)

t 0,3.

2.1.5. ánh giá chung
Nhìn chung các tác gi
và nghiên c u c th v

u ã

a ra các ph

ng pháp lu n, ti p c n

c i m c u trúc r ng ph c h i tr ng thái IIA.

M c dù ã có nhi u nghiên c u v c u trúc r ng nh ng ch a

c áp d ng

nghiên c u c u trúc r ng ph c h i tr ng thái IIA t i xã La B ng, huy n

i

T , t nh Thái Nguyên.
2.2. T ng quan khu v c nghiên c u
2.2.1. i u ki n t nhiên khu v c nghiên c u
2.2.1.1. V trí

a lí

Xã La B ng cách trung tâm thành ph Thái Nguyên kho ng 35 km và
cách huy n l

i T kho ng 4 km. Xã có

a hình kéo dài theo chi u

ông

B c - Tây Nam.
+ Phía ông giáp xã B n Ngo i.
+ Phía Tây giáp huy n S n D

ng t nh Tuyên Quang.

+ Phía Nam giáp xã Hoàng Nông.
+ Phía B c giáp xã Phú Xuyên.
2.2.1.2.

t ai

a hình

T ng di n tích t nhiên c a xã là 2.213,88 ha, trong ó di n tích
nghi p 1.345,32 ha; di n tích
chè 220 ha, di n tích
i v i r ng và
giao

t nông nghi p 453,56 ha, di n tích

t tr ng

t tr ng lúa là 195 ha.
t r ng lâm nghi p trên

a bàn xã v c b n ã

t, giao r ng, có ch r ng qu n lý s d ng theo ngh

c a Chính ph .

t lâm

c

nh s 02/N -CP


11

Là xã mi n núi n m d
i núi. V i

i chân dãy núi Tam

a hình không

ov i

a hình ch y u là

c thu n l i nên r t khó kh n trong công tác

qu n lý b o v r ng, phòng cháy, ch a cháy r ng và qu n lý lâm s n.
2.2.1.3. i u ki n khí h u
La B ng n m trong vùng nhi t
+ Mùa m a t tháng 4

n tháng 10 trong n m, khí h u nóng m và m a nhi u.

+ Mùa khô t tháng 11 n m tr
chi m u th , l

i gió mùa chia thành 2 mùa rõ r t:

c

n tháng 3 n m sau, gió ông b c

ng m a ít, th i ti t hanh khô.

c tr ng khí h u nhi t

i nóng m th hi n rõ qua các ch s : Nhi t

trung bình hàng n m kho ng 22,9 0C; t ng tích ôn t 7.000 – 8.000 0C.
L

ng m a phân b không

khô. V mùa m a c

ng

u có chênh l ch l n gi a mùa m a và mùa

m a l n, chi m t i g n 80% t ng l

ng m a

trong n m.
2.2.1.4. Tài nguyên
Tài nguyên
Di n tích

t ai: T ng di n tích

t t nhiên: 2213,88 ha.Trong ó:

t lâm nghi p: 1.345,32ha; Di n tích

t tr ng chè: 220 ha và

t nông nghi p: 453,56 ha;

t tr ng lúa:195 ha.

Tài nguyên r ng: T ng di n tích r ng toàn xã hi n nay là 1.518 ha, trong
ó di n tích r ng

c d ng thu c v

n Qu c gia Tam

o qu n lý là 1096 ha,

còn l i là 422 ha r ng s n xu t n m r i rác t i các xóm. R ng La B ng là r ng
u ngu n, a d ng sinh h c...
Tài nguyên n
th ng m

ng n i

c: Ngu n n

ng, ao h ,

c m t g m có h th ng su i La B ng, h
p n m r i rác trong xã, t o i u ki n thu n

l i cho sinh ho t và s n xu t c a nhân dân. Ngu n n
kh o sát c th , nh ng qua th c t s d ng c a ng
ng m có

sâu t 4 – 15m, ch t l

ng n

c ng m tuy ch a

c

i dân cho th y m c n

c

c t t; Di n tích m t n

c nuôi


12

tr ng th y s n kho ng 10 ha, n m r i các xóm; Khu
d

i chân núi Tam

o có ti m n ng nuôi các n

Khoáng s n: Trên
v

n qu c gia Tam

u ngu n su i La B ng

c l nh.

a bàn xã La B ng có m t m qu ng thi c n m trong
o qu n lý. Có ngu n tài nguyên khoáng s n á, cát, s i

c p ph i cung c p cho các công trình c s h t ng c ng nh ph c v cho xây
d ng c a nhân dân

a ph

ng.

