Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất (tt)

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận án
Rèn luyện kỹ năng dạy học là nhiệm vụ quan trọng của các trường
sư phạm nói chung và trường sư phạm đào tạo giáo viên giáo dục thể chất
nói riêng. Bởi vì, giáo dục thể chất là một trong những nội dung giáo dục cơ
bản góp phần giáo dục con người phát triển toàn diện ở nước ta.
Muốn nâng cao chất lượng giáo dục thể chất ở trường phổ
thơng thì những thầy, cơ giáo phải u nghề, có trình độ, kỹ năng dạy
học thành thạo; biết động viên, khuyến khích học sinh tích cực tập
luyện thể dục thể thao, rèn luyện sức khỏe, vì điều đó gắn liền với
hạnh phúc của mỗi con người.
Sứ mệnh cao cả của các trường đại học sư phạm ngành giáo
dục thể chất, đó là giáo dục, đào tạo đội ngũ giáo viên giáo dục thể
chất trong tương lai có trình độ chun mơn tốt, tay nghề vững
vàng, trong đó kỹ năng dạy học thành thạo là một trong những vấn
đề then chốt.
Tuy nhiên, so với yêu cầu đào tạo giáo viên trong tình hình
mới thì đội ngũ giáo viên giáo dục thể chất, tỷ lệ đạt chuẩn còn thấp.
Kỹ năng dạy học của một bộ phận giáo viên còn hạn chế, biểu hiện
hiện ở sự thiếu thành thạo... trong hoạt động nghề nghiệp. Vì vậy, địi
hỏi việc rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất cần được tổ chức một cách khoa học, có kế
hoạch, theo quy trình chặt chẽ. Mặt khác, cũng cần địi hỏi cao ở sự
tự rèn luyện thường xuyên, liên tục của mỗi sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất.
Với lý do trên, nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài: “Rèn luyện kỹ
năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể
chất” làm luận án tiến sĩ, chuyên ngành Lý luận và Lịch sử giáo dục.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu

Làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về kỹ năng dạy học
và rèn luyện kỹ năng dạy học, đề xuất các biện pháp rèn luyện kỹ
năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất,
góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên trong tình hình mới.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận về rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh
viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.


2
Khảo sát, đánh giá thực trạng kỹ năng dạy học, rèn luyện kỹ
năng dạy học và các yếu tố tác động đến việc rèn luyện kỹ năng dạy
học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.
Đề xuất các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên
đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.
Tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng tính khả thi
của các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất.
3. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giả thuyết
khoa học
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình đào tạo sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất.
3.3. Phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu về rèn luyện kỹ năng dạy học
cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất. Sinh viên
được đào tạo, sau khi tốt nghiệp ra trường, họ sẽ là những giáo viên
dạy môn giáo dục thể chất ở các trường phổ thông.

Luận án nghiên cứu, khảo sát ở các trường: Trường Đại học Sư
phạm Thể dục Thể thao Hà Nội, Khoa Giáo dục Thể chất Trường Đại
học Sư phạm Hà Nội, Khoa Giáo dục Thể chất Trường Đại học Sư
phạm Thái Nguyên thuộc Trường Đại học Thái Nguyên.
3.4. Giả thuyết khoa học
Kỹ năng dạy học chỉ có thể được hình thành, phát triển vững
chắc thơng qua q trình rèn luyện và trải nghiệm thực tiễn hoạt động
sư phạm. Nếu trong quá trình đào tạo, các lực lượng sư phạm được
nâng cao ý thức trách nhiệm, thực hiện quy trình rèn luyện kỹ năng
dạy học hợp lý, sinh viên được tổ chức rèn luyện kỹ năng một cách
khoa học, đồng thời phát huy được tính tích cực tự rèn luyện của sinh
viên, thì kỹ năng dạy học của sinh viên đại học sư phạm ngành giáo
dục thể chất sẽ được hình thành, phát triển vững chắc, đáp ứng mục
tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà trường trong bối cảnh đổi mới giáo dục
và đào tạo.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu


3
Phương pháp luận: Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở
phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và quán triệt quan điểm của Đảng cộng sản Việt
Nam về giáo dục và đào tạo.
Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng tổng hợp các phương pháp
nghiên cứu của khoa học giáo dục, kết hợp lý thuyết và thực tiễn.
Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết, bao gồm các phương
pháp: phân tích, tổng hợp, so sánh…
Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn, bao gồm phương pháp:
quan sát, điều tra, tọa đàm, phỏng vấn, tổng kết kinh nghiệm giáo
dục, chuyên gia, thực nghiệm sư phạm, thống kê tốn học...

5. Những đóng góp mới của luận án
Luận giải làm sáng tỏ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của rèn
luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất. Xây dựng được các nhóm và hệ thống các kỹ năng dạy học
cụ thể cần rèn luyện cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất; khái quát những yếu tố tác động tới việc rèn luyện kỹ năng
dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.
Trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho
sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất, góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục và đào tạo giáo viên trong tình hình mới.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ góp phần bổ sung, phát
triển, làm phong phú thêm lý luận, thực tiễn về kỹ năng dạy học và
hoạt động rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất.
Trên cơ sở đề xuất 4 biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho
sinh viên, luận án cịn có ý nghĩa nâng cao nhận thức, trách nhiệm
cho cán bộ, giảng viên cũng như sinh viên trong hoạt động bồi dưỡng
nghiệp vụ sư phạm, giáo dục và đào tạo đội ngũ giáo viên giáo dục
thể chất ở trường phổ thông.
Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công
tác giảng dạy, nghiên cứu và rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên
đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.
7. Kết cấu của luận án


4
Luận án kết cấu gồm: Mở đầu, 5 chương (16 tiết), kết luận, kiến
nghị, danh mục các cơng trình khoa học của tác giả đã công bố, danh mục
tài liệu tham khảo và phụ lục.

Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1. Các cơng trình nghiên cứu về kỹ năng dạy học và rèn
luyện kỹ năng dạy học
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu trên thế giới
Ngay từ thời cổ đại, các nhà giáo dục tiêu biểu đã quan tâm đề
cập đến vấn đề năng lực và phẩm hạnh của người giáo viên. Đại diện
cho các nhà giáo dục tiêu biểu như: Socrate, Platon, Aristote, Khổng
Tử, Mạnh Tử…
Khổng Tử (551 - 479 TCN), người được tôn vinh là "Vạn thế
sư biểu" (Người thầy của muôn đời) đã chỉ rõ: Trong giảng dạy,
người thầy phải biết cách (kỹ năng) để truyền thụ kiến thức cho học
trò. Socrate (469- 399 TCN), đã sáng tạo ra phương pháp tranh luận
(Thuật đỡ đẻ) trong dạy học với những kỹ năng gợi mở cần thiết của
người thầy, giúp cho người học tự suy nghĩ, tự tìm tịi và tự tìm ra
chân lý.
Thời kỳ cận đại, có các nhà giáo dục nổi tiếng như: Mơngte-nhơ (Pháp), Kơmenxki (Cộng hịa Séc), Rút-xơ (Pháp), Usin-xki
(Nga)... Trong đó, nổi bật là tư tưởng của Kơmenxki (1592 - 1670),
người được mệnh danh là “Ông tổ của nền sư phạm cận đại” cho
rằng: Người thầy phải có phương pháp giảng dạy thích hợp với từng
đối tượng và sáng tạo nhiều phương pháp phong phú như: Trực quan,
đàm thoại, kể chuyện, luyện tập... Người giáo viên phải quan tâm tìm
tịi tất cả mọi con đường dẫn tới việc mở mang trí tuệ và tận dụng
hợp lý những con đường đó.
Thời kỳ hiện đại, cũng có nhiều nhà sư phạm tiêu biểu, có nhiều
đóng góp cho sự phát triển lý luận giáo dục, như: M.Ia. Cơvaliơv,
Iu.K.Babanxki, N.I.Bơnđưrev… Cơng trình nghiên cứu của
X.I.Kixegop: “Hình thành các kỹ năng, kỹ xảo sư phạm trong điều

5
kiện giáo dục đại học”. Tác giả đã khẳng định kỹ năng dạy học được
hình thành thơng qua luyện tập, qua rèn luyện nghiệp vụ trong nhà
trường sư phạm.
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu ở trong nước
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: Phải xây dựng
được đội ngũ đông đảo những người làm công tác giáo dục yêu nghề,
u trường, hết lịng thương u, chăm sóc giáo dục học sinh, không
ngừng trau dồi đạo đức, tự bồi dưỡng nâng cao tay nghề để thực sự là
tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Lê Văn Hồng (1975), với đề
tài “Một số vấn đề về năng lực sư phạm của giáo viên xã hội chủ
nghĩa”, đã đưa ra hệ thống những năng lực sư phạm của người giáo
viên cần phải có trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo, phát triển con
người. Đây là cơng trình nghiên cứu, đề cập đến kỹ năng dạy học, bồi
dưỡng, rèn luyện một số kỹ năng dạy học để hình thành và phát triển
năng lực sư phạm cho giáo viên . Trong sách, tài liệu, luận án của các tác
giả như: Nguyễn Hữu Dũng, Nguyễn Đình Chỉnh, Phan Thị Hồng
Vinh, Hà Nhật Thăng, Lê Quang Sơn, Nguyễn Như An, Trần Tuấn
Năm, Phan Quốc Lâm, Đặng Thành Hưng, Nguyễn Quang Uẩn, Hà
Thị Đức... Với những cơng trình nghiên cứu của mình, các tác giả đã
có những đóng góp nhất định về cơ sở lý luận cũng như thực tiễn về
vấn đề kỹ năng sư phạm, xây dựng được những biện pháp, làm định
hướng để sinh viên rèn luyện kỹ năng sư phạm. Tuy nhiên, các cơng
trình này chưa đi sâu nghiên cứu về rèn luyện kỹ năng dạy học cho
sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.
1.2. Các cơng trình nghiên cứu về kỹ năng dạy học cho sinh
viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
1.2.1. Các cơng trình nghiên cứu trên thế giới
V.I.Lênin, Mác - Ăngghen, Е.М.Agool, Trường đại học tổng
hợp quốc gia Tuvinski, nước cộng hòa Tuva đã đưa ra những nền

tảng cơ bản của môn học "văn hóa thể chất". Tác giả cho rằng, cơ sở
của ngành học này tạo thành kiến thức và kỹ năng chủ yếu trong lĩnh
vực khoa học giáo dục thể chất nói chung và giáo dục thể chất trong
nhà trường. Một trong những vấn đề cơ bản để phát triển giáo dục thể
chất hiện đại, đặc biệt là hoạt động giáo dục thể chất trong các nhà


6
trường phổ thơng là phải xác định được vai trị của phương tiện,
phương pháp và hệ thống kỹ năng giảng dạy của giáo viên giáo dục
thể chất.
Tác giả Shushunov (2008) cho rằng, nguồn nhân lực của thể thao
quốc gia được phát triển đáng kể khi tăng cường các hoạt động vận động
học sinh trong độ tuổi trung học ở nước Cộng hịa Kalmykia thơng qua các
mơn thể thao. Khi nghiên cứu về đặc điểm chuẩn bị nghề nghiệp của các
giáo viên giáo dục thể chất (Yekaterinburg), Nazarova (1999) đã cho thấy,
sự cần thiết phải phát triển các vấn đề về đào tạo nghề nghiệp để nâng cao
trình độ đào tạo, đặc biệt là việc rèn luyện các kỹ năng dạy học của giáo
viên giáo dục thể chất.
1.2.2. Các cơng trình nghiên cứu ở trong nước
Để đáp ứng với những yêu cầu về giáo dục thể chất, đặc biệt là
những yêu cầu đối với giáo viên giáo dục thể chất cả về kiến thức
chuyên môn, năng lực sư phạm, kỹ năng nền tảng của nghề nghiệp…
Đã có nhiều nhà giáo dục trong lĩnh vực giáo dục thể chất và thể thao
quan tâm nghiên cứu năng lực sư phạm mang tính chuyên biệt trong
giáo dục thể chất. Điển hình như: Đồng Văn Triệu, Đặng Quốc Nam,
Nguyễn Kỳ Anh, Vũ Đức Thu và cộng sự, Mai Văn Muôn, Đặng Đức
Thao, Nguyễn Trương Tuấn, Phan Đức Phú, Nguyễn Thị Kim Thục, Hồ
Đắc Sơn..., đã đề cập đến những góc độ khác nhau về năng lực sư phạm
nói chung của giáo viên giáo dục thể chất. Các cơng trình nghiên cứu

