Nghiên cứu về năng suất và chất lượng trứng của gà Mía nuôi tại Trại giống gia cầm Chu Đức Phương xã Hà Hiệu huyện Ba Bể tỉnh Bắc Kạn (Khóa luận tốt nghiệp)

i

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

CHU
Tên

C ÂN

tài:
NGHIÊN C U V N NG SU T VÀ CH T L

NG TR NG C A

GÀ MÍA NUÔI T I TR I GI NG GIA C M CHU
C PH
XÃ HÀ HI U - HUY N BA B - T NH B C K N

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o: Chính quy
Chuyên ngành: Ch n nuôi thú y
Khoa: Ch n nuôi - Thú y
Khoá h c: 2011 - 2015

Thái Nguyên, n m 2015

NG

IH C


ii

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

CHU
Tên

C ÂN

tài:
NGHIÊN C U V N NG SU T VÀ CH T L
NG TR NG C A
GÀ MÍA NUÔI T I TR I GI NG GIA C M CHU
C PH
NG
XÃ HÀ HI U - HUY N BA B - T NH B C K N

KHÓA LU N T T NGHI P

IH C

H ào t o: Chính quy
Chuyên ngành: Ch n nuôi thú y
L p: K43 - CNTY
Khoa: Ch n nuôi - Thú y
Khoá h c: 2011 - 2015
Giáo viên h ng d n: ThS. ng Th Mai Lan

Thái Nguyên, n m 2015


i

L IC M

N

Trong th i gian th c hi n khóa lu n, bên c nh s n l c c a b n thân,
em c ng nh n

c s quan tâm ch b o t n tình c a giáo viên h

b n bè và cán b công tác t i Tr i gia c m.
c hoàn thành. Nhân d p này em xin
t n tình giúp

ng d n,

n nay, khóa lu n t t nghi p ã

c t lòng bi t n c a em

iv is

ó.

Em xin c m n cô giáo h
viên Khoa Ch n nuôi thú y, ng

ng d n Th c s

ng Th Mai Lan - gi ng

i ã tr c ti p h

ng d n em trong su t th i

gian th c hi n khóa lu n.
Em xin c m n Ban giám hi u nhà tr

ng, Ban ch nhi m khoa cùng

các th y giáo, cô giáo, các cán b công tác t i Tr i gia c m Chu

c Ph

- xã Hà Hi u - Huy n Ba B - t nh B c K n. ã t o i u ki n thu n l i

ng

em

hoàn thành công vi c trong quá trình th c t p.
M c dù b n thân ã có nhi u c g ng nh ng do trình

và kinh

nghi m nghiên c u c a b n thân còn h n ch nên không th tránh kh i nh ng
thi u sót. Em r t mong nh n
b n sinh viên

cs

óng góp quý báu c a th y cô cùng các

khóa lu n t t nghi p c a em

c hoàn thi n.

Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên , ngày ....tháng..... n m 2015
Sinh viên

Chu

c Ân


ii

DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 4.1: Th i gian chi u sáng cho àn gà .................................................... 28
B ng 4.2: L ch s d ng vaccine phòng b nh cho àn gà sinh s n ................. 30
B ng 4.3: K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 33
B ng 4.4: Tu i

c a gà................................................................................. 34

B ng 4.5: S n l

ng tr ng, t l

B ng 4.6: Kh o sát ch t l
B ng 4.7: Kh i l
B ng 4.8: T l

và s l

ng tr ng gi ng......................... 35

ng tr ng (n= 30) ................................................. 36

ng tr ng qua các tu n tu i ................................................ 37
p n qua các tu n tu i.......................................................... 38

B ng 4.9: T ng h p k t qu t l

p n c a tr ng .......................................... 39

B ng 4.10: Tiêu t n th c n cho 10 qu tr ng và 10 tr ng gi ng .................. 40
B ng 4.11: Tiêu t n và chi phí th c n cho 10 tr ng và 10 tr ng gi ng ........ 40


iii

DANH M C NH NG T

BQ

: Bình quân

Cs

: C ng s

G

: Gam

Kg

: Kilogram

KL

: Kh i l

VI T T T

ng

: Mái
M

: Mía

NST

: N ng su t tr ng

SS

: S sinh

TKL

: T ng kh i l

T

: Th c n

TTT

: Tiêu t n th c n

TN

: Thí nghi m

: Tr ng

P

: Tr ng l

TT

: Tu n tu i

ng

ng


iv

M CL C
Trang
Ph n 1 M
1.1.

U .................................................................................................. 1

tv n

.................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
1.3. Ý ngh a c a

tài ..................................................................... 2

tài ........................................................................................2

Ph n 2 T NG QUAN TÀI LI U ....................................................................... 3
2.1. C s khoa h c............................................................................................. 3
2.1.1. S c s ng và kh n ng kháng b nh c a gia c m........................................ 3
2.1.2. Sinh tr

ng và m t s y u t

nh h

ng

2.1.3. Kh n ng sinh s n c a gà và các y u t
2.1.4.

n sinh tr
nh h

ng ....................... 3

ng .................................6

c i m sinh h c c a tr ng gà................................................................ 8

2.1.5. Kh n ng th tinh ....................................................................................10
2.1.6. T l

p n và các y u t

nh h

ng

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

nt l

p n .............................12

c ................................................14

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i .........................................................14
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n
Ph n 3

IT

c ...........................................................16

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U......... 19

3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u .............................................................19

3.2.

a i m và th i gian ti n hành .................................................................19

3.3. N i dung nghiên c u ..................................................................................19
3.4. Ph
3.4.1. Ph

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi .....................................19
ng pháp nghiên c u ........................................................................19

3.4.2. Ch tiêu theo dõi ......................................................................................19
3.4.3. Ph

ng pháp tinh toán các ch tiêu ........................................................20

Ph n 4 K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ...................................23
4.1. Công tác ph c v s n su t..........................................................................23
4.1.1. Công tác ch n nuôi..................................................................................23


v

4.1.2. Công tác thú y .........................................................................................29
4.1.3. Công tác khác..........................................................................................32
4.2. K t qu nghiên c u ....................................................................................33
4.2.1. Tu i

c a gà .........................................................................................33

