Vai trò của thảo quả trong sinh kế và kinh tế nông hộ đồng bào dân tộc thiểu số huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang (Luận văn thạc sĩ)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

H NG THANH TÙNG

VAI TRÒ C A TH O QU TRONG SINH K
V KINH T NÔNG H
NG BÀO DÂN T C
THI U S HUY N XÍN M N,
T NH HÀ GIANG

LU

NÔNG NGHI P

THÁI NGUYÊN - 2017


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

H NG THANH TÙNG

VAI TRÒ C A TH O QU TRONG SINH K
V KINH T NÔNG H
NG BÀO DÂN T C
THI U S HUY N XÍN M N,
T NH HÀ GIANG
Ngành: Kinh t nông nghi p
Mã s : 60.62.01.15

LU

TH

Gi

KINH T NÔNG NGHI P

ng d

THÁI NGUYÊN - 2017


i
L

tài lu

u khoa

h c c a riêng tôi. Các s li u và k t qu nghiên c u trong lu
trung th c và ch
cho vi c th c hi n lu

i b t k hình th c và b

o nào. M i s giúp

cc

n trong lu n

c ch rõ ngu n g c.

Thái Nguyên, tháng 10
Tác gi lu

H ng Thanh Tùng


ii

n
c a th o qu trong sinh k và kinh t nông h

ai trò

ng bào dân t c thi u s huy n

Xín M n, t
Vì

h

Th i Nguyên

PGS.

UBND
và bà co

Thái Nguyên, ngày

tháng 10


iii
M CL C
L

........................................................................................................i
............................................................................................................ ii

M C L C................................................................................................................. iii
DANH M C CÁC T

VI T T T ...........................................................................vi
....................................................................................... vii

M

U ....................................................................................................................1

1. S c n thi t nghiên c

tài .................................................................................1

2. M c tiêu nghiên c u................................................................................................1
tài....................................................................................................2
c .................................................................................................2

c ti n ........................................................................................2
NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U ...........................................3
lý lu n c

tài ........................................................................................3

1.1.1. Cây th o qu

a phát tri n cây th o qu ........................................3

1.1.2.

.........................5

1.1.3. Phân lo i h nông dân .......................................................................................9
1.1.4. Nh ng nhân t

ng t i s phát tri n c a th o qu trong sinh k và kinh

t nông h ..................................................................................................................10
1.2 C

th c ti n c

tài ....................................................................................13

1.2.1 Tình hình phát tri n và vai trò th o qu trên th gi i ......................................13
1.2.3. Tình hình phát tri n và vai trò th o qu

t nh Hà Giang ...............................18

ng phát tri n kinh t nông h và nh ng bài h c kinh nghi m rút ra.......20
ng phát tri n trong kinh t nông h .....................................................20
1.3.2.Nh ng bài h c kinh nghi
nông h

i v i phát tri n th o qu trong kinh t

Vi t Nam nói chung và huy n Xín M n nói riêng..................................20
NG, N

U .23

ng và ph m vi nghiên c u......................................................................23
ng nghiên c u......................................................................................23


iv
2.1.2. Ph m vi nghiên c u.........................................................................................23
2.1.2.V th i gian ......................................................................................................23
2.2. N i dung nghiên c u ..........................................................................................23
u ki n t nhiên, kinh t - xã h i huy n Xín M n ......................................23
2.2.3. Th c tr ng s n xu t th o qu c a h
2.2.4. Nh

ng b o t i huy n Xín M n....................23

c trong phát tri n th o qu t i huy n Xín M n ........24

2.2.5. Gi i pháp phát tri n cây th o qu , góp ph

y phát tri n kinh t nông h

ng bào dân t c thi u s t i huy n Xín M n .............................................................24
u....................................................................................24
2.3.1.