đã xác định năng lực sư phạm thể hiện kết quả ở hai nội dung: Năng
lực nghiệp vụ và kỹ năng sư phạm. Tuy nhiên, các cơng trình nghiên
cứu chưa chỉ rõ được hệ thống những kỹ năng riêng biệt của giáo
viên giáo dục thể chất, đặc biệt chưa đề cập tới việc làm thế nào để
hồn thiện những kỹ năng đó cho giáo viên giáo dục thể chất.
1.3. Khái quát kết quả của các cơng trình khoa học đã cơng
bố và những vấn đề đặt ra luận án cần tiếp tục giải quyết
1.3.1. Khái qt kết quả của các cơng trình khoa học đã
cơng bố liên quan đến đề tài
Thứ nhất, về tầm quan trọng của kỹ năng dạy học, rèn luyện kỹ
năng dạy học cho sinh viên sư phạm đã được nhiều quốc gia tiên tiến,


7
nhiều tác giả khẳng định, đây là một yếu tố quan trọng giúp sinh viên đạt
được tay nghề vững vàng sau khi ra trường, qua đó khẳng định được vị
thế nghề nghiệp của mình.
Thứ hai, việc rèn luyện kỹ năng dạy học đã có rất nhiều cơng
trình tiếp cận ở các góc độ khác nhau và đã làm sáng tỏ một số nội
dung lý luận, thực tiễn về kỹ năng dạy học, vai trò đối với hoạt động
nghề nghiệp. Tuy nhiên, mới chỉ nghiên cứu sâu về kỹ năng dạy học
của sinh viên.
Thứ ba, vấn đề rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại
học sư phạm ngành giáo dục thể chất, chưa có tác giả nào đi sâu
nghiên cứu. Do đó, cần phải có những nghiên cứu cơ bản, hệ thống
các vấn đề lý luận, thực tiễn về việc rèn luyện kỹ năng dạy học cho
sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất, tạo cơ sở khoa
học vững chắc cho công tác giáo dục, đào tạo giáo viên giáo dục thể
chất trong tương lai.
Thứ tư, vấn đề đặt ra đối với việc nghiên cứu đề tài luận án là

phải đề xuất được các biện pháp khoa học để rèn luyện có hiệu quả
các kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất.
1.3.2. Những vấn đề đặt ra luận án cần tiếp tục giải quyết
Một là, xây dựng khái niệm kỹ năng, kỹ năng dạy học, rèn
luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất.
Hai là, các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra hệ thống các kỹ
năng dạy học cần rèn luyện cho sinh viên nói chung, nhưng chưa có
nghiên cứu sâu về hệ thống kỹ năng dạy học cần rèn luyện cho sinh
viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất. Vì vậy, cần phải xây
dựng hệ thống kỹ năng dạy học cần rèn luyện cho sinh viên đại học
sư phạm ngành giáo dục thể chất.
Ba là, chỉ ra các yếu tố tác động đến việc rèn luyện kỹ năng
dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.
Bốn là, xây dựng quy trình rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh
viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.
Năm là, khảo sát, đánh giá thực trạng kỹ năng dạy học và rèn
luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất, qua đó làm căn cứ xác định việc rèn luyện kỹ năng dạy học
cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.


8
Sáu là, đề xuất các biện pháp để rèn luyện kỹ năng dạy học
cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất có hiệu quả.
Kết luận chương 1
Vấn đề kỹ năng dạy học và rèn luyện kỹ năng dạy học đã có
nhiều cơng trình khoa học trong và ngồi nước đề cập ở các góc độ
khác nhau. Cơ bản các cơng trình nghiên cứu đều khẳng định kỹ năng

dạy học có vị trí rất quan trọng giúp sinh viên đạt được tay nghề
vững vàng sau khi ra trường, qua đó khẳng định được vị thế nghề
nghiệp của mình. Vì vậy, rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên là
vấn đề quan trọng trong quá trình giáo dục, đào tạo. Các tác giả đều
có chung ý kiến rằng, để kỹ năng dạy học của sinh viên được thành
thạo đòi hỏi phải được tiến hành rèn luyện.
Tuy nhiên, chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách cụ thể
và toàn diện về rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất. Vì vậy, vấn đề cấp thiết đặt ra là, cần
phải làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu, từ đó có cơ
sở khoa học để đề xuất các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh
viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất, góp phần thiết thực nâng
cao chất lượng đào tạo giáo viên giáo dục thể chất trong tình hình mới.
Chương 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA RÈN LUYỆN KỸ NĂNG DẠY HỌC
CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGÀNH
GIÁO DỤC THỂ CHẤT
2.1. Các khái niệm cơ bản
2.1.1. Khái niệm kỹ năng
Kỹ năng là khả năng của con người thực hiện có kết quả một
hoạt động nào đó trên cơ sở vận dụng những kiến thức đã biết vào
việc giải quyết nhiệm vụ cụ thể.
2.1.2. Khái niệm kỹ năng dạy học
Kỹ năng dạy học là khả năng của giáo viên thực hiện có kết
quả hoạt động dạy học trên cơ sở vận dụng những kiến thức vào việc
giải quyết nhiệm vụ cụ thể của quá trình dạy học.
2.1.3. Khái niệm kỹ năng dạy học môn giáo dục thể chất


9

Kỹ năng dạy học môn giáo dục thể chất là khả năng của giáo
viên thực hiện có kết quả hoạt động dạy học môn giáo dục thể chất
trên cơ sở vận dụng những kiến thức vào việc giải quyết nhiệm vụ cụ
thể trong quá trình giáo dục thể chất.
2.1.4. Khái niệm rèn luyện kỹ năng dạy học môn
giáo dục thể chất
Rèn luyện kỹ năng dạy học môn giáo dục thể chất là quá trình
tổ chức cho sinh viên sư phạm luyện tập đến mức thành thạo những
thao tác, hành động dạy học môn giáo dục thể chất, nhằm đạt được
mục tiêu dạy học đã xác định.
2.2. Kỹ năng dạy học của sinh viên đại học sư phạm ngành
giáo dục thể chất
2.2.1. Đặc điểm dạy học môn giáo dục thể chất
ở trường phổ thơng
Q trình dạy học mơn giáo dục thể chất ở trường phổ thông
nhằm cung cấp cho học sinh những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo thuộc
lĩnh vực văn hóa thể chất, qua đó học sinh có thói quen rèn luyện để
nâng cao sức khỏe cho bản thân. Nội dung dạy học môn giáo dục thể
chất được xây dựng thống nhất cho từng lứa tuổi. Thông qua hệ
thống các phương pháp giảng dạy môn giáo dục thể chất và được sử
dụng các phương tiện chun mơn đó là các bài tập thể chất và các
yếu tố lành mạnh của tự nhiên, vệ sinh mơi trường.
2.2.2. Đặc trưng, tính chất, hệ thống kỹ năng dạy học và tiêu
chí đánh giá kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất
2.2.2.1. Những đặc trưng của sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất, đáp ứng với lao động
nghề nghiệp trong tình hình mới
Sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất là những
em có năng khiếu về thể dục thể thao nói chung và nổi trội về một