4.2.2. N ng su t tr ng và t l
4.2.3. Ch tiêu ch t l
4.2.4. Kh i l
4.2.5. T l

.....................................................................34

ng tr ng ........................................................................36

ng tr ng.....................................................................................37
p n ..............................................................................................38

4.2.6. Tiêu t n th c n cho 10 qu tr ng và 10 qu tr ng gi ng......................39
4.2.7. Chi phí và TTT cho 10 qu tr ng và 10 qu tr ng gi ng ...................40
Ph n 5 K T LU N VÀ

NGH ...................................................................41

5.1. K t lu n ......................................................................................................41
5.2.

ngh .......................................................................................................42

TÀI LI U THAM KH O .................................................................................43
I. Tài li u Ti ng Vi t .........................................................................................43
II . Tài li u Ti ng Anh ......................................................................................45
. Tài li u d ch t ti ng n

c ngoài ................................................................45


1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
Ch n nuôi gà chi m v trí quan tr ng th hai (sau ch n nuôi l n) trong

toàn ngành ch n nuôi c a Vi t Nam. Hàng n m, cung c p kho ng 350 - 450
ngàn t n th t và h n 2,5 - 3,5 t qu tr ng. Tuy nhiên, ch n nuôi gà c a n

c

ta v n trong tình tr ng s n xu t nh , phân tán, l c h u, n ng su t th p, d ch
b nh nhi u, s n ph m hàng hóa còn nh bé.
Bình quân s n l
và 935 tr ng/ng

i ch

t 4,5 - 5,4kg/ng

ng ng v i ti m n ng, s n ph m ch a áp ng

ng s n ph m ch n nuôi gà nh p kh u t n

l n dù thu su t cao nh ng các s n ph m nh p kh u v n t ng b
m t ph n th tr

i/n m

i/n m.

S n xu t ch a t
c u xã h i. M t l

ng th t x , tr ng/ng

nhu

c ngoài v r t
c chi m l nh

ng Vi t Nam. Vì v y, trong nhi u n m t i chúng ta c n ch

ng chi m l nh nh t là hi n nay Vi t Nam ã gia nh p t ch c WTO.
Gi ng gà Mía có các

c i m

u và chân nh , mình vuông, gi ng có

s c

kháng t t, d nuôi, t ng tr ng khá nhanh, da vàng, th t r n và th m ngon,

th tr

ng a chu ng. Sau 3,5 tháng nuôi, gà

t tr ng l

n ng xu t tr ng c a gà Mía là 50 - 55 qu /mái/n m, kh i l
h i th p so v i m t s gi ng gà khác. Tu i

ng 3 - 4 kg/con. V
ng tr ng 50 - 55g

mu n t 7 - 8 tháng tu i. i u này

làm t ng th i gian nuôi h u b làm t ng chi phí ch n nuôi.
Xu t phát t nhu c u th c ti n nh m tìm ra các y u t
bi n pháp nâng cao n ng xu t và ch t l
K n, em ti n hành th c hi n

nh h

ng và

ng tr ng c a gà Mía nuôi t i B c

tài: “Nghiên c u v n ng su t và ch t l

tr ng c a gà Mía nuôi t i Tr i gi ng gia c m Chu
Hi u - huy n Ba B - t nh B c K n”.

c Ph

ng

ng - xã Hà


2

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
- ánh giá
- Bi t

tài

c n ng xu t và ch t l

c các y u t

nh h

ng tr ng c a gà Mía nuôi t i c s

ng t i s c s n xu t và ch t l

- Tìm ra các bi n pháp nâng cao n ng su t và ch t l
1.3. Ý ngh a c a

ng tr ng.

ng tr ng.

tài

* Ý ngh a trong khoa h c
- Nghiên c u có h th ng v s c s n xu t và ch t l
t o c s cho vi c nhân r ng àn gà Mía

ng tr ng gà Mía

t hi u qu cao t i t nh B c K n.

- K t qu nghiên c u là tài li u khoa h c có giá tr giúp cho công tác
nghiên c u và ng d ng trong ch n nuôi gà Mía t i

a ph

ng.

* Ý ngh a trong th c ti n
T nh ng k t qu nghiên c u c a
gi ng t i Tr i gi ng gia c m Chu
B cK n

c Ph

tài ã giúp cho vi c s n xu t con

ng - xã Hà Hi u - huy n Ba B - t nh

t hi u qu cao v m t kinh t và nâng cao ch t l

ng con gi ng.


3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. C s khoa h c
2.1.1. S c s ng và kh n ng kháng b nh c a gia c m
S c s ng và kh n ng kháng b nh là ch tiêu quan tr ng nh h

ng tr c

ti p t i hi u qu ch n nuôi, b chi ph i b i y u t di truy n và môi tr
ngo i c nh. S c s ng

c th hi n

v t ch t và

truy n, có th ch ng l i nh ng nh h
nh h

tr

nh b i tính di

ng b t l i c a môi tr

ng khác c a d ch b nh. S gi m s c s ng

do tác

c xác

ng, c ng nh

giai o n h u phôi có th

ng c a các gen n a gây ch t, nh ng ch y u do tác

ng. Tr n

ng

ng c a môi

ình Miên và cs (1995) [17] cho bi t các gi ng v t nuôi nhi t

i có kh n ng ch ng b nh truy n nhi m, ký sinh trùng cao h n so v i các
gi ng v t nuôi

x l nh.

Theo Tr n Long (1994) [11] thì h s di truy n s c s ng c a gà th p

(h2 = 0.1) nên s c s ng ch y u ph thu c vào môi tr

ng.

ng v t thích nghi t t th hi n s gi m kh i l

ng c th th p nh t

khi b stress, có s c sinh s n t t, s c kháng b nh cao, s ng lâu và t l ch t
th p. S c

kháng khác nhau

th . Khi i u ki n s ng thay
môi tr

các gi ng, các dòng, th m chí gi a các c
i gà lông màu có kh n ng thích ng t t v i

ng s ng.

