I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------
NGUY N BÁ THI
Tên
tài:
NH H
NG C A CH PH M SINH H C ADE SELPLEX
KH N NG SINH TR
N
NG VÀ KHÁNG B NH C A L N NGO I
NUÔI TH T, T I XÃ MINH TÂN – HUY N TH Y NGUYÊN - H I PHÒNG
KHÓA LU N T T NGHI P
H
ào t o
: Chính quy
Chuyên ngành
: Ch n nuôi Thú y
Khoa
: Ch n nuôi Thú y
Khóa h c
: 2010 - 2015
Thái Nguyên – 2015
IH C
I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------
NGUY N BÁ THI
Tên
tài:
NH H
NG C A CH PH M SINH H C ADE SELPLEX
KH N NG SINH TR
N
NG VÀ KHÁNG B NH C A L N NGO I
NUÔI TH T, T I XÃ MINH TÂN – HUY N TH Y NGUYÊN - H I PHÒNG
KHÓA LU N T T NGHI P
H
ào t o
: Chính quy
Chuyên ngành
: Ch n nuôi Thú y
Khoa
: Ch n nuôi Thú y
Khóa h c
: 2011 - 2015
Gi ng viên h
IH C
ng d n : TS. Ph m Th Hi n L
Thái Nguyên – 2015
ng
i
L IC M
Trong su t th i gian nghiên c u,
nh n
N
hoàn thành khóa lu n c a mình, tôi ã
c s ch b o t n tình c a cô giáo h ng d n, s giúp
c a Tr
ng
i
h c Nông Lâm, Khoa Ch n nuôi thú y, và trang tr i ch n nuôi l n gia công c a
ông Bùi Doãn Hi n. Tôi c ng nh n
nghi p, s giúp
,c v
ng viên c a ng
Nhân d p này tôi xin
Ph m Th Hi n L
c s c ng tác nhi t tình c a các b n
ng
i thân trong gia ình.
c bày t lòng bi t n sâu s c t i cô giáo TS.
ng ã r t t n tình và tr c ti p h
ng d n tôi th c hi n
thành công khóa lu n này.
Tôi xin c m n Ban giám hi u Tr
ng
i h c Nông Lâm ã t o i u ki n
thu n l i và cho phép tôi th c hi n khóa lu n này.
Tôi xin bày t lòng c m n chân thành t i ch trang tr i, anh Nguy n
V n Linh k thu t viên, cùng toàn th anh ch em công nhân trong trang tr i
v s h p tác giúp
b trí thí nghi m, theo dõi các ch tiêu và thu th p s
li u làm c s cho khóa lu n này.
Tôi xin
b n bè
c bày t lòng bi t n sâu s c t i gia ình, ng
ng nghi p ã giúp
i thân cùng
ng viên tôi trong su t th i gian hoàn thành
khóa lu n.
Tôi xin chân thành c m n t t c !
Thái Nguyên, ngày 30 tháng 12 n m 2014
Sinh viên
Nguy n Bá Thi
ii
DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 2.1. Ngu n vitamin E trong t nhiên .................................................... 18
B ng 3.1. S
b trí thí nghi m................................................................... 27
B ng 3.2. Giá tr dinh d
ng c a th c n....................................................... 28
B ng 4.1. K t qu ph c v s n xu t ............................................................... 37
B ng 4.2. Kh i l
ng l n thí nghi m qua các kì cân (kg) ............................. 38
B ng 4.3. Sinh tr
ng tuy t
i c a l n thí nghi m (g/con/ngày) ................. 39
B ng 4.5. Tiêu t n th c n/kg t ng KL c a l n thí nghi m (kg) ................... 42
B ng 4.6. Tiêu t n NLT và protein/kg t ng KL l n thí nghi m ................. 43
B ng 4.7.
nh h
ng c a ch ph m sinh h c
b nh tiêu ch y
B ng 4.8.
nh h
b nh
n kh n ng phòng và tr
l n TN ................................................................. 45
ng c a ch ph m sinh h c
ng hô h p
n kh n ng phòng và tr
l n TN ......................................................... 46
B ng 4.9. Chi phí thu c thú y/ kg l n thí nghi m .......................................... 47
iii
DANH M C CÁC HÌNH
Trang
Hình 4.1.
th sinh tr
Hình 4.2. Bi u
Hình 4.3.
sinh tr
th sinh tr
ng tích l y c a l n qua các k cân ........................ 38
ng tuy t
ng t
ng
i c a l n thí nghi m .......................... 40
i c a l n thí nghi m ........................... 41
iv
DANH M C CÁC T
CP
: Charoen Pokphand
Cp
: Ch ph m
Cs
: C ng s
B TN
:B t
u thí nghi m
C
:
i ch ng
VT
:
n v tính
KHSS
: Khoa h c s s ng
KL
: Kh i l
KPCS
: Kh u ph n c s
KPTN
: Kh u ph n thí nghi m
Nxb
: Nhà xu t b n
P
: Kh i l
STT
: S th t
T
: Th c n
TB
: Trung bình
TN
: Thí nghi m
TT
: Th tr ng
TNHH
: Trách nhi m h u h n
ng
ng
VI T T T
v
M CL C
Ph n 1: M
1.1. t v n
Trang
U ............................................................................................ 1
................................................................................................... 1
1.2. M c ích c a
tài .................................................................................... 1
1.3. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a
tài ................................................... 2
1.3.1. Ý ngh a khoa h c .................................................................................... 2
1.3.2. Ý ngh a th c ti n ..................................................................................... 2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 3
2.1. C s khoa h c c a tài .......................................................................... 3
2.1.1.
