Đánh giá thực trạng phòng cháy chữa cháy rừng tại xã Sơn Thịnh – huyện Văn Chấn – tỉnh Yên Bái (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM
------------------

HOÀNG TH H
Tên

NG

tài

“ ÁNH GIÁ TH C TR NG CÔNG TÁC PHÒNG CHÁY CH A
CHÁY R NG T I XÃ S N TH NH HUY N V N CH N
T NH YÊN BÁI”

KHÓA LU N T T NGHI P
H

ot o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Qu n lý tài nguyên r ng

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 – 2015

Thái Nguyên, n m 2015


TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM
------------------

HOÀNG TH H
Tên

NG

tài

“ ÁNH GIÁ TH C TR NG CÔNG TÁC PHÒNG CHÁY CH A
CHÁY R NG T I XÃ S N TH NH HUY N V N CH N
T NH YÊN BÁI”

KHÓA LU N T T NGHI P

IH C

H
ot o
: Chính quy
Chuyên ngành
: Qu n lý tài nguyên r ng
Khoa
: Lâm nghi p
L p
: K43 - QLTNR- N01
Khóa h c
: 2011 – 2015
Gi ng viên h ng d n: PGS.TS. Tr n Qu c H ng

Thái Nguyên, n m 2015


i

L I CAM OAN
Tôi xin cam oan khóa lu n t t nghi p: “ ánh giá th c tr ng phòng
cháy ch a cháy r ng t i xã S n Th nh – huy n V n Ch n – t nh Yên Bái”
là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân tôi, công trình
d

is h

c th c hi n

ng d n c a PGS.TS Tr n Qu c H ng. Nh ng ph n s d ng tài

li u tham kh o trong khóa lu n ã

c nêu rõ trong ph n tài li u tham kh o.

Các s li u và k t qu nghiên c u trình bày trong khóa lu n là quá trình i u
tra th c

a hoàn toàn trung th c, n u có sai sót gì tôi xin ch u hoàn toàn trách

nhi m và ch u m i hình th c k lu t c a khoa và nhà tr
Thái Nguyên, ngày
XÁC NH N C A GVHD

PGS.TS Tr n Qu c H ng

ng

ra.

tháng

n m 2015

Sinh viên

Hoàng Th H

ng

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
xác nh n ã s a ch a sai sót sau khi H i
(Ký, h và tên)

ng ánh giá ch m


ii

L IC M

N

ánh giá k t qu h c t p sau b n n m h c t i tr ng i h c Nông lâm
Thái Nguyên, g n li n công tác ào t o, nghiên c u khoa h c v i th c ti n s n
xu t, giúp cho sinh viên làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c,
cs
ng ý c a Ban giám hi u tr ng
i h c Nông lâm Thái Nguyên, Ban ch
nhi m khoa Lâm nghi p tôi ti n hành nghiên c u tài khóa lu n t t nghi p:
“ ánh giá th c tr ng phòng cháy ch a cháy r ng t i xã S n Th nh,
huy n V n Ch n, t nh Yên Bái”
Sau th i gian th c t p kh n tr ng, nghiêm túc,
c s giúp
c a
các th y cô trong khoa cùng s h ng d n tr c ti p c a PGS.TS. Tr n Qu c
H ng cùng s n l c c a b n thân, n nay khóa lu n t t nghi p ã
c

hoàn thành.
khóa lu n này
c hoàn thành tôi xin chân thành c m n:
- Th y giáo h ng d n: PGS.TS. Tr n Qu c H ng ã t n tình giúp
h ng d n em trong su t quá trình làm khóa lu n.
- Lãnh o cùng các ng chí ki m lâm H t ki m lâm V n Ch n ã
nhi t tình cung c p nh ng s li u c n thi t tôi hoàn thành khóa lu n.
- UBND xã S n Th nh, các ng chí ki m lâm a bàn cùng ng i dân
a ph ng ã t o m i i u ki n thu n l i giúp
tôi hoàn thành t th c t p
t t nghi p úng th i gian quy nh c a nhà tr ng.
Dù ã có r t nhi u c g ng nh ng do th i gian và trình
có h n, kinh
nghi m b n thân còn h n ch nên khóa lu n c ng không tránh kh i nh ng
thi u sót nh t nh. Tôi kính mong nh n
c nh ng ý ki n óng góp quý báu
c a các th y cô giáo khóa lu n
c hoàn thi n h n.
Tôi xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, ngày

tháng

Sinh viên

Hoàng Th H

ng

n m 2015

iii

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1 C p nguy c cháy r ng theo

l n P ............................................... 9

B ng 2.2 Phân c p nguy c cháy r ng theo ch s Angstrom (I) ................... 10
B ng 2.3 M i quan h gi a các nhân t khí t

ng v i m c

bén l a ......... 11

B ng 2.4 Tiêu chu n phân c p nguy c cháy r ng theo ch tiêu bén l a I ..... 11
B ng 2.5 Phân c p cháy r ng Thông theo ch tiêu P cho r ng Thông Qu ng
Ninh c a T.S Ph m Ng c H ng ..................................................... 14
B ng 2.6 C p nguy hi m cháy thêm y u t gió c a A.N Cooper (1991) ....... 15
B ng 2.7 Phân c p cháy r ng theo

m VLC c a T.S B Minh Châu ........ 17

B ng 4.1: Hi n tr ng tài nguyên r ng xã S n Th nh – V n Ch n t nh Yên Bái ......34
B ng 4.2. Tình hình cháy r ng xã S n Th nh giai o n 2009-2014 .............. 35
B ng 4.3. Khí h u th y v n xã S n Th nh giai o n 2009 – 2013 ................. 31
B ng 4.4 Nhi t

và l

ng m a trung bình 5 n m c a xã S n Th nh .......... 38

B ng 4.5. C u trúc t thành t ng cây cao r ng t nhiên xã S n Th nh ......... 39
B ng 4.6.

c i m sinh thái loài cây chi m u th ....................................... 40

B ng 4.7. K t qu

i u tra cây b i th m t

i xã S n Th nh........................... 40

B ng 4.8: S ph i h p gi a các c quan trong công tác PCCCR .................. 42
B ng 4.9: M t s v n b n lu t và d
B ng 4.10 K t qu

i lu t liên quan

n PCCCR ............... 45

i u tra ph ng v n ............................................................ 48

B ng 4.11 K t qu th c hi n công tác tuyên truy n xã S n Th nh n m 2014 .......... 49


iv

DANH M C CÁC T

VI T T T

PCCCR

: Phòng cháy ch a cháy r ng

BNN&PTNT

: B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn

VLC

: V t li u cháy

UBND

: y ban nhân dân

HKL

: H t ki m lâm


v

M CL C
PH N 1. M
1.1.