nội dung nhất định như: điền kinh, thể dục, bóng đá, bóng bàn, võ, cờ
vua... Vì thế, chất lượng tuyển sinh so với mặt bằng chung, yêu cầu
về kiến thức văn hóa thấp hơn so với khối các trường sư phạm khác.


10
Đây là điều khó khăn cho các em khi vào học tập tại trường và điều
này đã ảnh hưởng tới việc rèn luyện kỹ năng chung, đặc biệt là kỹ
năng dạy học. Trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất, ngoài việc được trang bị kiến thức, kỹ
năng về thể dục thể thao, sinh viên cần phải có kiến thức, kỹ năng sư
phạm để giảng dạy, giáo dục thể chất có hiệu quả.
2.2.2.2. Tính chất dạy học mơn giáo dục thể chất ở
trường phổ thông
Đối với một giờ học môn giáo dục thể chất ở trường phổ
thông, giáo viên truyền thụ cho học sinh những tri thức, kỹ năng, kỹ
xảo thuộc lĩnh vực văn hóa thể chất thơng qua các bài tập thể chất.
Nhiệm vụ chuyên biệt của giờ học giáo dục thể chất là dạy những kỹ
năng vận động đúng, hình thành và phát triển các tố chất thể lực cho
học sinh. Thông qua dạy học môn giáo dục thể chất, trên cơ sở trang
bị kiến thức để rèn luyện, hình thành ở học sinh kỹ năng, kỹ xảo vận
động trong thể dục thể thao
2.2.2.3. Hệ thống kỹ năng dạy học và tiêu chí đánh giá kỹ
năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
Xây dựng một hệ thống kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học
sư phạm ngành giáo dục thể chất, đó là là cơ sở cần thiết cho việc rèn
luyện. Tuy nhiên, việc xây dựng hệ thống kỹ năng dạy học không
phải tùy tiện, mà cần phải dựa trên cơ sở khoa học, căn cứ vào đặc
trưng giảng dạy môn giáo dục thể chất ở nhà trường phổ thông. Bao
gồm 3 nhóm kỹ năng dạy học cơ bản và hệ thống 17 kỹ năng dạy học

cụ thể. Đồng thời, để rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại
học sư phạm ngành giáo dục thể chất, cần phải đánh giá chính xác
trình độ các kỹ năng dạy học hiện có của sinh viên
2.3. Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất
2.3.1. Đặc điểm rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại
học sư phạm ngành giáo dục thể chất
Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất, ngoài những đặc điểm chung thì trường sư


11
phạm đào tạo giáo viên giáo dục thể chất có những nét đặc thù,
chuyên biệt. Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất chính là tổ chức cho sinh viên luyện
tập đến mức thành thạo các kỹ năng sư phạm chung của giáo viên và
các kỹ năng riêng về dạy học mơn giáo dục thể chất.
2.3.2. Hình thức rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại
học sư phạm ngành giáo dục thể chất
2.3.2.1. Rèn luyện kỹ năng dạy học thông qua soạn giáo án
môn chuyên sâu
Sinh viên ngay từ khi còn học tập ở trường sư phạm cần được
tổ chức thường xuyên hoạt động soạn giáo án, thông qua việc soạn
giáo án giúp sinh viên rèn luyện được nhiều kỹ năng. Đây là hoạt
động cần được tiến hành thường xuyên dưới sự chỉ đạo, giám sát,
kiểm tra, đánh giá thường xuyên của giảng viên.
2.3.2.2. Rèn luyện kỹ năng dạy học thông qua tập giảng theo
giáo án đã xây dựng
Sinh viên được tổ chức thực hành các kỹ năng dạy học một
cách thường xuyên, các kỹ năng dạy học được thể hiện đầy đủ và

trọn vẹn. Đây chính là những bước quan trọng trong việc củng cố, bổ
sung, phát triển các kiến thức nghiệp vụ sư phạm, kiểm chứng thực
hành chúng trong thực tiễn phong phú, sinh động
2.3.2.3. Rèn luyện kỹ năng dạy học thông qua tham gia các
giải thi đấu nghiệp vụ sư phạm hàng năm
Đây là hoạt động được tổ chức thường xuyên cho sinh viên,
khi tham gia các em có điều kiện được rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo của
các môn chuyên sâu, đặc biệt rèn luyện bản lĩnh thi đấu cũng như sự
tự tin, chủ động trong việc giải quyết mọi tình huống
2.3.2.4. Rèn luyện kỹ năng dạy học thông qua việc tham gia
các hội thảo khoa học
Tạo điều kiện cho sinh viên có cơ hội tiếp cận và vận dụng các
phương pháp nghiên cứu khoa học vào giải quyết một số vấn đề của
khoa học và thực tiễn, giúp sinh viên có thói quen làm việc khoa học,
trong hoạt động giảng dạy cũng như giáo dục. Qua đó, tạo điều kiện
thuận lợi để sinh viên được rèn luyện các kỹ năng đặc thù trong
nghiên cứu khoa học, bổ trợ cho việc rèn luyện các kỹ năng dạy học.


12
2.3.2.5. Rèn luyện kỹ năng dạy học thông qua kiến tập, thực
tập sư phạm
Thông qua kiến tập và thực tập sư phạm, sinh viên được tiến
hành rèn luyện kỹ năng dạy học bằng việc thực hiện một cách tương
đối độc lập nhiệm vụ dạy học và giáo dục. Như vậy, kiến tập và thực
tập sư phạm là một khâu đặc biệt quan trọng để rèn luyện kỹ năng
dạy học. Vì thông qua hoạt động này, sinh viên được thực hành trải
nghiệm những kỹ năng dạy học đã được trang bị; đồng thời thực hiện
đúng theo các yêu cầu của giáo viên hướng dẫn và quy chế kiến tập,
thực tập sư phạm.

