Ảnh hưởng của chế phẩm sinh học ADE Selplex đến khả năng sinh trưởng và kháng bệnh của lợn ngoại nuôi thịt, tại xã Minh Tân huyện Thủy Nguyên Hải Phòng (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------

NGUY N V N QUANG
Tên

tài:
NH H

NG C A CH PH M SINH H C ADE SELPLEX

KH N NG SINH TR

N

NG VÀ KHÁNG B NH C A L N NGO I

NUÔI TH T, T I XÃ MINH TÂN – HUY N TH Y NGUYÊN - H I PHÒNG

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Ch n nuôi Thú y

Khoa

: Ch n nuôi Thú y

Khóa h c

: 2010 - 2015

Thái Nguyên – 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------

NGUY N V N QUANG
Tên

tài:
NH H

NG C A CH PH M SINH H C ADE SELPLEX

KH N NG SINH TR

N

NG VÀ KHÁNG B NH C A L N NGO I

NUÔI TH T, T I XÃ MINH TÂN – HUY N TH Y NGUYÊN - H I PHÒNG

KHÓA LU N T T NGHI P
H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Ch n nuôi Thú y

Khoa

: Ch n nuôi Thú y

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi ng viên h

IH C

ng d n : TS. Ph m Th Hi n L

Thái Nguyên – 2015

ng


i
L IC M

Trong su t th i gian nghiên c u,
nh n

N

hoàn thành khóa lu n c a mình, tôi ã

c s ch b o t n tình c a cô giáo h ng d n, s giúp

c a Tr

ng

i

h c Nông Lâm, Khoa Ch n nuôi thú y, và trang tr i ch n nuôi l n gia công c a
ông Bùi Doãn Hi n. Tôi c ng nh n
nghi p, s giúp

,c v

ng viên c a ng

Nhân d p này tôi xin
Ph m Th Hi n L

c s c ng tác nhi t tình c a các b n

ng

i thân trong gia ình.

c bày t lòng bi t n sâu s c t i cô giáo TS.

ng ã r t t n tình và tr c ti p h

ng d n tôi th c hi n

thành công khóa lu n này.
Tôi xin c m n Ban giám hi u Tr

ng

i h c Nông Lâm ã t o i u ki n

thu n l i và cho phép tôi th c hi n khóa lu n này.
Tôi xin bày t lòng c m n chân thành t i ch trang tr i, anh Nguy n
V n Linh k thu t viên, cùng toàn th anh ch em công nhân trong trang tr i
v s h p tác giúp

b trí thí nghi m, theo dõi các ch tiêu và thu th p s

li u làm c s cho khóa lu n này.
Tôi xin
b n bè

c bày t lòng bi t n sâu s c t i gia ình, ng

ng nghi p ã giúp

i thân cùng

ng viên tôi trong su t th i gian hoàn thành

khóa lu n.
Tôi xin chân thành c m n t t c !
Thái Nguyên, ngày 24 tháng 05 n m 2015
Sinh viên

Nguy n V n Quang


ii
DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 2.1. Ngu n vitamin E trong t nhiên ..................................................... 17
B ng 3.1. S

b trí thí nghi m .................................................................... 26

B ng 3.2. Giá tr dinh d

ng c a th c n ........................................................ 27

B ng 4.1. K t qu ph c v s n xu t................................................................. 36
B ng 4.2. Kh i l

ng l n thí nghi m qua các kì cân (kg) ............................... 37

B ng 4.3. Sinh tr

ng tuy t

B ng 4.4. Sinh tr

ng t

ng

i c a l n thí nghi m (g/con/ngày) .................. 38
i c a l n th t thí nghi m (%) ......................... 40

B ng 4.5. Tiêu t n th c n/kg t ng KL c a l n thí nghi m (kg) ..................... 41
B ng 4.6. Tiêu t n NLT và protein/kg t ng KL l n thí nghi m ................... 42
B ng 4.7. nh h ng c a ch ph m sinh h c n kh n ng phòng và tr
b nh tiêu ch y l n TN ..................................................................... 44
B ng 4.8. nh h ng c a ch ph m sinh h c n kh n ng phòng và tr
b nh
ng hô h p l n TN ............................................................. 45

B ng 4.9. Chi phí thu c thú y/kg l n thí nghi m............................................. 46


iii
DANH M C CÁC HÌNH
Trang
Hình 4.1.

th sinh tr

Hình 4.2. Bi u
Hình 4.3.

sinh tr

th sinh tr

ng tích l y c a l n qua các k cân ........................ 37
ng tuy t
ng t

ng

i c a l n thí nghi m .......................... 39
i c a l n thí nghi m ........................... 40


iv
DANH M C CÁC T
CP

: Charoen Pokphand

Cp

: Ch ph m

Cs

: C ng s

B TN

:B t

u thí nghi m

C

:

i ch ng

VT

:

n v tính

KHSS

: Khoa h c s s ng

KL

: Kh i l

KPCS

: Kh u ph n c s

KPTN

: Kh u ph n thí nghi m

Nxb

: Nhà xu t b n

P

: Kh i l

STT

: S th t

T

: Th c n

TB

: Trung bình

TN

: Thí nghi m

TT

: Th tr ng

TNHH

: Trách nhi m h u h n

ng

ng

VI T T T


v
M CL C
Trang

Ph n 1: M
1.1.