..........................................................................24
lý thông tin s li u ..............................................25

2.4. H th ng các ch tiêu nghiên c u .......................................................................27
2.4.1. M t s ch tiêu ph n ánh v thông tin ch h .................................................27
2.4.2. Ch tiêu ph n ánh phát tri n s n xu t cây th o qu .........................................27
2.4.3. Ch tiêu ph n ánh hi u qu s n xu t cây th o qu ..........................................27
T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .................................28
u ki n t nhiên, kinh t - xã h i huy n Xín M n t nh Hà Giang..................28
u ki n t nhiên ............................................................................28
m kinh t xã h i ..................................................................................30
3.2. Th c tr ng s n xu t th o qu c a h

ng bào dân t c thi u s t

a bàn huy n

Xín M n.....................................................................................................................34
3.2.1. T nh h nh s n xu t th o qu t i huy n Xín M n .............................................34
3.2.2.

n c a h tr ng th o qu ..........................................................36

3.2.3. Vai tr c

nông h ....................................................38

3.3 Nh ng khó k

c trong phát tri n th o qu t

a bàn huy n

Xín M n ....................................................................................................................52
.........................................................................................................52
.......................................................................................................52

3.3.3. Phân tích SWOT ............................................................................................53


v
ng và m t s gi i pháp phát tri n th o qu , góp ph n phát tri n kinh t
nông h

a bàn huy n Xín M n........................................................................54
ng phát tri n th o qu , góp ph

y phát tri n kinh t nông h

a bàn huy n Xín M n......................................................................................54
3.4.2. M t s gi i pháp phát tri n th o qu , góp ph
nông h

y phát tri n kinh t

a bàn huy n Xín M n........................................................................56
iv

ng th o qu ..................................58
................................................................................60

.................................................................................................................60
...............................................................................................................61
................................................................................................61
............................................................................................61
...........................................................................................62
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................63


vi
DANH M C CÁC T
CC

VI T T T

u

CNH

: Công nghi p hóa

CN-TTCN

: Công nghi p - ti u th công nghi p

BQC

: Bình quân chung
tính
ih c
: Hi

i hóa

KHKT

: Khoa h c k thu t

KT-XH

: Kinh t xã h i
ng

NS

t

UBND

: y ban nhân dân

SL

:S

TTCN

: Ti u th công nghi p

BQC

: Bình quân chung

WHO

: T ch c y t th gi i

GAP

: Quy trình th c hành s n xu t nông nghi p t t

ng

GACP : Các nguyên t c, tiêu chu n th c hi n t t tr ng tr t và thu hái th o qu theo
khuy n cáo c a t ch c y t th gi i.


vii

B

u tra phân theo ngh nghi p.................................................24

B ng 3.1: Tình hình s n xu t cây th o qu c a huy n Xín M n qua 3
2016 .......................................................................................................36
B ng 3.2: Thông tin chung h tr ng th o qu phân theo kinh t h .........................37
B ng 3.3: S h tr ng và di n tích cây tr ng phân theo kinh t h ..........................38
B ng 3.4: Giá tr s n xu t m t s cây tr ng phân theo kinh t h ............................40
B ng 3.5: S h tr ng và di n tích cây th o qu phân theo dân t c và nhóm h .....41
B ng 3.6: Di n tích tr ng th o qu phân theo kinh t h ..........................................42
B ng 3.7: Chi phí cho 1 ha tr ng th o qu ................................................................43
B ng 3.8: S

ng th o qu

h .....................45

B ng 3.9: S

ng th o qu

c và nhóm h ..........46

B ng 3.10: Thu nh p t th o qu

ân theo kinh t h .....................47

B ng 3.11: M t s thông tin v giá c v thu gom th o qu .....................................49
B ng 3.12: Phân tích SWOT.....................................................................................53


1
M

1. S c n thi t nghiên c

U

tài

Là t nh vùng cao biên gi i n m

c c B c c a T qu c, Hà Giang có nhi u

y u t phù h p v khí h u, th
kinh t
ti

tr

c li u có giá tr

n 2015-2020, t
tri n khai phát tri n c

y nhanh

c li u g n v

m nghèo t i các huy n

nghèo 30a.
Xín M n hi n là m t trong nh ng huy n

c bi t quan tâm

o chính quy

n phát tri n kinh t

m b o các l i ích kinh t

a

an

h i.

i dân k t h p v i phát tri

nh cho

s phát tri n c a toàn t nh Hà Giang nói chung và huy n Xín M n nói riêng.
Trong nh ng

n

cây th o qu c a huy n Xín M n t nh Hà Giang

tr thành cây tr ng có giá tr kinh t cao,
kinh t - xã h i c a t nh; t vi c tr
làm có thu nh p n

nh, góp ph n

góp tích c c vào s phát tri n
thu ho

t o ra nhi u vi c

gi m nghèo cho m t b ph n nông dân

vùng sâu, vùng xa.

Vai tr

trong sinh k v
,

".