2.4. Các yếu tố tác động đến việc rèn luyện kỹ năng dạy học
cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
2.4.1. Tác động từ yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục,
đào tạo
Đây là những chủ trương, yêu cầu, nhiệm vụ có tác động rất
lớn đến q trình giáo dục, đào tạo, địi hỏi các trường đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất phải quán triệt sâu sắc và thực hiện
triệt để, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.
2.4.2. Tác động từ sự phát triển mới của mục
tiêu, nhiệm vụ giáo dục, đào tạo ngành giáo dục thể
chất ở các trường đại học sư phạm
Đặt ra yêu cầu cao về phẩm chất và năng lực sư phạm nói
chung, kỹ năng nghề nghiệp nói riêng của sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất để đáp ứng yêu cầu đối với giáo viên giáo
dục thể chất ở trường phổ thơng hiện nay.
2.4.3. Tác động từ trình độ, năng lực và phẩm chất của đội
ngũ giảng viên của các trường đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất hiện nay
Tác động trực tiếp đến quá trình rèn luyện kỹ năng dạy học
cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất, vì giảng viên
là những người trực tiếp xây dựng kế hoạch, tổ chức, kiểm tra, đánh
giá kết quả rèn luyện của sinh viên. Do đó, địi hỏi giảng viên cần
nâng cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ, cũng như khả năng ứng
dụng công nghệ thông tin, trau dồi phẩm chất đạo đức để tổ chức tốt
quá trình học tập, rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên.


13
2.4.4. Tác động từ môi trường, điều kiện cụ thể của các
trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất

Các trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất cần được
quan tâm đầu tư đúng mức về cơ sở vật chất phục vụ cho giảng dạy,
học tập và rèn luyện của sinh viên. Tuy nhiên, trong thực tiễn cơ sở
vật chất còn thiếu, phương tiện kỹ thuật dạy học lạc hậu, điều đó ảnh
hưởng rất lớn tới hiệu quả của quá trình rèn luyện kỹ năng dạy học
cho sinh viên, đặc biệt đối với lĩnh vực giáo dục thể chất.
2.4.5. Tác động từ đặc điểm của sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất
Với đặc trưng của chuyên ngành đào tạo, sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất là những em có năng khiếu thể thao,
hoặc các vận động viên đã từng tham gia thi đấu thể thao, có hiểu
biết nổi trội về các mơn thể thao. Tuy nhiên, nhiều sinh viên cịn hạn
chế về mặt tư duy logic. Tính chất hoạt động học tập của sinh viên
thiên về tính trực quan, căng thẳng về thể lực. Do đó, q trình rèn
luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên cũng chịu sự chi phối và ảnh
hưởng rất lớn của đặc điểm nêu trên.
Kết luận chương 2
Luận án đã xây dựng hệ thống các khái niệm: kỹ năng, kỹ
năng dạy học, rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất.
Từ đặc điểm, tính chất dạy học môn giáo dục thể chất ở trường
phổ thông, đặc trưng của sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất, luận án đã xây dựng hệ thống gồm 3 nhóm kỹ năng dạy học
cơ bản với 17 kỹ năng dạy học cụ thể cần rèn luyện cho sinh viên đại
học sư phạm ngành giáo dục thể chất và tiêu chí đánh giá phù hợp.
Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất được tiến hành bằng nhiều hình thức đa
dạng, phong phú. Trong đó, thơng qua kiến tập và thực tập sư phạm
là hình thức có vai trị đặc biệt quan trọng. Quá trình rèn luyện kỹ
năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất

chịu tác động của nhiều yếu tố. Vì vậy, khi tổ chức rèn luyện kỹ năng
dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất phải


14
có cách nhìn tồn diện, tổng hợp, chú ý tới sự liên kết của các yếu tố
để tạo ra những điều kiện thuận lợi cho quá trình rèn luyện.


15
Chương 3
CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA RÈN LUYỆN KỸ NĂNG DẠY HỌC
CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGÀNH
GIÁO DỤC THỂ CHẤT
3.1. Đặc điểm của các trường đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất
3.1.1. Khái quát về các trường đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất
Trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất bao gồm hệ
thống các trường đại học có nhiệm vụ đào tạo giáo viên, giảng viên
giáo dục thể chất cho các trường phổ thơng, cao đẳng, đại học trên
tồn quốc; đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ chuyên ngành giáo dục thể chất. Hệ
thống các trường đại học nói trên chịu sự chỉ đạo của Bộ giáo dục và
Đào tạo, có nghĩa vụ thực hiện Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại
học, Điều lệ Trường đại học.
3.1.2. Tổ chức, biên chế các trường đại học sư phạm ngành
giáo dục thể chất
Các trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất là một
bộ phận trong hệ thống các nhà trường thuộc Bộ Giáo dục và Đào
tạo, bao gồm ban giám hiệu, các phòng ban chức năng phục vụ công

tác đào tạo, các khoa và bộ môn.
3.1.3. Mục tiêu, nhiệm vụ của các trường đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất.
Mục tiêu của các trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể
chất là đào tạo đội ngũ giáo viên, giảng viên giáo dục thể chất cho
trường phổ thông, cao đẳng, đại học, tổ chức thực hiện các hoạt động
giáo dục và đào tạo, nghiên cứu khoa học theo nhiệm vụ, nội dung,
chương trình, kế hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt, đáp ứng
yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước trong tình hình mới.
3.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng
3.2.1. Mục đích khảo sát
3.2.2. Nội dung khảo sát
3.2.3. Đối tượng, địa bàn, thời gian khảo sát
3.2.4. Phương pháp khảo sát
3.3. Kết quả khảo sát thực trạng


16
3.3.1. Thực trạng kỹ năng dạy học của sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất
3.3.1.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ, giảng viên và sinh viên về
vai trò của kỹ năng dạy học