2.2.2. Tình hình kinh t - xã h i khu v c nghiên c u
2.2.2.1. Dân s và lao

ng

T ng s toàn xã La B ng có 943 h v i 3769 nhân kh u, trong ó s

kh u trong

tu i lao

c a xã phân b t

ng

ng là 2264 ng
i t p trung

so v i t ng dân s 60%, l c l
h c h i… T l lao

i, trong ó n 1221 ng

10 xóm, t l lao

ng lao

ng trong

i. Dân c
tu i cao

ng tr , c n cù, sáng t o, có tinh th n

ng ã qua ào t o so v i t ng s lao

ng là: 28,6% (649

ng i).
2.2.2.1. Ti m n ng phát tri n kinh t
La B ng là xã n m ven chân dãy núi Tam
h u và ngu n n
GAP, ch t l

o n i có i u ki n ti u khí

c r t thu n l i cho phát tri n nông nghi p theo tiêu chu n

ng cao

nuôi thu s n, tr ng d

c bi t là phát tri n cây chè, tr ng lúa, phát tri n ch n
c li u, rau

c s n k t h p v i phát tri n du l ch c ng

ng, du l ch sinh thái.
La B ng có ngu n lao
ng c n cù, sáng t o là l i th

ng d i dào, tr , ng

i dân có truy n th ng lao

nâng cao hi u qu và s c c nh tranh trong

s n xu t và phát tri n.
H th ng các công trình h t ng nh giao thông liên xã, liên xóm; tr s
làm vi c c a
d ng khá

ng u - H ND - UBND; tr

ng b .

ng h c; tr m y t ... ã

c xây


13

2.2.2.2. Ti m n ng phát tri n nông - lâm nghi p
V i i u ki n khí h u và th nh
r ng s n xu t l n La B ng có i u ki n
công ngh cao, hàng nông s n ch t l
-

i v i cây lúa:

ng t

ng

ng, ngu n n

c thu n l i, di n tích

phát tri n nông nghi p theo h

ng, hàng

cs n

t ai m u m , ngu n n

ct

ph c v cho xã h i.
i tiêu thu n l i, cánh

i b ng ph ng thu n l i cho vi c canh tác và

s n xu t. H th ng các công trình th y l i ã t ng b

ng

a c gi i hóa vào
c

c

u t xây

d ng, s a ch a và nâng c p c b n áp ng yêu c u ph c v s n xu t nông
nghi p.

-

i v i cây rau màu: La B ng có vùng ti u khí h u thu n l i

tri n, tr ng các lo i rau
-

c s n nh rau s ng, bò khai và cây d

i v i cây chè: V i di n tích 220 ha, cây chè

th

c li u...

c xác

m i nh n trong s n xu t nông nghi p, n ng su t cao, ch t l

phát

nh là cây

ng t t ó là l i

nâng cao hi u qu và s c c nh tranh trong s n xu t và phát tri n chè;

l ch s tr ng chè c ng nh th
s n ph m chè La B ng ã
La B ng ã và ang

nh uy tín trên th tr

ng hi u chè
c

i T g n li n v i chè La B ng;

ng ký nhãn hi u hàng hoá, th

c qu ng bá trên th tr

ng hi u chè

ng và ang t ng b

c kh ng

ng.

M t khác cây chè c ng là cây mang l i hi u qu kinh t cao nh t trong
c c u cây tr ng c a xã.Gi i quy t vi c làm cho m t b ph n nhân dân. Hi n
nay di n tích chè gi ng m i có n ng su t ch t l
-

i v i phát tri n lâm nghi p: V i di n tích 422ha r ng s n xu t, La

B ng có i u ki n
-

ng cao chi m 60/5.