2.
- H th ng hoá m t s

sinh k v kinh t nông h .

lý lu n và th c ti n v vai tr c a th o qu trong


2
a cây th o qu trong sinh k v kinh t nông h , s

-

góp c a th o qu trong kinh t nông h

c tr ng s n xu t th o qu

-

- Nh ng thu n l
-

ng bào dân t c thi u s t

a bàn nghiên c u.

trong phát tri n th o qu t

xu t gi i pháp phát tri n th o qu

tri n kinh t nông h
3. Ý

a bàn nghiên c u.

a bàn nghiên c u.

ng b n v ng, góp ph n phát

ng bào dân t c thi u s

a bàn nghiên c u.

tài

3.1. Ý n

c

C p nh t v h th ng h
trong sinh k v kinh t nông h
3.2.

l lu n v th c ti n vai tr c a th o qu
ng b o dân t c thi u s v ng cao.

c ti n
- Gi i ph p ph t tri n th o qu m t c ch b n v ng, g p ph n ph t tri n kinh

t nông h

ng b o dân t c thi u s v ng cao huy n X n M n, t nh H Giang. T c

gi hy v ng r ng nh ng gi i ph
tham kh o c gi tr
cc
th c t c

i u ki

xu t trong lu

i v i ch nh quy

y s là tài li u
nXnM nv c

c th tham kh o v v n d ng v
m ph t tri n kinh t nông h .

a

u ki n


3
1
T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U

1.1.

lý lu n c

tài

1.1.1. Cây th o qu
1.1.1.1.

c a phát tri n cây th o qu

m sinh v t h c c a cây th o qu

Amomum aromaticum Roxb,

3
4 cm. Lá màu

- 70 cm.

-

-

- 4cm.
3 cm, chia

[2]
1.1.1.2.

m sinh thái h c c a cây th o qu
phát
- 0,7;
xuyên có mây mù,

90%.

mát
90C và

trung bình tháng
200C.

-

trung bình

trên 1800mm,

trung bình

150C,

trung bình tháng cao
không khí trong

là
trên

ferralit
-


4
xanh che bóng,

cao vút

trên 12m,

cao

cành trung bình trên 8m.[11]
1.1.1.3.

lý

phía
Xát, Sa Pa,
Yên Bái;

Bàn,

Hoàng Su Phì,

Lào

Mù Cang
- Hà

Giáo

Lai

[12]
1.1.1.4. Giá tr s d ng

-

200- 350kg

5
- 40

núi vì ngoài giá

[13]

kinh

ra,

thì

dân


5

1.1.1.5.

a vi c s n xu t cây th o qu

V trí cây th o qu trong phát tri n kinh t - xã h i
- Th o qu là m t lo i s n ph m lâm s n ngoài g làm gia v
và s d ng ph bi n

Vi t Nam và nhi

c

chu ng

c trên th gi i. S n xu t kinh doanh

th o qu có v trí quang tr ng góp ph n c i thi n sinh k vùng cao. S n xu t th o

qu có th coi là m t ngh truy n th ng c a m t s
phía B

ng bào dân t c vùng mi n núi

c bi t là vùng Tây B c.
- Th o qu là cây tr ng quan tr ng

vùng cao. Theo th

,

, t ng di n tích r ng có tr ng th o qu t i Vi t Nam là trên 22.000 ha.
ng nhi u nh t là t nh Lào Cai v i di n tích trên 8.000 ha, di n tích còn
l i là các t nh khác. Th o qu là cây có giá tr kinh t cao, phù h p v i kinh t vùng
cao, vùng sâu vùng xa. Phát tri n cây Th o qu h p lý, b n v ng s t
ng bào dân t

i s ng, góp ph

m nghèo. Nhu c u th

ng c a cây th o qu là r t l

ng th o qu xu t kh u kho ng

3.000 t n sang Trung Qu c, Hàn Qu
trên 30 tri

u ki n

i giá tr xu t kh u kho ng

la.[16]
m k thu t s n xu t th o qu

0C - 210

cao 1.000

2.000

2

[13]
1.1.2.

v

Thu t ng
phát tri n vào nh

b nv

cs d

là m t khái ni m

u 1990. Tác gi Chambers và Conway (1992)[23]

nh


6
sinh k b n v

b n v ng bao g

và k sinh nhai, g

c

c, thu nh p và tài s n c a h . Ba khía c nh tài s n

là tài nguyên, d tr , và tài s

i. Sinh k b n v ng khi

nó bao g m ho c m r ng tài s
và l

u mà chúng ph thu c vào

n sinh k khác. Sinh k b n v ng v m t xã h i khi nó có

th ch ng ch u ho c h i sinh t nh

i l n và có th cung c p cho th h

[9].