Biểu đồ 3.1. So sánh nhận thức về vai trò của kỹ năng dạy học giữa
sinh viên và cán bộ, giảng viên
Như vậy, về cơ bản nhận thức của sinh viên và cán bộ, giảng viên
đều đồng ý và đánh giá cao về vai trị của kỹ năng dạy học.
3.3.1.2. Thực trạng trình độ kỹ năng dạy học của sinh viên đại
học sư phạm ngành giáo dục thể chất

Đánh giá của cán bộ, giảng viên về trình độ thành thạo kỹ năng
dạy học của sinh viên so với tự đánh giá của sinh viên là tương đồng
nhau, tỷ lệ kỹ năng dạy học của sinh viên đạt mức độ thành thạo là nhỏ
hơn 10%.
3.3.2. Thực trạng rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên
đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
3.3.2.1. Thực trạng nhận thức của sinh viên và cán bộ, giảng
viên về rèn luyện kỹ năng dạy học
Kết quả đánh giá đều cho rằng đã có sự quan tâm tới sinh viên
trong việc rèn luyện kỹ năng dạy học nhưng sự quan tâm còn hạn chế và


17
chưa thường xun, sinh viên tự hồn thiện mình là chính qua các giờ học
chính khóa và hoạt động ngoại khóa, việc xây dựng nội dung, chương
trình, kế hoạch rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên, công tác chỉ đạo,
quản lý, kiểm tra đánh giá ít được quan tâm đúng mức.
3.3.2.2. Thực trạng tổ chức các hoạt động rèn luyện kỹ năng
dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
Các hoạt động sư phạm cơ bản nhằm rèn luyện kỹ năng dạy học
cho sinh viên được tổ chức thường xuyên, theo định kỳ hoặc theo kế
hoạch chung của nhà trường nhưng chưa có kế hoạch cụ thể. Trong các
hoạt động sinh viên thường xuyên tham gia là soạn giáo án và tập giảng,
qua tìm hiểu thì các hoạt động này vẫn mang tính tự phát, chưa được sự
quan tâm, đánh giá chặt chẽ của cán bộ, giảng viên.Nhiều hoạt động sư
phạm số lượng sinh viên tham gia cịn ít, phần lớn giảng viên chưa mạnh
dạn, còn e dè khi giao nhiệm vụ cho sinh viên, cho nên nhiều kỹ năng
dạy học của sinh viên chưa thành thạo.
3.3.3. Thực trạng các yếu tố tác động đến
việc rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại

học sư phạm ngành giáo dục thể chất
Cả 5 yếu tố đều tác động và ảnh hưởng đến hoạt động rèn
luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất, tuy nhiên ở các mức độ khác nhau từ “rất nhiều” đến “thấp”.
Trong đó yếu tố 5 và yếu tố thứ 4 được đánh giá là tác động “rất
nhiều” điều này hoàn toàn phù hợp với thực trạng chung hiện nay.
3.3.4. Nguyên nhân của thực trạng rèn luyện kỹ năng dạy
học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
* Nguyên nhân của những ưu điểm
Một là, các trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo, giúp đỡ của Đảng, Nhà nước và
các Bộ, Ngành về công tác giáo dục thể chất.
Hai là, cán bộ lãnh đạo các trường đại học sư phạm ngành giáo
dục thể chất trên cơ sở quán triệt sâu sắc nghị quyết của Đảng cộng
sản Việt Nam, các thông tư, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ Giáo
dục và Đào tạo, ngành Thể dục Thể thao.
Ba là, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học của các trường
được đầu tư hiện đại hóa tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên rèn
luyện tay nghề, đặc biệt là kỹ năng dạy học.


18
Bốn là, phần lớn sinh viên ở các trường đại học sư phạm ngành
giáo dục thể chất có xu hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với nhu
cầu, nguyện vọng và khả năng của bản thân nên trong quá trình học
tập, rèn luyện ln có ý thức vươn lên tự hoàn thiện.
* Nguyên nhân của những hạn chế
Một là, tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường, cơ hội
việc làm sau khi ra trường, các chế độ, chính sách đãi ngộ chưa tương
xứng đã ảnh hưởng khơng tốt tới tư tưởng, tình cảm, thái độ, động cơ

học tập, rèn luyện của một bộ phận sinh viên.
Hai là, do tình hình khó khăn chung của các trường sư phạm
trong tuyển sinh, nên công tác tuyển chọn nguồn đào tạo của các
trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất trong thời gian qua
chưa thực sự đảm bảo về số lượng, chất lượng.
Ba là, chưa thực sự chú trọng tới rèn luyện tay nghề sư phạm
cho sinh viên, trong đó có rèn luyện kỹ năng dạy học.
Bốn là, đại đa số giảng viên còn trẻ, một bộ phận chưa tích cực
học nâng cao trình độ. Một số giảng viên, về kinh nghiệm sư phạm còn
hạn chế.
Kết luận chương 3
Kết quả nghiên cứu ở các trường được khảo sát cho thấy, các
hoạt động tổ chức rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên chưa được
tiến hành thường xuyên và chưa có kế hoạch cụ thể, khoa học. Việc rèn
luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục
thể chất, phần nhiều mang tính tự phát, chưa được sự quan tâm, đánh
giá chặt chẽ của giảng viên. Hơn nữa, trong quá trình rèn luyện kỹ
năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
cịn gặp khó khăn như việc phân bổ thời gian dành cho rèn luyện, các
điều kiện cho rèn luyện, sự đồng thuận của các lực lượng trong nhà
trường… Những hạn chế này là một trong những nguyên nhân dẫn đến
kỹ năng dạy học của một bộ phận sinh viên đại học sư phạm ngành
giáo dục thể chất chưa thành thạo, thiếuvững chắc, thiếu ổn định và dễ
bị tác động bởi điều kiện ngoại cảnh.
Kết quả nghiên cứu thực trạng là một trong những cơ sở để đề
xuất các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư
phạm ngành giáo dục thể chất
Chương 4