c i m sinh tr
ng c a l n gi ng ngo i nuôi th t .............................. 3
2.1.2. Hi u bi t v ch ph m ADE-Selplex ...................................................... 8
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n
c .............................................. 23
2.2.1. Tình hình nghiên c u ch ph m ch a Selen
n
c ngoài ................... 23
2.2.2. Tình hình nghiên c u ch ph m ch a Selen trong n
Ph n 3:
IT
3.1. i t ng,
c ...................... 25
NG, N I DUNG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U.....27
a i m nghiên c u............................................................... 27
3.2. N i dung nghiên c u ................................................................................ 27
3.3. Ph
3.3.1. Ph
ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi ................................... 27
ng pháp b trí thí nghi m............................................................. 27
3.3.2. Các ch tiêu theo dõi và ph
3.4. Ph
ng pháp nghiên c u các ch tiêu ............ 28
ng pháp x lý s li u........................................................................ 30
Ph n 4: K T QU VÀ TH O LU N ........................................................ 31
4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t........................................................... 31
4.1.1. Công tác ch n nuôi ................................................................................ 31
4.1.2. Công tác thú y ....................................................................................... 32
4.1.3. Công tác khác ........................................................................................ 36
4.2. K t qu c a chuyên
............................................................................. 37
vi
4.2.1. nh h ng c a ch ph m ADE Selenzym n kh n ng sinh tr ng c a
l n thí nghi m ................................................................................................. 37
4.2.2. nh h ng c a ch ph m ADE Selenzym n kh n ng chuy n hóa
th c n c a l n thí nghi m. ............................................................................. 42
4.2.3. nh h ng c a ch ph m sinh h c n kh n ng kháng b nh c a l n
th t thí nghi m ................................................................................................. 45
4.2.4. Hi u qu s d ng ch ph m sinh h c n chi phí thu c thú y/kg KL l n
thí nghi m........................................................................................................ 47
Ph n 5: K T LU N VÀ
NGH ............................................................. 48
5.1. K t lu n .................................................................................................... 48
5.2. T n t i ...................................................................................................... 48
5.3.
ngh ..................................................................................................... 48
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 50
1
Ph n 1
M
1.1.
U
tv n
Ch n nuôi là m t ngành truy n th ng có t lâu
ch n nuôi ngày càng phát tri n m nh c v ch t l
công nghi p hóa, hi n
i hóa ngày càng
c
i
n
c ta. Hi n nay,
ng và s l
ng do ti n trình
y m nh
h i nh p v i kinh
t qu c t . Chính vì v y, ch n nuôi v i quy mô trang tr i ã
c m r ng theo
khuynh h
t n d ng ngu n
ng nuôi gia công cho doanh nghi p n
c ngoài
gi ng, k thu t, và áp d ng quy trình k thu t công ngh cao.
ng m c tiêu h
ng t i c a th k XXI là s n xu t ngu n “th t s ch”
cho s c kh e ng
áp
mb o
i tiêu dùng. Cho nên, m t s công ty ã chú tr ng s n xu t
các lo i s n ph m ch ph m sinh h c
sinh tr
ng th i,
phòng tr b nh và kích thích kh n ng
ng, sinh s n cho v t nuôi v a an toàn l i hi u qu cao.
M t trong nh ng ch ph m sinh h c ó có ch ph m ADE-Selplex
c công ty TNHH thu c thú y Vi t Nam (Pharmavet Co. Ltd) s n xu t
n m 2013. Do ch ph m sinh h c v n là m t s n ph m m i so v i s ra
i c a m t s lo i kháng sinh ã phát hi n t lâu, ch a th c s t o
lòng tin
i v i ng
i ch n nuôi, nên
ã ti n hành nghiên c u
ADE Selplex
gi i quy t v n
tài: “ nh h
n kh n ng sinh tr
c
này, chúng tôi
ng c a ch ph m sinh h c
ng và kháng b nh c a l n ngo i
nuôi th t, t i xã Minh Tân - huy n Th y Nguyên - H i Phòng”, nh m
ch ng minh cho ng
i ch n nuôi th y ch ph m sinh h c có nhi u tác
d ng và an toàn khi s d ng.
1.2. M c ích c a
- Xác
nh
kh n ng sinh tr
tài
c nh h
ng c a ch ph m sinh h c ADE-Selplex
ng c a l n ngo i nuôi th t
n
2
- Xác
nh
c nh h
ng c a ch ph m sinh h c ADE-Selplex
n kh n ng kháng b nh c a l n ngo i giai o n t cai s a
n xu t bán.
Hi u qu ch n nuôi l n th t có b sung ch ph m ADE-Selplex.
1.3. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a
tài
1.3.1. Ý ngh a khoa h c
óng góp thêm t li u khoa h c v s d ng ch ph m sinh h c trong
ch n nuôi l n th t.
tài là tài li u tham kh o cho sinh viên và các nhà khoa h c trong các
nghiên c u ti p theo.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n
Nâng cao n ng su t ch n nuôi, gi m thi u vi c s d ng kháng sinh, góp
ph n phát tri n ch n nuôi b n v ng và v sinh an toàn th c ph m.
T ng kh n ng sinh tr
n ng su t, ch t l
ng và kháng b nh c a l n, góp ph n nâng cao
ng s n ph m.