Hi n nay c r t nhi
sinh k bao g

nh ngh a kh c nhau v sinh k . Theo m t s t c gi ,

c ti m tàng, tài s n (g m các ngu n l c v t ch t và xã h i

a hàng, ngu

cm

ng c n thi

t

ki m s ng c

Sinh k c a nông h là ho

i.

ng ki m s ng c

c th hi n

c ch nh l nông nghi p v phi nông nghi p.
Ho

ng nông nghi p bao g m: (1) Tr ng tr t: Lúa, ngô, khoai, s n, l c,
, rau m u,

n, gà, trâu, bò, cá,

Tr ng cây keo, b
Ho

, r ng,

ng phi nông nghi p

nông thôn ch y u bao g m c c d ch v , buôn

bán, làm thuê v các ngành ngh
k c a

i

nông nghi

y, trong ph m vi lu
c hi u l c c ho

nuôi s ng cho ch

M t sinh k
t

ng s n xu t nông nghi p, phi

c xem là b n v ng khi nó ph

i b t ng . Sinh k b n

c khai thác ho c gây b t l
hi n t

ph i h

y s hòa h p gi a chúng

ut

b n v ng, n

nh ng nguyên t c sau: L

tham gia c
kh

ng ho c cho các sinh k

ct

và mang l i nh

i làm trung tâm, d ti p c n, có s

i dân, xây d ng d a trên s c m
b t

i tác, b n v ng v

c ti

n ki m s ng c a h . Nó ph i có kh
t qua áp l

khác

y, sinh

nh h .

n xu

v

v (3) Lâm nghi p:

ng th , th c hi n
ng.[9]

i phó v i các

nhi u c p, trong m i quan h v i


7
V

n, các lo i v n sinh k có 5 lo

v n xã h i, v

i và v n t nhiên. Sinh k b n v ng c

thi u s là sinh k có th

ng bào dân t c

u v i kh ng ho ng và ph c h i sau kh ng ho ng,

duy trì ho

c, tài s n và cung c p nh

cho nh ng th h
nghi p khác

n là: v n v t ch t, v n tài chính,

ah

các c

i sinh k b n v ng

i ích lâu dài cho nh ng ngh
c gia trong m t th i gian ng n và dài h n.

p c n sinh k là m

pc n

m i trong phát tri n nông thôn nh m không ch nâng cao m i m

i s ng c a h

n nông nghi p, nông thôn b n v ng và hi u qu . Ta th y
sinh k bao g m toàn b nh ng ho

ng c

c m c tiêu d a

trên nh ng ngu n l c s n có c
v

n tài nguyên thiên nhiên,

phát tri n c a khoa h c công ngh .[10]

-

-

t

[23].
].

-

, xem
[9].

- Các nhà k

mâm

[9].

-

-


8
-

-

-

-

a là
].

-

chí

].

-

.
-

Theo

l
].
Theo
].


9

-

áp

1.1.3. Phân lo i h nông dân
1.1.3.1. Phân lo i theo m c thu nh p c a h
- Quy

nh s

-TTG ngày 19/11/2015 c a th

ph : V vi c ban hành chu n nghèo ti p c
+ H
700.000

nghèo

nông thôn là h

u áp d

ng Chính
n 2016 - 2020

có m c thu nh p bình quân t

i/tháng tr xu ng.

+ H c n nghèo

nông thôn là h có m c thu nh p bình quân t 1.000

i/tháng.
+ H trung bình
n 1.500

i/tháng.