2.1.2. Sinh tr

ng và m t s y u t

* Khái ni m sinh tr

d

n sinh tr

nh ngh a: “Sinh tr

ng c a các b ph n nh th t, x

nh ng khác nhau v t c

ng

ng

ng c a gà

Chamber J. R, 1990 [23] ã
sinh tr

nh h

sinh tr

ng”. Khái quát h n, Tr n

ng là t ng h p s

ng, da. Nh ng b ph n này không

ng mà còn ph thu c vào ch

ình Miên và cs (1995) [17] ã

dinh

nh ngh a

y


4

nh sau: “Sinh tr

ng là quá trình tích l y các ch t h u c do

và d hóa, là s t ng chi u cao, chi u dài, b ngang, kh i l

ng hóa

ng c a các b

ph n và toàn b c th c a con v t trên c s tính ch t di truy n t
tr

c”. Cùng v i quá trình sinh tr

ng, các t ch c và c quan c a c th

luôn luôn phát tri n hoàn thi n ch c n ng sinh lý c a mình d n
Tóm l i sinh tr

i

n phát d c.

ng ph i tr i qua 3 giai o n ó là:

- Phân chia

t ng kh i l

ng t bào

- T ng th tích t bào
- T ng th tích gi a các t bào
V m t sinh h c, sinh tr

ng c a gia c m là quá trình t ng h p protein

thu nh n t bên ngoài chuy n hóa thành protein

c tr ng cho t ng c th c a

t ng gi ng, dòng làm cho c th t ng lên v kh i l
th gia c m, s t ng tr
k tr

ng thành. T t c các

s n xu t
y
tr

ng

c tính

ng và kích th

c.

c

hai th i k là th i k h u phôi và th i

c tính c a gia c m nh ngo i hình, th ch t, s c

u không ph i s n có trong t bào sinh d c ho c trong phôi ã có

khi hình thành mà chúng
ng. Các

c tính y tuy là s ti p t c th a h

m nh ng chúng ho t
Khi nghiên c u v sinh tr
quá trình thay

c hoàn ch nh trong su t quá trình sinh
ng

c tính di truy n c a b

ng m nh hay y u còn do tác
ng, không th không nói

ng c a môi tr

ng.

n phát d c. Phát d c là

i v ch t, t c là s t ng thêm và hoàn ch nh các tính ch t,

ch c n ng c a các b ph n c a c th .
Các thí nghi m c
tr

ng c a các mô c

i n c a Hammond (1959) ã ch ng minh s sinh
c di n bi n theo trình t sau:

- Hình thành h th ng ch c n ng tiêu hóa - n i ti t
- Hình thành h th ng khung x

ng

- Hình thành và phát tri n h th ng c b p
- Tích l y m

5

D a vào k t qu nghiên c u c a Hammond, thông qua ch n nuôi gia
súc, gia c m, ta th y
dinh d

ng

c r ng: Trong giai o n

c dùng t i a cho s phát tri n c a x

r t ít t o nên m .

n giai o n cu i c a s sinh tr

v n ti p t c s d ng nhi u

c u t o h th ng x

h th ng này ã gi m b t t c
ch t dinh d

u c a sinh tr

ng, th c n

ng, mô c và m t ph n
ng, ngu n dinh d

ng, c , nh ng lúc này hai

phát tri n. Càng ngày con v t càng già và

ng chuy n sang tích l y m . Trong c th gia c m, kh i l

c chi m t l nhi u nh t,

ng

ng

gà t 42 - 45%, v t t 40 - 43%, ng ng t 48 -

50%, gà tây 52 - 54% (Ngô Gi n Luy n, 1994) [13].
* Các y u t

nh h

Có nhi u y u t
m c
tr

ng

nh h

ng

n sinh tr

ng c a gà

n kh n ng sinh tr

khác nhau nh : di truy n tính bi t, t c

ng, nuôi d
-

ng c a gà v i nh ng

m c lông các i u ki n môi

ng ch m sóc...

nh h

ng c a dòng gi ng t i kh n ng sinh tr

ng: các dòng trong

m t gi ng, các gi ng khác nhau có kh n ng sinh tr

ng khác nhau. Các

gi ng gia c m chuyên th t có t c

sinh tr

ng nhanh h n các gi ng chuyên

tr ng và kiêm d ng.
tr

nh h

ng c a tính bi t: gia c m tr ng th

ng có kh n ng sinh

ng cao h n gia c m mái trong cùng m t i u ki n ch m sóc nuôi d
-

nh h

ng c a dinh d

ng: Dinh d

ng không nh ng nh h

tr c ti p t i s phát tri n c a các b ph n c th nh : th t, tr ng, x
mà còn nh h

ng

kh n ng sinh tr

n s bi n

ng di truy n v sinh tr

ng, da...

ng gi a

ng, ngoài ra trong th c n h n h p c n b sung

thêm các ch ph m hóa sinh không mang ý ngh a dinh d
d ng kích thích sinh tr

ng

ng. Mu n phát huy

ng c n ph i cung c p th c n t i u v dinh d

protein, axit amin và n ng l

ng.

ng làm t ng ch t l

ng th t.

ng nh ng có tác


6

2.1.3. Kh n ng sinh s n c a gà và các y u t

nh h

ng

* Kh n ng sinh s n c a gà
duy trì s phát tri n c a àn gà thì kh n ng sinh s n là y u t quy t
nh

n quy mô n ng xu t và hi u qu s n su t. S n ph m ch y u là th t và

tr ng, trong ó s n ph m tr ng
h

ng tr ng, còn gà h
nh

c coi là h

ng s n xu t chính c a gà

ng th t kh n ng sinh s n hay kh n ng

tr ng quy t

n s phân àn, di truy n gi ng m r ng quy mô àn gia c m. Vì v y,

sinh s n chính là ch tiêu c n

lo i gia c m khác nhau thì

c quan tâm trong công tác gi ng gia c m.

các

c i m sinh s n c ng khác nhau rõ r t.

Tr ng là s n ph m quan tr ng c a gia c m, ánh giá kh n ng s n xu t
c a gia c m ng

i ta không th không chú ý

ns c

tr ng c a gia c m.