3
Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.
c i m sinh tr
tài
ng c a l n gi ng ngo i nuôi th t
2.1.1.1. M t s thông tin v gi ng l n thí nghi m
Ngu n g c và s phân b c a l n th t dòng CP40
Trong ch n nuôi công nghi p vi c xác
nh công th c lai t t, phù h p
v i i u ki n ch n nuôi c a t ng vùng là r t c n thi t. Công ty TNHH
Charoen Pokphand Vi t Nam là công ty l n trong l nh v c ch n nuôi l n, có
quy trình ch n nuôi hi n
i. Trong th i gian qua công ty ã ti n hành nh p
và lai t o thành công nhi u công th c lai và
trong ch n nuôi công nghi p.
Yorkshire) x
F1( Landrace x
con lai 3 máu
i n hình là t h p lai 3 máu
( Landrace x
ch a có nhi u nghiên c u
a các t h p lai vào s d ng
Duroc) nuôi th t th
ng ph m. Tuy nhiên,
ánh giá n ng su t sinh s n c a l n nái
Yorkshire), kh n ng sinh tr
( Landrace x
( Landrace x
Yorkshire) x
cách c th và có h th ng. CP40
ng và ch t l
ng th t c a
( Landrace x
Duroc) m t
c nuôi t i các trang tr i gia công
c 3
mi n B c, Trung, Nam c a Vi t Nam.
c i m ngo i hình
L n CP40 có lông tr ng, có con lông màu hung,
u c h i nh và dài,
vai - l ng - mông – ùi r t phát tri n, mình dài, l ng h i cong, b ng g n, 4
chân dài ch c ch n. Da c a l n CP40 có màu tr ng, tuy nhiên th nh tho ng
có m t s n t en, ho c có màu hung.
c i m sinh tr
ng
L n CP40 có m c t ng kh i l
ng bình quân t 650–750 gam/con/ngày;
tiêu t n th c n t 2,55 kg/kg t ng kh i l
ng; t l móc hàm 82,2%; t l th t x
74,6%; t l th t n c 59,3%, (theo Phòng K thu t công ty CP).
4
c i m sinh tr
2.1.1.2.
ng c a l n nuôi th t
Khái ni m sinh tr
ng
Theo Chambers (1990) [3], sinh tr
t p duy trì t phôi thai
c hình thành
ng là quá trình sinh lý sinh hoá ph c
n khi con v t thành th c v tính. Nh
v y, ngay t khi còn là phôi thai, quá trình sinh tr
Johanson (1972) [10] ã
ng ã
c kh i
a ra khái ni m: V m t sinh h c, sinh tr
c xem nh là quá trình t ng h p protein, cho nên ng
kh i l
ng làm ch tiêu ánh giá s sinh tr
kh i l
ng không ph i là sinh tr
l
ng ch y u là t ng m và n
s sinh tr
ng.
giai o n sau khi sinh có nh h
Khi nghiên c u v sinh tr
phát d c. ây là quá trình thay
i ta l y vi c t ng
ng. Tuy nhiên, c ng có khi t ng
ng (ví d nh có tr
ng h p t ng kh i
c ch không ph i s phát tri n c a mô c ),
ng th c s là s t ng lên v kh i l
c a t bào mô c , ông cho r ng c
ng
ng
ng
ng, ch t l
ng và các chi u
phát tri n qua giai o n bào thai và
n s phát tri n c a con v t.
ng, ta không th không
c p
n quá trình
i v ch t, t c là t ng thêm, hoàn thi n thêm
v tính ch t, ch c n ng c a các b ph n c th .
Phát d c di n ra trong quá trình thay
thái, kích th
i v c u t o, ch c n ng, hình
c các b ph n c th . Phát d c c a c th con v t là quá trình
ph c t p, tr i qua nhi u giai o n t khi tr ng r ng t i khi tr
con v t tr
ng thành quá trình sinh tr
ng thành, khi
ng ch m l i, s t ng sinh các t bào
các c quan, t ch c không nhi u l m, c th to ra, béo thêm nh ng ch
y u là tích lu m , còn tích l y c xem nh
Các quy lu t sinh tr
Gia súc tr
tr ng thái n
ng và phát d c c a l n.
ng thành không ch là s phóng to c a gia súc lúc s sinh.
B i vì trong quá trình phát tri n, m i giai o n sinh tr
gia súc ph i tuân theo nh ng quy lu t nh t
d c không
ng
nh.
u, quy lu t sinh tr
ng và phát d c c a
nh: Quy lu t sinh tr
ng phát d c theo giai o n.
ng phát
5
- Quy lu t sinh tr
ng phát d c theo giai o n:
Theo Tr n V n Phùng và cs (2004) [15], quá trình sinh tr ng và phát d c
c al n
c chia làm hai giai o n: giai o n trong thai và giai o n ngoài thai.
+ Giai o n trong thai: Quá trình sinh tr
ng trong thai là m t ph n
quan tr ng trong chu k s ng c a l n b i vì các s ki n c a th i k này có
nh h
ng
n sinh tr
ng, phát tri n và kh n ng sinh s n c a l n. Quá
trình phát tri n trong thai
c chia làm ba giai o n: giai o n phôi thai,
ti n thai và bào thai. Giai o n phôi thai t lúc tr ng th tinh
c i m c a giai o n này là h p t d ch chuy n và làm t
(trong vòng 2 ngày
s ng t cung
u tiên), phân chia nhanh chóng thành kh i t bào và
các bào phôi. Giai o n ti n thai t ngày 23
n 39, hình thành nên h u h t
các c quan, b ph n trong c th . Giai o n thai t ngày 40
o n phát tri n nhanh v kích th
+ Giai o n ngoài thai
th c, th i k tr
c và kh i l
c chia thành các th i k bú s a, th i kì thành
i di n ra trong th i k
nh h
ng
ng
n s thay
i ó nh kh i l
h c c a c th theo tu i... ây là nh ng s thay
tr
u tiên c a l n sau khi sinh, c n ph i
ng tiêu c c
ng chúng ta ph i tìm cách
cho nhi u s n ph m nh t.
ng s sinh và s
ng gulucoza trong máu, v n
nhi t, kh n ng tiêu hóa và h p th th c n, s thay
ch nh ng nh h
u
phù h p cho cu c s ng c a nó sau này. Có m t s thay
ra trên , l
ngày
là giai
ng thành và th i k già c i. L n con m i sinh ra ch a thành
tiên sau khi sinh
con
n
ng c a thai.
th c v sinh lý và th vóc, có r t nhi u s thay
i và các y u t
n 22 ngày,
n sinh tr
i u ti t thân
i v thành ph n hóa
i quan tr ng trong nh ng
c nghiên c u
ng c a l n.
kéo dài th i k tr
y
và h n
i v i l n nái sinh
ng thành
l n có th
6
- Quy lu t sinh tr
Không
t ng kh i l
ng
ng phát d c không
ng
u v kh n ng t ng kh i l
ng ch m, sau ó t ng kh i l
l n khác nhau mà t c
t ng kh i l
u
ng: lúc còn non kh n ng
ng nhanh d n, tùy theo các gi ng
ng khác nhau. i u quan tr ng nh t là
các nhà ch n nuôi ph i bi t th i i m l n sinh tr
ng nhanh nh t
k t thúc
v béo cho thích h p, gi m giá thành s n ph m ch n nuôi.
Không
ng
u v s phát tri n c a các c quan b ph n c th : trong
quá trình sinh tr
ng và phát d c c a c th l n có nh ng c quan phát tri n
nhanh, có nh ng c quan phát tri n ch m.
Không
ng
tri n c a b x
t
ng
u v s tích l y c a các t ch c m , n c, x
ng có xu h
ng s phát
ng gi m d n theo tu i (tính theo sinh tr
i); c a th t gi m c
bình th
ng trong giai o n
ng
u sau khi sinh
sau ó gi m d n t tháng th 5, s tích l y m t ng d n t tháng 6, 7. D a
vào quy lu t này, các nhà ch n nuôi c n c n c vào m c ích ch n nuôi mà
quy t
nh th i i m gi t m cho phù h p
Các ph
Sinh tr
ng c a l n l n
vào, ông c ng là ng
u tiên
i
a ra
Sinh tr
c Brody mô t vào n m 1945 trên
ng cong sinh tr
ng c a l n
ng c a c th , có th tính d
ng t
ng c a l n
ng d tr trong c th so v i
Vi c ánh giá sinh tr
ho c sinh tr
t t l n c cao nh t.
ng pháp ánh giá kh n ng sinh tr
quan i m c a n ng l
l
có th
ng
ng tuy t
n v n ng l
ng d ng hình ch S.
c th hi n d
i d ng sinh tr
i d ng t ng kh i
ng tuy t
Sinh tr
ng tuy t
ng t
i
c tính theo công th c sau:
i (g/ngày) =
ng
i
ng t
ng
u k (g)
Th i gian nuôi
c tính theo công th c sau:
KL cu i k – KL
Sinh tr
i (gam/ngày)
i (%).
KL cu i k (g) – KL
Sinh tr
ng n
uk
i (%) =
x100
(KL
u k + KL cu i k )/2
7
2.1.1.3.Các y u t
Các y u t
nh h
nh h
ng
ng
n kh n ng sinh tr
n sinh tr
ng c a l n
ng phát d c c a l n g m hai nhóm:
các y u t bên trong và các y u t bên ngoài (Tr n V n Phùng và cs,
2004)[15].
Các y u t bên trong:
Y u t di truy n là m t trong nh ng y u t có ý ngh a quan tr ng nh t
nh h
ng
n sinh tr
ng phát d c c a l n. Quá trình sinh tr
c a l n tuân theo các quy lu t sinh h c, nh ng ch u nh h
ng phát d c
ng c a các gi ng
l n khác nhau.
N u y u t th hai nh h
quá trình trao
ng
n sinh tr
ng và phát d c c a l n là
i ch t trong c th . Quá trình trao
i ch t x y ra d
is
i u khi n c a các hormone. Hormone tham gia vào t t c các quá trình trao
i ch t c a t bào và gi cân b ng các ch t trong máu.
- Các y u t bên ngoài.
Các y u t bên ngoài nh h
ng
d c c a c th l n bao g m dinh d
n quá trình sinh tr
ng, nhi t
môi tr
ng và phát
ng, ánh sáng và
các y u t khác.
+ Dinh d
ng:
Các y u t di truy n không th phát huy t i a n u không có m t môi
tr
ng dinh d
ng và th c n hoàn ch nh. Khi chúng ta
th c n bao g m c s l
quá trình sinh tr
+ Nhi t
Nhi t
còn nh h
tr
ng th c n thì s góp ph n thúc
môi tr
môi tr
v
y
ng:
ng không ch
n sinh tr
nh h
ng
n tình tr ng s c kh e mà
ng và phát tri n c a c th . N u nhi t
ng không thích h p thì s không th
ra bình th
y
ng và phát tri n c a các c quan trong c th .
và m
ng
ng và ch t l
mb o
m b o quá trình trao
ng c ng nh cân b ng nhi t c a c th l n.
môi
i ch t di n
8
Nhi t
chu ng nuôi có liên quan m t thi t v i m
không khí thích h p cho l n
không khí, m
vào kho ng 70%.
+ Ánh sáng:
Khi nghiên c u v
nh h
r ng ánh sáng có nh h
ng c a ánh sáng
ng rõ r t
n sinh tr
i v i l n ng
ng và phát d c c a l n con,
l n h u b và l n sinh s n h n là l n v béo. Khi không
nh h
ng
khoáng.
n quá trình trao
i ch t c a l n,
i v i l n con t s sinh
sáng thì t c
t ng kh i l
8 - 9% so v i l n con
i ta th y
ánh sáng s làm
c bi t là quá trình trao
n 70 ngày tu i, n u không
i
ánh
ng s gi m t 8,5 - 12%, tiêu t n th c n gi m
cv n
ng d
i ánh sáng m t tr i (Tr n V n
Phùng và cs, 2004)[15].
i v i l n v béo nhu c u v ánh sáng th p h n,
n xong. Trong th c t
m t s trang tr i, ng
sáng xu ng m c t i thi u cho l n v béo,
và c ng không có m t phát hi n nào v
c bi t sau khi l n
i ta ã gi m c
ng
chi u
c bi t cho các gi ng l n cao s n
nh h
ng c a thi u ánh sáng
iv i
l n v béo.
+ Các y u t khác:
Ngoài các y u t
nh h
ng
n sinh tr
trên còn có các y u t khác nh v n
ng và phát d c c a l n ã nêu
chu ng tr i, ch m sóc, nuôi d
ti u khí h u chu ng nuôi nh không khí, t c
th i... N u chúng ta cung c p cho l n các y u t
lo i l n s giúp cho c th l n phát tri n
gió lùa, n ng
ng,
các khí
theo yêu c u c a t ng
t m c t i a.
2.1.2. Hi u bi t v ch ph m ADE-Selplex
Ngu n g c
Ch ph m sinh h c ADE-Selplex do Công ty TNHH Thu c Thú y Vi t
Nam (Pharmavet Co. Ltd) s n xu t.
tr
ây là m t công ty có uy tín trên th
ng, không ch b i các s n ph m s n xu t ra tiêu th m nh, mà còn do
9
công ty có nhi u ho t
ng ph bi n ki n th c, i u tr b nh cho bà con
ch n nuôi. N m 2013, công ty ã cho ra
i ch ph m sinh h c ADE-
Selplex nh m ph c v công tác ch n nuôi l n, áp ng nh ng ti n b c a
n n nông nghi p. Tuy nhiên, m t ch ph m m i ra
ki m ch ng trong ch n nuôi
t o ch
i, òi h i ph i có s
ng trên th tr
ng.
Ch ph m sinh h c ADE-Selplex có d ng b t, màu tr ng, mùi th m
ngon
c khuy n cáo là dùng cho t t c các loài v t v i li u l
ng 1g/5 –
10kg th tr ng.
Thành ph n
Gi i h n ph i t
T i thi u
T i a
(Min)
(Max)
18 g
22 g
Thành ph n nguyên li u
Selen h u c 23 ppm
Vitamin E
9g
Vitamin A
9 MIU
Vitamin D3
0,9 MIU
Glucose
93%
95%
m
9%
Khoáng ch t không tan trong HCl
Kháng sinh, hoocmon, d
0,1%
c li u
Không có
(Ngu n: Công ty Pharmavet Co. Ltd)
Tác d ng
B sung vitamin A, D3, E và Selen,
non, gia c m
l
tr ng, gia súc mang thai,
ng tinh trùng. T ng t l th thai, m n
c bi t c n thi t cho gia súc, gia c m
c gi ng: làm t ng s l
, t ng s n l
ng và ch t
ng s a, tr ng, gi m t
10
l ch t cho gia súc, gia c m non, r t c n cho ch n nuôi cao s n. Ng n ng a
ch ng b i li t, còi x
ng, m m x
l a tu i, h tr trong các
ng, t ng s c
kháng cho v t nuôi
m i
t i u tr b ng kháng sinh, thu c tr c u trùng.
2.1.2.1. Các lo i vitamin A, D, E trong ch ph m
a. Vitamin A (C20H30O)
Vitamin A, hay còn g i là retinol, là vitamin thi t y u trong c th
thu c nhóm vitamin tan trong d u.
Vitamin A có nhi u trong gan và các s n ph m s a, giúp duy trì s c kh e
th giác và ho t
ng t bào. 90% vitamin A d tr
gan (theo T Quang Hi n
và cs 2001)[7].
Ngu n cung c p vitamin A
Có 2 ngu n chính cung c p vitamin A cho c th :
ng v t: ( d ng vitamin A: retinol) có trong gan, s a, lòng
tr ng…
Th c v t ( d ng ti n ch t vitamin A: beta- caroten): có trong các
lo i rau qu có màu vàng, xanh: b p c i, rau di p, cà r t…
Ch c n ng c a vitamin A
Vitamin A có r t nhi u ch c n ng quan tr ng trong c th nh :
Giúp t bào th c hi n ho t
chúng s tr i qua các bi n
ng sao chép bình th
ng, n u không
i ti n ung th .
C n thi t cho s c kh e th giác, giúp cho các t bào trong m t lo t c u
trúc c a m t luôn kh e m nh. Ngoài ra, nó còn r t quan tr ng
i v i s bi n
i ánh sáng thành các tín hi u th n kinh trong võng m c.