+ H khá giàu
1.5

nông thôn là h có m c thu nh p bình quân t 1.000.

nông thôn là h có m c thu nh

i/tháng.[6]

1.1.3.2. Theo hình th c t ch c qu n lý
Nông h
h s n xu
qu

i hình th c ph bi n nh t c

u nông

i ch h hay m

ng lên

i thay m t gia

ng, m i nông h là c a m t h

huy t th

n lý kinh doanh m

Nông h liên doanh: Do 2-3 nông h
nhiên m i nông h thành viên v n có quy n t ch

.

p thành m t nông h l n,tuy
u hành s n xu t.

ng là anh em, h hàng hay b n bè thân thi t.
Nông h h p doanh: T ch c theo nguyên r c công ty c ph n ho t
c s n xu t, ch bi n, tiêu th nông s n. Lo i nông h
có quy mô l n, th c hi n chuyên môn hóa s n xu t, s d ng lao

ng
ng

ng làm thuê là


10
ch y u. Bao g m hai lo i: Nông h h

h p doanh phi

[10]
1.1.3.3. Phân lo i theo hình th c s h
Ch nông h

u s n xu t

c a toàn b

u s n xu t t

máy

n chu ng tr i, kho bãi, nói cách khác t t c tài s

u thu c quy n s

h u c a ch h .
Ch nông h ch s h u m t ph
nc ah

u s n xu t, m t ph n ph

ph c v s n xu t c a h .

Ch nông h

u s n xu t mà ph

li u s n xu t c a h khác ho c c
1.1.4. Nh ng nhân t

s n xu t.[10]

ng t i s phát tri n c a th o qu trong sinh k và

kinh t nông h
1.1.4.1.Nhóm y u t thu

u ki n t nhiên

-V

V

a lý có

ng tr c ti

n s n xu t nông nghi p và s phát tri n

c a kinh t h nông dân. Nh ng h nông dân có v trí thu n l i nh
thông, g

ch bi n nông s n, g n th

tâm các khu công nghi

l n,... s

ng tiêu th s n ph m, g n trung
u ki n phát tri n kinh t .

S n xu t ch y u c a h nông dân là nông nghi
tr ng nh

u s n xu

trình s n xu t. Do v

c bi t và không th thay th trong quá
a hình và tính ch t nông hoá th

liên quan m t thi t t i t ng lo i nông s n ph m, t i s
ph m, t i giá tr s n ph m và l i nhu
Khí h u th i ti
n s n xu t nông nghi

nh

h n ch nh ng b t l i và r

ng và ch

ng có
ng s n

c.

ng sinh thái: Khí h u th i ti t có
u ki n th i ti t, khí h u,

, ánh sáng,... có m i quan h ch t ch
Th c t cho th y

u t quan

u s n xu t c a h nông dân. Cu c s ng c a h g n li n

v i ru

ti

ng giao

ng tr c
m, nhi t

n s hình thành và s d ng các lo

i ti t khí h u thu n l
phát tri n kinh t .

t.


11
n phát tri n h nông dân, nh t là
ngu

c. B i vì nh ng lo i cây tr ng và gia súc t n t i theo quy lu t sinh h c,

n

ng thu n l i cây tr ng, con gia súc phát tri n t
c l i s phát tri n ch

t ch

ng gi m t

t cao, còn
n hi u qu s n

xu t th p kém.[12]
1.1.4.2. Nhóm nhân t thu c kinh t và t ch c, qu n lý
ut

n th

ng và các ngu n l c ch y u có

ng trong phát tri n kinh t nói chung và phát tri n kinh t
h nông dân nói riêng.
h c v n và k

-

v n và k

ng ph i có trình

h c

ti p thu nh ng ti n h khoa h c k thu t và kinh

nghi m s n xu t tiên ti n. Trong s n xu t, ph i gi i chuyên môn, k thu
qu n lý m i m nh d n áp d ng thành t u khoa h c k thu t vào s n xu t nh m
mang l i l i nhu

u này là r t quan tr ng,

ng tr c ti

n k t qu

trong s n xu t kinh doanh c a h , ngoài ra còn ph i có nh ng t ch t c a m

i

dám làm kinh doanh [15].
- V n: Trong s n xu t nói chung và s n xu t nông nghi p nói riêng, v n là

u ki

m b o cho các h nông dân v

u s n xu t, v

ti n hành s n xu t. V
t

u ki n không th thi u, là y u

n c a quá trình s n xu
- Công c s n xu t: Công c

ng có vai trò quan tr

i v i vi c th c

hi n các bi n pháp k thu t s n xu t. Mu n s n xu t có hi u qu
ph i s d ng công c phù h

s n xu t có

t cao c n
ng r t l

n

k t qu và hi u qu trong s n xu t c a các nông h .
h t

h t ng ch y u trong nông nghi p nông thôn bao g m:

ng giao thông, h th ng thu l i, h th
nghi p,

n,

ng, trang thi t b nông

ây là nh ng y u t quan tr ng trong phát tri n s n xu t c a kinh t h

nông dân, th c t cho th
tri n, thu nh

h t ng phát tri

i s ng c a các nông h

c

nh và c i thi n.

n xu t phát


12
- Th

s

ng: Nhu c u th

ng s quy

nh h s n xu t s n ph m gì? v i

ng bao nhiêu và theo tiêu chu n ch

th

ng, các h nông dân hoàn toàn t do l a ch n lo i s n ph m mà th

ng c n

u ki n s n xu t c a h .