Theo Brandsch H và Bilchel H (1987) [26] thì s c
h

tr ng ch u nh

ng c a 5 y u t chính:
1. Tu i

u hay tu i thành th c

2. Chu k

tr ng hay c

ng

tr ng

3. T n s th hi n b n n ng òi p
4. Th i gian ngh

,

c bi t là ngh

mùa ông

5. Th i gian kéo dài hay chu k
Các y u t trên có s

i u khi n b i ki u gen di truy n c a t ng gi ng

gia c m khác nhau.
* Các y u t

nh h

ng

S c s n xu t tr ng là
h

n kh n ng sinh s n c a gà

c i m ph c t p và bi n

ng, nó ch u nh

ng b i t ng h p các y u t bên trong và bên ngoài.
- Gi ng, dòng:

nh h

ng

gi ng Leghorn trung bình có s n l
tr ng, nh ng dòng ch n l c k th

n s c s n xu t m t cách tr c ti p. C th
ng 250 - 270 tr ng/ n m.V s n l
ng

ng

t ch tiêu cao h n nh ng dòng ch a

c ch n l c k kho ng 15% - 30% v s n l

ng.


7

- Tu i gia c m: Có liên quan ch t ch t i s

quy lu t,

gà s n l

tr ng c a nó. Nh m t

ng tr ng gi m d n theo tu i, trung bình n m th hai

gi m 15 - 20% so v i n m th nh t. Còn v t thì ng
s nl

ng tr ng cao h n 9 - 15%.
- Tu i thành th c sinh d c: Liên quan

là

c i m di truy n cá th . S n l

quan thu n v i s n l
- Mùa v :
s c

ns c

tr ng.

tr ng c a gia c m, nó

ng tr ng c a 3 - 4 tháng

u tiên t

ng

ng tr ng c n m.

nh h

ng

ns c

tr ng r t rõ r t.

tr ng gi m xu ng nhi u so v i mùa Xuân,
- Nhi t

môi tr

i u ki n n

n

c ta, mùa Hè

n mùa Thu l i t ng lên.

ng xung quanh: Liên quan m t thi t

c ta, nhi t

là 14 - 220C. N u nhi t
l

c l i, n m th hai cho

d

ns nl

ch n nuôi thích h p v i gia c m

i gi i h n th p thì gia c m ph i huy

ng

tr ng
ng n ng

ng ch ng rét và trên gi i h n cao s th i nhi t nhi u qua hô h p.
- Ánh sáng:

nh h

ng

ns nl

nh qua th i gian chi u sáng và c

ng

ng tr ng c a gia c m. Nó

c xác

chi u sáng. Yêu c u c a gà

th i

gian chi u sáng 12 - 16h/ngày, có th s d ng ánh sáng t nhiên và ánh sáng
nhân t o

m b o gi chi u sáng và c

ng

chi u sáng 3 - 3,5 w/m2.

Letner và Taylor (1987) [24] cho bi t: th i gian gà
- 17 gi , nh ng a s
so v i t ng gà
nên c

ng

so v i gà
- C
c

ng

Chu k

trong ngày.
tr ng

n

7 - 9 gi

c ta do khí h u khác v i các n

ng t 7
t 17,7%
c, cho

gà cao nh t là kho ng t 8 - 12 gi chi m 60 - 70%

tr ng trong ngày.
ng

tr ng: Liên quan m t thi t v i s n l

tr ng cao thì s n l
- Chu k

ng ng

vào bu i sáng. C th , s gà

tr ng th

tr ng:

ng tr ng cao và ng
c tính t khi

ng tr ng, n u

c l i.

qu tr ng

u tiên

n khi

và thay lông, ó là chu k th nh t và l p l i ti p t c chu k th hai.
tr ng liên quan t i v n gia c m con mà b t

u và k t thúc

các


8

ng

tháng khác nhau th

gà là m t n m. Nó có m i t

tính thành th c sinh d c, nh p
tr ng. S n l

tr ng, s c b n

tr ng và chu k

ng tr ng ph thu c vào th i gian kéo dài chu k

- Thay lông: Sau m i chu k
i u ki n bình th

tr ng gia c m ngh

ng, thay lông l n

ánh giá gia c m
con

tr ng.
và thay lông,

u tiên là nh ng i m quan tr ng

t t hay x u. Nh ng con thay lông s m th

ng là nh ng

kém và kéo dài th i gian thay lông t i 4 tháng.
Ng

hai tháng,

c l i, nhi u con thay lông mu n và nhanh th i gian ngh
c bi t là àn cao s n th i gian ngh

ch 4 - 5 tu n và

ngay sau khi ch a hình thành b lông m i, có con
thay lông. Ngoài ra, gia c m
h u, dinh d
2.1.4.

i
l i

ngay trong th i gian

tr ng còn ch u s chi ph i tr c ti p c a khí

ng, th c n, ch m sóc qu n lý,...

c i m hình thái

- Hình d ng qu tr ng: Là m t
c quy

c tr ng c a t ng cá th vì v y nó

nh di truy n rõ r t. Theo Brandsch và Bilchel (1978) [26] thì t l

gi a chi u dài và chi u r ng c a qu tr ng là m t ch s
d ng c a qu tr ng t
nh h

d

c i m sinh h c c a tr ng gà
*

d

ng quan thu n v i

ng

i n

nh, s bi n

n

nh 1: 0,75. Hình

ng theo mùa c ng không có

ng l n. Nói chung, hình d ng qu tr ng luôn có tính di truy n b n

v ng và có nh ng bi n d không rõ r t.
- V tr ng: Là ph n b o v c a tr ng, nó c ng

ng th i t o ra màu s c

bên ngoài qu tr ng. Màu s c v tr ng ph thu c vào gi ng, lá tai và t ng
lo i gia c m khác nhau. Phía ngoài

c ph m t l p keo dính do âm

ra. L p dính này có tác d ng làm gi m
t o i u ki n thu n l i cho vi c

ma sát gi a thành âm

tr ng, khi

o ti t

o và tr ng,

ra nó có tác d ng h n ch s

b c h i và ng n c n s xâm nh p c a t p khu n t bên ngoài vào.


9

dày c a v tr ng: Có nh h

-

phát tri n c a phôi. Th i gian,
t i

dày c a v tr ng. Do ó,

tr ng quan tr ng. Nó ch u nh h
truy n.

ng t i vi c b o qu n tr ng và s

m trong quá trình p c ng ch u nh h

ng

dày là m t ch tiêu ánh giá ch t l

ng

ng c a y u t môi tr

m i loài gia c m khác nhau v tr ng có

th c t ta có th th y hi n t
Ch t l

ng và y u t di

dày khác nhau. Trong

ng v tr ng m ng khi thi u canxi.

ng v tr ng th hi n

b n và

dày c a v tr ng. Nó có ý

ngh a trong v n chuy n và p tr ng. Ngô Gi n Luy n, 1994 [13] ã xác
v tr ng gà dày t 0,3 - 0,34 mm,

ch u l c là 2,44 - 3kg/cm2. Theo Nguy n

Duy Hoan và Tr n Thanh Vân (1998) [5] thì ch t l
ch u nh h

nh

ng v tr ng không nh ng

ng c a các y u t canxi (70% canxi c n cho v tr ng là l y tr c ti p

t th c n), ngoài ra v tr ng hình thành c n có photpho, vitamin D3, vitamin K,
các nguyên t vi l

ng… khi nhi t

6 - 10 % khi ó gia c m

t ng t 20 - 300C thì

dày v tr ng gi m

ra tr ng không có v ho c bi n d ng.

- Lòng tr ng: Là ph n bao b c bên ngoài lòng

, nó là s n ph m c a

ng d n tr ng. Lòng tr ng giúp cho vi c cung c p khoáng và tham gia c u t o
lông, da trong quá trình phát tri n c th
tr ng

c xác

giai o n phôi. Ch t l

nh qua ch s lòng tr ng và

ng lòng

n v Haugh. H s di truy n

c a tính tr ng này khá cao.
Theo Tr n Huê Viên, 2001 [21] thì Awang (1987) cho bi t kh i l
tr ng t

ng quan rõ r t v i kh i l

(r = 0,72) và kh i l

ng lòng tr ng (r = 0,86); kh i l

ng

ng lòng

ng v (r = 0,48).

Theo Ngô Gi n Luy n (1994) [13] thì Orlov. M. V (1974) cho r ng:
Ch s lòng tr ng

mùa ông cao h n

mùa Xuân và mùa Hè. Tr ng gà mái

t và gà mái già có ch s lòng tr ng th p h n gà mái ang

tu i sinh s n.

Tr ng b o qu n lâu, ch s lòng tr ng c ng b th p i. Ch t l

ng lòng tr ng

còn kém i khi cho gà n thi u protein và vitamin nhóm B.

ánh giá ch t

10

ng lòng tr ng ng

l

i ta quan tâm

t l chi u cao lòng tr ng

n ch s lòng tr ng. Nó

c so v i trung bình c ng

c tính b ng

ng kính nh và

ng kính l n c a lòng tr ng tr ng. Ch s này ch u nh h
tu i, ch

nuôi d

- Lòng

ng và th i gian b o qu n.

: Là t bào tr ng có d ng hình c u

c bao b c b i màng lòng
theo th i gian b o qu n,
d

gi a có h c lòng

Lòng
l

hai

cung c p dinh d

ng lòng

c,

u lòng

i ta có th

c gi

n

bao g m: N

có

nh nh dây ch ng là

, phía trên lòng

ánh giá

là m m phôi.

c ch t l

c ánh giá d a trên ch s lòng

c tính b ng t l gi a chi u cao lòng
Lòng

a phôi l y ch t dinh

ng ch y u cho phôi. Thông qua ngu n n ng

ng d tr cho phôi mà ng

Ch t l

n iv i

àn h i này gi m

cung c p cho phôi phát tri n. Lòng

c cao n m gi a lòng tr ng

nh ng s i protein quy t

ng kính 35 - 40 mm và

có tính àn h i nh ng s

ng t nguyên sinh ch t
m

ng c a gi ng,

so v i

ng lòng

.

. Ch s lòng

ng kính c a nó.

c, protein, các axit amin không thay th , các lo i

vitamin... Theo Ngô Gi n Luy n (1994) [13] thì: Ch s lòng

ít bi n

i

h n lòng tr ng.
Màu lòng
Màu lòng

n

ph thu c vào s c t màu và caroten có trong th c n.
nh trong su t th i gian

n c a gà mái thay

i tr

tr ng, nó thay

i khi kh u ph n

c vài tu n. Tuy không bi u th giá tr dinh d

c a tr ng nh ng nó có giá tr th

ng

ng ph m l n.

2.1.5. Kh n ng th tinh
Kh n ng th tinh là m t tính tr ng
gi ng. Kh n ng th tinh

c xác

ánh giá s c sinh s n c a gà

nh b ng t l tr ng có phôi thông qua

vi c ki m tra toàn b s l ng tr ng p. Nh ng gi ng gà có kh i l ng c th
l n th ng có t l th tinh kém h n so v i nh ng gi ng có kh i l ng c th th p
h n các ch s cao nh t v t l th tinh và t l n th ng th y n m

u.


11

* Nh ng y u t

nh h

ng

n t l th tinh

- Y u t di truy n
Loài, gi ng và các cá th khác nhau thì t l th tinh c ng khác nhau.
K thu t nhân gi ng c ng nh h

ng

n t l th tinh. N u cho giao ph i

ng huy t s làm gi m t l th tinh.
- Y u t dinh d
Dinh d

ng

ng c a àn b m có nh h

N u trong kh u ph n n không

ng tr c ti p

các ch t dinh d

n t l th tinh.

ng c n thi t s làm gi m

t l th tinh. N u kh u ph n thi u protein, ph m ch t tinh d ch s kém vì ây
là nguyên li u c b n

hình thành tinh trùng. N u thi u các vitamin,

là vitamin A, s làm cho c quan sinh d c phát tri n không bình th
nh h

ng

n kh n ng sinh tinh và các ho t

th tinh. Kh u ph n không nh ng ph i
dinh d

y

ng, nh t là cân b ng gi a n ng l

c bi t

ng, t

ó

ng sinh d c, làm gi m t l
mà còn ph i cân b ng các ch t

ng và protein, cân b ng gi a các

axit amin, cân b ng gi a các nhóm ch t dinh d

ng khác nhau.

- i u ki n ngo i c nh
C th là ti u khí h u chu ng nuôi (nhi t
ch

,

chi u sáng) là nh ng y u t quan tr ng nh h

Nhi t
th tinh

và

m cao hay th p h n so v i qui

các m c

nh

m, s thông thoáng và
ng t i t l th tinh.
u nh h

khác nhau thông qua quá trình trao

gia c m. T l th tinh c a gia c m th

ng làm l p

n chu ng m

làm t l th tinh gi m th p. M t khác

ó nh h

ng

i ch t c a c th

m chu ng nuôi

t, gà tr ng r t d m c b nh

chân,

m cao s làm gà d m c các b nh

ng ru t, chu ng thông thoáng kém, hàm l
t ng lên t

nt l

ng cao vào mùa Xuân và mùa Thu,

gi m vào mùa Hè nh t là vào nh ng ngày n ng nóng. Khi
quá cao, th

ng

ng khí

c trong chu ng nuôi

n s c kho và làm gi m t l th tinh.


12

- Tu i gia c m
Tu i gia c m có nh h
tinh hoàn

t kích th

ng rõ r t

ct i a

n t l th tinh. Th

28 - 30 tu n tu i, giai o n này th

l th tinh r t cao. Tinh hoàn có hi n t
gà tr ng m t n m tu i th

ng

gà tr ng,
ng

tt

ng suy thoái sau 48 tu n tu i. Vì th

ng cho t l th tinh t t h n gà tr ng hai n m tu i.

- T l tr ng mái
có t l th tinh cao, c n có t l tr ng mái thích h p. T l này cao

hay th p quá

u làm gi m t l th tinh. Các loài, gi ng gia c m khác nhau

thì t l tr ng và mái c ng khác nhau.

i v i gà h

ng tr ng, t l thích h p

là m t con tr ng ph trách 12 - 14 gà mái (1/12 - 14); gà h
1/10 - 12; gà h

ng th t 1/8 - 10; v t h

ng kiêm d ng là

ng tr ng là 1/10; v t h

ng th t 1/3 -

4; ng ng là 1/3 - 5; gà tây là 1/6 - 8. Khi àn gia c m ã già thì gi m s gà
mái/tr ng i.
2.1.6. T l

p n và các y u t

*T l
T l

nh h

ng

nt l

pn

pn
p n c a gia c m

c xác

v i s tr ng có phôi. ây là tính tr ng

nh b ng t l (%) s con n ra so
u tiên bi u hi n s c s ng

t l n c a tr ng không nh ng ch ng minh có
c a gi ng mà còn là s xác minh v s liên quan
tr ng. Kh i l
v tr ng nh h

ng tr ng, s cân
ng t i t l

c tính di truy n v sinh l c
nt l n v ic ut oc a

i gi a các thành ph n c u t o và c u trúc

p n . Nh ng qu tr ng quá l n ho c quá nh

u có kh n ng n kém h n nh ng qu tr ng có kh i l
kh i l

i con,

ng trung bình. Khi

ng tr ng t 45 - 64g thì kh n ng n là 87%, kh i l

ng tr ng nh

h n 45g thì kh n ng n gi m xu ng còn 80% còn nh ng tr ng có kh i
l

ng v

t quá 64g thì kh n ng n là 71%.


13

* Các y u t

nh h

ng

nt l

pn

- Gà gi ng s c kh e kém: B i vì nhà lai t o quá chú tr ng
l

ng các b y lai tr

c m t, mà th

n ch t

ng b qua vi c ki m tra ti n s b nh t t

và s c kh e c a gà gi ng. Ít nh t ph i bi t vi c ch ng ng a cho gà gi ng c ng
nh b y con là i u b t bu c trong toàn b quá trình lai t o.
Nh tiêm nh c (booster shot) ND Lasota, Coryza và CRD tr
t o 3 tu n nh m
tu n

c khi lai

a vaccine b t ho t (killed vaccine) vào c th tr

c2-3

virus nhân b n.
- Tu i c a gà gi ng: Gà mái quá già s

tr ng r n v vì thi u ho c

suy vitamin D ho c m t cân b ng canxi - photpho. H u qu là n ng su t tr ng
gi m, ch t l

ng v kém, t l n và s ng sót th p.

- Dinh d

ng c n thi t cho gà gi ng: Cám có i m thu n l i là không

lây nhi m qua tr ng, không lây nhi m Salmonella qua mái gi ng (cá, th t và
b tx

ng nhi m Salmonella). B sung thêm vitamin A

ng th

th ng hô h p và sinh s n, vitamin E

t ng c

t l th tinh; vitamin B t ng h p s t

gia t ng kh u v và h ng c u; canxi -

photpho giúp x

ng s c

b ov h

ng và v tr ng r n ch c. Folic acid

kháng và gia t ng

duy trì s phát tri n

c a bào thai. C n th t nhi u ánh n ng, vì tia n ng kích ho t vitamin D n m
d

i da mà nó c n thi t cho vi c h p thu canxi và photpho trong c th gà.
- p tr ng b n: Thu ho ch tr ng vào bu i sáng hay hai l n m i ngày,
tr ng không b d vì dính phân. Tr ng b b n không nên

t trong máy p.

B i vì chúng có th lây nhi m vi khu n gây b nh cho máy p, do khu n phát
tri n m nh

nh ng n i m áp. Ph i th

ng xuyên sát trùng máy p

khu n, n m và virus. Không ph i m i lo i thu c sát trùng

u tiêu di t

di t
c

virus, thu c sát trùng g c i t có th làm kim lo i và nhôm bên trong máy p b
r sét và i t ch có tác d ng sát khu n mà thôi. Thu c sát trùng t t là nh ng
lo i có ch a glutaraldehyde.


14

- R a tr ng: Khi thu ho ch tr ng, th y l p v bóng c a nó. ó
là “ph n” và giúp tr ng không b m t n
khi n tr ng m t n

cg i

c. R a tr ng s làm m t l p bóng và

c nhanh h n, k t qu là t l n th p và bào thai ch t.

- B o qo n thích h p:
túi khí. Tr ng ch a

u tù c a tr ng có m t kho ng tr ng g i là

không có túi khí mà nó ch xu t hi n sau khi

c

và ngu i h n. Túi khí là d u hi u t t v kh n ng th tinh và n .
Khi th i ti t, khí h u nóng m nh t là vào mùa hè, vi c m t n
ra nhanh h n khi n lòng tr ng co l i, bào thai b ch t. Kích th

gia t ng theo

tu i c a tr ng. Do ó, chúng ta không

c di n

c c a túi khí

c gi tr ng lâu quá

7 ngày hay t t nh t không quá 5 ngày, n u mu n gia t ng t l n .
B o qu n trong phòng s ch, râm mát và thoáng khí, nhi t
th

ng tr

c khi em p.N u b o qu n trong phòng l nh nên

n i s ch s , khô ráo và nhi t
m

t vì m là môi tr

ng lý t

bình th
ng

ng tr

bình

tr ng ngu i

c khi p. Tránh

tr ng

n m và vi khu n phát tri n. Tr

c khi

t chúng vào máy p nên soi tr ng, n u th y có m t ch m en ngh a là bào
thai ã ch t.
- Nhi t

p: Thân nhi t c a gà mái là 410C, nhi t

th p h n thân nhi t c a gà mái 36 - 380C. Tr ng gà th

máy p th

ng

ng n vào ngày th

21, v n chuy n tr ng p 18 ngày vào máy n . Gà m i n th

ng s d ng

th c n d tr trong lòng

ng th i s

m

y

, nó

duy trì trong 72 gi

u,

i

cho gà con m i n .

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i
Tr

c ây, ch n nuôi gia c m ch là m t ngành s n xu t ph , ch

thêm ít th c n hàng ngày, t ng thêm thu nh p và trong nhi u tr

có

ng h p nuôi

gia c m ch mang m c ích tiêu khi n (gà nuôi làm c nh, gà nuôi
l h i...). Trong vài ch c n m tr l i ây, ch n nuôi gia c m ã có b

tham gia
c phát


15

tri n nh y v t c v ch t l
ph

ng và s l

ng. Ch n nuôi gia c m ã chuy n t

ng th c ch n nuôi “nông nghi p” sang ph

nghi p”. Các ti n b khoa h c k thu t ã
chóng trong ch n nuôi gia c m.

ng th c ch n nuôi “công

c nghiên c u, ng d ng nhanh

ó là k t qu c a vi c áp d ng nh ng thành

t u di truy n ch n gi ng k t h p v i các bi n pháp ch m sóc nuôi d

ng có

c s khoa h c.
N m 1999 (theo FAO), t ng àn gia c m trên th gi i kho ng 40 t
con, trong ó 95% gà, còn 5% là các gia c m khác. T ng àn gà trên th gi i
c ng t ng theo th i gian, c th là n m 2000: 14.831,9 tri u con; n m 2001:
15.526,26 tri u con; n m 2002: 16.373,16 tri u con; n m 2004: 16.605,13
tri u con.

n n m 2009, t ng àn gà c a th gi i là 14.191,1 tri u con và

t ng àn v t là 1.008,3 tri u con.
Trong n m 2009, Trung Qu c là qu c gia ch n nuôi gà s m t trên th
gi i v i 4.702,2 tri u con gà,

ng th nhì là Indonesia 1.341,7 tri u, th ba

là Brazin 1.205,0 tri u, th t là n

613 tri u và

tri u con gà. C ng trong n m 2009, s n l
t n chi m 28,5% t ng s n l

ng th n m là Iran 513

ng th t gà c a th gi i là 79,5 tri u

ng th t th gi i, s n l

ng th t v t là 3,8 tri u

t n. Cùng v i s t ng lên c a àn gia c m thì s n l

ng tr ng gia c m c ng

t ng lên, n m 2005 s n l
n m 2009 t ng s n l

ng tr ng gia c m c a th gi i là 59,2 tri u t n,

ng tr ng c a th gi i là 67,4 tri u t n.

Trong n a th p k qua, ngành ch n nuôi gia c m
cao c v s l
ngh

ng và ch t l

ã gi vai trò quy t

công tác gi ng

n

tt c

phát tri n

ng, trong ó các thành t u khoa h c và công
nh. Tr

i v i gia c m,

it

c h t ph i k

n nh ng thành t u v

ng v t nuôi ã và ang

c áp d ng

nhi u nh t và có hi u qu nh t các ti n b c a di truy n trong công tác ch n
l c, lai t o gi ng m i và s d ng u th lai

t o ra các t h p lai t i u

i


16

v i các gi ng gia c m chuyên th t, chuyên tr ng cao s n c ng nh
các gi ng

a ph

N u nh
dòng ho c

c it o

ng.
th p niên 60 - 70 ch là các t h p lai gi a 2 gi ng hay 2

th p niên 70 - 80 là các t h p lai gi a 3 dòng thì

nh ng n m

80 tr l i ây, các con lai gi a 4, 6, 8 dòng v i u th lai và n ng su t cao
nh t ã

c s d ng r ng rãi trong s n xu t. Các hãng gi ng n i ti ng hi n

nay nh Arbor Acres, , Cobb, Hyline, H&N, Peterson, Dekalb, Jerome Foods,
Nicholas Turkey, Hendrix, Euribrid (Hà Lan), Isa, Sepalm, Ross, Chery
Valley (Anh), Shaver (Cana a), Tetra Babolna (Hungari)... ã cung c p cho
ngành gia c m th gi i nh ng con gi ng ch t l

ng t t. Nh ng gi ng gà

chuyên th t lông tr ng mà m t gà b m có th s n xu t 150 - 160 gà
con/n m, gà th t th

ng ph m ch c n nuôi 38 - 42 ngày ã

t kh i l

ng

s ng 2,0 - 2,3kg; tiêu t n 1,70 - 1,90kg th c n/kg t ng tr ng. Các gà chuyên
tr ng v tr ng ho c v nâu v i n ng su t 310 - 340 tr ng/n m, tiêu t n 2,0 2,2kg th c n/kg tr ng. Các gi ng v t siêu th t mà m t mái b m s n xu t
c 170 - 180 v t con/ n m, v t siêu th t th
ngày ã

t 3,3 - 3,5kg kh i l

Các v t siêu tr ng v i s n l

ng và tiêu t n 2,25 - 2,35kg th c n/kg th t.

ng 300 - 320 tr ng/n m...