C n thi t cho s t ng tr
thai nhi. Vitamin A có nh h
ng và phát tri n bình th
ng t i nh ng gene quy t
ng c a phôi thai và
nh s phát tri n
liên ti p c a m t s c quan trong quá trình phát tri n phôi thai.
11
C n thi t cho ch c n ng sinh s n, vì nó gây nh h
ng lên ch c n ng
và s phát tri n c a tinh trùng, bu ng tr ng và nhau thai.
Nhu c u Vitamin A
i v i v t nuôi
Trong i u ki n bình th
l
ng là b o
ng cung c p t 20 – 60 UI vit. A/kg tr ng
m cho gia súc không b thi u vitamin A. Nh ng
gia súc có
s c kh e t t thì c n cung c p nhi u h n. Trong 1kg VCK kh u ph n c n có
l
ng vitamin A nh sau: Bò s a : 5000 – 6000 UI, bò
c :6000 – 8000 UI,
l n m : 3000 – 6000 UI, gà mái và gà giò : 8000 – 10000 UI.
Ng
c vitamin A
i v i l n khi kh u ph n th c n có 82500 UI/kg
VCK th c n, nuôi kéo dài 17 ngày li n, còn gà v i li u l
ng 1.500.000 UI/kg
nuôi kéo dài 20 ngày li n (theo T Quang Hi n và cs 2001)[8].
i v i l n th t nhu c u Vitamin r t quan tr ng,
th t nuôi
giai o n
u. B ng d
th t nuôi
t ng giai o n khác nhau.
c bi t
iv il n
i s cho ta th y nhu c u c th c a l n
Nhu c u vitamin A hàng ngày c a l n theo t ng giai o n : Theo tiêu
chu n c a NRC nh sau :
Kh i l
Ch tiêu
Vitamin
A (IU)d
ng c th (kg)
3-5
5 - 10
10 - 20
20 - 50
50 - 80
80 - 120
550
1.100
1.750
2.412
3.348
3.998
( Nhu c u dinh d
ng c a l n, H i
ng H t C c M , 1998) [6]
Theo Vi n ch n nuôi Qu c gia (2001) [21] nhu c u vitamin A c a l n
nh sau:
Kh i l
ng c th (kg)
Ch tiêu
Vitamin
A (IU)d
3-5
5 - 10
10 - 20
20 - 50
50 - 80
80 - 120
2.200
2.200
1.750
1.300
1.300
1.300
(Tiêu chu n Nh t B n, 1993)
12
Theo Tr n T , Cù Th Thúy Nga (2008) [18], khi thi u vitamin A
ng v t s xu t hi n các tri u ch ng sau ây :
+ Ch m l n, lông xù, g y còm
+ Mô b o v nh da, niêm m c, giác m c m t b khô, màng tr ng m ,
d n d n sinh ch ng nhuy n giác m c
+ Ru t, d dày, khí qu n.. d b viêm loét
+ Phát sinh ch ng quáng gà
+ Vitamin A nh h
vì nó nh h
ng
ng
n s ho t
n quá trình oxy hóa hoàn nguyên
c th
ng c a vitamin C là ch t tham gia các ph n
ng oxy hóa.
b.Vitamin D
c i m
Vitamin D (còn g i là Calciferol) không tan trong n
c, tan trong d u,
m , ancol, ether và chlroform. Vitamin D không ph i là m t vitamin úng
ngh a, b i vì quá trình t ng h p c a da b o
m
c ph n l n nhu c u c a
t ch c c th . Th c v y, n u ergocalciferol (vitamin D2) ch có th
nt
th c n thì t ch c c th có khái ni m t ng h p vitamin D s có trong l p
áy c a th
ng bì, t cholesterol và d
s d ng thu t ng “vitamin”
i nh h
ng c a tia c c tím. Nh ng
kh ng
nh tính ch t quan tr ng c a chúng
i v i c th . Vitamin D không tác
ng tr c ti p, nh ng sau quá trình
chuy n
t
n
i c a chúng thành các ch t chuy n hóa ho t
nh
ng thì nh ng phân
c che ch kh i ánh sáng c ng nh oxy hóa và các acid, t o
i u ki n thoái bi n nhanh chóng. V m t hóa h c vitamin D là d n xu t c a
sterol, hai d ng ph bi n quan tr ng nh t là vitamin D2 và D3. Các vitamin
này
c t o thành t các provitamin (ti n vitamin) t
ng ng. Vitamin D2
t ergosterol, vitamin D3 t 7-dehydro cholesterol. Vitamin D d b phân h y
khi có m t các ch t oxy hóa và các acid vô c .
13
Các d ng vitamin D (quan tr ng và ph bi n nh t là vitamin D2 và D3)
Vitamin D2 (Ergocalciferol):
c t ng h p t Ergosterol d
d ng c a tia c c tím hình thành khi n m h p th
Ergocalciferol không t tìm th y trong c th
i tác
c ánh sáng m t tr i.
ng v t, nó
c th qua th c n h ng ngày. Trong t nhiên nó
c b sung vào
c tìm th y trong gan cá,
h t coca. Acetate và d ng este acid béo v i vitamin D2 có ho t tính t
ng t
vitamin. Công th c hóa h c vitamin D2 : C28H44O.
Vitamin D3 (cholecalciferol): Ti n vitamin D3 là 7-dehydro
cholesterol
t ngo i
c t o thành
b
da khi 7- dehydro cholesterol ph n ng v i tia
c sóng 290-315 nm. Vitamin D3 có d ng b t, tinh th màu
tr ng, b phân h y ch m khi
hòa tan trong d u m .
nh ng thông th
ngoài không khí, không hòa tan trong n
t nhiên có th thu
ng thu
c,
c vitamin D3 t d u gan cá,
c b ng cách ho t hóa ho c chi u d i ti n
vitamin D3. Vitamin D3 có ho t tính m nh h n vitamin D2. Các d n ch t c a
vitamin D3 có ho t tính t
ng t : 7-dehydro cholesterol axetate ã ho t hóa
Este c a vitamin D3 v i các acid béo khác, h p ch t phân t c a cholesterol
vitamin D3. Công th c hóa h c vitamin D3: C27H44O.
Vai trò c a vitamin D
i v i h th ng x
Vitamin D chi m m t v trí r t
ng c a c th
c bi t dù nó có ngu n g c bên trong t
quá trình t ng h p c a da hay ngu n g c bên ngoài. B i nhu c u cung c p
th c n. Vitamin D có vai trò quan tr ng trong s duy trì
m nh và v ng ch c. Vitamin D ho t
s hình thành, h p th và duy trì s
b x
ng kh e
ng nh m t hormone, nó i u ch nh
n
nh Ca và P trong máu. Vitamin D là
ti n hoocmon t o ra nhi u ch t chuy n hóa có tác d ng nh m t hóc môn.
Ch c n ng chính là t ng h p thu Ca t ru t và ti n hành quá trình t o x
khoáng hóa x
ng m t cách bình th
ng.
c bi t
x
ng,
ng vitamin D kích
thích các t o c t bào t ng h p nhi u h n phosphatse ki m và osteocalci
14
ng ph thu c vào vitamin K) và ít h n là collagen. T t c
(protein x
ó thu n l i cho vi c t o x
ng. Vitamin D i u hòa và chuy n hóa Ca và P
trong c th , làm t ng quá trình h p thu và
ng hóa Ca lên t i 50-80% c n
thi t cho quá trình c t hóa. Nh v y, n u thi u vitamin D thì
còi x
i u
ng v t s b
ng ch m l n.
N u th a Vitamin D: Khi dùng li u cao Vitamin D2 và Vitamin D3 có
th gây
c. Các tri u ch ng hay g p là kém n, bu n nôn, ti u nhi u, có khi
táo bón, khi tiêu ch y, ng ng l n, xanh xao, th nh tho ng co gi t, khó th ,
trong n
c ti u ch a nhi u can xi (Ca) và ph t pho (P). Nh ng tri u ch ng
này ch xu t hi n v i li u r t cao (25 - 27 mg/ngày cho m t kg tr ng l
c th ) và dùng trong nhi u tu n. N u ng
Mu i canxi
c l ng
ng
Nhu c u vitamin D
H i
ng
c x y ra s có s canxi hóa mô.
th n, m ch máu, tim, ph i.
iv i
ng v t
ng H t c c Hoa K , (1998) [7], Nhu c u vitamin D hàng ngày
c a l n theo t ng giai o n nh sau:
Ch tiêu
Vitamin D
d
(IU)
Kh i l
ng c th
3-5
5 - 10
10 - 20
20 - 50
50 - 80
80 - 120
55
110
200
278
386
461
Theo Vi n ch n nuôi Qu c gia (2001) [21] nh c u vitamin D c a
l n nh sau:
Kh i l
ng (Kg)
Ch tiêu
Vitamin D (IU/kg)
L n con
L n th t
3–5
5 – 10
10 – 30
30 – 70
70 – 110
220
220
200
150
150
(Tiêu chu n Nh t B n, 1993)
15
c.Vitamin E (C29H50O2)
Ngu n g c
Vitamin E có 2 d ng là
và
Trong t nhiên, vitamin E
tocopherol.
d ng D –
tocopherol. Trong th c n th c
v t d ng này chi m t i 90% c a t t c các d ng tocopherol.
Vitamin E có nhi u trong th c n t
i xanh, 300 – 400mg/kg. Khi s y khô
nhân t o có 30 – 50% vitamin E b phá h y, còn ph i khô thì 90 – 95% vitamin
E b phá h y,
l n th c v t,
xanh thì 10 – 60% b phá h y. Th c n giàu
m, c
ng v t
u có r t ít vitamin E. Theo T Quang Hi n (2001) [8].
Công th c c u t o
V trí carbon s 6 trên vòng tocopherol b oxy hóa thành d ng –OH.
H p ch t này r t nh y c m d dàng m t hydro
vòng. Nh tác d ng này mà nó tr
tr thành liên k t O= v i
thành ch t ch ng oxy hóa, khi
ó
tocopherol không còn tác d ng c a vitamin n a. Mu n cho vitamin này tr
nên b n v ng ta cho nhóm –OH này hóa ester v i acid acetic ho c palmitic
bi n thành tocopherol acetat hay tocopherol palmitat. Ch t này có ho t
tính vitamin E, nh ng trong th c n nó không còn tác d ng ch ng oxy hóa
n a. Khi vào c th nó
c th y phân thành
m t ch t ch ng oxy hóa tr l i (D
Vitamin E
–tocopherol có tác d ng nh
ng Thanh Liêm và cs, 2002) [12].
c g i là ch t ch ng oxy hóa, nh ng chính nó l i d b oxy
h y ho i và ch b n v i nhi t
môi tr
ng thi u oxy và ánh sáng.
Vai trò sinh h c c a vitamin E
Là m t ch t ch ng vô sinh: vai trò này ã
c bi t t lâu, nh ng nó
c làm sáng t trong vài th p k tr l i ây.
Là m t ch t ch ng oxy hóa trong th c n: vitamin E
c coi là m t
ch t ch ng oxy hóa ng n ch n s hình thành các peroxyd và b o v các acid
béo ch a no
c bi t là acid linoleic, linolenic, arachidonic. N u thi u vitamin E
16
thì các peroxyd hình thành t n công gây b nh tích trên ti u não, g i là b nh
viêm nh n não, gây b nh tích trên c , g i là b nh tr ng c . V ch c n ng này
thì trong ch ng m c nh t nh, các ch t ch ng oxy hóa nhân t o có th thay th
c. Ví d nh các ch t EMQ, BHT, BHA, xanh metylen, propigallat vv…
N u thi u tác d ng ch ng oxy hóa c a vitamin E thì l n con r t nh y
c m v i s t vì khi thi u vitamin E thì Fe++ r t d bi n thành Fe+++ làm h
h i ch c n ng h ng c u.
bò thì b thoái hóa c khi cho kh u ph n có
nhi u acid linoleic.
Là ch t ch ng oxy hóa sinh h c trong c th : vitamin E có liên quan
n các lipoid c u trúc màng t bào, nên ta coi nó là ch t ch ng oxy hóa
trong pha “lipoid”. Còn Selenium tham gia c u t o ho t
Glutathione – peroxydase có nhi m v
tr
ng n
c còn g i là pha “n
ng c a men
phá h y các peroxyd trong môi
c”. Vì v y, ta g i vitamin E là apolaris
antioxydants còn selenium là polaris antioxydants. Vì v y mà hai y u t trên
b khuy t tác d ng t
ng h l n nhau trong vi c ch ng oxy hóa tr c ti p
b o v quá trình oxy hóa kh x y ra liên t c trong t bào.
Ngoài ra, vitamin E còn làm t ng kh n ng gi n
c và s chuy n
hóa creatine, chuy n hóa c và cân b ng glycogen. i u ch nh ch c n ng và
s phát tri n c a tuy n sinh d c, i u ch nh s chuy n hóa hóc môn c a thùy
tr
c tuy n yên.
- N u thi u vitamin E kh n ng sinh s n c a gia súc cái và gia súc
gi m.
gia súc
ng, nh ng gây
gà, v t thi u vitamin E gây ch t phôi sau khi p 5 -7 ngày.
- Thi u vitamin E gây các t n th
bào c
u
c gây ra b nh thoái hóa tinh hoàn, tinh trùng k hình, kém
ho t l c. Trên gia súc cái bu ng tr ng v n phát tri n bình th
ch t thai, x y thai.
c
và gây t n th
ng t
ng trên c b p nh teo c , ho i t t
bào th n kinh c
d n
- S thi u vitamin E còn có kh n ng n ng thêm các tr
huy t do th keto gây nên.
n b i li t.
ng h p toan
17
Nói tóm l i, tri u ch ng thi u vitamin E
c t ng k t g m: gia súc m t
kh n ng sinh s n; viêm nh n não Encephalomalacia; tích n
c ngoài mô
Exudative diathesis; và ho i t thoái hóa c Distrophy musculus còn g i là
white disease (b nh c tr ng)
Trên th tr
ng hi n nay l u hành vitamin E
trong th c n, d ng d u, th
ng dùng
d ng b t s d ng tr n
tiêm, chích; ho c d ng h n h p
vitamin E và selenium.
S h p thu và tiêu hóa vitamin E
S tiêu hóa vitamin E tùy thu c vào t ng lo i gia súc, thành ph n th c n,
gi i tính,
v
tu i, m c
làm vi c, tình tr ng s c kh e. Tuy có nhi u thông tin
- tocopherol nh ng c ch tác
ng c a nó còn ch a
c bi t rõ.
Gan có ch a nhi u vitamin tan trong m nh A, D, E, K. Vì v y s tiêu
hóa vitamin E có s ph thu c vào ch c n ng và tình tr ng c a gan. Nên s có
m t ch t béo trong th c n giúp c th h p thu vitamin E
ng th i do tính tan trong ch t béo nên nó khó t i
c d dàng h n.
c phôi qua nhau thai.
Nhu c u vitamin E và ngu n cung c p
- Nhu c u c a
ng v t
i v i vitamin E (UI/1kg VCK th c n)
Cho bê < 4 tháng tu i là 30, bê > 4 tháng tu i 20, bò cái là 30 – 40, bò
c 30, ng a 30, l n th t 20 – 30, l n cái 25, gà mái gi ng 30, gà mái th
ph m 20, gà
ng
c, cái h u b 15 – 25, gà th t 25 – 30, th 40 -50 UI/1kg VCK
th c n. 1 UI E = 1mg E. Theo T Quang Hi n và cs (2001) [8].
Ngu n th c n cung c p vitamin E
H u h t các lo i rau c xanh, trong lá cây, trong m m h t,
t non
u
có ch a nhi u vitamin E trong m m, phôi c a các lo i h t có r t nhi u
tocopherol
ch ng l i s oxy hóa nh m b o v phôi c a h t. Khi xay lá c
khô và xay nghi n h t ra không bao lâu tocopherol s b phá h y. Tùy theo lo i
h t mà t l
- tocopherol so v i tocopherol t ng s có khác nhau. Ví d trong