U .......................................................................................... 1

tv n

.............................................................................................. 1

1.2. M c ích, m c tiêu nghiên c u .............................................................. 3
1.2.1. M c ích nghiên c u....................................................................... 3
1.2.2. M c tiêu nghiên c u........................................................................ 3
PH N 2. T NG QUAN TÀI LI U ............................................................... 4
2.1. Tình hình công tác PCCCR trên th gi i ............................................... 4
2.2. Tình hình công tác PCCCR

Vi t Nam .............................................. 12

2.3. T ng quan i u ki n t nhiên, kinh t xã h i khu v c nghiên c u...... 21
2.3.1. i u ki n t nhiên ......................................................................... 21
2.3.2. i u ki n kinh t xã h i ................................................................ 24
PH N 3. N I DUNG VÀ PH
3.1.

it

3.1.1.

NG PHÁP NGHIÊN C U ................... 29

ng và ph m vi nghiên c u........................................................ 29
it

ng nghiên c u ................................................................... 29

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ....................................................................... 29
3.2. N i dung nghiên c u ............................................................................ 29
3.3 Ph

ng pháp nghiên c u....................................................................... 30

3.3.1. Quan i m và cách ti p c n c a

tài .......................................... 30

3.3.2. Ph

ng pháp thu th p ................................................................... 30

3.3.3. Ph

ng pháp phân tích s li u ...................................................... 32

PH N 4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ........................... 33
4.1.

ánh giá

c i m i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i nh h

ng t i

công tác PCCCR ......................................................................................... 33

4.1.1.

c i mv

i u ki n t nhiên nh h

ng t i công tác PCCCR 33

4.1.2. i u ki n kinh t xã h i ................................................................ 33


vi

4.2. Hi n tr ng tài nguyên r ng và tình hình cháy r ng t i xã S n Th nh,
huy n V n Ch n (2009 – 2014) .................................................................. 34
4.2.1. Hi n tr ng tài nguyên r ng xã S n Th nh..................................... 34
4.2.2. Tình hình cháy r ng xã S n Th nh ............................................... 35
4.3. Nghiên c u xác
4.3.1 Xác

nh phân vùng tr ng i m cháy r ng ....................... 36

nh mùa cháy r ng t i khu v c nghiên c u .......................... 36

4.3.2. Phân vùng tr ng i m d cháy r ng t i
4.4.

a ph

ng ..................... 38

ánh giá hi u qu công tác phòng ch ng cháy r ng t i xã S n Th nh,

huy n V n Ch n (2009 – 2014) .................................................................. 41
4.4.1 Các công tác phòng ch ng cháy r ng ch
4.4.2. M t s lu t và v n b n liên quan

o .............................. 41

n công tác PCCCR ............... 44

4.4.3. S tham gia c a ng i dân trong công tác phòng ch ng cháy r ng......47
4.4.4 Công tác tuyên truy n PCCCR xã S n Th nh................................ 49
4.4.5. Các bi n pháp PCCCR t i
4.5

a ph

ng.......................................... 50

xu t các gi i pháp phòng ch ng cháy r ng hi u qu ...................... 50

4.5.1. Các gi i pháp PCCCR ................................................................... 50
4.5.2 Bi n pháp phòng cháy ch a cháy r ng .......................................... 54
PH N 5. K T LU N, T N T I, KI N NGH ......................................... 56
5.1. K t lu n ................................................................................................ 56
5.2 T n t i ................................................................................................... 57
5.3 Ki n ngh ............................................................................................... 57
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 58

1

PH N 1
M
1.1.

U

tv n
R ng là tài nguyên vô cùng quý giá c a qu c gia, là lá ph i xanh kh ng

l c a nhân lo i. R ng là tài nguyên quý giá c a nhân lo i, r ng gi vai trò
quan tr ng trong

i s ng xã h i loài ng

i. R ng không ch là n i cung c p

th c n, v t li u xây d ng, thu c ch a b nh, tham gia vào quá trình gi
gi n
gen

c, i u hoà khí h u, phòng h và b o v môi tr
ng, th c v t, b o v

t,

ng, b o v ngu n

a d ng sinh h c. Bên c nh ó, r ng là n i h c

t p, ngh mát, tham quan du l ch do ó r ng óng góp vai trò r t quan tr ng
và góp ph n áng k vào n n kinh t qu c dân c a m i qu c gia. R ng có vai trò
r t quan tr ng trong
Công

i s ng con ng i, i u ó

c kh ng

nh trong nhi u

c qu c t mà chính ph Vi t Nam ã ký k t nh CITES - 1973, RAMSA

- 1998, UNCED - 1992, CBD - 1994, UNFCCC - 1994, UNCCD - 1998.
Nh ng d

i s c ép c a s gia t ng dân s và nhu c u xã h i ngày càng

t ng v m i m t nh phá r ng l y g , c i và s n b t
nhiên ngày càng b thu h p, môi tr
chi u h

ng b t l i cho con ng

ng v t d n

n r ng t

ng sinh thái ngày m t suy thoái theo

i và nhi u lo i

Ngày m t nhi u h n hán, l l t, môi tr

ng v t, th c v t quý hi m.

ng b ô nhi m, tài nguyên r ng ang

ngày càng b suy gi m. Theo FAO, trong m y ch c n m qua trên th gi i ã
m t i trên 200 tri u ha r ng t nhiên, trong khi ó ph n l n di n tích r ng còn
l i b thoái hoá nghiêm tr ng c v

a d ng sinh h c và ch c n ng sinh thái.

Nguyên nhân ch y u là do công tác qu n lý, s d ng tài nguyên r ng không
h p lý, không
tr

ng..

m b o phát tri n b n v ng,

Vi n Nam, t n m 1945

14,3 xu ng 9,2 tri u ha,

c bi t là v m t xã h i và môi

n 1990 di n tích r ng liên t c gi m t

che ph còn 27,2% mà lý do chính là do qu n lý và

s d ng r ng không b n v ng. Trong ó cháy r ng là hi n t

ng ph bi n,


2

th

ng xuyên x y ra

n

c ta và nhi u n

c trên th gi i, ã gây nên nh ng

t n th t nhi u m t v kinh t , môi tr

ng và c tính m ng con ng

i. Nh ng

n m g n ây, bình quân hàng n m n

c ta thi t h i hàng ch c nghìn ha r ng

do cháy r ng. Ch tính riêng n m 1998, c n

c có 1.685 v cháy r ng, t ng

di n tích r ng b cháy là 20.375 ha, làm 12 ng

i ch t. N m 2002, cháy r ng

U Minh Th

ng, U Minh H

ã thiêu hu 5.500 ha r ng tràm, trong ó có 60%

là r ng tràm nguyên sinh. Nh ng t n th t do cháy r ng gây ra v kinh t , xã
h i và môi tr
h a th

ng là r t l n và khó có th tính

ng x y ra nhi u n

c. Cháy r ng là m t th m

c trên th gi i trong ó có Vi t Nam, gây nên

nh ng t n th t v c a c i, tài nguyên, môi tr

ng và c tính m ng con ng

i.

Vì v y phòng cháy, ch a cháy r ng (PCCCR) là m t trong nh ng n i dung
r t quan tr ng c a công tác qu n lý b o v tài nguyên r ng và môi tr
Huy n V n Ch n là m t huy n mi n núi n m

n

phía Tây B c c a t nh

Yên Bái có 31 xã, th tr n. Huy n V n Ch n cách trung tâm kinh t - chính tr
c a t nh 72 km, cách th xã Ngh a L 10 km, có Qu c l 32 ch y d c theo
chi u dài c a huy n, là c a ngõ i vào các huy n Tr m T u, Mù Cang Ch i
(t nh Yên Bái); Phù Yên, B c Yên (t nh S n La) và t nh Lai Châu, là i u ki n
thu n l i cho vi c giao l u phát tri n kinh t v i các huy n b n trong t nh và
các t nh giáp ranh. Huy n V n Ch n có t ng di n tích t nhiên 120.758,50 ha
trong ó: Di n tích

t có r ng: 61.988,81 ha (R ng t nhiên: 45.237,10 ha;

R ng tr ng: 16.751,71ha);
huy n là 51,3% (Theo Q

t ch a có r ng là: 14.043,75ha.
578/Q

che ph toàn

c a UBND t nh v phê duy t i u ch nh

quy ho ch 3 lo i r ng).
Xã S n Th nh là xã n m gi a trung tâm huy n l V n Ch n, có t ng di n
tích t nhiên là: 3.159,94ha,có tr c
8km. Phía ông giáp v i xã Su i Bu,
tr

ng qu c l 32 ch y qua v i chi u dài
ng Khê, phía tây giáp Th tr n nông

ng Ngh a L , phía b c giáp xã Su i Giàng, phía nam giáp xã Phình H , xã


3

Tà Si Láng – huy n Tr m T u. Toàn xã có 16 thôn b n,
núi an xen ti p giáp các khu v c th

a hình c b n là

i

ng x y ra cháy r ng c a các xã Su i Bu,

Tà Si Láng, kéo theo di n bi n th i ti t h t s c ph c t p mùa khô hanh khô,
n ng nóng kéo dài t tháng 10-11 n m tr
th

ng xu t hi n nh ng

c

n tháng 4-5 c a n m sau,

t gió lào th i m nh, vì v y luôn có nguy c ti m n

cháy r ng cao.
Chính vì v y c n ph i có nh ng nghiên c u c th v công tác phòng cháy
ch a cháy, ánh giá công tác này

làm c s cho vi c

hoàn thi n h n, t nh ng lý do trên tôi ti n hành nghiên c u

xu t gi i pháp
tài “ ánh giá

th c tr ng phòng cháy ch a cháy r ng t i xã S n Th nh huy n V n Ch n
t nh Yên Bái”
1.2. M c ích, m c tiêu nghiên c u
1.2.1. M c ích nghiên c u
i u tra ánh giá th c tr ng công tác PCCCR t i xã S n Th nh, huy n
V n Ch n, t nh Yên Bái nh m nâng cao h n n a hi u qu c a công tác PCCCR
trên a bàn xã.
1.2.2. M c tiêu nghiên c u
Phân tích ánh giá
phòng cháy r ng. T
nâng cao ch t l
V n Ch n.

ó

c các y u t
xu t

nh h

ng

n cháy r ng và công tác

c các gi i pháp có tính kh thi, hi u qu

ng công tác qu n lý b o v r ng t i xã S n Th nh huy n


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. Tình hình công tác PCCCR trên th gi i
Nh ng công trình nghiên c u v cháy r ng ã
ti n hành t nh ng n m

u th k XX t i các n

c m t s nhà khoa h c
c có n n kinh t và lâm

nghi p phát tri n nh : M , Th y i n, Australia, Pháp, Canada, Nga,

c,…

- Nghiên c u b n ch t c a cháy r ng
K t qu nghiên c u ã kh ng
các v t li u h u c do r ng t o ra

nh r ng cháy r ng là hi n t
nhi t

ng ôxy hoá

cao. Nó x y ra khi có m t

ng

th i c a 3 y u t , hay còn g i là tam giác cháy: ngu n nhi t (l a), ôxy và v t
li u cháy. Tu thu c vào

c i m c a 3 y u t trên mà cháy r ng có th

hình thành, phát tri n hay b ng n ch n ho c suy y u

c

i (Brown,1979;

Belop,1982; Chandler, 1983). Vì v y, v b n ch t, nh ng bi n pháp phòng
cháy, ch a cháy r ng chính là nh ng bi n pháp tác

chi u h

ng vào 3 y u t trên theo

ng ng n ch n và gi m thi u quá trình cháy.

Các nhà khoa h c phân bi t 3 lo i cháy r ng:
(1)-Cháy d

i tán cây, hay cháy m t

t r ng, là tr

ng h p ch cháy m t

ph n hay toàn b l p cây b i, c khô và cành r i lá r ng trên m t
(2)-Cháy tán r ng (ng n cây) là tr

t;

ng h p l a lan tràn nhanh t tán cây

này sang tán cây khác;
(3)-Cháy ng m là tr

ng h p x y ra khi l a lan tràn ch m, âm d

im t

t, trong l p th m m c dày ho c than bùn. Trong m t ám cháy r ng có th

x y ra m t ho c
ng

i ta

ng th i 2, 3 lo i cháy r ng trên. Tu theo lo i cháy r ng mà

a ra nh ng bi n pháp phòng và ch a cháy khác nhau (Brown A.A,

1979; Mc Arthur A.G, 1986; Gromovist R, 1993).
- Nghiên c u v phân vùng tr ng i m cháy r ng


5

Kh n ng xu t hi n và m c thi t h i c a cháy r ng th
ch vào

c i m c a các nhân t

nh h

ng ph thu c ch t

ng quan tr ng nh t nh

c i m khí

h u, th i ti t và

c i m các tr ng thái r ng. Nh ng khu v c có l

l n và phân b

u ho c có nh ng tr ng thái r ng m th

r ng. Ng

ng ít x y ra cháy

c l i, nh ng khu v c khô h n, m a phân b không

nh ng tr ng thái r ng d cháy th

u ho c có

ng x y ra cháy nhi u h n. Vì v y,

d ng hi u qu các ngu n l c cho phòng cháy ch a cháy r ng, ng
c n c vào

ng m a

c i m c a các nhân t

nh h

ng

s

i ta th

n cháy r ng

ng

phân chia

lãnh th thành nh ng khu v c có nguy c cháy r ng khác nhau. Ng

i ta s t p

trung phòng cháy ch a cháy nhi u h n vào nh ng vùng có nguy c cháy cao
và gi m i nh ng vùng có nguy c cháy ít h n. Vi c phân chia lãnh th thành
nh ng vùng khác nhau theo nguy c cháy r ng
i m cháy r ng. Công vi c này
nay có hai ph

ng pháp

c th c hi n

c g i là phân vùng tr ng
h u h t các qu c gia. Cho

c áp d ng ch y u

r ng: phân vùng theo các nguyên nhân nh h

n

phân vùng tr ng i m cháy
ng

n cháy r ng và phân vùng

theo th c tr ng cháy r ng.
ph
nh h
v t

ng

ng pháp th nh t ng

n cháy r ng nh khí h u,

c i m phân b các y u t

a hình, th nh

ng và ki u th m th c

phân vùng tr ng i m cháy. Nh ng khu v c có nguy c cháy r ng cao là

nh ng vùng có
l

i ta c n c vào

c i m khí h u khô h n,

a hình d c, tr ng thái r ng có kh i

ng v t li u cháy l n và ch a d u v.v… Ng

c cháy r ng th p là nh ng vùng có
i b ng và tr ng thái r ng có kh i l
nhi u n

c l i, nh ng khu v c có nguy

c i m khí h u m

t,

a hình t

ng

ng v t li u cháy ít ho c thân lá ch a

c, khó cháy h n v.v…
ph

ng pháp th hai ng

i ta c n c vào tình hình phân b c a s v

cháy r ng di n ra trên các khu v c c a lãnh th . Nh ng vùng có nguy c cháy
r ng cao s là nh ng vùng có t n su t xu t hi n cháy r ng cao và m c

thi t


6

h i l n. Ng

c l i nh ng vùng có nguy c cháy r ng th p là nh ng vùng ít x y

ra cháy r ng nh t.
- Nghiên c u v mùa cháy r ng
Mùa cháy ( theo U.R Krum, 1959) ó là th i k ho c nh ng th i k
trong n m thích h p cho l a r ng x y ra ho c lan tràn.
M t cách

n gi n có th hi u : Mùa cháy r ng là kho ng th i gian bao

g m nh ng tháng khô, h n trong n m cho ngu n v t li u cháy
ven r ng th

ng

trong r ng và

tr ng thái khô và d b t l a.

M c ích c a vi c xác

nh mùa cháy r ng nh m ch

vi c d tính, d báo cháy r ng,

ut l cl

ng, ph

ng h n trong

ng ti n và c s v t

ch t, k thu t ph c v công tác PCCCR.
- Nghiên c u v bi n pháp phòng và ch a cháy r ng
Th gi i nghiên c u các bi n pháp phòng cháy, ch a cháy r ng ch y u
h

ng vào làm suy gi m các thành ph n c a tam giác cháy:
(1)- Gi m ngu n nhi t (ngu n l a) b ng cách d n v t li u cháy trên m t
t thành b ng, ào rãnh sâu, ho c ch t cây theo d i

ng n cách ám cháy

v i ph n r ng còn l i.
(2)-

t tr

gi m kh i l

khi n theo h

c m t ph n v t li u cháy vào

u mùa khô khi chúng còn m

ng v t li u cháy vào th i k khô h n nh t, ho c

ng ng

cv ih

ng lan tràn c a ám cháy

(3)- Dùng ch t d p cháy

gi m nhi t l

cách v t li u cháy v i ôxy trong không khí (n

t có i u

cô l p ám cháy.

ng c a ám cháy ho c ng n
c,

t, cát, b t CO2, khí CCl4,

h n h p C2H5Br v i CO2 v.v…).

Các k t qu nghiên c u v d báo cháy r ng
T n m 1920

n n m 1929, nhi u tác gi

M

các nguyên nhân gây cháy r ng, ã nghiên c u m i t
li u cháy v i các y u t khí t

ng, dòng

ã ti n hành nghiên c u
ng quan gi a

i l u không khí

mv t

ám cháy và m i


7

t

ng quan gi a dòng

i l u v i gió. T

ó

a ra các bi n pháp phòng cháy

ch a cháy r ng.
n n m 1978, các nhà khoa h c M
cháy r ng t

ng

ã

a ra

c h th ng d báo

i hoàn thi n. Theo h th ng này có th d báo nguy c cháy

r ng trên c s phân ra các mô hình v t li u. Khi k t h p v i các s li u quan
tr c khí t

ng và nh ng s li u v

i u ki n

c kh n ng xu t hi n cháy r ng và m c

a hình ng

i ta có th d báo

nguy hi m c a ám cháy n u

x y ra.
Nga c ng có nhi u nhà nghiên c u v cháy r ng, trong ó có V.G
Nesterov (1939), Melekhop I.C (1984), Arxubasev C.P (1957). H
nghiên c u các y u t khí t

ng th y v n và các y u t khác nh h

kh n ng xu t hi n cháy r ng. Công trình nghiên c u
là c a Nesterov (1939) v ph
T n m 1929
các y u t khí t

ng

n

c s d ng nhi u nh t

ng pháp d báo cháy r ng t ng h p.

n 1940 V.G Nesterov ã nghiên c u m i t

ng g m nhi t

lúc 13 gi ,

không khí càng cao,

ng quan gi a

m lúc 13 gi và l

ngày v i tình hình cháy r ng trong khu v c và i
r ng n i nào nhi t

ã i sâu

ng m a

n k t lu n r ng: Trong

m không khí th p, s ngày

không m a càng kéo dài thì v t li u cháy càng khô và càng d phát sinh ám
cháy. Trên c s nh ng phân tích c a mình Nesterov ã
t

ng t ng h p
P=

ánh giá m c

a ra ch tiêu khí

nguy hi m cháy r ng nh sau:

ti13.di13

i 1

Trong ó:
Pi: Ch tiêu t ng h p ph n ánh nguy c cháy r ng c a m t ngày nào ó
trên vùng d báo.
ti13: Nhi t

không khí t i th i i m 13 gi ngày th i (OC)


8

chênh l ch bão hoà

di13:

m không khí t i th i i m 13 gi ngày

th i (mb)
n: S ngày không m a ho c có m a nh ng nh h n 3mm k t ngày cu i
cùng có l

ng m a l n h n 3mm.

T ch tiêu P có th xây d ng
cháy r ng cho t ng

a ph

c các c p d báo m c

nguy hi m

ng khác nhau. C s c a vi c phân c p cháy này

d a vào m i quan h gi a ch tiêu P v i s v cháy r ng

a ph

ng ó trong

nhi u n m liên t c.
M , t n m 1941 E.A.Beal và C.B.Show ã nghiên c u và d báo
kh n ng cháy r ng thông qua vi c xác
Các tác gi

ã nh n

h n c a r ng.

nh r ng

nh

c

m c a l p th m m c r ng.

m c a l p th m m c th hi n m c

khô

khô h n càng cao thì kh n ng xu t hi n cháy r ng càng l n.

ây là m t trong nh ng công trình
gây nguy c cháy r ng. Nó m

u tiên xác

nh y u t quan tr ng nh t

u cho vi c nghiên c u xây d ng các ph

ng

pháp d báo cháy r ng sau này. Ti p sau ó, nhi u nhà khoa h c khác ã
nghiên c u và

a ra nh ng ph

ng pháp d báo nguy c cháy r ng v i các

thang c p khác nhau trên c s phân tích

m c a th m khô d

i r ng và k t

qu th nghi m kh n ng bén l a c a nó.
N m 1968, Trung tâm khí t

ph

ng thu v n qu c gia Liên xô ã

ng pháp m i trên c s m t s thay

(2.1). Theo ph

ng pháp này, ch s P

nhi t

ng. Ch tiêu P

i ms

a ra m t

i trong vi c áp d ng công th c
c tính theo nhi t

không khí và

c xác nh theo công th c sau:

P = K ti (tiDi)
Trong ó:
ti: Nhi t

không khí lúc 13 gi (OC) Di: Nhi t

i ms

ng (OC)

n: S ngày k t ngày có tr n m u cu i cùng nh h n 3mm. K: H s
ch nh theo l

ng m a ngày

i u


9

N m 1973, T.O.Stoliartsuk ã ti n hành nghiên c u áp d ng ph
d báo cháy r ng c a Trung tâm khí t
nh h s K theo l
L

ng th y v n Liên Xô và

ngh xác

ng m a ngày c th nh sau:

ng m a (mm)

0

0,1-0,9

1-2,9

3-5,9

6-14,9

15-19,9

>20

H s K

1

0,8

0,6

0,4

0,2

0,1

0

V i h s K xác
tính

ng pháp

nh theo l

c ch tiêu P, t

ng m a ngày và áp d ng công th c (1.2)

ó phân m c nguy hi m c a cháy r ng thành 5 c p nh

b ng 2.1 sau:
B ng 2.1 C p nguy c cháy r ng theo
Ch tiêu t ng h p
C p cháy r ng

Theo Nesterov

I

300

l nP
M c

Theo Trung tâm

nguy hi m

c a cháy r ng

K.t.t.v Liên Xô
200

Không nguy hi m

II

301 – 500

201 – 450

Ít nguy hi m

III

501 – 1000

451 – 900

Nguy hi m

IV

1001 – 4000

901 – 2000

R t nguy hi m

V

>4000

>2000

C c k nguy hi m

Th y

i n n m 1951 Angstrom ã nghiên c u các y u t

n cháy r ng và

nh h

a ra tr s cho vi c d báo nguy c cháy r ng. Ch s

Angstrom d a vào hai y u t khí t

ng chính là nhi t

và

m không khí

tính m c nguy hi m cháy cho t ng vùng khí h u. Ch s này ã
d ng trên nhi u n

ng

c ôn

i và khá chính xác.

Công th c tính nh sau:
I

R 2 T
(
)
20 10

c áp


10

Trong ó:
I: Ch s Angstrom,
R:

mt

T: Nhi t

ng

xác

nh nguy c cháy r ng

i c a không khí th p nh t trong ngày (%)

không khí cao nh t trong ngày (0C)

C n c vào ch s Angstrom (I) tác gi ti n hành phân c p nguy c
cháy theo các c p nh b ng 2.2
B ng 2.2 Phân c p nguy c cháy r ng theo ch s Angstrom (I)
C p cháy

Ch s Angstrom (I)

Nguy c cháy

I

I > 4.0

Không có kh n ng cháy

Ph

II

2.5 < I

4.0

Ít có kh n ng cháy

III

2.0 < I

2.5

Có kh n ng cháy

IV

I

2.0

Kh n ng cháy l n

ng pháp d báo nguy c cháy r ng d a vào ch s Angstrom không

tính t i các nhân t l

ng m a,

m c a v t li u cháy và kh i l

ng v t li u

cháy. Nó có th phù h p v i i u ki n th i ti t ít m a trong su t mùa cháy,
kh i l

ng v t li u cháy n

nh và tr ng thái r ng có tính

n i nghiên c u, nh ng có th ít phù h p v i nh ng
cao v l

ng m a,

pháp này ít

a hình và kh i l

ng có s bi n

ng v t li u cháy. Cho

c s d ng nh ng qu c gia khác,

Qua nghiên c u 103 khu v c b cháy
ph

a ph

ng nh t cao c a
ng

n nay, ph

ng

c bi t là khu v c nhi t

i.

Trung Qu c Yangmei ã

a ra

ng pháp d báo cháy r ng theo ch tiêu kh n ng bén l a c a v t li u (I)

v i trình t nh sau:
+ Tính toán m c
Tác gi
y u t nhi t

nguy hi m c a s bén l a I:

ã phân tích quan h c a m c bén l a c a v t li u cháy (I) v i các
không khí cao nh t (T14),

nh t (R14), s gi n ng (m) và l

mt

ng

i c a không khí th p

ng b c h i (M) trong ngày. K t qu cho th y

11

m c bén l a c a v t li u cháy (I) có liên h v i các y u t (T14), (m), (M)

u

theo d ng hàm lu th a nh sau:
I = a.bx
Riêng v i

m không khí th p nh t (R14) thì m c

li u có quan h theo d ng hàm m v i d ng ph

bén l a I c a v t

ng trình sau:

I = a.
Tác gi áp d ng toán th ng kê xác l p
m c

bén l a I v i t ng nhân t khí t

c ph

Nhi t
L

ng

không khí

ng quan gi a

ng nh b ng 2.3

B ng 2.3 M i quan h gi a các nhân t khí t
Nhân t khí t

ng trình t

Ph ng trình
t ng quan
I1=0,046.T1,178

ng v i m c

bén l a

ng quan

0,788

H s bi n
ng
0,296

H s t

m không khí

I2=14,89.e-

0,934

0,065

ng b c h i

I3=0,1005.M1,185

0,968

0,247

I4=0,0552.m1,383

0,879

0,337

S gi n ng
+M c

bén l a t ng h p I c a v t li u cháy

c tính b ng trung bình

c ng c a các ch s I1, I2, I3, I4
+ C n c vào tr s I, tác gi thi t l p bi u xác

nh nguy c cháy r ng

nh b ng 2.4
B ng 2.4 Tiêu chu n phân c p nguy c cháy r ng theo ch tiêu bén l a I

Tháng

C pI

C p II

không cháy khó cháy

C p III

C p IV

C pV

có th cháy

d cháy

cháy m nh

3

< 10

11-20

21-30

31-40

>41

4 và 10

< 15

16-30

31-45

46- 60

>61

5 và 9

< 20

21-40

41-60

61-80

>81


12

ng pháp d

Ph

Yangmei ã tính t i tác

báo nguy c

cháy r ng theo ch tiêu bén l a c a

ng t ng h p c a các nhân t khí t

phát sinh, phát tri n c a cháy r ng nh nhi t
không khí cao nh t,

ng t i kh n ng

không khí cao nh t,

m không khí th p nh t trong ngày, l

m

ng b c h i và s

gi n ng trong ngày m t cách

nh l

ng trong tháng d x y ra cháy r ng.

Nh ng ph

c p

nt c

ng pháp này ch a

gió c ng nh kh i l

ng v t

li u cháy.
- K t qu nghiên c u v l a ch n loài cây phòng cháy:
+ T nh ng n m
h th ng

u c a th k XX các n

c

c, nga, M

ã xây d ng

ng b ng c n l a trên ó tr ng nh ng loài cây có kh n ng ch ng

ch u l a cao và có giá tr kinh t nh là: S i, D , Hoa m c…
+

Nga và các n

c Châu âu, t nh ng n m 30 ã b t

u nghiên c u

nh ng ai r ng tr ng h n giao gi a cây lá r ng và cây lá kim
cho nh ng khu r ng lá kim r ng l n. T i nh ng n m 60 h
m t s loài cây ch y u: S i, D , D
+
l a ng

phòng cháy

ã xác

nh

c

ng…

Trung qu c, nh ng n m 70

thay th các

ng b ng tr ng ng n

i ta ã xây d ng các ai r ng phòng cháy v i các loài cây lá r ng. Các

loài cây

c l a ch n tr ng trên các ai r ng phòng cháy d a theo nguyên t c

( t nào cây

y) và áp d ng nhi u ph

ng pháp khác nhau

loài cây có kh n ng ch ng ch u l a nh : ph
cháy, ph

ng

t tr c ti p, ph

l a ch n các

ng pháp i u tra th c bì sau

ng pháp xác

nh th c nghi m, ph

ng

pháp ánh giá t ng h p.
V i nh ng ph ng pháp l a ch n ó, Trung qu c ã l a ch n

c hàng ch c

loài cây có kh n ng phòng cháy, n i b t là: Ph i thu c, D i, Trinh n , Sau sau…
2.2. Tình hình công tác PCCCR

Vi t Nam

- Xác nh mùa cháy r ng
S
(1970)

d ng ph

ng pháp ch s khô h n c a GS.TS. Thái V n Tr ng

tính mùa cháy r ng theo công th c :


13

X = S;A;D

Trong ó :
X – ch s khô h n
S – s tháng khô : là nh ng tháng có l
trong gi i h n c a nhi t

ng m a trung bình (P) n m

trung bình (T) là : T
A- S tháng h n : là nh ng tháng có l

ng m a trung bình n m trong

gi i h n : 5mm

D- S tháng ki t : là nh ng tháng có l

ng m a 5mm

- K t qu nghiên c u v d báo cháy r ng:
Nh ng nghiên c u v d báo cháy r ng
t n m 1981 và ch y u theo h

n

c ta

cb t

ng nghiên c u áp d ng ph

u ti n hành

ng pháp d báo

theo ch tiêu t ng h p c a V.G Nesterov.
C c Ki m lâm (1985) [5] ã ch trì

tài c p nhà n

phòng cháy ch a cháy r ng thông và r ng tràm. K t qu

c v bi n pháp
tài là m t báo cáo

mang tính úc rút các kinh nghi m v phòng cháy, ch a cháy cho r ng thông
và r ng tràm c a các t nh trong khu v c, mà ch a

a ra các bi n pháp m i.

Tác gi Ph m Ng c H ng (1988) [8] ã áp d ng ph

ng pháp c a V.G

Nesterov trên c s nghiên c u c i ti n, i u ch nh h s K theo l

ng m a

ngày

it

tính toán và xây d ng ph

ng pháp d báo cháy r ng cho

r ng Thông t nh Qu ng Ninh theo các ch tiêu

ng

c xác nh nh sau:

- Trên c s s d ng công th c ch tiêu t ng h p c a V.G Nesterov và
dãy quan tr c các y u t khí t

ng g m nhi t

chênh l ch bão hoà lúc 13 gi và l

không khí lúc 13 gi ,

ng m a ngày c a t nh Qu ng Ninh trong

10 n m (1975 – 1985), tác gi tính ch tiêu khí t

ng t ng h p P cho t ng ngày

Qu ng Ninh.
Sau ó tác gi d a vào k t qu phân tích m i liên h gi a ch tiêu P v i s
v cháy ã x y ra trong 10 n m

i u ch nh l i ng

cháy r ng Qu ng Ninh, k t qu

c ghi b ng 1.5

ng c a các c p d báo


14

B ng 2.5 Phân c p cháy r ng Thông theo ch tiêu P cho r ng Thông
Qu ng Ninh c a T.S Ph m Ng c H ng
C p cháy

Ph
Nesterov

l nc aP

I

<1000

Ít có kh n ng cháy

II

1001 – 2500

Có kh n ng cháy

III

2501 – 5000

Nhi u kh n ng cháy

IV

5001 – 10.000

Nguy hi m

V

>10.000

C c k nguy hi m

ng pháp d

báo cháy r ng theo ch tiêu t ng h p c a V.G

c áp d ng r ng rãi trên quy mô c n

d th c hi n v i các thi t b
pháp này l i có nh
chính, ch a tính
v t li u cháy,

d ng ph

Kh n ng cháy

c. Nó có u i m

n gi n,

n gi n và ít t n công s c. Tuy nhiên, ph

c i m là ch c n c vào nh ng nhân t khí t

n

c nh h

ng

a hình…Vì v y, vi c áp

ng pháp này trên toàn lãnh th mà không có nh ng h s

thích h p có th d n

ng là

ng c a m t s nhân t khác nh kh i l

c i m c a ngu n l a, i u ki n

ng

i u ch nh

n nh ng sai s nh t nh.

T n m 1989 – 1992, t ch c UNDP ã h tr “D án t ng c

ng kh

n ng phòng cháy, ch a cháy r ng cho Vi t Nam”. A.N Cooper chuyên gia
ánh giá m c

nguy hi m cháy r ng c a FAO ã cùng các chuyên gia Vi t

Nam nghiên c u, so n th o ph

ng pháp d báo cháy r ng. A.N Cooper cho

r ng ngoài các y u t mà V.G Nesterov ã nêu,
Nam gió c ng là nhân t
ám cháy. Do v y, ông
ph i tính

nt c

nh h

ngh s d ng ph

gió. T c

cao 10-12m so v i m t

ng l n

gió

i v i nhi u vùng r ng

Vi t

n s hình thành và phát tri n c a
ng pháp c a V.G Nesterov nh ng

c xác

nh vào th i i m 13 gi

t. Công th c d báo do ông

xu t nh sau:


15

Pc= P.(WF) (1.8)
Trong ó Pc: Ch tiêu khí t
P: Ch tiêu khí t
c s

ng t ng h p theo

ngh c a Cooper

ng t ng h p tính theo công th c c a V.G Nesterov trên

i u ch nh h s K theo l

ng m a ngày c a Ph m Ng c H ng

WF: H s hi u ch nh có giá tr ph thu c vào t c
T c
gió
0 – 4 km/gi
5 – 15 km/gi
16 – 20 km/gi
>20 km/gi

gió nh bi u

Giá tr h s WF
1.0
1.5
2.0
3.0

C n c vào k t qu xác

nh ch s Pc

Vi t Nam, A.N Cooper ã phân

c p d báo nguy c cháy r ng Vi t Nam thành 4 c p nh b ng 2.6
B ng 2.6 C p nguy hi m cháy thêm y u t gió c a A.N Cooper (1991)
C p cháy

c tr ng c p cháy

Ch s Pc

Ch s theo màu

I

Có nguy c cháy th p

0 – 4000

Xanh

II

Có nguy c cháy trung bình

4001 – 12000

Vàng

III

Có nguy c cháy cao

12001 – 30000

Da cam

IV

Có nguy c cháy r t cao

>30000

Trong quá trình nghiên c u tác gi

ã

báo nguy c cháy r ng. i u này làm t ng

a thêm nhân t gió vào khi d
chính xác c a ch s nh t là

i

v i các vùng gió có v n t c l n vào mùa khô. Nh ng bi n pháp này ch a kh c
ph c

c nh

c i m chính c a V.G Nesterov là khi không có m a nhi u

ngày liên t c thì ch s Pc c t ng lên vô h n trong lúc ó c p d báo ch có
c p IV. Do ó d báo không còn ý ngh a n a.


16

Khi nghiên c u quan h gi a ch tiêu t ng h p P c a Nesterov v i s ngày
khô h n lien t c H (s ngày liên t c không m a ho c có m a nh ng l

ng m a

nh h n 5mm). T.S Ph m Ng c H ng k t lu n ch s P có liên h r t ch t ch
v i H, h s t

ng quan gi a chúng

t 0.81. i u ó nói lên r ng s ngày khô

h n liên t c càng t ng thì kh n ng xu t hi n cháy r ng càng l n. T k t qu
phân tích t
vào H

ng quan c a P và H tác gi

ã xây d ng m t ph

ng pháp c n c

d báo nguy c cháy r ng ng n h n và dài h n cho t ng vùng sinh

thái khác nhau. Công th c

c áp d ng

d báo nh sau:

+ D báo hàng ngày: Hi = K.(Hi-1+1)
+ D báo nhi u ngày: Hi = K.(Hi-1+n) Trong ó:
Hi: S ngày khô h n liên t c
Hi-1: S ngày khô h n liên t c tính
K: H s

i u ch nh l

b ng 5mm thì K = 1, n u l

n tr

ng m a. N u l

c ngày d báo
ng m a ngày a nh h n ho c

ng m a l n h n 5mm thì K = 0.

n: S ngày khô h n, không m a liên t c c a
Sau khi tính

c Hi s ti n hành xác

tra l p s n cho a ph
Ph
toán

t d báo ti p theo.

nh kh n ng cháy r ng theo bi u

ng trong 6 tháng mùa cháy.

ng pháp này tính toán r t

n gi n, ti n l i trong s d ng (vì tính

n gi n ch c n tính s ngày không m a ho c có m a nh h n 5mm).

Tuy v y, ph

ng pháp này v n còn có m t s h n ch gi ng nh ph

ch tiêu t ng h p,

chính xác c a ph

c n c vào m t nhân t là l

ng pháp

ng pháp này còn th p h n do m i ch

ng m a.

T n m 1991 – 1993 áp d ng ph

ng pháp d báo cháy r ng theo ch tiêu

t ng h p P c i ti n cho Vi t Nam và ch s khô h n c a Ph m Ng c H ng, Võ
ình Ti n (1995) [17] ã

a ra ph

ng pháp d báo nguy c cháy r ng theo

ch tiêu t ng h p cho Vi t Nam và ch s khô h n liên t c c a Ph m Ng c
H ng. Khi áp d ng ph

ng pháp d báo này

Bình Thu n, Võ

ình Ti n và


17

nh ng nhà qu n lý cháy r ng nh n th y r ng hai ph
phù h p. Do

ng pháp này t ra không

c thù riêng, khí h u c a Bình Thu n

r t, mùa khô kéo dài 6 tháng t tháng 11 n m tr
m a kéo dài 6 tháng t tháng 5

c

c phân ra hai mùa rõ
n tháng 4 n m sau, mùa

n tháng 10. Trong mùa khô h u nh không

có m a trên 5mm, do v y ngay t tháng 1 c p d báo cháy r ng th
v t lên c p V và c th kéo dài cho

ng t ng

n h t mùa cháy thì tính thuy t ph c

không cao. M t khác, nguyên nhân cháy còn ph thu c r t l n vào y u t con
ng

i do ó ây là y u t c n quan tâm.
Sau th i gian nghiên c u t n m 1995 – 1997, T.S B Minh Châu (2001)

[3] ã nghiên c u nh h

ng c a i u ki n khí t

cháy c a v t li u cháy d

i r ng Thông t i m t s vùng tr ng i m Thông

mi n B c Vi t Nam. K t qu tác gi
theo

ã

cháy
I
II
III
IV
V

n

m và kh n ng

c là bi u phân c p cháy r ng

m v t li u cháy trên b ng. 2.7

B ng 2.7 Phân c p cháy r ng theo
C p

a ra

ng

m
VLC (%)
>50
35 – 50
17 – 34.9
10 – 16.9
<10
tài này

T c

cháy

m VLC c a T.S B Minh Châu
Bi n

ic a

Kh n ng

(m/s)

t c
xu t hi n cháy
Không cháy
Không có kh n ng
0.002–0.0037
Cháy ch m
Ít có kh n ng cháy

0.0038-0.0063 T ng i nhanh Có kh n ng cháy
0.0064-0.0096
Nhanh
Có nhi u kh n ng
>0.0096
R t nhanh
R t d cháy
c T.S B Minh Châu nghiên c u

3 khu v c: Khu v c

huy n Hoành B - Qu ng Ninh; khu v c huy n Hà Trung – Thanh Hoá; khu
v c huy n Nam àn - Ngh An. Theo tác gi thì t i c 3 khu v c khi áp d ng
các ph

ng trình

d báo

m v t li u cháy

u có sai s tích lu theo th i

gian, s ngày d báo càng dài thì sai s càng l n. V i 5 ngày sai s trung bình
<7.0%, trong 10 ngày liên t c sai s trung bình là 8.5%, trong 15 ngày liên t c
sai s d báo x p x 10% và trong kho ng th i gian 20 ngày liên t c sai s