U ............................................................................................ 1

tv n

............................................................................................... 1

1.2. M c ích c a

tài ................................................................................. 1

1.3. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a

tài ................................................ 2

1.3.1. Ý ngh a khoa h c .............................................................................. 2
1.3.2. Ý ngh a th c ti n............................................................................... 2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 3
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.

c i m sinh tr

tài ....................................................................... 3
ng c a l n gi ng ngo i nuôi th t ........................ 3

2.1.2. Hi u bi t v ch ph m ADE-Selplex ................................................ 8
2.1.3. Thông tin v ch ph m sinh h c ADE-Selplex .............................. 21
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c ........................................... 23

2.2.1. Tình hình nghiên c u ch ph m ch a Selen

n

c ngoài ............ 23

2.2.2. Tình hình nghiên c u ch ph m ch a Selen trong n
Ph n 3:
3.1.

IT
it

NG, N I DUNG VÀ PH

ng,

c ................ 24

NG PHÁP NGHIÊN C U ...26

a i m nghiên c u ........................................................... 26

3.2. N i dung nghiên c u ............................................................................. 26
3.3. Ph

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi ................................ 26

3.3.1. Ph

ng pháp b trí thí nghi m ...................................................... 26

3.3.2. Các ch tiêu theo dõi và ph
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u các ch tiêu ...... 27

ng pháp x lý s li u .................................................................... 29

Ph n 4: K T QU VÀ TH O LU N ........................................................ 30
4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t ....................................................... 30


vi
4.1.1. Công tác ch n nuôi ......................................................................... 30
4.1.2. Công tác thú y ................................................................................. 31
4.2. K t qu c a chuyên
4.2.1. nh h

.......................................................................... 36

ng c a ch ph m ADE-Selplex

n kh n ng sinh tr

ng

c a l n thí nghi m..................................................................................... 36

4.2.2. nh h

ng c a ch ph m ADE-Selplex

n kh n ng chuy n hóa

th c n c a l n thí nghi m........................................................................ 41
4.2.3. nh h

ng c a ch ph m sinh h c

n kh n ng kháng b nh c a

l n th t thí nghi m ..................................................................................... 44
4.2.4. Hi u qu s d ng ch ph m sinh h c

n chi phí thu c thú y/kg KL

l n thí nghi m ........................................................................................... 46
Ph n 5: K T LU N VÀ

NGH ............................................................. 47

5.1. K t lu n ................................................................................................. 47
5.2. T n t i ................................................................................................... 47
5.3.

ngh .................................................................................................. 48

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 49

1
Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
Ch n nuôi là m t ngành truy n th ng có t lâu

ch n nuôi ngày càng phát tri n m nh c v ch t l
công nghi p hóa, hi n

i hóa ngày càng

c

i

n

c ta. Hi n nay,

ng và s l

ng do ti n trình

y m nh

h i nh p v i kinh t

qu c t . Chính vì v y, ch n nuôi v i quy mô trang tr i ã

c m r ng theo

khuynh h

t n d ng ngu n

ng nuôi gia công cho doanh nghi p n

c ngoài

gi ng, k thu t, và áp d ng quy trình k thu t công ngh cao.
ng m c tiêu h

ng t i c a th k XXI là s n xu t ngu n “th t s ch”

cho s c kh e ng

áp
mb o

i tiêu dùng. Cho nên, m t s công ty ã chú tr ng s n xu t

các lo i s n ph m ch ph m sinh h c
sinh tr

ng th i,

phòng tr b nh và kích thích kh n ng

ng, sinh s n cho v t nuôi v a an toàn l i hi u qu cao.

M t trong nh ng ch ph m sinh h c ó là ch ph m ADE-Selplex
c công ty TNHH thu c thú y Vi t Nam (Pharmavet Co. Ltd) s n xu t
n m 2013. Do ch ph m sinh h c v n là m t s n ph m m i ch a th c s
t o

c lòng tin

i v i ng

i ch n nuôi, nên

chúng tôi ã ti n hành nghiên c u
sinh h c ADE Selplex

gi i quy t v n

tài: “ nh h

n kh n ng sinh tr

này,

ng c a ch ph m

ng và kháng b nh c a l n

ngo i nuôi th t, t i xã Minh Tân - huy n Th y Nguyên - H i Phòng”,
nh m ch ng minh cho ng

i ch n nuôi th y ch ph m sinh h c có nhi u

tác d ng và an toàn v sinh th c ph m.
1.2. M c ích c a
- Xác

nh

kh n ng sinh tr
- Xác

nh

tài
c nh h

ng c a ch ph m sinh h c ADE- Selplex

n

ng c a l n ngo i nuôi th t
c nh h

ng c a ch ph m sinh h c ADE- Selplex

kh n ng kháng b nh c a l n ngo i giai o n t cai s a

n xu t bán.

n


2
Hi u qu ch n nuôi l n th t có b sung ch ph m ADE-Selplex.
1.3. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a

tài

1.3.1. Ý ngh a khoa h c
óng góp thêm t li u khoa h c v s d ng ch ph m sinh h c trong
ch n nuôi l n th t.
tài là tài li u tham kh o cho sinh viên và các nhà khoa h c trong các
nghiên c u ti p theo.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n
Nâng cao n ng su t ch n nuôi, gi m thi u vi c s d ng kháng sinh, góp
ph n phát tri n ch n nuôi b n v ng và v sinh an toàn th c ph m.