phát tri n kinh t

i v i ngành ch n nuôi: Trên

i r ng g n v i du l ch sinh thái.
a bàn xã hi n nay ã

c quy ho ch

01 khu ch n nuôi t p trung v i t ng di n tích 50 ha; ây là i u ki n
B ng phát tri n ch n nuôi t p trung theo h
t

ng lai. Thu nh p c a ng

La

ng trang tr i công nghi p trong

i dân ch y u d a vào s n xu t nông nghi p,


14

tr ng chè, ch n nuôi và phát tri n kinh t

i r ng. Ngu n thu chính là t

nông nghi p. Do s d ng c i un cho các ho t

m nh và phát tri n các ho t

ng s n xu t nên vi c

ng này c ng gây s c ép không ít

qu n lý, b o v và phòng cháy, ch a cháy r ng trên
Ho t

n công tác

a bàn.

ng kinh doanh ch bi n lâm s n ph n nào gi i quy t

làm cho ng

y

c vi c

i dân. Tuy nhiên, c ch chính sách còn nhi u b t c p, ch a

ng b , còn nhi u khe h cho vi c tr n tránh s ki m soát c a các c quan
ch c n ng l i d ng mua bán lâm s n trái phép.
dân m c dù có xu h
v n còn th p, t l
Ng

i u ki n kinh t c a ng

ng t ng, tuy nhiên m c thu nh p bình quân
ói nghèo v n còn cao, trình

t ng n ng su t lao

c tiên c n gi i quy t

cv n

c vi c làm cho ng

ng Nông – Lâm nghi p là v n

quan tr ng có tính quy t

u ng

c áp l c vào
i lao

ng,

khó kh n nh ng r t

nh t i nhi m v qu n lý b o v r ng,

trên òi h i các c p, ngành

i

dân trí có s chênh l ch.

i dân còn ph thu c nhi u vào r ng. Vì v y, gi i quy t

tài nguyên r ng tr

i

gi i quy t

c bi t quan tâm.

2.2.2.3. Ti m n ng v phát tri n công nghi p, ti u th công nghi p và d ch v
Là m t xã có

a hình

tri n ngành du l ch c ng

p, khí h u mát m , phong c nh phù h p
ng, do v y t

nghi p, d ch v phát tri n

phát

ng lai kéo theo ngành ti u th công

ph c v nhu c u c a khách tham quan.

2.2.3. Ti m n ng phát tri n v v n hóa - xã h i
2.2.3.1. V l nh v c giáo d c
La B ng có truy n th ng hi u h c, xã ã hoàn thành ph c p giáo d c tr
5 tu i M m non, ph c p Ti u h c và THCS; hàng n m t l t t nghi p h c
sinh b c h c Ti u h c, THCS r t cao,
t chu n Qu c gia. T l h c sinh thi
ng và
l

t 99 - 100%; xã ã có 03/03 tr
vào các tr

i h c ngày càng cao ây c ng là ti n

ng cao cho t

ng lai.

ng

ng trung c p ngh , cao
cho ngu n lao

ng ch t


15

2.2.3.2. V y t

Hi n tr ng c s v t ch t, trang thi t b c a tr m y t
u t xây d ng khá
Ch t l

ng b

t ch t l

ng v i

ã và ang

i ng y, bác s

c

t chu n.

ng khám ch a b nh và ch m sóc s c kh e cho nhân dân t ng b

c nâng lên. La B ng

c ánh giá

c

t chu n Qu c gia v y t t n m 2007.

2.2.3.3. V v n hóa th thao
La B ng có truy n th ng v phong trào v n hóa v n ngh th d c th

thao, ã hình thành các câu l c b v n hóa v n ngh và th d c th thao là
i u ki n thúc

y nâng cao

i s ng v t ch t, tinh th n trong c ng

c góp ph n vào phong trào toàn dân oàn k t xây d ng
m i

khu dân c ,

ng dân

i s ng v n hóa

c t nh công nh n là xã tiên ti n v th d c th thao.

2.2.4. Ti m n ng phát tri n du l ch
Xã La B ng có h th ng giao thông phát tri n
có su i b t ngu n t dãy núi Tam

o, phong c nh

phát tri n du l ch sinh thái, du l ch c ng

ng b , trên

a bàn xã

p ây là i u ki n

ng.

2.2.5. V phát tri n qu c phòng, an ninh
V qu c phòng: La B ng là xã có v trí
th ng phòng th c a huy n, m t thao tr
v trang La B ng th

ng xuyên

qu c phòng quân s

a ph

a lý quan tr ng trong h

ng b n c a c m xã. L c l

ng

c c ng c , hàng n m làm t t công tác

ng xây d ng c s v ng m nh toàn di n.

V an ninh tr t t : Công tác an ninh chính tr tr t t an toàn xã h i
c b n

c gi v ng và n

nh;

a ph

ng th c hi n t t phong trào

toàn dân tham gia b o v an ninh t qu c, l c l
ninh nhân dân th

ng xuyên

ng công an xã, t an

c c ng c ki n toàn áp

nhi m v v an ninh tr t t hi n nay.

ng yêu c u


16

Ph n 3
IT

NG,

VÀ PH
3.1.

it

3.1.1.

it
it

A I M, N I DUNG

NG PHÁP NGHIÊN C U

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u
ng nghiên c u là t ng cây g thu c tr ng thái r ng ph c h i IIA

t i xã La B ng, huy n

i T , t nh Thái Nguyên.

3.1.2. Ph m vi nghiên c u
Do th i gian có h n nên
c a huy n

tài ch nghiên c u trong ph m vi xã La B ng

i T t nh Thái Nguyên.

tài ch t p trung nghiên c u

c u trúc tr ng thái c a r ng ph c h i IIA trên

c i m

a bàn xã La B ng, huy n

i

T , t nh Thái Nguyên.
3.2.

a i m và th i gian ti n hành
-

a i m nghiên c u:

tài th c hi n t i xã La B ng, huy n

iT ,

t nh Thái Nguyên.
- Th i gian nghiên c u: T tháng 02

n tháng 05 n m 2015.

3.3. N i dung nghiên c u
N i dung 1:
m t

c i m c u trúc t ng cây g (C u trúc t thành sinh thái,

t ng cây g ; ánh giá ch s
N i dung 2:

a d ng sinh h c (Shannon - Weaver)).

c i m c u trúc ngang (Phân b s cây theo c p

kính; Phân b loài cây theo c p

ng

ng kính; Phân b loài cây theo các nhóm t n

s xu t hi n trong qu n h p cây g )
N i dung 3:

c i m c u trúc

ng (Phân b s cây theo c p chi u cao;

Phân b loài cây theo c p chi u cao)
N i dung 4:
qu n lý).

xu t m t s gi i pháp (Gi i pháp v k thu t; Gi i pháp v


17

ng pháp nghiên c u

3.4. Ph

3.4.1. Nghiên c u tài li u
Nghiên c u các tài li u có liên quan
t nhiên
vi n

trên th gi i và

n

tài, xác

nh c u trúc r ng

Vi t Nam. Các ngu n tài li u, t p chí t i Th

i h c Nông lâm Thái Nguyên, Trung Tâm h c li u

i h c Thái

Nguyên và trên m ng Internet.
V n d ng quan i m sinh thái phát sinh qu n th trong th m th c v t
r ng nhi t
ph

i c a Thái V n Tr ng (1978) [16]. Chuyên

ng pháp i u tra ô tiêu chu n

m b o tính
ph

i di n

ã s d ng

khu v c nghiên c u, s li u

i di n, khách quan và chính xác. Chuyên

ng pháp phân tích s li u truy n th ng, ph

s d ng các

ng pháp k th a các t

li u, s li u có liên quan.
3.4.2. Ph
3.4.2.1. Ph

ng pháp ngo i nghi p
ng pháp k th a

tài có k th a m t s t li u: Nh ng t li u v
h u, thu v n,

t ai,

i u ki n t nhiên, khí

a hình, tài nguyên r ng; T li u v

sinh, kinh t , xã h i; Nh ng k t qu nghiên c u có liên quan
3.4.2.2. Ph

i u ki n dân
n

tài.

ng pháp i u tra ô tiêu chu n

mô t m t qu n xã th c v t, s li u c n ph i
s ô tiêu chu n (OTC) có di n tích

c thu th p trên m t

l n. Vi c áp d ng ph

ng pháp i u tra

theo OTC ng u nhiên.
a. Cách l p ô tiêu chu n
Kh o sát s b tr ng thái r ng IIA t i khu v c nghiên c u. T i xã ti n
hành xác

nh các khu có t p trung r ng IIA nhi u nh t

i u tra. ÔTC ng u

nhiên i n hình có di n tích 2500 m2 (50m x 50m). ÔTC ph i là nh ng ô
di n và mang tính ch t i n hình cho khu v c.
Cách b trí các ô o

m

c th hi n trong hình 3.1.

i