- Hình th c và m

liên k t h p tác trong m i quan h s n xu t kinh doanh.

ng yêu c u c a th
ph i liên k t h p tác v

ng v s n ph m hàng hoá, các h nông dân
s n xu t, h tr nhau v v n, k thu t và giúp

nhau tiêu th s n ph m. Nh có các hình th c liên k t, h p tác mà các h nông dân
u ki n áp d ng các thành t u khoa h c k thu t và công ngh m i vào s n
xu t nh

t cây tr

ng.[15]

1.1.4.3. Nhóm nhân t thu c khoa h c k thu t và công ngh

* K thu t canh tác:
u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a m i vùng khác nhau, v i yêu c u
gi

i ph i có k thu t canh tác khác nhau. Trong nông

nghi p, t p quán, k thu t canh tác c a t ng vùng, t
tr c ti

ng

n hi u qu s n xu t nông nghi p và phát tri n kinh t nông h .
- ng d ng ti n b khoa h c - công ngh :

S n xu t c a h nông dân không th tách r i nh ng ti n b khoa h c k
thu

o ra cây tr ng v t nuôi

t cao, ch

ng t t. Th c t

cho th y nh ng h nh y c m v i ti n b k thu t v gi ng, công ngh s n xu t, hi u
bi t th

n và ch p nh n nh ng r i ro trong s n xu t nông

nghi p, h giàu lên r t nhanh. Nh có công ngh mà các y u t s n xu
t, máy móc và th i ti t khí h u kinh t k t h p v
ra s n ph m nông nghi
nông nghi p có tác d

t o

y, ng d ng các ti n b k thu t m i vào s n xu t
y s n xu t hàng hoá phát tri n.[15]

1.1.4.4. Nhóm nhân t thu c qu

c

Nhóm nhân t này bao g m chính sách, ch
, chính sách ru

c

t, chính sách b o h , tr giá nông s n

ph m, mi n thu cho s n ph m m i, chính sách cho vay v n, gi i quy t vi c làm,


13
iv
ng l

ng vùng kinh t m i,... Các chính sách này có
n phát tri n kinh t nông h và là công c

thi p có hi u qu vào s n xu t nông nghi p, t

cl

c can

u ki n cho các h nông dân phát

tri n kinh t .
Tóm l i: t các y u t
kh

n phát tri n kinh t h nông dân, có th

nh: h nông dân s n xu t t c p t túc mu n phát tri n kinh t c n ph i phá

v k t c u kinh t khép kín c a h

chuy n sang s n xu t v i quy mô l n và chính

sách kinh t là ti
xu

n b k thu t m i vào s n

kinh t h nông dân ho

1.2 C

th c ti n c

ng có hi u qu .[15]

tài

1.2.1 Tình hình phát tri n và vai trò th o qu trên th gi i

- Phân lo i th o qu : g m có tên khoa h c (Amomum tsao-ko Crevost et
Lemaire), tên h (Zingiberaceae).
- Hình thái: d ng s ng, thân, g c, r , lá, hoa, qu .
- Vùng phân b

-

Trung Qu c.

m sinh thái: khí h

t

- K thu t tr ng: Nhân gi

t, tr

sâu b nh h i.

- Thu ho ch và ch bi n: ph m ch t quy cách, bao gói, b o qu n.
- Công d ng: dùng làm thu c tr các b
là

ng ru t, b nh hàn.

hoàn
sinh

và có
hái


14
và

là
cho
vùng

Vì
có

khi áp
ta.

thay

là

-

là:
- Tên khoa h c.
-M ts

m sinh v t h c và sinh thái h

- Công d ng và thành ph n hóa h c c a th o qu .

b n.


15
sin

[25]

trình nghiên

Lecomte

có
mà

7000 loài
là

trong
trong

1350 loài cây

loài cây có giá

-

thích ng

cao.

trong 160


16
nâng cao

kinh

xã

dân vùng núi

,

,...

Trong công trình "

...