3
Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.

c i m sinh tr

tài
ng c a l n gi ng ngo i nuôi th t

2.1.1.1. M t s thông tin v gi ng l n thí nghi m
Ngu n g c và s phân b c a l n th t dòng CP40
Trong ch n nuôi công nghi p vi c xác

nh công th c lai t t, phù h p

v i i u ki n ch n nuôi c a t ng vùng là r t c n thi t. Công ty TNHH
Charoen Pokphand Vi t Nam là công ty l n trong l nh v c ch n nuôi l n, có
quy trình ch n nuôi hi n

i. Trong th i gian qua công ty ã ti n hành nh p

và lai t o thành công nhi u công th c lai và
trong ch n nuôi công nghi p.
Yorkshire) x
F1( Landrace x
con lai 3 máu

i n hình là t h p lai 3 máu

( Landrace x

ch a có nhi u nghiên c u

a các t h p lai vào s d ng

Duroc) nuôi th t th

ng ph m. Tuy nhiên,

ánh giá n ng su t sinh s n c a l n nái

Yorkshire), kh n ng sinh tr
( Landrace x

( Landrace x

Yorkshire) x

cách c th và có h th ng. CP40

ng và ch t l

ng th t c a

( Landrace x

Duroc) m t

c nuôi t i các trang tr i gia công

c 3

mi n B c, Trung, Nam c a Vi t Nam.
c i m ngo i hình
L n CP40 có lông tr ng, có con lông màu hung,

u c h i nh và dài,

vai - l ng - mông – ùi r t phát tri n, mình dài, l ng h i cong, b ng g n, 4
chân dài ch c ch n. Da c a l n CP40 có màu tr ng, tuy nhiên th nh tho ng có
m t s n t en, ho c có màu hung.
c i m sinh tr

ng

L n CP40 có m c t ng kh i l

ng bình quân t 650–750 gam/con/ngày;

tiêu t n th c n t 2,55 kg/kg t ng kh i l

ng; t l móc hàm 82,2%; t l th t

x 74,6%; t l th t n c 59,3% (theo phòng K thu t công ty CP).


4
c i m sinh tr

2.1.1.2.

Khái ni m sinh tr

ng c a l n nuôi th t
ng

Theo Chambers (1990) [3], sinh tr
ph c t p duy trì t phôi thai

ng là quá trình sinh lý sinh hoá

c hình thành

n khi con v t thành th c v

tính. Nh v y, ngay t khi còn là phôi thai, quá trình sinh tr
kh i

c

ng.
Johanson (1972) [11] ã

a ra khái ni m: V m t sinh h c, sinh tr

c xem nh là quá trình t ng h p protein, cho nên ng
kh i l

ng làm ch tiêu ánh giá s sinh tr

kh i l

ng không ph i là sinh tr

l

ng ã

ng ch y u là t ng m và n

s sinh tr

ng (ví d nh có tr

phát d c. ây là quá trình thay

ng h p t ng kh i

c ch không ph i s phát tri n c a mô c ),

c a t bào mô c , ông cho r ng c
Khi nghiên c u v sinh tr

i ta l y vi c t ng

ng. Tuy nhiên, c ng có khi t ng

ng th c s là s t ng lên v kh i l

giai o n sau khi sinh có nh h

ng

ng

ng

ng, ch t l

ng và các chi u

phát tri n qua giai o n bào thai và
n s phát tri n c a con v t.

ng, ta không th không

c p

n quá trình

i v ch t, t c là t ng thêm, hoàn thi n thêm

v tính ch t, ch c n ng c a các b ph n c th .
Phát d c di n ra trong quá trình thay
thái, kích th

i v c u t o, ch c n ng, hình

c các b ph n c th . Phát d c c a c th con v t là quá trình

ph c t p, tr i qua nhi u giai o n t khi tr ng r ng t i khi tr
con v t tr

ng thành quá trình sinh tr

ng thành, khi

ng ch m l i, s t ng sinh các t bào

các c quan, t ch c không nhi u l m, c th to ra, béo thêm nh ng ch y u
là tích lu m , còn tích l y c xem nh
Các quy lu t sinh tr
Gia súc tr

tr ng thái n

ng và phát d c c a l n.

ng thành không ch là s phóng to c a gia súc lúc s sinh.

B i vì trong quá trình phát tri n, m i giai o n sinh tr
gia súc ph i tuân theo nh ng quy lu t nh t
d c không

ng

nh.

u, quy lu t sinh tr

ng và phát d c c a

nh: Quy lu t sinh tr

ng phát d c theo giai o n.

ng phát


5
Quy lu t sinh tr

ng phát d c theo giai o n:

Theo Tr n V n Phùng và cs (2004) [15], quá trình sinh tr ng và phát d c
c al n

c chia làm hai giai o n: giai o n trong thai và giai o n ngoài thai.

+ Giai o n trong thai: Quá trình sinh tr

ng trong thai là m t ph n

quan tr ng trong chu k s ng c a l n, b i vì các s ki n c a th i k này có
nh h

ng

n sinh tr

ng, phát tri n và kh n ng sinh s n c a l n. Quá trình

phát tri n trong thai

c chia làm ba giai

o n: giai o n phôi thai, ti n thai

và bào thai. Giai o n phôi thai t lúc tr ng th tin
giai o n này là h p t d ch chuy n và làm t
ngày

c i mc a

s ng t cung (trong vòng 2

u tiên), phân chia nhanh chóng thành kh i t bào và các bào phôi. Giai

o n ti n thai t ngày 23

n 39, hình thành nên h u h t các c quan, b ph n

trong c th . Giai o n thai t ngày 40
kích th

c và kh i l

th c, th i k tr

n

là giai o n phát tri n nhanh v

ng c a thai.