2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n
Gà

c hình thành lâu

Tây (nay là xã

ng ph m ch c n nuôi 45 - 47

i

c

xã Phùng H ng - huy n Tùng Thi n - Hà

ng Lâm - Ba Vì - Hà N i). Gà Mía phát tri n m nh vào

nh ng n m 1952 - 1953. Hi n nay gi ng gà thu n r t ít, h u nh pha t p
nhi u các gi ng gà khác.
Gà Mía
tác. Nhi t
nh t 28,80C.

c hình thành

vùng Trung du,

i núi th p, xen k

t canh

chênh l ch không l n l m tháng th p nh t là 16,20C tháng cao
m

81 -87%. L

Ngoài i u ki n t nhiên,

ng m a t p trung nhi u vào tháng 6, 7, 8.

ây có t p quán thi gà

ch Mía ã nh h

ng


17

n vi c ch n l c gà. Gà Mía to nh ng thi u cân
nh ng không sâu, mào

i. Mình ng n, ng c r ng

n, 5 khía r ng c a, tích tai phát tri n. Dáng i nhanh

nh n h n gà H , chân màu vàng có 3 hàng v y.
c i m ngo i hình: Gà Mía là gi ng gà duy nh t ít b pha t p so v i
các gi ng gà n i khác. Ngo i hình gà Mía h i thô: Mình ng n, ùi to và thô,
m t sâu, mào

n, chân có 3 hàng v y, da

s c lông gà tr ng màu tía, gà

mái màu nâu xám ho c vàng. Nói chung màu lông gà Mía t
nh t. T c

m c lông ch m,

Gà Mía có ch t l

n 15 tu n tu i m i ph kín lông

ng th t th m, da giòn, m d

thích h p trong i u ki n ch n nuôi th v
tr ng th p nên hi n nay gà Mía
nh Thành Ph H Chí Minh, Bình

i thu n

gà tr ng.

i da ít, s c kho t t,

n nh ng tu i

c nuôi theo h

ng

mu n, s n l

ng th t.

ng

m t s vùng

nh gi ng gà Mía ch y u dung

lai

v i m t s gi ng gà n i và nh p n i khác t o gà lai nuôi th t... Vì v y nó ang
ngày càng

c nuôi ph bi n và có nhi u công trình nghiên c u v gi ng gà

này nh :
Bùi H u

oàn, Hoàng Thanh (2011) [3], khi nghiên c u v kh n ng

s n xu t và ch t l
L

ng Ph

ng th t c a t h p gà lai kinh t 3 gi ng (Mía - H -

ng) cho bi t gà lai 3 gi ng có

c i m và n ng su t, ch t l

ng

th t nh sau: Lúc 1 ngày tu i, ph n l n có màu lông vàng, m t s ít cá th trên
l ng có nh ng s c en tr ng. Khi tr

ng thành, 60% gà có mào c , còn l i có

mào n , chân, da có màu vàng. C th ch c kho , nhanh nh ; con mái ph n

l n có màu vàng, con tr ng có màu nâu th m... r t gi ng v i àn gà n i,
th tr

ng a chu ng. T l nuôi s ng gà lai

n 12 tu n tu i

t 91,7%.

c
12

tu n tu i, gà có kh i l

ng 1915,49g. Hi u qu s d ng th c n trung bình là

2,83 kg/kg t ng kh i l

ng; ch s s n xu t (PN) c a con lai là 80,45. Gà lai

có t l thân th t là 69,38%; t l th t ùi là 22,16%; t l th t ng c là 22,86%.
Các ch tiêu ánh giá ch t l

ng th t c a con lai nh giá tr pH; t l m t n

sau ch bi n c a th t gà, màu s c th t,

dai c a th t

u t t.

c


18

Còn Tr n Long và cs (2007) [12], ã xác

nh h s di truy n và t

ng

quan di truy n m t s tính tr ng s n xu t c a gà Mía nh sau: H s di truy n
kh i l

ng gà Mía

tu n tu i
0,50

c xác

0,14; 0,53

các tu n tu i t 1 ngày tu i, 4 tu n, 6 tu n, 9 tu n, 12
nh t

ng ng h 2 = 0,54 0,10; 0,51

0,11; 0,50

0,12;

0,13.

H s t ng quan di truy n (r A ) và t ng quan ki u hình (r P ) v kh i l ng
lúc t 1 ngày tu i, 4 tu n, 6 tu n, 9 tu n, 12 tu n tu i

c xác nh là: r A = 0,46,

r P = 0,36; r A = (0,64), r P = (0,47); r A = (0,72), r P = (0,57); r A = (0,82), r P = (0,73).
H s di truy n s n l
0,24

0,11 và h s di truy n kh i l
H s t

v i kh i l

i -0,06

ng quan kh i l

c xác

nh h 2 =

ng c th 4 tu n, 6 tu n, 9

ng trúng có giá tr -0,13

ng quan ki u hình bi n
H s t

u

ng tr ng h 2 = 0,53 0,14.

ng quan di truy n gi a kh i l

tu n, 12 tu n tu i v i s n l
s t

ng tr ng 3 tháng

n -0,19. T

ng t h

n -0,12.

ng c th 4 tu n, 6 tu n, 9 tu n, 12 tu n tu i

ng tr ng 0,39 - 0,58.

N m 2005, B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn (NNPTNT) ã

a

gi ng gà Mía vào danh m c ngu n gen v t nuôi quý hi m c n b o t n. Hi n nay

gà Mía

c nhân gi ng và

c nuôi

nhi u n i trên c n

B c Giang, và các trang tr i... cùng v i nhi u
+ Nghiên c u n ng su t và ch t l
+ Các y u t

nh h

ng

tài ã

c ti n hành nh m:

ng tr ng c a gà Mía.

n n ng su t và ch t l

ng tr ng gà Mía.

+ Tìm ra các bi n pháp nâng cao n ng su t và ch t l
+ Kh o sát n ng su t th t c a gà Mía
+ Kh o sát tiêu t n th c n c a gà Mía
+ Nghiên c u t l nuôi s ng c a gà Mía

+ Nghiên c u u th lai c a gà Mía

c nh : S n Tây,

ng tr ng gà Mía.