19
BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG DẠY HỌC
CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGÀNH
GIÁO DỤC THỂ CHẤT
4.1. Giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các lực
lượng sư phạm về rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại
học sư phạm ngành giáo dục thể chất
Yếu tố nhận thức có vai trị định hướng cho q trình rèn luyện kỹ
năng dạy học cho sinh viên. Do đó, cần thường xuyên quan tâm giúp cho
các lực lượng sư phạm trong nhà trường có được nhận thức đúng đắn về
hoạt động rèn luyện kỹ năng dạy học. Đó là điều kiện để quá trình rèn
luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên thuận lợi, đáp ứng yêu cầu đổi mới
giáo dục và đào tạo. Nhận thức đúng là cơ sở để hình thành thái độ, động
cơ đúng và trách nhiệm cao, tạo ra động lực thôi thúc sinh viên vượt qua
mọi khó khăn để rèn luyện kỹ năng dạy học của mình. Nhận thức đúng
cịn là cơ sở giúp sinh viên đánh giá đúng mức độ thành thạo kỹ năng dạy
học của mình, từ đó có kế hoạch rèn luyện kỹ năng dạy học phù hợp với
bản thân.
4.2. Xây dựng và thực hiện quy trình rèn luyện kỹ năng
dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
Kỹ năng dạy học của sinh viên đại học sư phạm ngành giáo
dục thể chất có thể được hình thành, phát triển và hồn thiện bằng
nhiều con đường khác nhau, nhưng có một con đường cơ bản là phải
được rèn luyện theo một quy trình khoa học, tuân thủ theo lôgic các
bước từ giáo dục nâng cao nhận thức đến tổ chức rèn luyện và kiểm
tra, đánh giá kết quả rèn luyện. Đồng thời, biện pháp này hướng vào
khắc phục mặt hạn chế của thực trạng tổ chức rèn luyện kỹ năng dạy
học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.
4.3. Phát huy tính tự giác, tích cực và sáng tạo của sinh
viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất trong quá trình

rèn luyện kỹ năng dạy học
Sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất là chủ thể
tiến hành hoạt động rèn luyện kỹ năng dạy học, là yếu tố quyết định


20
trực tiếp đến kết quả rèn luyện kỹ năng dạy học. Vì vậy, nếu phát huy
được vai trị tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của sinh viên thì
việc rèn luyện kỹ năng dạy học mới có hiệu quả. Từ đó, tạo ra động
lực bên trong thúc đẩy sinh viên vượt qua khó khăn, gian khổ, rèn
luyện kỹ năng dạy học của bản thân.
4.4. Tăng cường rèn luyện kỹ năng dạy học
cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể
chất thông qua thực tập sư phạm
Trong quá trình đào tạo, việc rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh
viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất được tiến hành thơng qua
nhiều hình thức đa dạng, phong phú, sinh động. Trong đó, hình thức tổ
chức thực tập sư phạm có vai trị đặc biệt quan trọng, vì hình thức này
diễn ra trong giai đoạn luyện tập nâng cao, khẳng định sự hình thành và
phát triển kỹ năng dạy học trên đối tượng thực.
Kết luận chương 4
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất các
biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên, đồng thời qua đó
thể hiện rõ những yếu tố mới trong từng biện pháp. Các biện pháp có
mối quan hệ mật thiết và tác động biện chứng lẫn nhau. Do đó, để rèn
luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên có hiệu quả thì cần phải kết hợp
đồng bộ các biện pháp và thực hiện một cách linh hoạt.
Trong quá trình thực hiện các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy
học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất, đòi hỏi
các chủ thể tiến hành cần có tư duy biện chứng, đồng thời luôn bám

sát thực tiễn, linh hoạt, nhạy bén, thực hiện đồng bộ các biện pháp,
góp phần thực hiện thành công mục tiêu, yêu cầu đào tạo giáo viên
giáo dục thể chất trong bối cảnh hiện nay.


21
Chương 5
THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
5.1. Những vấn đề chung của thực nghiệm
5.1.1. Mục đích thực nghiệm
5.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm
5.1.3. Giả thuyết thực nghiệm
Trong quá trình rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại
học sư phạm ngành giáo dục thể chất, nếu sinh viên chủ động, tích
cực rèn luyện kỹ năng dạy học dựa trên nội dung và quy trình cụ thể,
khoa học, thì hệ thống kỹ năng dạy học của sinh viên có thể đạt được
mức độ thành thạo.
5.1.4. Cơ sở và đối tượng thực nghiệm
5.1.5. Lực lượng và thời gian thực nghiệm
5.1.6. Nội dung, phương pháp thực nghiệm
5.1.7. Quy trình thực nghiệm
5.1.7.1. Chuẩn bị thực nghiệm
5.1.7.2. Tiến hành thực nghiệm
* Kiểm tra đầu vào của nhóm thực nghiệm và đối chứng về trình
độ kỹ năng dạy học

Nhóm thực nhiệm
Nhóm đối chứng
Biểu đồ 5.1. So sánh kết quả kiểm tra đầu vào trình độ kỹ năng dạy
học của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng

Qua kết quả khảo sát ban đầu, nhận thấy nhóm thực nghiệm và
đối chứng trước khi tiến hành thực nghiệm có chất lượng phân loại
tương đối đồng đều về các chỉ số, trình độ kỹ năng dạy học tương
đương nhau, cho phép có thể tiến hành thực nghiệm được.

* Tiến hành các tác động sư phạm đã xác định theo kế
hoạch thực nghiệm


22
5.1.7.3. Kết thúc thực nghiệm
5.2. Xử lý và phân tích kết quả sau tác động thực nghiệm
5.2.1. Phân tích kết quả về mặt định lượng

Đồ thị 5.1. Đồ thị biểu diễn tần suất tích luỹ về sự tiến bộ của kỹ
năng dạy học ở nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng
Qua đồ thị 5.1 cho thấy, đường tần suất tích lũy của nhóm thực
nghiệm nằm bên phải, phía dưới đường tần suất tích lũy của nhóm
đối chứng; Điều đó cho thấy kết quả sự tiến bộ về kỹ năng dạy học ở
nhóm thực nghiệm cao hơn kết quả sự tiến bộ về kỹ năng dạy học ở
nhóm đối chứng.
5.2.2. Phân tích kết quả về mặt định tính
Để phân tích kết quả thực nghiệm về mặt định tính, tác giả luận
án cùng các cộng tác viên trực tiếp quan sát, theo dõi, ghi chép các vấn
đề liên quan đến các hoạt động rèn luyện kỹ năng dạy học của sinh viên,
đặc biệt là sự chuyển biến về nhận thức, thái độ và sự tiến bộ về kỹ năng
dạy học của sinh viên.