+ Giai o n ngoài thai

c chia thành các th i k bú s a, th i kì thành

ng thành và th i k già c i. L n con m i sinh ra ch a thành

th c v sinh lý và th vóc, có r t nhi u s thay
tiên sau khi sinh
i và các y u t
con

n 22 ngày,

i di n ra trong th i k

phù h p cho cu c s ng c a nó sau nay. Có m t s thay
nh h

ra trên , l

ng

ng

n s thay

i ó nh kh i l

c a c th theo tu i... ây là nh ng s thay
u tiên c a l n sau khi sinh, c n ph i

ng tiêu c c

chúng ta ph i tìm cách

n sinh tr

i quan tr ng trong nh ng ngày
c nghiên c u

ng c a l n.

kéo dài th i k tr

ng phát d c không

i u ti t thân

i v thành ph n hóa h c

ng thành

ng

y

và h n ch

i v i l n nái sinh s n

nhi u s n ph m nh t.

- Quy lu t sinh tr

ng s sinh và s

ng Gulucoza trong máu, v n

nhi t, kh n ng tiêu hóa và h p th th c n, s thay

nh ng nh h

u

u

l n có th cho


6
ng

Không
t ng kh i l

u v kh n ng t ng kh i l

ng ch m, sau ó t ng kh i l

l n khác nhau mà t c

t ng kh i l

ng: lúc còn non kh n ng

ng nhanh d n, tùy theo các gi ng

ng khác nhau.

các nhà ch n nuôi ph i bi t th i i m l n sinh tr

i u quan tr ng nh t là

ng nhanh nh t

k t thúc

v béo cho thích h p, gi m giá thành s n ph m ch n nuôi.
Không

ng

quá trình sinh tr

u v s phát tri n c a các c quan b ph n c th : trong
ng và phát d c c a c th l n có nh ng c quan phát tri n

nhanh, có nh ng c quan phát tri n ch m.
Không

ng

tri n c a b x
t

ng

u v s tích l y c a các t ch c m , n c, x

ng có xu h

ng s phát

ng gi m d n theo tu i (tính theo sinh tr

i); c a th t gi m c

bình th

ng trong giai o n

ng

u sau khi sinh

sau ó gi m d n t tháng th 5, s tích l y m t ng d n t tháng 6, 7. D a
vào quy lu t này, các nhà ch n nuôi c n c n c vào m c ích ch n nuôi mà
quy t

nh th i i m gi t m cho phù h p
Các ph

Sinh tr

ng pháp ánh giá kh n ng sinh tr
ng c a l n l n

quan i m c a n ng l
vào, ông c ng là ng

i

u tiên

a ra

ng t

Sinh tr

ng

ng c a l n

c Brody mô t vào n m 1945 trên

ng cong sinh tr
ng c a l n

ng c a c th , có th tính d

sinh tr

t t l n c cao nh t.

ng d tr trong c th so v i

Vi c ánh giá sinh tr
l

có th

ng tuy t

ng tuy t

ng tuy t

Sinh tr

ng t

i

ng t

ng

i (gam/ngày) ho c

c tính theo công th c sau:

i (g/ngày) =
ng

i

i (%) =

u k (g)

Th i gian nuôi(ngày)

c tính theo công th c sau:
(KL cu i k – KL

Sinh tr

i d ng t ng kh i

i (%).

KL cu i k (g) - KL
Sinh tr

ng n

ng d ng hình ch S.

c th hi n d

i d ng sinh tr

n v n ng l

(KL

u k )×100

u k + KL cu i k )/2

X100


7
2.1.1.3.Các y u t
Các y u t

nh h
nh h

ng

ng

n kh n ng sinh tr

n sinh tr

ng c a l n

ng phát d c c a l n g m hai nhóm: các

y u t bên trong và các y u t bên ngoài (Tr n V n Phùng và cs , 2004 [15])
Các y u t bên trong:
Y u t di truy n là m t trong nh ng y u t có ý ngh a quan tr ng nh t
nh h

ng

n sinh tr

ng phát d c c a l n. Quá trình sinh tr

c a l n tuân theo các quy lu t sinh h c, nh ng ch u nh h

ng phát d c

ng c a các gi ng

l n khác nhau.
N u y u t th hai nh h
trình trao

ng

n sinh tr

ng và phát d c c a l n là quá

i ch t trong c th . Quá trình trao

i ch t x y ra d

is

i u

khi n c a các hormone. Hormone tham gia vào t t c các quá trình trao

i

ch t c a t bào và gi cân b ng các ch t trong máu.
- Các y u t bên ngoài.
Các y u t bên ngoài nh h
c a c th l n bao g m dinh d

ng

n quá trình sinh tr

ng, nhi t

môi tr

ng và phát d c

ng, ánh sáng và các

y u t khác.
+ Dinh d

ng:

Các y u t di truy n không th phát huy t i a, n u không có m t môi
tr

ng dinh d

ng và th c n hoàn ch nh. Khi chúng ta

th c n, bao g m c s l
quá trình sinh tr
+ Nhi t
Nhi t
còn nh h
tr

ng th c n, thì s góp ph n thúc

môi tr

môi tr

Nhi t

v
y

ng:

ng không ch

n sinh tr

nh h

ng

n tình tr ng s c kh e mà

ng và phát tri n c a c th . N u nhi t

ng không thích h p thì s không th

ra bình th

y

ng và phát tri n c a các c quan trong c th .
và m

ng

ng và ch t l

mb o

m b o quá trình trao

môi

i ch t di n

ng c ng nh cân b ng nhi t c a c th l n.
chu ng nuôi có liên quan m t thi t v i m

không khí thích h p cho l n

vào kho ng 70%.

không khí, m


8
+ Ánh sáng:
Khi nghiên c u v

nh h

r ng ánh sáng có nh h

ng c a ánh sáng

ng rõ r t

n sinh tr

i v i l n ng

ng và phát d c c a l n con,

l n h u b và l n sinh s n h n là l n v béo. Khi không
nh h
khoáng.
thì t c

ng

n quá trình trao

i ch t c a l n,

i v i l n con t s sinh
t ng kh i l

9% so v i l n con

i ta th y

ánh sáng s làm

c bi t là quá trình trao

n 70 ngày tu i, n u không

i

ánh sáng

ng s gi m t 8,5 - 12%, tiêu t n th c n gi m 8 cv n

ng d

i ánh sáng m t tr i (Tr n V n Phùng

và cs, 2004 [15])
i v i l n v béo nhu c u v ánh sáng th p h n,
xong. Trong th c t

m t s trang tr i, ng

xu ng m c t i thi u cho l n v béo,
c ng không có m t phát hi n nào v

c bi t sau khi l n n

i ta ã gi m c

ng

chi u sáng

c bi t cho các gi ng l n cao s n và

nh h

ng c a thi u ánh sáng

iv il n

v béo.

+ Các y u t khác:
Ngoài các y u t

nh h

ng

n sinh tr

trên còn có các y u t khác nh v n

chu ng tr i, ch m sóc, nuôi d

ti u khí h u chu ng nuôi nh không khí, t c
N u chúng ta cung c p cho l n các y u t
giúp cho c th l n phát tri n

ng và phát d c c a l n ã nêu
gió lùa, n ng

ng,

các khí th i...

theo yêu c u c a t ng lo i l n s

t m c t i a.

2.1.2. Hi u bi t v ch ph m ADE-Selplex
2.1.2.1. Các lo i vitamin A, D, E trong ch ph m

a. Vitamin A (C20H30O)
Vitamin A, hay còn g i là retinol, là vitamin thi t y u trong c th thu c
nhóm vitamin tan trong d u.
Vitamin A có nhi u trong gan và các s n ph m s a, giúp duy trì s c kh e
th giác và ho t
và cs (2001) [8]

ng t bào. 90% vitamin A d tr

gan (theo T Quang Hi n


9
Ngu n cung c p vitamin A
Có 2 ngu n chính cung c p vitamin A cho c th :
ng v t: ( d ng vitamin A: retinol) có trong gan, s a, lòng

tr ng…

Th c v t ( d ng ti n ch t vitamin A: beta- caroten): có trong các lo i
rau qu có màu vàng, xanh: b p c i, rau di p, cà r t…
Ch c n ng c a vitamin A
Vitamin A có r t nhi u ch c n ng quan tr ng trong c th nh :
Giúp t bào th c hi n ho t
chúng s tr i qua các bi n

ng sao chép bình th

ng, n u không

i ti n ung th .

C n thi t cho s c kh e th giác, giúp cho các t bào trong m t lo t c u
trúc c a m t luôn kh e m nh. Ngoài ra, nó còn r t quan tr ng

i v i s bi n

i ánh sáng thành các tín hi u th n kinh trong võng m c.
C n thi t cho s t ng tr

ng và phát tri n bình th

ng c a phôi thai

và thai nhi. Vitamin A có nh h

ng t i nh ng gene quy t

nh s phát tri n

liên ti p c a m t s c quan trong quá trình phát tri n phôi thai.
C n thi t cho ch c n ng sinh s n, vì nó gây nh h

ng lên ch c n ng

và s phát tri n c a tinh trùng, bu ng tr ng và nhau thai.
Nhu c u Vitamin A

i v i v t nuôi

Trong i u ki n bình th
l

ng là b o

ng cung c p t 20 – 60 UI vit. A/kg tr ng

m cho gia súc không b thi u vitamin A. Nh ng

gia súc có

s c kh e t t thì c n cung c p nhi u h n. Trong 1kg VCK kh u ph n c n có
l

ng vitamin A nh sau: Bò s a : 5000 – 6000 UI, bò

c: 6000 – 8000 UI,

l n m : 3000 – 6000 UI, gà mái và gà giò : 8000 – 10000 UI.
Ng

c vitamin A

i v i l n khi kh u ph n th c n có 82500 UI/kg

VCK th c n, nuôi kéo dài 17 ngày li n, còn gà v i li u l

ng 1.500.000

UI/kg nuôi kéo dài 20 ngày li n (theo T Quang Hi n và cs (2001)) [8].

i v i l n th t nhu c u Vitamin A r t quan tr ng,
o n l n th t nuôi
c a l n th t nuôi

giai o n

u. B ng d

t ng giai o n khác nhau.

c bi t

i v i giai

i s cho ta th y nhu c u c th


10
Nhu c u vitamin A hàng ngày c a l n v béo theo t ng giai o n :
Theo tiêu chu n Vi t Nam và NRC
Kh i l

ng c th (kg)

Ch tiêu
Vitamin A
(IU)d

3-5

5 - 10

10 - 20

20 - 50

50 - 80

80 - 120

550

1.100

1.750

2.412

3.348

3.998

( Nhu c u dinh d

ng c a l n, H i

ng H t C c Hoa K , 1998)

Theo Vi n Ch n nuôi Qu c gia (2001) [21]
Kh i l

ng c th

Ch tiêu
Vitamin
A (IU)d

3-5

5 - 10

10 - 20

20 - 50

50 - 80

80 - 120

2.200

2.200

1.750

1.300

1.300

1.300

(Tiêu chu n Nh t B n, 1993)
Theo Tr n T , Cù Th Thúy Nga (2008) [19], khi thi u vitamin A

ng

v t s xu t hi n các tri u ch ng sau ây :
+ Ch m l n, lông xù, g y còm
+ Mô b o v nh da, niêm m c, giác m c m t b khô, màng tr ng m ,
d n d n sinh ch ng nhuy n giác m c
+ Ru t, d dày, khí qu n.. d b viêm loét
+ Phát sinh ch ng quáng gà
+ Vitamin A nh h
nó nh h

ng

n s ho t

ng

n quá trình oxy hóa hoàn nguyên

c th vì

ng c a vitamin C là ch t tham gia các ph n ng

oxy hóa.
b.Vitamin D
c i m

Vitamin D (còn g i là calciferol) không tan trong n

c, tan trong d u,

m , ancol, ether và chloroform. Vitamin D không ph i là m t vitamin úng


11
ngh a, b i vì quá trình t ng h p c a da b o

m

c ph n l n nhu c u c a t

ch c c th . Th c v y, n u ergocalciferol (vitamin D2) ch có th

n t th c

n thì t ch c c th có kh n ng t ng h p vitamin D s có trong l p áy c a
th

ng bì, t cholesterol và d

thu t ng “vitamin”

kh ng

th . Vitamin D không tác

i nh h

ng c a tia c c tím. Nh ng s d ng

nh tính ch t quan tr ng c a chúng

iv ic

ng tr c ti p, nh ng sau quá trình chuy n

chúng thành các ch t chuy n hóa ho t

ng, thì nh ng phân t

n

ic a

nh

c

che ch kh i ánh sáng c ng nh oxy hóa và các acid, t o i u ki n thoái bi n
nhanh chóng. V m t hóa h c vitamin D là d n su t c a sterol, hai d ng ph
bi n quan tr ng nh t là vitamin D2 và D3. Các vitamin này
các provitamin (ti n vitamin) t

c t o thành t

ng ng. Vitamin D2 t ergosterol, vitamin D3

t 7-dehydro cholesterol. Vitamin D d b phân h y khi có m t các ch t oxy
hóa và các acid vô c .
Các d ng vitamin D (quan tr ng và ph bi n nh t là vitamin D2 và D3)
Vitamin D2 (Ergocalciferol):

c t ng h p t

d ng c a tia c c tím hình thành khi n m h p th
Ergocalciferol không t tìm th y trong c th

Ergosterol d

c ánh sáng m t tr i.

ng v t, nó

c th qua th c n h ng ngày. Trong t nhiên nó

i tác

c b sung vào

c tìm thây trong gan cá,

h t coca. Acetate và d ng este acid béo v i vitamin D2 có ho t tính t

ng t

vitamin. Công th c hóa h c vitamin D2 : C28H44O.
Vitamin D3 (cholecalciferol): Ti n vitamin D3 là 7-dehydro cholesterol

c t o thành
b

c sóng 290-315 nm. Vitamin D3 có d ng b t, tinh th màu tr ng, b phân

h y ch m khi
d um .
th

da khi 7- dehydro cholesterol ph n ng v i tia t ngo i

ng thu

ngoài không khí, không hòa tan trong n

t nhiên có th thu

c, hòa tan trong

c vitamin D3 t d u gan cá, nh ng thông

c b ng cách ho t hóa ho c chi u d i ti n vitamin D3. Vitamin

D3 có ho t tính m nh h n vitamin D2. Các d n ch t c a vitamin D3 có ho t
tính t

ng t : 7-dehydro cholesterol axetate ã ho t hóa Este c a vitamin D3


12

v i các acid béo khác, h p ch t phân t c a cholesterol vitamin D3 Công th c
hóa h c vitamin D3: C27H44O.
Vai trò c a vitamin D

i v i h th ng x

Vitamin D chi m m t v trí r t

ng c a c th

c bi t dù nó có ngu n g c bên trong t

quá trình t ng h p c a da hay ngu n g c bên ngoài, b i nhu c u cung c p
th c n. Vitamin D có vai trò quan tr ng trong s duy trì
m nh và v ng ch c. Vitamin D ho t
s hình thành, h p th và duy trì s

ng nh
n

b x

ng kh e

m t hormone, nó i u ch nh

nh Ca và P trong máu. Vitamin D là

ti n hormone t o ra nhi u ch t chuy n hóa có tác d ng nh m t hormone.
Ch c n ng chính là t ng h p thu Ca t ru t và ti n hành quá trình t o x

khoáng hóa x

ng m t cách bình th

ng.

c bi t

x

ng,

ng vitamin D kích

thích các t o c t bào t ng h p nhi u h n phosphatse ki m và osteocalci
(protein x

ng ph thu c vào vitamin K) và ít h n là collagen. T t c

thu n l i cho vi c t o x

ng. Vitamin D i u hòa và chuy n hóa Ca và P

trong c th , làm t ng quá trình h p thu và

ng hóa Ca lên t i 50-80% c n

thi t cho quá trình c t hóa. Nh v y, n u thi u vitamin D thì
còi x

i u ó

ng v t s b

ng ch m l n.
N u th a Vitamin D: Khi dùng li u cao Vitamin D2 và Vitamin D3 có th

gây

c. Các tri u ch ng hay g p là kém n, bu n nôn, ti u nhi u, có khi táo

bón, khi tiêu ch y, ng ng l n, xanh xao, th nh tho ng co gi t, khó th , trong
n

c ti u ch a nhi u calci và photpho. Nh ng tri u ch ng này ch xu t hi n

v i li u r t cao (25 - 27 mg/ngày cho m t kg tr ng l
trong nhi u tu n. N u ng
l ng

ng

ng c th ) và dùng

c x y ra s có s calci hóa mô. Mu i canxi

c

th n, m ch máu, tim, ph i.

Nhu c u vitamin D
Theo H i

iv i

ng v t

ng H t C c Hoa K , (1998) [7], nhu c u vitamin A hàng

ngày c a l n v béo theo t ng giai o n nh sau:


13
Kh i l
Ch tiêu
Vitamin D
(IU)d

ng c th

3-5

5 - 10

10 - 20

20 - 50

50 - 80

80 - 120

55

110

200

278

386

461

Theo Vi n Ch n nuôi Qu c gia (2001) [21], nhu c u vitamin D c a các
lo i l n nh sau:
Kh i l

ng (Kg)
L n con

Ch tiêu
Vitamin D (IU/kg)

L n th t

3–5

5 – 10

10 – 30

30 – 70

70 – 110

220

220

200

150

150

(Tiêu chu n Nh t B n, 1993)
c. Vitamin E (C29H50O2)
Ngu n g c
Vitamin E có 2 d ng là

và

Trong t nhiên, vitamin E

tocopherol.
d ng D –

tocopherol. Trong th c n th c

v t d ng này chi m t i 90% c a t t c các d ng tocopherol.
Vitamin E có nhi u trong th c n t

i xanh, 300 – 400mg/kg. Khi s y

khô nhân t o có 30 – 50% vitamin E b phá h y, còn ph i khô thì 90 – 95%
vitamin E b phá h y.
ng v t l n th c v t,

xanh thì 10 – 60% b phá h y. Th c n giàu

m, c

u có r t ít vitamin E. Theo T Quang Hi n và cs

(2001) [8].
Công th c c u t o
V trí carbon s 6 trên vòng tocopherol b oxy hóa thành d ng –OH.
H p ch t này r t nh y c m d dàng m t hydro
vòng. Nh tác d ng này mà nó tr

tr thành liên k t O= v i

thành ch t ch ng oxy hóa, khi

tocopherol không còn tác d ng c a vitamin n a. Mu n cho vitamin này tr

ó

14
nên b n v ng ta cho nhóm –OH này hóa ester v i acid acetic ho c palmitic
bi n thành tocopherol acetat hay tocopherol palmitat. Ch t này có ho t tính
vitamin E nh ng trong th c n nó không còn tác d ng ch ng oxy hóa n a.
Khi vào c th nó

c th y phân thành

ch t ch ng oxy hóa tr l i (D
Duy

–tocopherol có tác d ng nh m t

ng Thanh Liêm, Bùi Huy Nh Phúc, D

ng

ng, 2002 [12]).
Vitamin E

c g i là ch t ch ng oxy hóa, nh ng chính nó l i d b oxy

h y ho i và ch b n v i nhi t

môi tr

ng thi u oxy và ánh sáng.

Vai trò sinh h c c a vitamin E
Là m t ch t ch ng vô sinh: vai trò này ã

c bi t t lâu, nh ng nó

c làm sáng t trong vài th p k tr l i ây.
Là m t ch t ch ng oxy hóa trong th c n: vitamin E

c coi là m t

ch t ch ng oxy hóa ng n ch n s hình thành các peroxyd và b o v các acid béo
ch a no

c bi t là acid linoleic, linolenic, arachidonic. N u thi u vitamin E thì

các peroxyd hình thành t n công gây b nh tích trên ti u não, g i là b nh viêm
nh n não, gây b nh tích trên c , g i là b nh tr ng c . V ch c n ng này thì trong
ch ng m c nh t

nh, các ch t ch ng oxy hóa nhân t o có th thay th

c. Ví

d nh các ch t EMQ, BHT, BHA, xanh metyl, propigallat vv…
N u thi u tác d ng ch ng oxy hóa c a vitamin E, thì l n con r t nh y
c m v i s t vì khi thi u vitamin E thì Fe2+r t d bi n thành Fe3+làm h h i
ch c n ng h ng c u.

bò thì b thoái hóa c khi cho kh u ph n có nhi u acid

linoleic.
Là ch t ch ng oxy hóa sinh h c trong c th : vitamin E có liên quan

n các lipoid c u trúc màng t bào nên ta coi nó là ch t ch ng oxy hóa trong
pha “lipoid”. Còn Selenium tham gia c u t o ho t

ng c a men Glutathione

– peroxydase có nhi m v phá h y các peroxyd trong môi tr
g i là pha “n

ng n

c còn

c”. Vì v y, ta g i vitamin E là apolaris antioxydants còn


15
selenium là polaris antioxydants. Vì v y mà hai y u t trên b khuy t tác
d ng t

ng h l n nhau trong vi c ch ng oxy hóa tr c ti p

b o v quá

trình oxy hóa kh x y ra liên t c trong t bào.
Ngoài ra, vitamin E còn làm t ng kh n ng gi n
hóa creatine, chuy n hóa c và cân b ng glycogen.

c và s

chuy n

i u ch nh ch c n ng và

s phát tri n c a tuy n sinh d c, i u ch nh s chuy n hóa hormone c a thùy
tr

c tuy n yên.
N u thi u vitamin E kh n ng sinh s n c a gia súc cái và gia súc

gi m.

gia súc

c

u

c gây ra b nh thoái hóa tinh hoàn, tinh trùng k hình, kém ho t

l c. Trên gia súc cái bu ng tr ng v n phát tri n bình th ng, nh ng gây ch t thai,
x y thai.

gà, v t thi u vitamin E gây ch t phôi sau khi p 5 -7 ngày.

Thi u vitamin E gây các t n th
bào c và gây t n th

ng trên c b p nh teo c , ho i t t

ng t bào th n kinh c d n

n b i li t.

S thi u vitamin E còn có kh n ng n ng thêm các tr

ng h p toan

huy t do th keto gây nên.
Tóm l i, tri u ch ng thi u vitamin E

c t ng k t g m: gia súc m t

kh n ng sinh s n; viêm nh n não Encephalomalacia; tích n

c ngoài mô

Exudative diathesis; và ho i t thoái hóa c Distrophy musculus còn g i là
white disease (b nh c tr ng)
Trên th tr

ng hi n nay l u hành vitamin E

trong th c n, d ng d u, th

ng dùng

d ng b t s d ng tr n

tiêm, chích; ho c d ng h n h p

vitamin E và selenium.
S h p thu và tiêu hóa vitamin E
S tiêu hóa vitamin E tùy thu c vào t ng lo i gia súc, thành ph n
th c n, gi i tính,
nhi u thông tin v
c bi t rõ.

tu i, m c

làm vi c, tình tr ng s c kh e. Tuy có

– tocopherol, nh ng c ch tác

ng c a nó còn ch a


16
Gan có ch a nhi u vitamin tan trong m nh A, D, E, K. Vì v y s tiêu
hóa vitamin E có s ph thu c vào ch c n ng và tình tr ng c a gan. Nên s có
m t ch t béo trong th c n giúp c th h p thu vitamin E
ng th i do tính tan trong ch t béo nên nó khó t i

c d dàng h n.

c phôi qua nhau thai.

Nhu c u vitamin E và ngu n cung c p
Nhu c u c a

ng v t

i v i vitamin E (UI/1kg VCK th c n)

Cho bê < 4 tháng tu i là 30, bê > 4 tháng tu i 20, bò cái là 30 – 40, bò
c 30, ng a 30, l n th t 20 – 30, l n cái 25, gà mái gi ng 30, gà mái th
ph m 20, gà

ng

c, cái h u b 15 – 25, gà th t 25 – 30, th 40 -50 UI/1kg VCK

th c n. 1 UI E = 1mg E. (Theo T Quang Hi n và cs, 2001 [8]).
Ngu n th c n cung c p vitamin E
H u h t các lo i rau c xanh, trong lá cây, trong m m h t,

t non

u

có ch a nhi u vitamin E trong m m, phôi c a các lo i h t có r t nhi u
tocopherol

ch ng l i s oxy hóa nh m b o v phôi c a h t. Khi xay lá c

khô và xay nghi n h t ra không bao lâu tocopherol s b phá h y. Tùy theo
lo i h t mà t l

- tocopherol so v i tocopherol t ng s có khác nhau.Ví d

trong m m h t lúa mì t l

m ch và m m b p t l

- tocopherol chi m 50% nh ng trong m m

i

- tocopherol ch chi m 10 -15% so v i tocopherol

t ng s .
L

ng

- tocopherol gi m i áng k trong su t th i gian n y m m c a

h t b p. Trong th c t
ng v t thay th cho

– tocophenyl acetate
- tocopherol vì

c s d ng trong dinh d

- tocopherol có

ng

nh y m t cách

c bi t v i oxy.

Hàm l

ng vitamin E trong th c n r t bi n

d tr , ch bi n. Chính vì v y mà th c n h n h p
ch ng oxy hóa và b sung
(DL-

ng do k thu t thu c t,
c ng

i ta tr n ch t

nhu c u vitamin E b ng vitamin E t ng h p

- tocopherol acetate). Vì nhu c u vitamin E t ng lên khi có nhi u acid

béo ch a no thi t y u nên ta coi acid linoleic, acid linolenic là y u t
kháng c a vitamin E.

i


17
B ng 2.1. Ngu n vitamin E trong t nhiên
Th c ph m các lo i
Ch t béo

mg vitamin E /kg

m m lúa

1330

B magarin

280

D uc

256

D ub p

113

D u

101

u nành

B

15-20

B p

10-50

Th t

5-16

Cá

6-10

Tr ng

7-16

Rau xanh

1-2

H i

ng H t c c M , (1998) [7], Nhu c u vitamin A hàng ngày c a

l n v béo theo t ng giai o n nh sau:
Kh i l
Ch tiêu

ng c th

3-5

5 - 10

10 - 20

20 - 50

50 - 80

80 - 120

4

8

11

20

28

34

Vitamin E
(IU)d

Theo Vi n Ch n nuôi Qu c gia (2001) [21] nhu c u vitamin c a các
lo i l n nh sau:
Kh i l

ng
(Kg)

Ch tiêu
Vitamin E (IU/kg)

L n con

L n th t

3–5

5 – 10

10 – 30

30 – 70

70 – 110

16

16

11

11

11

( Tiêu chu n Nh t B n, 1993)