23

Bảng 5.9. So sánh kết quả đánh giá về tính tích cực rèn luyện
kỹ năng dạy học của sinh viên nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng
Số % sinh viên đạt mức
Số sinh
Trung
Nhóm
viên
bình
Trung
thực
kiểm tra Yếu bình
Khá
Giỏi cộng
nghiệm
Thực
76.5 13.9
179
0
9.50
3.04
nghiệm
4
6
0.5
35.0
Đối chứng 180
58.88
5.56 2.95
6
0

Kết quả đánh giá về tính tích cực rèn luyện kỹ năng dạy học
của sinh viên nhóm thực nghiệm ln cao hơn nhóm đối chứng,
kết quả điểm được đánh giá ở nhóm thực nghiệm tập trung hơn
nhóm đối chứng.
Sau quá trình tiến hành thực nghiệm, có thể rút ra một số kết luận
như sau:
Kết quả trình độ kỹ năng dạy học ban đầu của 2 nhóm thực nghiệm
và đối chứng là tương đương nhau. Sau q trình thực nghiệm, nhóm thực
nghiệm có kết quả điểm cao hơn nhóm đối chứng, khẳng định rằng, sinh
viên ở nhóm thực nghiệm có kỹ năng dạy học đạt chuẩn nhanh, năng lực
dạy học phát triển và bền vững, các phẩm chất của giáo viên được hoàn
thiện, tác phong chững chạc, giao tiếp sư phạm của sinh viên tự tin.
Với những kết quả đạt được đã phân tích ở trên, có thể khẳng
định các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên bước đầu
đã đạt hiệu quả nhất định, có ý nghĩa và tính khả thi cao. Điều này
khẳng định sự đúng đắn của giả thuyết khoa học.
Kết luận chương 5
Trên cơ sở đề xuất các biện pháp, việc thực nghiệm kiểm
chứng giả thuyết, với nhiệm vụ, nội dung rèn luyện kỹ năng dạy học
cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất thơng qua quy
trình thiết kế, thực hiện và kiểm tra, đánh giá bài giảng. Thực nghiệm
được tiến hành theo quy trình chặt chẽ, khách quan.
Quá trình thực nghiệm được tiến hành thông qua việc tổ chức
các giờ lên lớp trang bị lý thuyết về kỹ năng dạy học, hướng dẫn làm


24
mẫu các kỹ năng dạy học cho sinh viên. Bằng việc sử dụng phương
pháp thống kê toán học, biểu diễn kết quả thực nghiệm bằng biểu đồ,
đồ thị, tiến hành phân tích kết quả thực nghiệm về mặt định lượng và

định tính. Kết quả thực nghiệm cho thấy, sự tiến bộ của sinh viên ở
nhóm thực nghiệm so với kết quả kiểm tra đầu vào và so với nhóm
đối chứng. Điều này cho thấy giả thuyết thực nghiệm đã được chứng
minh về sự phù hợp của biện pháp xây dựng và thực hiện quy trình
rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo
dục thể chất đã được đề xuất
KẾT LUẬN VÀ KHUYỀN NGHỊ
1. Kết luận
Rèn luyện kỹ năng dạy học là vấn đề luôn nhận được sự quan
tâm, nghiên cứu của nhiều nhà khoa học, nhiều tác giả. Rèn luyện kỹ
năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
là một yêu cầu tất yếu trong giai đoạn hiện nay, bởi vì giáo viên là
nhân tố quyết định chất lượng đào tạo. Kỹ năng dạy học là yếu tố
then chốt tạo nên hiệu quả của hoạt động dạy học.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, Luận án xây dựng
hệ thống gồm 3 nhóm kỹ năng dạy học cơ bản với 17 kỹ năng dạy
học cụ thể cần rèn luyện cho sinh viên.
Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất được tiến hành qua nhiều hình thức tổ chức
đa dạng, phong phú. Trong đó, thơng qua kiến tập và thực tập sư
phạm là hình thức tổ chức có vai trị đặc biệt quan trọng. Ngồi ra,
q trình rèn luyện kỹ năng dạy học của sinh viên đại học sư phạm
ngành giáo dục thể chất chịu tác động của các yếu tố.
Khảo sát thực trạng kỹ năng dạy học và rèn luyện kỹ năng dạy
học, cho thấy phần lớn cán bộ, giảng viên, sinh viên đều đồng ý và
đánh giá cao về các kỹ năng dạy học cần rèn luyện.Tuy nhiên, thực
trạng trình độ kỹ năng dạy học của sinh viên đại học sư phạm ngành
giáo dục thể chất đa số ở mức độ trung bình và một ít là mức khá.

25
Từ cơ sở lý luận và thực tiễn, luận án đã xác định được những
định hướng cơ bản và đề xuất được các biện pháp rèn luyện kỹ năng
dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất. Kết
quả thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm chứng tính đúng đắn và khả thi
của các biện pháp đã được thực hiện theo đúng quy trình, đảm bảo
tính khoa học, hệ thống, lơgic. Qua đó đã chứng minh được sự phù
hợp và khẳng định tính đúng đắn, khả thi của biện pháp.
2. Khuyến nghị
Thứ nhất, các trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất
cần tiếp tục đẩy mạnh công tác nghiên cứu làm sâu sắc hơn lý luận về
kỹ năng dạy học.
Thứ hai, các lực lượng sư phạm cần phải được thường xuyên
tập huấn, bồi dưỡng về vai trò, ý nghĩa của kỹ năng dạy học và hoạt
động rèn luyện kỹ năng dạy học.
Thứ ba, gắn việc đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp
dạy học với hoạt động rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên và
coi đây là nhiệm vụ, hoạt động thường xuyên của nhà trường.
Thứ tư, thường xuyên tổ chức các hoạt động cho sinh viên được
rèn luyện kỹ năng dạy học.
Thứ năm, cần có mơi trường, điều kiện thuận lợi cho giảng
viên, và sinh viên có thể kết hợp tốt với nhau trong quá trình rèn
luyện kỹ năng dạy học.
Thứ sáu, trên cơ sở các biện pháp đã được đề xuất trong luận
án, các trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất có thể nghiên
cứu áp dụng; cần chú trọng thường xuyên tổ chức rèn luyện kỹ năng
dạy học cho sinh viên; có thể tiến hành trao đổi kinh nghiệm, học
thuật giữa các trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất về kỹ
năng dạy học và rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên.